InfoHub Logo

ءمولدىر اسپاندا قارلىعاشتار قالىقتاپ ويناعان جاز كۇندەرىنىڭ ءبىرى. اينالا تىپ-تىنىش. شىلىڭگىر ىستىقتان باس ساۋعالاعان بارشا تىرشىلىك قاشىپ بارىپ، اعاش كولەڭكەسىنە تىعىلىپ، تىنىم تاپقانداي ءبىر كۇيدە.

ەمحانا عيماراتىنىڭ ءۇشىنشى قاباتىنداعى سامالدىقتا تومەندەگى گۇلتەكشە جيەگىندە ەمىن-ەركىن ويناپ وتىرعان قوس بۇلدىرشىنگە باعانادان مۇڭايا قاراپ تۇرعان سىرقات قىز تۋ سىرتىنان شىققان الدەكىمنىڭ اياق دىبىسىنان سەكەم الىپ، الدەنە الاڭمەن ارتىنا بۇرىلدى.

كۇتكەن كۇدىگى ءدال كەلدى مە، قاراعان ساتتە وزىنە تاياپ قالعان مەيىربيكەنى كورىپ، ۇرلىعى اشكەرەلەنگەن بالاداي وز-وزىنەن قىسىلىپ، اياق استى قيپاقتاپ قالدى. يىنىنەن سۋ كەتىپ، تومەنشىكتەي بەردى.

— مۇندا شىعىپ الىپسىڭ عوي؟ — دەدى الدىنا كەلىپ توقتاعان ناۋقاس كۇتۋشى ءسال قاتقىل ۇنمەن كىنالاي سوي-لەپ. — سىرتقا شىقپا دەپ قانشا رەت ايتامىز وسى؟

— دالانى كورگىم كەلىپ... — دەپ مىڭگىرلەدى كەلىنشەككە قاراپ كوزىن ءبىر توڭكەرىپ العان دىمكاس قىز جانارىن قايتا جەرگە سالىپ. ۇنىندە كىناسىن مويىنداعان ءبىر سىنىق سىڭاي بار.

— دالادا نە بار ەكەن سونشا؟ — دەدى كەلىنشەك العاشقى ەكپىنىمەن اۋىر ءزىل تاستاپ. اپشىپ اشۋلانباعانىمەن، داۋسىنداعى قاتقىل سىز ازىرگە جۇمساراتىن ەمەس.

— بىلمەيمىن... — دەدى ءسال ىركىلىپ قالعان قىز، ءبىر جۇتىنىپ الىپ. — ايتەۋىر كورگىم كەلىپ تۇرادى...

دەنە السىزدىگىنەن، الدە ايتقان ءسوزىنىڭ اۋىرلىعىنان، جاي تۇرسا دا، قاراداي وكپەسى قىسىپ، ەنتىگە بەردى.

— قىزىق... — مىرس ەتكەن كەلىنشەك جانىندا تۇرعان قىزعا كوزىنىڭ قۇيرىعىمەن قارادى. — دالادا نە بار ەكەنىن بىلمەيسىڭ، تاعى كەلىپ سىرتقا قاراي قاشا بەرەسىڭ؟ الدە...

بۇل جولعى ءسوزىن كەكەسىن ارالاستىرىپ ايتقانىمەن، ءزىلسىز شىقتى. العاش كەلگەندەگىدەي ەمەس، ارىنىنىڭ قايتا باستاعانى بايقالدى. سونى سەزسە كەرەك، اۋرۋ قىز ىشكى ءبىر تىلەگىن ايتىپ، تاعى مىڭگىرلەدى.

— تاعى ءبىراز تۇرا تۇرايىنشى، اپاي؟ — دەدى كەلىنشەككە سۇرانا كوز قاداپ، — ...تاعى ءبىراز... اپاتاي...

كەلىنشەك ۇندەگەن جوق. ءجۇزىن سۋىققا سالماعانىمەن، ىلە جاۋاپ بەرمەي از-كەم بوگەلدى. تەك سالدەن كەيىن عانا ورنىنان قوزعالىپ، قىزعا جاناسا بەرە، مانادان بەرى ول ۇزاق قادالعان تومەندەگى گۇل تەكشەنىڭ شەتىنە، ودان ويناپ وتىرعان سۇيكىمدى بالاقايلارعا نازار اۋداردى. ءۇڭىلىپ ءسال تۇرعان سوڭ:

— باعانادان كوز الماي قاراعانىڭ انا بالالار ما؟ — دەدى، جۇمساق الاقانىمەن نازىك بويجەتكەننىڭ سۇلدەرسىز يىعىنان جەڭىل سيپاپ.

— ءيا، — دەدى قىز ءسال ىركىلىپ بارىپ، باسىن قىمسىنا يزەپ.

— سونشا تەسىلدىڭ عوي، تەگى. باعانا كەلىپ، ارتىندا تۇردىم...

كەلىنشەككە جالت قاراعان سىرقات قىزدىڭ سۇلىك سورعانداي ءقان-سولسىز قۋقىل جۇزىنە سول ءسات توسىن ءبىر وشكىن قىزىل تولقىن ويناپ شىعا كەلدى دە، ىزىنشە قايتا ءوشىپ، زىم-زيا جوعالا بەردى.

سونى بايقاپ قالعان مەيىربيكە الدىندا تۇرعان قىز جۇزىنە الدەنە تاڭدانىسپەن ۇڭىلە قارادى.

— نە بولدى، ساۋلە؟ —دەدى سوسىن سول ىشكى تاڭىرقاۋىن جاسىرا الماعان قالپىندا اڭتارىلىپ.

ءبىراق، بۇيىعى قىز بۇعىپ قالدى. اۋزىمدى اشسام، سىرىمدى شاشىپ الارمىن دەگەندەي، ارىق ادامدارعا ءتان اعى كوپ الا كوزىن ءبىر توڭكەرىپ، تومەن قۇلاتىپ الدى دا، سول كۇيى ءۇنسىز تۇردى. بۇل سۇراققا ەندى ءقايتىپ جاۋاپ بەرمەيتىنى سىرت الپەتىنەن انىق اندالدى.

سونى كورىپ شاراسىز قالعان اق حالاتتى كەلىنشەك تە ءبىر اۋىققا دەيىن توسىلىپ، ءۇنسىز قالدى. ەندى قايتا تىلگە كەلمەس دەپ ويلاسا كەرەك، وزىنەن باسقا جان بىلمەس شىڭىراۋ ويعا باتىپ كەتكەن الاكوز قىز الدەن ۋاقىتتان كەيىن، الدەنەنىڭ اياعىنان ءوزىن تاۋىپ، الگىندە بولعان جايدى مۇلدە ۇمىتىپ كەتكەندەي، بەتىنە قايتا قاراپ ءۇن قاتقاندا، اجەپتاۋىر قۋانىپ قالدى. ءبىراق قويعان سۇراعى كىسى ويلاعانداي وڭاي بولماي شىقتى.

— اپاي، وسى مەن راس جازىلام با؟ — دەپ جاۋدىرەپ تۇر ءالجۋاز قىز.

قاپەلىمدە نە دەرىن بىلمەي، ىركىلىپ قالعان مەيىربيكە كۇدىكتى سۇراقپەن قوسا جانسەبىل جالىنىش تولعان جاسقانشاق جاناردان كوزىن تايدىرا بەردى .

— و، نە دەگەنىڭ، كوكە... سەن ەرتەڭ-اق جازىلىپ كەتەسىڭ... الاڭسىز بول، — دەدى سوڭىنان ءسوز ىڭعايىن جايباراقاتقا سالىپ.

ءبىراق، ءوز سۇراعىنىڭ جاۋابىن ءوزى بىلەتىن سەكىلدى:

— ءاي، كىم بىلەدى؟ — دەپ كۇرسىندى مىسكىن قىز سالدەن كەيىن. ءوز جونەنە قاراپ، كوزىن قايتا اكەلىپ تومەندەگى گۇلدىك جيەگىنە سالدى.

— نەگە ولاي دەيسىڭ، ساۋلە؟ سىرقات ادام دارىگەردىڭ ايتقانىنا سەنۋ كەرەك. قالايماقان ويلاۋعا بولمايدى... — دەپ جاقىنداپ كەلىپ باۋىرىنا باسقان اپايىنىڭ ەسىركەۋىنە ەلەڭ ەتكەن جوق. ءبىرازعا ءۇنسىز قالىپ، قىبىرسىز تۇردى.

توسىن جاقىندىق تانىتقان بوگدە قۇشاقتىڭ قىزۋى ونەبويىنا الدەن ۋاقىتتان كەيىك ءوتتى مە، كىم ءبىلسىن، دىمكاس قىزدىڭ وڭعان شۇپەرەكتەي قۋارعان جۇزىنە و ءبىر كەزدە بارىپ تاعى ءبىر جىلىلىق جۇگىرىپ، باسىن كوتەرىپ، جانىنداعى مەيىربان جامالعا قايتا قارادى.

— اپاي، ءسىزدىڭ بالاڭىز بار ما؟ — دەدى كۇلىمدەپ.

— بار، — دەدى كەلىنشەك ونىڭ جۇزىنە مۇقيات كوز سالىپ تۇرىپ. — ءبىر ۇلىم بار. بيىل ۇشكە شىعادى. قايتەدى؟..

— وندا ءسىز باقىتتى ەكەنسىز، اپاي، — دەدى بەتىن الدەقاشان بۇرىپ اكەتكەن قىز تومەندەگى گۇل تەكشەسىنىڭ جيەگىندە ويناپ جۇرگەن بۇلدىرشىندەرگە ۇڭىلگەن قالپى.

— قالاي؟.. — دەدى تۇككە تۇسىنبەي قالعان كەلىنشەك ءوزىنىڭ ىشكى سۇراعىن بوگەپ قالا الماي تاعاتسىزدانا.

— مەن قالاي باقىتتىمىن؟

كەلىنشەك اسىققانىمەن، ءالجۋاز قىز اسىققان جوق. الگىندەگى سالماقتى بەينەسىنەن ءبىر جازباعان كۇيى، اسپاي-ساسپاي ءسوز باستادى. سويلەپ تۇرعان ساتىندە ونىڭ ازدىڭ الدىنداعى جاسقانشاق قالپىنان تەز اينىپ، كەنەت باسقا ءبىر سابىرلى جانعا وزگەرىپ بارا جاتقانىن تىنداپ تۇرعان كىسىسى اپ-انىق بايقادى.

— ءجاي... انشەيىن ايتقانىم عوي، اپاي، — دەدى ول ءسال ۇنسىزدىكتەن كەيىن جۇزىنە جىلى كۇلكى جۇگىرىپ. — باياعىدا اجەم مارقۇم ايتىپ وتىرۋشى ەدى: “تومەن ەتەك بوپ جارالعان جانداردىڭ بالا سۇيۋدەن ارتىق باقىتى جوق” دەپ. بالاڭىز بار، ءسىز باقىتتى ەكەنسىز...

سونى ايتقان ناۋقاس قىز نازارىن جەدەل تومەننەن الىپ، ءوزىن كۇشاعىنا الىپ تۇرعان جاس ايەلدىڭ جۇزىنە قادادى. سوڭىنان بۇيىرىنە ەركەلەي تىعىلىپ، كەۋدەسىنە باسىن سۇيەدى. كوز شاراسىندا مولدىرەي تۇنعان ءتۇپسىز تەرەڭ تەڭىز بار ەدى ونىڭ.

* * *

ارادا از وتكەندە، باعاناعى قىز تۇرعان جەردە، تومەندەگى گۇلتەكشە شەتىندە بار دۇنيەنى ۇمىتىپ ەمىن-ەركىن ويناپ جۇرگەن سۇيكىمدى قوس بۇلدىرشىنگە تەلمىرە قاراپ مەيىربيكە كەلىنشەك جالعىز تۇردى.

جانارىندا ىركىلگەن جاس بار ەدى ونىڭ. كىرپىكتەرىنە ءىلىنىپ، ساۋلاپ كەتۋگە شاق قالىپ، دىرىلدەپ تۇردى ءمولدىر تامشىلار.

---