اس – ادامنىڭ ارقاۋى
كوڭىلسىز بەرگەن قىمىزدان كوڭىلدى بەرگەن شاي ارتىق.
جاپالاپ اسقان جاسىقتان جاعىپ جەگەن ماي ارتىق.
قازاق حالقى اسقا، تاعامعا ۇلكەن ءمان بەرگەن. حالقىمىز كادەلى ءارى ورنى بولەك تاعامدارىن ەت پەن سۇتتەن جاساعان. قىمىز، شۇبات سياقتى شيپالى تاعامدار باتىس ەلدەرىندە مۇلدە جوق. بۇل – ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ ەرەكشەلىگى.
ۇلتتىق داستارقانىمىزعا بايلانىستى الۋان ءتۇرلى تەرميندەر بار جانە ولار زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى. بۇل تەرميندەر – باي قازاق ءتىلىنىڭ جانە ۇلتتىق مادەنيەتىمىزدىڭ اجىراماس ءبىر بولشەگى. سوندىقتان ءبىز ونى ءبىلۋىمىز جانە ساقتاۋىمىز قاجەت.
تاماق (تاعام) – ىشىپ-جەيتىن قورەكتىك اس جيىنتىعى.
داستىرقان – اسقا جايىلاتىن، ماتادان تىگىلەتىن، اس بەرەكەسىن، ۇعىمىن بىلدىرەتىن كەڭ جايما.
اق – سۇتتەن جاسالاتىن تاعامدار.
ايران – سۇتتەن ۇيىتىلعان قىشقىل، ءدامدى تاعام.
اقلاق – قوي سۇتىنەن جاسالعان، ىرىمشىككە سارى ماي قوسىلعان جەڭسىك تاعام.
اقتۇيمەش – قاۋىن قاعى مەن تالقاندى كەلىگە سالىپ ءتۇيىپ جاساعان تاعام.
اقسورپا – سوعىم سۇيەكتەرىن قايتا قايناتقاندا شىعاتىن سورپا.
اشىتقى – نان، قىمىز اشىتقاندا سالاتىن قوسىندى.
باۋىرساق – قامىردى كەسىپ، مايعا پىسىرگەن نان.
بالقايماق – قايناتىلعان قايماق.
بۇرمە – سۇرلەنبەس ءۇشىن مال تەرىسىندە وراپ ساقتالعان ەت.
بۇقپا – قوزىنىڭ، لاقتىڭ ەتىنەن بۋعا پىسىرىلگەن تاعام.
بوتقا – ۇنعا سۋ، ەت قوسىپ پىسىرىلگەن قويۋ تاماق.
بورتپە – تالقانعا ءسۇت، ماي قوسىپ پىسىرىلگەن تاعام.
بىلامىق – ءتىسى جوق ادامدارعا ارنالعان بوتقا.
بىرشىما – قاتتى اشىپ كەتكەن ايران.
جال – جىلقىنىڭ جالىنىڭ مايى.
جايا – مالدىڭ جاياسىنىڭ ەتى، كادەلى تاعام.
جەنت – ىرىمشىك، سوك، ماي، قانت، مەيىز قوسپاسىنان ازىرلەنەتىن ءتاتتى، كادەلى تاعام.
جەڭسىك تاعام – جەنت، ىرىمشىك، ەجىگەي سياقتى سيرەك كەزدەسەتىن تاعامدار اتاۋى.
جورگەم – ورىلگەن مال ىشەگى.
ەت – قازاقتىڭ ەڭ كادەلى تاعامى، ەتتەن جانە سورپاعا پىسىرىلگەن قامىردان جاسالىپ، ۇستىنە تۇزدىق قۇيىلادى.
ەجىگەي – قوي سۇتىنەن جاسالاتىن، قۇرتقا ۇقساس ءدامدى تاعام.
كەسپە – سورپاعا ىسىلعان نان سالىپ پىسىرىلگەن تاعام.
كەلىسوك – جاڭا پىسكەن تارى سوگىن كەلىگە ءتۇيىپ، ءسۇت، قايماق قوسىپ جاسايتىن ءتاتتى تاعام.
كوجە – سۋعا، سۇتكە تارى، كۇرىش قوسىپ جاسايتىن تاعام.
كوك – جەمىستىڭ، ءشوپتىڭ جالپى اتاۋى.
اشىعان كوجە – سۋدى قايناتىپ، كۇرىش، تارى سالىپ جاسايتىن، ءشول باساتىن كوجە.
ايرىلىسار كوجە (سالت) – كوشەر كەزدەكورشىلەردىڭ بىر-بىرىنە بەرەتىن سىيلى تاعامى.
كۇلشە – تابادا پىسىرىلەتىن نان.
قىمىز – بيە سۇتىنەن جاسالاتىن اسا قۇندى، ەمدىك تاعام، ونىڭ تۇرلەرى:
ۋىز قىمىز – بيەنى العاش بايلاعانداعى جاڭا اشىتىلعان قىمىز؛
بال قىمىز – ءسۇر قازى قوسىپ، ابدەن ءولتىرىلىپ پىسىلگەن، بابى كەلگەن قىمىز؛
تاي قىمىز – ءبىر كۇن ساقتالعان قىمىز؛
قۇنان قىمىز – ەكى ءتۇن ساقتالعان قۋاتتى قىمىز؛
دونەن قىمىز – ءۇش ءتۇن ساقتالعان كۇشى مول قىمىز؛
بەستى قىمىز – ءتورت كۇن ساقتالعان ساپالى قىمىز؛
سارى قىمىز – ءشوپ بۋىنى قاتىپ، كۇزدە ساۋىلعان بيەنىڭ ماڭىزدى قىمىزى؛
قىسىردىڭ قىمىزى – قىستا قۇلىنسىز ساۋىلاتىن بيەنىڭ ءدامدى، قۋاتتى، شيپالى قىمىزى؛
تۇنەمەل قىمىز – كوپ تۇرعان نەمەسە ۇستىنە ساۋمال قوسىلعان ساپاسى تومەن قىمىز.
ساۋمال – بيە ءسۇتى.
قۋىرداق – كوبىنەسە مال سويىلعاندا وكپە، باۋىر، جۇرەك، جۇمساق ەتتەردى تۋراپ، مايعا قۋىرىپ ازىرلەگەن ءدامدى تاعام.
قيىقشا – ىسىلعان قامىردى قيىقشالاپ كەسىپ، مايعا پىسىرگەن نان.
قايماق – سۇتتەن شىعاتىن تاعام.
قىزىل – ەت تاعامدارىنىڭ اتاۋى.
قازى – جىلقىنىڭ قازى مايى، كادەلى تاعام.
قارتا – جىلقىنىڭ ىشەگى، كادەلى تاعام.
قاتىق – قوي سۇتىنەن ۇيىتىلعان تاماق.
قۇيماق – سۋ ارالاستىرىلعان ۇنعا جۇمىرتقا قوسىپ، مايعا سۇيىقتاي قۇيىپ پىسىرەتىن ءدامدى، جۇمساق تاعام.
قورىقتىق – قوي سۇتىنەن ادەيى ىسىتىلعان ءتۇيىر تاستار سالىپ پىسىرەتىن، قويشى، مالشىلار دالادا دايىندايتىن ءتاتتى ءسۇت تاعامى.
قۇيرىق-باۋىر – قۇدالارعا ۇسىناتىن قۇيرىق پەن باۋىردان جاسالاتىن تاعام.
قۇرت – مال سۇتىنەن جاسالاتىن ەجەلگى قازاق تاعامى.
قۇرتكوجە – قۇرتتان ەزىپ ازىرلەنەتىن ىستىق، قۋاتتى تاعام.
قامىر – يلەنگەن، پىسىرۋگە ءازىر نان (ۇن).
قارما – كەيدە ەتىن قۋىرىپ، بالىقتىڭ سۇيەگىن ديىرمەنگە تارتىپ جاسايتىن بالىق تالقانى.
قاسپاق – ءسۇت قايناتقاندا قازاق تۇبىنە جابىسقان كىلەگەي.
تالقان – پىسكەن بيدايدى، تارىنى ديىرمەنگە تارتىپ ازىرلەيتىن تاعام.
توقاش – ۇننان جاسالعان ناننىڭ ءبىر ءتۇرى.
تومىرتقا –جىلقى ەتىنىڭ مۇز سالىنعان ىستىق سورپاسى.
توستىك – قوي، ەشكى سويعاندا ءتوس ەتىن تۇزداپ، وتقا قاقتاپ پىسىرگەن تاعام.
ءتوپ – تالقاننان جاسالعان بوتقا.
تورتا – ماي قايناتقاندا بولىنەتىن تۇنبا.
تۇز – استى ساقتايتىن جانە ءدامىن كەلتىرەتىن كريستالل.
تۇزدىق – استىڭ ءدامىن كەلتىرۋ ءۇشىن سورپاعا پياز، كوك قوسىلىپ قايناتىلعان تاعام.
ناۋات – قانت تەكتەس ءتاتتى.
مالتا – ەزىلگەن قۇرتتىڭ قالدىعى.
ماي – قاتىقتى كۇبىدە پىسكەن كەزدە شىعاتىن تاعام. قايماقتى شايقاعاندا دا ماي شىعادى.
مايسوك – مايعا بوكتىرگەن سوك.
ميپالاۋ – ميدان جاسالاتىن تاعام.
مەڭىرەۋ – قوي سۇتىنەن جاسايتىن ءدامدى قاتىق ءتۇرى.
مىجىما – مايعا ەزىلگەن ىستىق نان.
ۇيقىاشار – ناۋرىز، ايت، مەرەكە كۇندەرى قىزداردىڭ جىگىتتەرگە ۇسىناتىن تاعامى.
سوعىم – قىستا ادەيى سويىلعان ءىرى مال ەتى.
سوك – قاۋىزى ارشىلعان، پىسكەن تارى.
سۋسىن – ءشول باساتىن سۇيىق تاعامداردىڭ جالپى اتاۋى.
ءسۇر – قىسقى سوعىمنان قالعان ەت.
سۇزبە – ايراننان ءسۇزىلىپ الاتىن قىشقىل تاعام.
ۋىز – تولدەگەن مالدىڭ العاشقى قويۋ ءسۇتى.
ۋىز كوجە – ۋىزدان پىسىرىلگەن ءدامدى تاعام.
شۇبات – تۇيە ءسۇتى، ءدامدى، شيپالى تاعام.
شەلپەك – دوڭگەلەكتەپ مايعا پىسىرگەن جۇقا نان. ارۋاقتارعا باعىشتاپ بەيسەنبى، جۇما كۇندەرى پىسىرەدى.
شالاپ – ايرانعا سۋ قوسىلعان سۋسىن.
شۇجىق – ەتتى ىشەككە سالىپ جاسايتىن ءدامدى تاعام.
شىرتىلداق – قايناتىلعان سارى ماي.
قۇمشەكەر – ۇساق قانت.
ىرىمشىك – سۇتتەن جاسالاتىن ءتاتتى تاعام.
اق ىرىمشىك – اق كۇيىندە الىنعان ىرىمشىك.
قىزىل ىرىمشىك – ابدەن قايناتىپ، قىزارعان كەزدە الىنعان ىرىمشىك.
ىركىت – قۇرت قايناتۋعا ازىرلەنگەن بىرشىما.
توساپ – قوي سۇتىنە مامىر ايىنىڭ مايىن، بال قوسىپ قايناتىپ، سۋىق تيگەن ادامعا بەرىلەتىن تاعام.
بەلكوتەرەر – قارت كىسىلەرگە، اۋرۋدان تۇرعاندارعا ادەيى دايىندالعان قۋاتتى، قۇنارلى تاعام.
قالجا (سالت، تاعام) – جاس بوسانعان ايەلدەرگە ادەيى ازىرلەنگەن (جاس ەت، توساپ، قىمىز، ىرىمشىك ت.ب.) تاماق.
ناۋرىز كوجە – ناۋرىز كۇنىندە جەتى ءتۇرلى دامنەن جاسالاتىن ۇلتتىق تاعام.
You Might Also Like
-
ەرتە زاماندا، ەشكى قۇيرىعى كەلتە زاماندا ءبىر بايدا جۇرگەن قويشى بايدان كوپ جىلدار بويى اقى الا الماعان سوڭ جانە بايدىڭ قورلىعىنا شىداي الماي ءبىر تۇندە ەلىنە قاشىپ كەتەدى. باي ىزدەيدى، ءبىراق تابا ال...
