اق جاۋىن
كوكتەم جاڭبىرى تولاسسىز سىركىرەگەن سول ءبىر ءتۇن ماڭگىلىككە ەستە قالعانداي ەدى!
قايدان كەلگەن ب ا ق ەكەنىن كىم بىلگەن، كۇندىز اۋا الماستىرۋ ءۇشىن اشىلعان تەرەزە سول كۇيى ۇمىت قالىپتى دا، تۇندە سوققان وكپەك جەلمەن تىنىمسىز تەربەلگەن ول مەنىڭ جەتى قاراڭعىدا توسىن ويانىپ، تابيعاتتىڭ تاڭعاجايىپ قۇبىلىسىن تامسانا تاماشالاۋىما سەبەپ بولىپتى. كوزىمدى اشىپ العانىم سول، كەنەت ىشكە لاپ قويعان كۇشتى جارىق اباجاداي كەڭ بولمەنىڭ بۇرىش-بۇرىشىن تىنىتكىلەپ ءوتتى. وسى ءبىر قاسقاعىم ارالىقتا مەن ۇلبىرەگەن جۇقا پەردەنىڭ سىرتتان ۇرلەگەن سالقىن لەپپەن تولقىندانا جەلبىرەپ، وزىمە قاراي ۇشىپ تۇرعانىن كوردىم. از بولماسا، مايدا ەتەگى سوزىلىپ كەلىپ مەنىڭ ءجۇزىمدى سيپاعانداي ەدى.
ىلە سىرتتان ءبىر كەلكى سىلبىراعان جۇمساق سىرىل ەس- ءتىلدى. تولاسسىز توپەگەن جاڭبىر ءۇنى! ونىڭ الدىندا نە بولعانىن قايدام، توسىن نازار اۋدارىپ، قۇلاق تۇرگەنىمدە، كوكتەن ۇزىلگەن ءمولدىر تامشىلاردىڭ الدەقاشان ايلاپات اق جاۋىنعا اينالعانىن ءبىلدىم. جۋساپ قالعان جۋاس دۇنيەنى ءبىر ىرعاعپەن ساباعان سەل نوسەردىڭ دىبىسى، ەندى، عاجاپ ەدى!.. تىڭداپ جاتىپ كەرەمەت اسەرگە بولەندىم. بۇرىن بولماعان ءبىر ىنتامەن ەڭسەرىلىپ، نازار تىكتىم. قايدان كەلگەن قۇمارلىق ەكەنىن، قۇلشىنا قۇلاپ، قۇنىعا دەن قويدىم. ورنىمنان قوزعالسام-اق بولدى، سۇمدىق ءتاتتى كۇي ۇشتى-كۇيدى جوعالارداي ەدى...
جانىمدى ءبىر راقات سەزىم بيلەدى. سىرلى سيمفونياعا ۇقسايتىن وسى ءبىر جاراتىلىس كۇيىن بۇرىن ءبىر ەستىگەندەيمىن. ءبىراق، قاشان، قاي جەردەن ەكەنىن، قانشا ويلانسام دا ەسىمە تۇسىرە المادىم... بالكىم، سونىڭ الدىندا ءبىر جان تەبىرەنتكەندەي جاعىمدى ءتۇس كورىپ جاتتىم... ءسىرا، سونىڭ ءالى تارقاماعان اسەرى، كەشىكپەي مەن سۇمدىق ساعىنىشتان ەلجىرەپ، ەري باستادىم... ەمەتايىم ەزىلىپ، بالقىپ بارا جاتتىم...
ارادا ءسات وتتى-وتپەدى، مەن ءوزىمدى الگىندە ويانعان ورنىمدا ەمەس، باسقا ءبىر جەردە جاتقانداي سەزىندىم. و جاقتا دا سىلبىراپ جاۋىن جاۋىپ تۇرعان سەكىلدى. اينالا كوزگە تۇرتسە كورگىسىز قاراڭعىلىق... ىرگەگە قاراپ جانتايعان ەكەم دەيمىن، سالدەن سوڭ تىرس-تىرس تامعان تامشى ءۇنى قاپەرىمە كەلىپ ۇرىلا باستادى. ءبىر جاقسىسى، تاياۋ جەرگە قۇلاپ، بىت-شىت بولعان سۋ ۇشقىندارى مەنىڭ بەتىمە شاشىراعان جوق. ءسىرا، تۇسكەن بويدا توپىراققا ءسىڭىپ، جوعالىپ كەتىپ جاتقان بولار، تىرسىلداعان دىبىسى عانا تىرلىگىنەن حابار بەرىپ، تاقاۋ تۇردى. ءبىر ەسەپتەن، سونىسى دا دۇرىس بولدى ما دەدىم. ايتپەگەندە، سۋىق سىزدان بويىم تىتىركەنىپ، مازام قاشار ەدى عوي. سونى ويلاپ، ىشتەي شۇكىرشىلىك ەتىپ ۇلگىرمەدىم، وقىس «گۇرس» ەتكەن جويقىن دىبىستان سەلك ەتىپ، باسىمدى كوتەردىم.
ارتىنان اڭدادىم، اسپان استىن باسىنا كوتەرگەن الگىندەگى گۇرسىل كۇننىڭ كۇركىرى ەكەن. سوڭعى جاڭعىرىعى قۇلاق تۇبىمدە تۇنشىعىپ، جەر جۇتقانداي ءۇزىلىپ بارا جاتتى. وز-وزىمە كەلگەنىم سول، ءوزىمنىڭ ازدىڭ الدىنداعى جايلى ورنىمدا جاتقانىمدى ءبىلدىم. تىستاعى اق جاۋىن ءالى تولاستاماپتى. تاياۋ ارادان ءبىر كەلكى ىرعاعىمەن تاعى دا سىلبىراپ قويا بەردى. ونى بۇرىن قايدان ەستىگەنىم ەندى ماعان ءمالىم ەدى.
كوز الدىما الىستاعى جايلاۋ، ونداعى تۇماندى اشىلى سۇزىلە كەلىپ ەلەس بەردى. ءوزىمنىڭ تۋىپ-وسكەن مەكەنىمنىڭ ەسكى سۋرەتى! مەنىڭ جادىمدا بالا كەزىمنەن قالعان ودان ىستىق جەر جوق. كەرەك بولا قالسا، وسى ءبىر تالايعى كورىنىس سول قالپى كەلىپ كىرپىگىمنىڭ ۇشىنان كولبەڭ ەتەدى. جەر بەتىنە جاقىنداي تۇسكەن بۇلىڭعىر اسپانى، بۇرىسكەن بوز ءۇيدى ودان سايىن بۇرمەندەي تۇسكەن اق جاۋىنىمەن.
مىنە، مەن ەندى سول ۇشپاقتىڭ تورىندەي كورىنەتىن اشىلىنىڭ تورىندە، التى قانات اقبوز ءۇيدىڭ ىرگەسىندە جاتىرمىن. ءسىرا، وڭ جاق ءبۇيىر بولار، الگىندە جامىلعان جاعاسى جايلاۋ اۋىر تون ءزىل سالماعىمەن ۇستىمنەن باسا تۇسۋدە. مالمانداي سۋ بولعان كيىمدەرىم اياق جاقتا قالعان. بويىما جاڭا جىلۋ جۇگىرە باستاعان مەن كەشىكپەي بىلايعىنىڭ ءبارىن ۇمىتىپ، كەرەگەنىڭ بالاعىنان، توقىما ءشيدىڭ ارجاعىنداعى تۋىرلىق ەتەگىنەن سورعالاعان ءمولدىر تامشىلاردى ساناي باستادىم. ارتىنشا ودان زەرىگىپ، ارىداعى، ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ ىرگەسىنەن باستالىپ، داليىپ كەتە بەرەتىن تۇماندى دۇنيەگە كوز تىكتىم. كىرەۋكە تۇتقانداي بۇلدىراعان ەن جازىقتىڭ كەلەسى شەتى تۇڭعيىققا بارىپ جۇتىلىپ جاتىر. سالدەن سوڭ سول بۇلىڭعىر مۇنار اراسىنان سالت ات مىنگەن الدەكىم شىعا كەلىپ، سەبەزگىلەگەن جاۋىن استىندا سولك-سولك جەلىپ، ءبىزدىڭ ۇيگە قاراي تاياپ كەلە جاتتى. ۇزاماي ىرگەگە تاقالا تۇسكەن ول، بۇرىلماق بولعان اتىنىڭ تىزگىنىن قاعىپ، مامااعاشتىڭ سىرتىن جاناي ءوتىپ، ماڭدايىن الدەقايدا تۇزەپ، الىستاي بەردى. بەيساۋات كىسىنىڭ سوڭىنان سۇراۋلى كوزبەن قاراپ جاتىپ مەن ىشىمنەن، «ول قايدا كەتىپ بارادى ەكەن؟» دەپ ويلادىم. ءبارىن كەيىن ۇقتىق قوي، سويتسەك، ءتىرى ادامنىڭ تىرلىگىندە تەپەڭدەپ بارمايتىن جەرى، باسپايتىن تاۋى بولمايدى ەكەن. جاۋىندى كۇنى ءبىزدىڭ ۇيگە سوقپاي وتكەن سۋىت جۇرگىنشى دە سونىڭ ءبىرى بولسا كەرەك.
اتىنىڭ سۋعا شىلانعان سىمپىس قۇيرىعى ەكى تاقىمىن كەزەك سوعىپ الگى ادام ۇزاي بەردى. كورىنبەي كەتكەن سوڭ، كوز الدىم بوساپ قالدى دا، مەن جاۋىپ تۇرعان جاۋىن تۋرالى ويلاي باستادىم. «اسپاننان قالاي سۋ توگىلەدى؟» دەپ سۇرادىم اۋەلى وزىمنەن. سول ەكەن، كەنەت ەسىمە قيان شەتتە قاناتى تالىپ ۇشىپ كەلە جاتقان الىپ قارا قۇس ءتۇستى. «دۇرىس، — دەدىم ىشىمنەن. — دۇرىس! سەلدەگەن جاڭبىر — جالعىز بالاپانىنا جەر تۇبىنەن جەم الىپ كەلە جاتقان الىپقاراقۇستىڭ سورعالاعان كوز جاسى». ىلە كوز الدىما قيان شەتتە دالباق قاققان الاپات ماقۇلىقتىڭ نوبايى ەلەستەدى. قاناتىنىڭ سۋىلى، ءتىپتى، ەركىن ەستىلگەندەي.. ىشتەي سەزەم: ول جىلدا الىسقا كەتكەندە جاڭا قاۋىز جارعان بالاپانىن ايداھار جۇتىپ، زار قىلاتىن سورلى انا! مىنە، بۇگىن دە ارتتا قالعان پەرزەنتىنىڭ ءولى نە ءتىرى ەكەنىن بىلە الماي، قايعى جۇتىپ كەلەدى...
ەرتەدە ەستىگەن ەرەكشە ەرتەگىنىڭ ۇزىنا جۇلگەسى جا- دىمدا وسىلاي جاڭعىرىپ، بولعان جايلار رەت-رەتىمەن تىزبەكتەلىپ جۇرە بەردى. توبەسى كوك تىرەگەن الىپ ءباي- تەرەكتى كوش جەردەن كورگەندەيمىن. ۇشار باسىندا ۇيا، وندا جالعىز بالاپان بارى ايان. ەشتەڭەدەن حابارى جوق اڭقاۋ نەمەگە جانىن سالا يرەڭدەپ جالماۋىز جىلان ورلەپ كەلەدى. ۇزاماي داۋىل تۇرىپ، نوسەر باستالادى. ۇزىن اعاشتىڭ ۇشى جەرگە نەشە ءتيىپ، نەشە وڭشالادى. ءالى جەتىپ ۇلگىرمەگەن الىپ قۇستىڭ تاۋ تەڭسەلتكەن ەكپىنى، سورعالاعان سوراسى عوي ول. سونى بىلەتىن بەلگىسىز باتىر جانى اشىپ، داراق تۇبىنە كەلىپ، قورامساعىنا قول سالادى. قول سالعاندا، مول سالىپ، موڭىرەتىپ جەبە تارتادى. ايداھار ىڭىرانا موڭكىپ، وماقاسا قۇلايدى. بالاپان قۇس امان!.. ساناسىنا جازىلعان تاڭعاجايىپ وقيعا قازاق بالاسىنىڭ تانازارىندا جاڭبىر جاۋعان سايىن وسىلاي جاڭعىرادى. ارينە، مەنىڭ دە. مىنە، مىناۋ — سول. ءبىراق، ءار جولى ارجاعىمدا ءبىر تۇيىنشەك قالادى. «جاڭبىر عوي بەلگىلى. ال، الگى بايتەرەك قايدا؟» جاۋابى جوق سۇراق. وسى جولى دا جاۋاپ تابا الماي، بەتىم قايتىپ، اباجاداي كەڭ بولمەمە قايتىپ ورالدىم. مىنە، ەندى، ماناعى جىلى ورنىمدا بۇك ءتۇسىپ جاتىرمىن. ەشقاشان ەسكىرمەيتىن بالا اسەرمەن. عاجابى، وعان زامان جىلدان سوڭ دا قايتا ورالىپ، تاعى سونداعىداي باستان كەشۋگە بولادى ەكەن.
ءبىر جاعىما قاراي اۋناپ ءتۇستىم. سىلبىراعان ءبىر سىدىرعى ءۇن ءالى تولاس تاپپاپتى. مەنى وتكەنمەن جالعاپ تۇرعان جالعىز حيقمەت سول ەمەس پە، الدەنەدەن دامەلەنىپ، وعان تاعى دا قۇلاق ءتۇردىم. جاڭبىر سىبىرىنان قۋات الىپ، كەنەت شالقىپ كەتكەن قيالىم تۋعان جەرىمنىڭ وي-قىرىن قىدىرىپ جانە ءبىراز ءجۇردى دە، ءبىر كەزدە كەلىپ وقشاۋ ءبىر وقيعانىڭ سورابىنا ءتۇستى.
جوق، بۇل تىم ارىدا ەمەس، بەرتىندە، ەسەيىپ قالعان ەستيار شاقتا بولعان ەلەۋلى جاي ەدى. سودان بولار، كوپ نارسە كومەسكى تارتىپ تۇراتىن سانامدا بىردەن بادىرايىپ، سۇلبالانىپ جۇرە بەردى.
جايلاۋ ءۇستى بولاتىن. ءبىر كۇنى ۇيدە جاتىپ زەرىككەن سوڭ، الدەقالاي اڭسارىم اۋىپ، اۋىلدىڭ جەلكە تۇسىنداعى بەسسالا دەپ اتالاتىن شۇرايلى ورىسكە بۇلدىرگەن تەرۋگە شىقتىم. ەل شەتىنەن الىس، وڭاشا بولعاندىقتان، وندا ەشكىم وتىرمايتىن. تەك ۇزاي ورگەن ءىرىقارا مال عانا اياق باسىپ، ەركىن جۇزەتىن. سول سەبەپتى تاياپ بارعاندا قىرتىسىنىڭ ايلانىپ، تۇنىپ تۇرعانىن كوردىم. سىنى كەتپەگەن سۇلۋ سۋرەتكە قاتتى قۋاندىم. ءورىستىڭ تۇگىن قىرقىپ، تۇياقكەستى قىلاتىن نەگىزى ۇساق مال عوي. ولار باسپاعان جەر قاشاندا وسىنداي... شۇيگىن، شۇرايلى. بەسسالا دەگەن اتى، ءسىرا، سونداعى كولدەنەڭ ءتۇسىپ جاتقان بەس ۇلكەن جىراعا بايلانىستى بولار، بۇيىرلەسە سۇلاعان ۇزىن وزەكتەر ءالى سول بىلتىرعى ورنىندا ەكەن. كولبەۋ قۇلاعان تەرىس بەتكەيلەردە بۇلدىرگەن دەگەنىڭىز جوسا بولىپ توگىلىپ جاتىپتى. ەتەگىنە ىلىنە، ۇيدەن شىققاندا ءمىنىپ العان وگىزىمدى جايىنا جىبەردىم دە، قۇنىعا باس قويدىم.
دالا جەمىسى بابىندا ەكەن. از بولماسا، مەزگىلى ءوتىپ، سولىپ قالارداي. ساباعىنا سالماق سالا سالبىراعان بارماق باسىنداي قىزىل بادانا ءۇزىپ الىپ اۋىزعا سالعاندا، تاڭدايعا تيەر-تيمەي ەرىپ كەتەدى. شايناپ ۇلگىرمەي، تاۋساپ قانا جۇتاسىڭ. كوپتىگىندە شەك جوق. قالاي بۇرىلساڭ، كورەتىنىڭ مولدىرەگەن قان قىزىل مونشاق. كوزدىڭ جاۋىن الادى. شەتىنە جەتكەنىمدى بىلەم، ارى قاراي بار دۇنيەنى ۇمىتىپ، ەنىپ كەتىپپىن. باسىندا اۋەس قىلىپ قۇلاق سالعان شەگىرتكە شىرىلى دا ەستەن شىعىپتى...
ءبىر كەزدە اينالام بىتىرا تيگەندەي بىتىرلاپ قويا بەردى. باسىمدى جۇلىپ الدىم... بۇلدىرگەننىڭ قىزىعىنا كىرىپ، بايقاماعان ەكەم، باعانا ۇيدەن شىققاندا باتىس جاقتاعى سارىتاۋدىڭ باسىنا ءبىر شوكىم بۇلت ىلىنگەنىن كورىپ ەدىم. سول لەزدە جەتىپ كەلىپ، ەنتەلەپ توگىلە باستاپتى. قاپەلىمدە قايدا تىعىلارىمدى بىلمەي، ساسىپ قالدىم. جاقىن ماڭدا تاسالانا قويار دالدا جوق ەدى. الاقتاپ تۇرعاندا، ەسىمە ءوزىم قاپتالىنا جارماسقان كولدەنەڭ جالدىڭ تومەنگى تۇمسىعىندا ءبىر توپ قاراعاي بارى ءتۇسىپ، سولاي قاراي جۇگىردىم. بەلشەدەن كەلەتىن قالىڭ شالعىندى ومىراۋلاي كەشىپ، ەڭىس قۇلدادىم. سۋعا مالشىنىپ، اۋىرلاعان تاۋ ءشوبى سونىڭ اراسىندا تابان توقتاماس تايعاناققا اينالىپتى. تىك قاپتالمەن سويداقتاتا ءجۇرىپ جەتتىم-اۋ ءبىر كەزدە، مەجەلى جەرگە دە تابان تىرەدىم. كەلسەم، قاراعايدىڭ تۇبىندە قۇر ات بايلاۋلى تۇر ەكەن. بىردەن تانىدىم، قىز مىنۋگە ارنالىپ ادەيى جابدالعان ءساندى كولىك. قۇلاما بەتكەيگە قولمەن وتىرعىزعانداي ساپ تۇزەپ، قاتار وسكەن قاراعايلاردىڭ شەتكىسىنە تۇمسىق تىرەپ، سول بەتتەن ۇرعان جاڭبىرعا سىرتىن بەرىپ، ءبۇرىسىپ تۇر. ەردىڭ ۇستىندەگى قىزىل كەستەلى اتكورپە الدەقاشان مالمانداي بولىپتى. قايسى اۋىلدىڭ قىزدارى ەكەن دەگەندى ويلاعانىم سول، تۋ سىرتىمنان سىڭعىرلاعان كۇلكى ءۇنى ەستىلدى. جالت بۇرىلعاندا، كىشكەنە دوڭنەن بەرى اسىپ، جۇگىرىپ كەلە جاتقان ەكى قىزدى كوردىم. بىرەۋى كىشىلەۋ دە، ال، ەكىنشىسى كادىمگىدەي بوي جەتىپ قالعان ورمەشاش. قولدارىندا كوتەرگەن شاۋگىمدەرى بار. تاعى ءبىر قولدارىنىڭ سىرتىمەن باستارىن قورعاپ، كولەگەيلەپ الىپتى... تايعاناقتاي باسىپ جۇگىرىپ كەلەدى. مەنى كورمەگەن كۇيلەرىندە دالداعا كەپ كىردى. ءبىرشاما ۇزاپ كەتكەن بولار، ءۇستى-باستارى شىلقا سۋ. سوعان ءماز بولعانداي، بىر-بىرىنە قاراپ سىقىلىقتاپ كۇلىپ قويادى. قالقاعا ەنىپ، ازكەم دەمدەرىن العان سوڭ، شاۋگىمدەرىن جەرگە قويىپ، بالتىرلارىنا جابىسىپ قالعان ەتەكتەرىن جيىپ، سىعا باستادى. مەنى سول ارلىقتا بايقادى. اۋەلى كىشىسى كوردى. جاڭقالتاسىنان بەتورامالىن الىپ، بەتىن ءسۇرتىپ، مايىسقاق ساۋساعىمەن ساماي شاشىن قۇلاعىنىڭ ارتىنا قاراي قايىرىپ، سىرا بەرگەندە، بەرى قاراپ تۇرعان ول بىردەڭە دەپ قالىپ ەدى، ماعان جالت قاراعان ۇلكەنى ىلە ءجۇزىن ارى بۇرىپ اكەتتى. ەركىن قالىپتارى دەمدە جوعالىپ، بىر-بىرەنە جاقىنداپ، تىمپيا قالدى. ودان ارى قادالۋدىڭ رەتىن تاپپاي، مەن دە تەرىس اينالدىم ىزىنشە.
بەيتانىس قىز سونداي ادەمى ەدى. ءبىر كورگەندە شوقتاي باسىلعان جارقىن جامالى جادىمدا قالدى جارقىراپ. بۇرىن ەشقايدان كورمەگەن جان. ءسىرا، ءبىزدىڭ اۋىلعا تۋىسشىلاپ كەلگەن بويجەتكەن بولار، دەگەنمەن، جايلاۋعا جات كىسى بولماسا كەرەك. ايتپەسە، اتقا ءمىنىپ، بۇلدىرگەنگە شىعار ما ەدى؟ قەزدەسپەگەنى بولماسا، ىلكىدە مۇندا تالاي مارتە بولعانداي.
ونىڭ كىم ەكەنىن بىلۋگە كەنەت اڭسارىم اۋدى. الايدا، قالاي بىلمەكپىن؟ الدە جاقىنداپ بارىپ تانىسىپ، وزدەرىنەن سۇراسام با ەكەن؟ ءبىراق، ىڭعايسىز عوي...
ۇزاقىراق ويلانىپ كەتسەم كەرەك، الدەن ۋاقتان كەيىن وزىمە كەلگەندە، شەلەكتەپ تۇرعان جاڭبىردىڭ ءسال تولاستاپ، سايابىر تارتقانىن اڭدادىم. ارتىما مويىن بۇرعاندا، قاسىمداعى قىزداردىڭ كەتۋگە ىڭعايلانىپ، شاۋگىمدەرىن قولدارىنا الىپ، جينالىپ العانىن كوردىم. از-كەمنەن كەيىن ءۇستى-باستارىن تۇزەپ، انانداي جەردە تۇرعان اتتارىنا قاراي اياڭدادى. جاقىنداي بەرە كىلت بوگەلدى. الدەنە اۋەسپەن كولىككە قاراعانىمدا، توسىن داعدارىستىڭ سەبەبىن دە شامالاپ ۇلگەردىم: اتكورپە شىلقا سۋ ەكەن. ەكەۋى بىردەڭەلەردى ايتىپ، كۇبىرلەسە قالدى دا، ارتىنشا كىشكەنەسى قولىنداعى شاۋگىمىن قويا سالىپ، ماعان قاراي جۇگىرىپ كەلە جاتتى. بار ارەكەتتەرىن باعىپ، قىرىنداپ تۇرعام، مىنانى كورگەن دە، كوكتەن تىلەگەنىم جەردەن تابىلعانداي قۋانىپ كەتتىم. بۇل ءتىل قاتىسىپ قالۋدىڭ سوڭعى ورايى ەدى.
— اعا، گۇلجان اپكەم سىزگە اتكورپەنى اۋدارىپ سالىپ بەرسىن دەيدى، — دەدى وجەت قىز داۋىسىنان بالا اڭقاۋلىعى انىق ءبىلىنىپ. ءوزى سونداي سۇيكىمدى ەكەن. سونى ايتى دا، مەنەن جاۋاپ كۇتپەستەن، قايتا بۇرىلىپ كەتىپ قالدى. انا قىزدىڭ ەسىمىنىڭ گۇلجان ەكەنىن ءبىلىپ، ىشتەي ءبىر قايتالاپ قويدىم دا، شاقىرا كەلگەن كىسىنىڭ ارتىنان ءىلبىدىم. اتكورپەنى جوندەپ بولعانشا تۋ سىرتىمنان الدەكىم تەسىلىپ تۇرعانداي بولىپ، قاراداي ەبىم قاشىپ، تۇلا بويىم تەرگە مالشىندى. قولدارىم دىرىلدەپ، جۇرەگىم قاقتى. ءسۇيتىپ ءجۇرىپ ءبىر كەزدە جۇمىستى دا ءتامامدادىم-اۋ، ايتەۋىر. استارىنا سۋ وتپەگەن ەكەن، اۋدارىپ سالىپ بەردىم.
بۇرىلا بەرگەندە:
— راقمەت! — دەگەن جاعىمدى ءۇن ەستىلدى ارت جاعىمنان. جازباي تانىدىم — گۇلجاننىڭ ءۇنى. بۇرىلىپ قاراۋعا ءداتىم بارماي، تومەنشىكتەگەن قالپىمدا شەگىنە بەردىم. قىز بالانى دەمەپ، اتتاندىرىپ قويۋ دەگەن جورالعى ەسىمە كەلمەپتى. الدەن ۋاقتان كەيىن ءبىر قاراعانىمدا ولار اتقا ءمىنىپ الىپ، الىستاپ بارادى ەكەن. قاراي-قاراي ۇزاتىپ سالدىم. كوپ وتپەي مىنگەسكەن ەكەۋ دوڭنەن اسىپ، كورىنبەي كەتتى. تىزگىن ۇستاعان گۇلجان ارتىنا ءبىر بۇرىلماي كەتتى. نەگە ەكەنىن، ولار كەتە سالا تاۋ اراسى ماعان بەيتانىس ءبىلىنىپ، ماعىناسىز سەزىلە باستادى. تاعى ءبىر تۇسىنىكسىز سەزىم تەزدەن كەتۋگە اسىقتىردى. ويلانىپ تۇرماي-اق، ەڭىس قۇلاپ، قۇلداي جونەلدىم.
جۇگىرگەن كۇيى قارسى بەتكە شىقسام، ەشكىم كورىنبەدى. ىلە تومەن قۇديىپ، وزەن جاعاسىنا كەلدىم. الگىندەگى وتكىنشى جاڭبار مولايتقان سياقتى، تاۋ سۋى تاسىپ كەتىپتى. ارقىراي اققان قارا بوتانا جاياۋ-جالپىعا جول بەرەتىن ەمەس. ەڭىستەپ كەلىپ، ءبىر تۇمسىقتان اينالسام، ەكى قىز ارعى جاعادا تۇر ەكەن. مەنىڭ كولىكسىز ەكەنىمدى ەسكەرىپ، كۇتىپ تۇرسا كەرەك، كورە سالا تۇسۋگە ىڭعايلانىپ، كولىكتەرىن بەتكەيگە تارتتى. الدىمەن گۇلجان ءتۇسىپ، ەر ۇستىندەگى كىشكەنە قىزعا بىردەڭەلەردى سىبىرلاپ ەدى، ول ات باسىن بەرى بۇرىپ، ماعان قاراي اياڭدادى.
— اعا، گۇلجان اپكەم سىزگە مىنا اتپەن ءوتىپ السىن دەي- ءدى، — دەدى ءوتىپ كەلگەن سوڭ تاقىلداپ.
مەن انتەك ىركىلسەم دە، باسقا شارانىڭ جوعىن ەسكەرىپ، ات جالىنا جارماستىم. ەرگە ەمەس، ارتقا ءمىندىم. كىشكەنتاي قىز باتىر ەكەن، ومىراۋلاي سوققان ارىندى تولقىنداردان قايمىققان جوق. تايسالماعان قالپى اياقتارىن كوتەرىپ الىپ، ءوتىپ شىقتى.
— اعا، ءسىز ومار اتامنىڭ بالاسىسىز با؟ — دەدى جاعاعا جەتكەندە.
— ءيا، — دەدىم مەن باسىمدى يزەپ.
نەگە سۇراعانىن كىم بىلگەن، ارى قاراي ۇندەمەدى.
گۇلجان ءسال ۇزاپ بارىپ تۇرعان ەكەن، سەرىگى جانىنا جەتكەن سوڭ، قاتارلاسىپ جاياۋ كەتتى. ءتىل قاتپاعان قالپىمدا مەن قالدىم سوڭدارىندا سوپايىپ. جاق اشۋعا جۇرەگىم داۋالامادى. ءتىپتى، راقمەت ايتۋعا دا جاراماپپىن. ابەس قىلىعىم ارتىنان ەسىمە كەلگەندە، ءجۇزىم وت بولىپ كۇيدى.
سالدەن سوڭ الدىداعى ءبىر جوتاعا شىعىپ قاراسام، ەكەۋى الدەنەلەردى ايتىپ، سىڭعىرلاي كۇلىپ بارادى ەكەن. اڭگىمەلەرىنىڭ وزەگى، ءسىرا، مەن بولارمىن، كىشكەنە قىز قايتا-قايتا بۇرىلىپ، ارتىنا قاراي بەرەدى. كەشىكپەي مەن دە ەڭىستەدىم ىلدي قۋىپ. الدەن ۋاقىتتان كەيىن تاعى ءبىر مويىن بۇرعاندا، ولاردىڭ ءبىر جاتاعان بەلدىڭ ۇستىنە ىلىنگەنىن كوردىم. از بولماسا، ارى اسىپ، عايىپ بولعانداي ەكەن. توقتاي قالدىم. گۇلجان سوندا بارىپ كەرى بۇرىلدى. ارالىق اسا قاشىق ەمەس. ءبارىن اپ-انىق كورىپ تۇرمىن. ازكەم تىگىلىپ تۇرعان ول قولىن كوتەرىپ، بۇلعاپ قويدى. جۇرەگىم شىمىر ەتە ءتۇستى. ءسىرا، سوڭعى «قوش» دەگەنى بولار، ىلە كوزدەن تاسالىنىپ، كورىنبەي كەتتى. جاقىندىق تانىتقان يشاراسىن ىشتەي سەزىپ، باسقا ءبىر كۇيگە ەندىم... سىلەيىپ تۇرىپ قالىپپىن. سودان قايتىپ كورە الماسىمدى ءبىلدىم بە ەكەم، جاندۇنيەمدە ءبىر قيماستىق ويانىپ، اش وزەگىمدى بەلگىسىز وكىنىش ورتەدى.
ايدالادا قالعانداي قۇلازىپ تۇرعانىمدى الدەن ۋاقتان سوڭ اڭداپ، جولىما ءتۇستىم.
سول كۇنى ۇيگە ءتۇس اۋا ءبىراق قايتتىم. اسپان اشىلعان جوق، ەرتە باستالعان سەبەزگى جاڭبىر كەش باتقانشا ۇزىلمەي جاۋىپ تۇردى. سۋ بوپ كەلگەن كۇيىمدە سىرت كيىمدەرىمدى شەشىپ، اتامنىڭ ۇلكەن قارا ىشىگىن جامىلدىم دا، ءۇيدىڭ ءبىر بۇرىشىنا بارىپ، بۇك ءتۇستىم. سوندا جاتىپ تۋىرلىقتىڭ ەتەگىنەن سىرتتا سىلبىرعان اق جاۋىن استىنداعى ەن دالانىڭ جابىرقاۋ كورىنىسىنە ۇزاق كوز ساتتىم. قاشانعى ادەتىم بويىنشا، نەشە ءتۇرلى ويلارعا باتتىم. قاپەرىمدە كۇندىز بولعان كورىنىستەر سان مارتە قايتالانىپ ءوتتى... گۇلجاننىڭ وزىمە جالت قاراعان كەزدەگى نۇرلى جامالى... كوزىنىڭ استىمەن قىمسىنا كوز سالعانداعى قىلىقتى بەينەسى... سوڭعى رەت ارتىنا بۇرىلىپ، قول بۇلعاعانى... ودان بىلەكتەي قوس بۇرىمى ارقاسىندا بۇلعاق قاعىپ كەتىپ بارا جاتقانى... ءبارى-بارى سول كۇيى ەلەستەدى. قاپيادا تاپ بولعان، ەندى قايتا ەستەن كەتپەيتىن سۇلۋ سۋرەتتەر... تەلمىرىپ جاتىپ، ءومىرى بولماعان ءتاتتى سەزىمدەرگە كەنەلدىم. الدەكىمدى كورگىم كەلەتىندەي، الدەبىرەۋدى ساعىناتىنداي ءبىر تاعاتسىز حال كەشتىم. سونىڭ اسەرى بولار، سىرتتاعى جاڭبىر ءۇنى قۇلاعىما مۇڭدى كۇي بولىپ ەستىلىپ، تەرەڭىمدەگى نازىك پەرنەلەردى باستى... كوڭىلىمە كولەڭكە قاپتاپ، جۇرەگىمدى ەلجىرەتتى... ءسويتىپ جاتىپ، قاي ۋاق ەكەنىن بىلمەيمىن، ءبىر كەزدە تالىقسىپ ۇيىقتاپ كەتىپپىن. ءتۇس كوردىم. تۇسىمە كوزگە تۇرتكىسىز قاراڭعىدا گۇلجاندى ىزدەپ جۇرگەن جاداۋ جاعدايىم كىرىپتى... ويانا كەلە اڭسارىمنىڭ تاعى دا تاۋعا قاراي اۋىپ تۇرعانىن سەزدىم. اسىق ادامدا تاعات-تىنىم دەگەن بولمايدى ەكەن، تاڭ اتقان سوڭ تارتىپ وتىردىم الىستاعى ارمان ماڭعا قاراي.
كەزدەسپەدى. سوندا دا قويماي، قاتارىنان ءۇش كۇن شىقتىم. ءۇمىتىم اقتالمادى. ودان كەيىن دە بارار ەدىم، بولمادى...
بۇل مەنىڭ جازعى دەمالىستان ويعا، وقۋعا قايتاتىن شاعىمنىڭ تاياپ قالعان كەزى-تۇعىن. ەسكە الۋدى ونشا ۇناتا بەرمەيتىن ۇنامسىز مەزگىلدىڭ جەتىپ كەلگەنىن مەن ءتورتىنشى كۇنى تاۋعا بەت تۇزەردىڭ الدىندا ءبىلىپ، انتەك تىكسىندىم.
تاڭەرتەڭ سىرتقا شىققاندا اپامنىڭ ەسىك الدىنداعى وشاق باسىندا كۇيبەڭدەپ جۇرگەنىن كورىپ، بۇرىلىپ ەدىم، باۋىرساق ءپىسىرىپ جاتىر ەكەن. ءبىر ءسات قاسىندا وتىرىپ، وتىن جاعىپ بەردىم. الدەن ۋاقتا اپامنىڭ الدەقايدا اڭىرىپ قالعانىن بايقاپ، قاراسام، ءۇيدىڭ تومەن جا- عىنداعى ات جولمەن، اۋدەم ارالىق تاستاپ ءبىر توپ كىسى ءوتىپ بارادى ەكەن. قىزىل-جاسىل كيىنگەن قىز-قىرقىنى ارالاس جولاۋشىلاردى سۇراۋلى كوزبەن ۇزاتىپ سالعان اپام ءبىر كەزدە:
— كىم ەكەن دەسەم، جوعارعى وشاقبايدىڭ كەمپىرى ەكەن عوي. اۋداندا وقيتىن كەنجە قىزىن الىپ جۇرگەن سياقتى. بىر-ەكى كۇننەن كەيىن سەن دە كەت، قۇلىنىم. وقۋىڭنان قالما. تيىن-تەبەن تابىلسا، ارتىڭنان جىبەرىپ بەرەرمىز، — دەدى ءوز جونىنە بۇرىلىپ. ءسويتتى دە، الدىنداعى تەگەشتى قولىنا الىپ، ەكىنشى قولىنداعى كەپسەرمەن قازانداعى قىزارا پىسكەن باۋىرساقتاردى سالىپ الا باستادى. مەن ەلەڭ ەتىپ، بەتىمدى بۇرعام، الگىلەر سونىڭ اراسىندا ءبىرشاما ۇزاپ كەتىپتى. كوز ۇشىنان بىرەۋىنىڭ مەنى كور دەگەندەي، ادەيى ارتتا قالىپ، ارقان بويى ارالىق تاستاپ بارا جاتقانىن بايقادىم. گۇلجان بولار دەپ ويلاعانىم سول، ءسىرا، قيماستىق، الدە باسقا ءبىر پالە، تاماعىما كەلىپ قاپ-قاتتى بىردەڭەننىڭ كەپتەلە قالعانى. الدى-ارتىما قاراماي زىمىراي جونەلدىم. تاياۋ جەردەگى قىر باسىنا شىققاندا، كيىمىنەن تانىدىم، شىنىمەن-اق گۇلجان ەكەن. بيىك تەپسەڭ ۇستىنەن توبەلەرىنەن تەلمىرگەن كۇيى ۇزاتىپ سالدىم.
ەكى كۇننەن كەيىن مەن دە كەتتىم قالاعا. و جىلى كۇزدە كەزدەسۋدىڭ ءساتى تۇسپەدى. ءۇمىت كەلەسى جازعا قالىپ ەدى، قىرسىق شالعاندا، و جىلى ءبىزدىڭ ءۇي جايلاۋعا شىقپاي قالدى — جولىعۋعا مۇمكىندىك بولمادى. ورتا مەكتەپتى تاۋىسقاننان كەيىن مەن ورتالىقتاعى جوعارى وقۋ ورنىنا ءتۇستىم دە، ۇزاق-سونار ىزدەنىس جولى باستالدى. گۇلجان دا سويتكەن شىعار، نەشە جىل ادەيىلەپ جايلاۋعا شىققانىممەن، جۇزدەسۋدىڭ ورايى تۋمادى. ارالىق الىستاي بەردى. ۋاقىتتان وتكەن جەمىر بار ما جەر بەتىندە، مەزگىل وتە كەلە ءبىر كەزدەگى جىلت ەتكەن جىلى سەزىم ءبىرجولا ءسونىپ قالماعانمەن، جاناتىن جاعدايى بولماعان سوڭ، السىرەپ، ولەۋسىرەي بەردى. اندا-ساندا ەسكە تۇسكەندە قىنجىلتقانى بولماسا، بۇرىنعىداي كۇيىپ-جاندىرۋدى قويدى. بىرتە-بىرتە سالدەپ، تومەندەي بەردى.
بەس جىلدان كەيىن مەن وقۋىمدى تاۋىسىپ، قوعامعا شىقتىم. تاعدىر جازباعان ىسكە نە شارا، جولىمىز توعىسپادى. ۇشىراسا المادىق. جىلىستاعان وسىنشاما جىلدار وتىندە ول مەنى ۇمىتقان شىعار دەپ ويلاپ ەدىم، جاڭىلعان ەكەم... وڭباي قاتەلەسىپپىن! ەندى بولماسا ءوزىم دە وڭگەگە بەت بۇرۋعا بەكىگەن بىلتىرعى جىلى ودان حات الدىم. ول كەزدە مەن قالادا ەمەس، وڭتۇستىكتىڭ قۇمدى شولىندە، جاڭا تابىلعان قيراندى قالانىڭ ورنىن قازىپ، جەر شۇقىپ ءجۇر ەدىم. قازبا جۇمىستارىنا كەرەكتى جابدىق اكەلۋگە قالاعا كەتكەن قىزمەتتەسىم الا كەلىپتى. جەتكەن بويدا بەتىمە قاراپ، جىمىڭ-جىمىڭ كۇلىپ الدى دا، قولىما ۇستاتتى.
— كەڭسەدە جاتىر ەكەن... ءبىز بىلمەيتىن قالىڭدىعىڭنان كەلگەن بولار دەپ الا كەلدىم، — دەدى ءازىلقوي جولداسىم.
— شىنىمەن-اق، سولاي بولسا، ءشۇيىنشى بەرۋدى ۇمىتپا، — دەدى سوڭىنان.
سىرتىنا سالەم جولداۋشىنىڭ ءاتى-جونى انىق ەتىپ جازىلعان حاتقاپتى اشىپ، ىشىندەگى اق پاراققا ۇڭىلگەن- دە، مىنانداي سويلەمدەردى وقىدىم.
«اياۋلى ارمان جىگىت! بارمىسىز؟ بار بولساڭىز، قايدا ءجۇرسىز؟
ءبىر كۇن بولماسا ءبىر كۇن كەلەر دەگەن ۇمىتپەن جولى- ڭىزعا قاراي-قاراي كۇن وزدى... كۇدەرىمنىڭ كۇمىس باۋى ۇزىلۋگە تاياۋ. العاش بەسسالادان كورگەندە، ەرتەكتەردە ايتىلاتىن بەكزاداعا كەزدەسكەندەي ەسىم كەتىپ، تاعى ءبىر كورۋگە قۇمار بولىپ، ىنتىعىپ ەدىم... اداستىرىپ كەتتىڭىز. جولى جىڭىشكە قىز بالاعا بىرەۋگە اڭسارى اۋعان قيىن ەكەن. الدىنى كەسەتىن ادەپ، جول بوگەيتىن يبا بار دەگەندەي... سونى بىلە تۇرا، نە ءوزىڭىز ىزدەمەدىڭىز. قايتەر ەكەن دەپ، ادەيى سىناعانداي قيىن جاعدايدا قالدىردىڭىز. ءسىرا، بويىڭىزعا توعىتپايتىن شىعار- سىز... وندا اۋىلداس رەتىندە دوس بولىپ قالار ەدىك قوي... نەگە سونشا قاشقالاقتادىڭىز... الدە جابىسىپ الار دەپ جاسقاندىڭىز با؟ كوزگە اسا بايسالدى، ارنەنىڭ باعاسىن بىلەر بايىپتى جانداي كورىنىپ ەدىڭىز، تىم ساق ەكەنسىز... الدە مەن جازا باسىپ، جاڭىلدىم با ەكەم... تىرس ەتپەدىڭىز...
قىز بالاعا جاراسپاس قىلىعىمدى، بالكىم، سوگەرسىز... سوندا دا تاۋەكەلگە ءمىنىپ، سىر اشۋعا بەكىدىم. الىستاعى اۋىلىڭىزدا ءسىزدى دەپ قايتا ورالىپ، سودان بەرى ءسىزدىڭ كوڭىل كىلتىن اشار ءساتىڭىزدى كۇتىپ، جول قاراپ جۇرگەن ءبىر كىسى بار دەپ ءبىلىڭىز... ءتىل قاتىڭىز، ارمان جىگىت!
گۇلجان».
ەش ۋاقىتتا بولادى دەپ ويلاماعان توسىن جاعدايعا تاپ بولعان مەن سىلەيىپ تۇرىپ قالىپپىن. «نە بولدى ساعان؟» دەگەن داۋىستان ەس جيىپ، وزىمە كەلگەندە، حات اكەلگەن كىسىنىڭ ءالى قاسىمدا اڭىرىپ تۇرعانىن كوردىم. جابىق سالەمنىڭ نە جايلى ەكەنىن بىلمەك بولىپ ۇزاماي جۇرسە كەرەك، «نە بولدى؟» دەدى تاعى دا تاقاۋىرلاپ. وڭ-الپەتىمنىڭ قانشالىق قورقىنىشتى كەيىپكە ەنگەنىن مەن سودان ءبىلىپ، «ەشتەڭە... ەشتەڭە بولعان جوق» دەي بەرىپپىن جاعدايسىز سيپاقتاپ. الاڭداپ جۇرمەسىن دەپ ارتىنان زورلانا ەزۋ تارتقان بولدىم.
نە ايتۋعا بولادى؟! نە دەۋگە بولادى بۇعان؟! ءوزىمنىڭ وڭباي اقىماق بولعانىمدى جاڭا ءبىلىپ، اشىنا سان سوقتىم. اقىلىم قانداي از ەدى مەنىڭ؟ وسى ۋاققا دەيىن تەك كەزدەيسوق كەزدەسۋگە عانا ءۇمىت ارتىپ، ساعىم قۋىپ كەلىپپىن عوي مەن! ىزدەۋ دەگەن ەسىمە كەلمەپتى. قانداي اسىل جان ەدى، الشاقتاپ كەتكەن ارانى جاقىنداتپاق العاشقى قادامدى دا باياعىسىنداي اۋەلى ءوزى جاساپ وتىر!
ورنىمنان اتىپ تۇرىپ، اۋىلعا قاراي تارتىپ وتىرعىم كەلدى. ءبىراق... ءبىراق، بولماس ەدى. مويىنعا ىلىنگەن مىندەت بار عوي... كەتسەم — جۇمىس اقسايدى. وراتى جارتى ايدىڭ الدىندا ارەڭ كەلگەن وسى ءبىر وڭدى ءىستى قانشا جىل كۇتتىم مەن! ەندى ءساتى تۋعاندا ورتا جولدا تاستاپ كەتسەم، كىم بولعانىم... نە دەپ ويلايدى سەرىكتەرىم! جاۋاپكەرشىلىك قايدا قالماق... بارا الماس ەدىم. قىرىن قاراعان دۇنيەنىڭ قىرسىققاندا قيۋى وسىلاي قاشادى ەكەن... نە ىستەدىم ەندى؟
اسىل تۋعان گۇلجانعا ىشتەي ءتانتى ەدىم. شەكسىز ريزا ەدىم. ۇمىتىپ كەتپەگەنىنە عانا ەمەس، ەرجۇرەك باتىل- دىعىنا دا. قانداي وجەت... نەتكەن اقىلدى ەدى! سونشاما ۋاقىتتان بەرى مەنى ەسىنەن شىعارماپتى. قارا جەردىڭ بەتىندە ءوزىڭدى شىن سۇيەتىن ءبىر ادام بارىن بىلگەننەن اسقان قۋانىش جوق ەكەن دۇنيەدە! مەن باقىتتى ەدىم. توسىن كەلىپ باسقا قونعان ب ا ق دەگەن، ءسىرا، وسى بولار، وز-وزىمنەن كوڭىلىم بوساپ، جىلاعىم كەلدى... باسە، بەسسالادا ويدا جوق ۇشىراسقاندا شوق بوپ جانعان كوزىنەن بولەك ءبىر ۇشقىن كورىپ ەدىم، ول وسى باتىلدىق ەكەن عوي. ءۇنسىز كەتسەم دە، ءالى كۇنگە كۇدەر ۇزبەپتى. مۇقالماپتى... ۇمىتپەن كۇن كەشىپتى. اينالمايسىڭ با ونداي قىزدان! ساداعاسى كەتەيىن! «بويىڭىزعا توعىتپايتىن شىعارسىز» دەيدى... بالكىم، مەن سەنىڭ تەڭىڭ ەمەس شىعارمىن... جاسىق ادام جانىپ تۇرعان وتقا قالاي استار بولسىن، ورتەنىپ ولەيىن جالىنىڭا!
مەن، ءبارى ءبىر، بارا المادىم. يىققا ارتىلعان جۇك بار... زامان جىلدا ارەڭ كەلگەن كەزەگىم... قانشا بۇلقىنسام دا بوسانا المادىم. ونىڭ سىرتىندا، ەرتەڭگى ەل قامى... قانداي شۇعىل شارۋا بولسا دا، مۇنداعى ءۋازيپانى تاستاپ كەتۋگە بولماس ەدى.
مەن، قىرسىققاندا، حات تا جازا المادىم. جوق، جۇرەك سىرلارىمدى ارىلا اقتارىپ، اق قاعازعا اسىق ارمانىمدى مولدىرەتىپ توكتىم... ءبىراق، ونى يەسىنە جەتكىزە المادىم. قۇلان جورىتپاس قۋ دالاداعى قايداعى پوشتا... جۇپتاعان جاۋابىم سول كۇيى تۇنشىعىپ شابادانىمنىڭ تۇبىندە قالدى. باسقالاردان بەرۋگە، الاڭدادىم... سودان... اراعا سەگىز ايدى سالىپ، پوشتاسى بار قالاعا كەلىپ تۇسكەنىم — كەشە... شاپاعى سونبەگەن تاڭعى شاق بولاتىن.
كەرەكتى جەرگە جەدەلحات جولداۋعا ارەڭ ۇلگەرىپ، وسى ءقوناقۇيدىڭ ءبىر بولمەسىنە كىرىپ قۇلاعام. سەسپەي قاتىپپىن. سودان ساعىنىپ قالعان شۋلى مەكەننىڭ ون نەشە ساعاتتان كەيىن وقىس وياتىپ الىپ، «سالتاناتپەن» قارسى الاعانى — جاڭا... جادىدان شىعپاس عاجاپ جاڭبىرىمەن. جانە سونىسىمەن قاي-قايداعىنى ويعا سالىپ، ەسكىلىكى دۇنيەنىڭ ەرنەۋىنەن ەنگىزىپ جىبەرگەنى... ەس تابا المار ەمەسپىن... تەك ەندى-ەندى عانا ارناما ءتۇسىپ كەلەمىن.
بالا كەزىمدەگى جازباس داعدىما سالىپ مەن، مىنە، جىپ-جىلى توسەگىمدە، تىستاعى تاڭسىق تىسىرعا قۇلاق ءتۇرىپ تىپ-تىنىش جاتىرمىن. ەرتە كوكتەمنىڭ ەڭىرەي سىركىرەگەن توكپە جاۋىنى، شىنىمەن-اق، ماڭگىلىككە ەستە قالعانداي ەدى!
ازدان سوڭ مەن ورنىمنان تۇرىپ، كيىمدەرىمدى كيە باستادىم. ارتىنشا اياڭداپ سىرتقا بەتتەدىم. ەسىكتەن شىعىپ، توتەلەتە تارتىپ ءدالىزدىڭ تۇيىقتالعان جەرىنە جەتتىم دە، سول اراداعى تار باسپالداقپەن تىرمىسىپ جوعارى ورلەدىم.
مىنە، ءزاۋلىم عيماراتتىڭ ءۇستى. توبەسى جابىلعان جاپ-جارىق الىپ سامالدىق. الىستاۋ ءبىر بۇرىشىنا بارىپ تۇرىپ، كەڭ تىنىستاپ ەركىن دەم الدىم. بۇل ارادان قالانىڭ كوز جەتەر جەرى تۇتاس كورىنەدى ەكەن. كوكتەن توگىلگەن ءمولدىر تامشىلارعا ارمانسىز شومىلعان بيىك ۇيلەر مۇنتازداي بولىپ جۋىنىپتى. يەك استىندا شىتتاي بولىپ جارقىراپ تۇر. شام جارىعىندا كوشەدەن ارى-بەرى وتكەن جەڭىل كولىكتەر دە انىق كوزگە ۇرادى. زاۋىتتان جاڭا شىقانداي ىڭسىز سۋسىپ الدەقايدا زىمىراپ بارا جاتادى. اينەكتەرى جارق-جۇرق ەتىپ، ساعىمداي اعادى.
سالدەن كەيىن شىعىس كوكجيەكتەن سىبىرلەپ تاڭ اتىپ كەلە جاتتى. ءدال وسى تۇستا ارت جاعىمنان الدەكىمنىڭ اياق دىبىسى ەستىلدى. جەڭىل باسقان ايەل وكشەسىنىڭ تىقىرى. ءبىر باسىپ، ەكى باسىپ تاياپ كەلەدى. جۇرىسىندە ەپتەگەن باتىلسىزدىق بار. ءبىراق، جاقىنداي بەرە قاتايدى.
كىمنىڭ كەلگەنىن ىشتەي شامالاپ، قۋانىپ تۇرمىن.
1989 جىلى. قۇلجا قالاسى.
You Might Also Like
-
ەرتەدە بايبولات دەگەن بايدىڭ وتار-وتار قويى بولىپتى. قويىنىڭ كوپتىگى سونشا، ونىڭ سانى قانشا ەكەنىن ەشكىم ناقتى بىلمەپتى. تەك بولجام بويىنشا ون مىڭنان استام قوي بار دەگەن مالىمەت بولعان كو...
-
ءمولدىر اسپاندا قارلىعاشتار قالىقتاپ ويناعان جاز كۇندەرىنىڭ ءبىرى. اينالا تىپ-تىنىش. شىلىڭگىر ىستىقتان باس ساۋعالاعان بارشا تىرشىلىك قاشىپ بارىپ، اعاش كولەڭكەسىنە تىعىلىپ، تىنىم تاپقانداي ءبىر كۇيدە.
