اسەلحان
حالقىمىزدىڭ ءوز ءومىربايانىن ءوزى ۇمىتىپ، ءوز تاريحىنان ءوزى بەزگەندەي عۇمىرىنان كەيىن كەنەت جارق ەتە قالعان ايتىس ونەرىنىڭ الەمىندە اسەلحاننىڭ ايداي جارقىراپ كورىنۋى ءسوزسايىستى جاتىرقاپ قالعان حالقىمىزدىڭ ايتىسقا، شىلدەدە قاتالاپ كەلىپ، سۋاتقا باس قويعان مالداي، بىردەن قۇنىعا قىزىعۋىنا، بويىنا سىڭىرۋىنە ۇلكەن اسەر ەتتى.
حالىق ايتىس اقىنى دەگەننىڭ ءبارى اسەلحانداي بولادى ەكەن دەپ ويلاپ، ايتىسقا شىققانداردىڭ بارىنەن اسەلحان كوكىرەگىنەن شىعاتىن عاجايىپ تەڭەۋلەر مەن كوز الدىڭا ەلەستەيتىن سۋرەتتى وبرازدار، ويناقى ءازىل مەن ماقتامەن باۋىزداپ ولتىرەتىن نايزاداي وتكىر سىن مەن ءاجۋالاردى كۇتەتىن بولدى.
قۇداي تاعالا كوكىرەگىنە كۇن بەرگەن اسەلحان ءسىڭلىمىز، ءبىز جەتپىس جىل بويى ءتىرى ايتىس اقىنىن كورمەي جۇرگەنىمىزدە، ايتىستىڭ وقۋىن شولپان جۇلدىزىنان وقىپ كەلگەندەي، ءوز ۇنىمەن، ءوز مانىمەن ۇزىلگەن شىلبىردى جالعاپ جىبەرگەنى ءبىزدىڭ ونەر ءومىربايانىمىزدا قۇبىلىس بولدى.
مەن ايتىستى اسەلحان ارقىلى جاقسى كورىپ كەتتىم. بۇگىنگى كۇنگى حالقىمىزدىڭ سارالارى اسەلحانداي-اق بولسىن!
قازاق حالقىنىڭ تاريحىندا تالاي تالانتتى، ونەرلى، اقىل-پاراساتىمەن ەر-ازماتقا، ونىڭ الدىنا ءتۇسىپ كولبەڭدەمەي-اق، ءوز اسەرىن تيگىزەتىن قايراتكەر قىزدار بولعان. قىزداردىڭ اتىمەن بۇكىل رۋ اتالىپ، قىزداردىڭ اتىن تۇركى دالاسىنىڭ قالالارى ايدار ەتىپ تاعۋى تەكتەن-تەك ەمەس. «اسىل انادان» دەپ تە بەكەر ايتىلماعان.
قارسىلاسىن سوزبەن قايىستىرسا، «جەڭدىم» دەپ جەلكىلدەمەيتىن، ەتەك-جەڭىن، كوڭىل-پەيىلىن قازاقتىڭ دالاسىنداي كەڭ ءۇستايتىن اسەلحان ءسىڭلىمىزدىڭ بۇكىل جان الەمى جىر كاۋسارىنان جارالعانداي، قاي ساحنادان كورسەڭ دە، تايسالماي، ىلعي تەڭىزدىڭ تولقىنى سەكىلدى لىقسىپ، توگىلىپ تۇرعانداي كورىنەدى.
بۇل — وقۋ-توقۋمەن، ۇيرەنۋ نەمەسە ماشىقتانۋمەن كەلمەگەن، ۇلكەن تابيعي تالانتتىڭ بەلگىسى.
اسەلحان اۋىلدا تۇرادى.
ونىڭ اۋىلىندا ايتىسكەر جاستار ءۇشىن ۇيىمداستىرعان مەكتەبى دە ىلعي ءبىر توگىلىپ تۇرعان دارىندى بالالاردى تاربيەلەپ ءجۇر.
بۇل دا — تەك ۇلكەن تالانتتىڭ قولىنان كەلەتىن ءىس. ونەر دەگەن — جارىس، سايىس. ادەتتە ونەر الەمىندەگىلەردە باسەكە-بايگە سەزىمى مولىراق. بۇل سەزىم كەلە-كەلە باقتالاستىققا ۇلاسادى. «كۇنى كەشە ءوزىم ۇيرەتىپ ەدىم — ەندى قايدا وزىپ بارادى» دەگەن قىزىلكوز قىزعانىش كوپ ادامداردىڭ ونەر ءورىسىن تارىلتادى. كەڭدىك، وزگەنىڭ وسكەنىنە، وركەن جايعانىنا قۋانۋ، سوڭىندا، جانىندا كەلە جاتقانداردىڭ شابىسىنا ءسۇيسىنۋ، مويىنداۋ، سۇيتە تۇرا، ءوزىن دە قامشىلاي ءتۇسۋ — مىنە، حالىقتىق شەڭبەرمەن ولشەنەتىن دارىن يەسىنە ءتان قاسيەت وسى.
اسەلحاننىڭ بويىندا وسى كيەلى قاسيەت تە بار سەكىلدى كورىنەدى ماعان.
مەن وسىعان شىن كوڭىلىممەن سۇيسىنەمىن، قۋانامىن. قازاقتىڭ قىزدارى ءار اۋىلدا وسىنداي ءىس تىندىرىپ، وسىنداي الاساپىران، بىرەۋ بيلىك قۋىپ، بىرەۋ تىرناقتاپ بەدەل جيىپ جۇرگەن زاماندا، حالقىمىزدىڭ رۋحاني ءتىنىن تارقاتپاي، ۇرپاقتىڭ جان تازالىعىنا جانىن سالىپ جۇرسە عوي دەپ ويلاناسىڭ، ارماندايسىڭ.
اسەلحاننىڭ جازبا ولەڭدەرى دە وقىرمان كوڭىلىنەن شىعادى دەپ ويلايمىن. ءار ۇيدە، ءار كىتاپحانادا اسەلحانداردىڭ كىتابى قولدان-قولعا تيمەي جۇرسە، ءسوز جوق، ويلى وقىرماننىڭ ورەسى ودان سايىن وسە تۇسەر، ءسويتىپ قازاق دەگەن از عانا حالىقتىڭ سانالىسى مولايا تۇسەر ەدى.
اق كوڭىلىڭنەن ۇشقان ءاپپاق قۇستاي جىرلارىڭ قازاق ەلىنىڭ كوگىندە شارىقتاي بەرگەي، اسەلحان ءسىڭىلىم!
1992
You Might Also Like
-
«بىرەۋ ولمەي، بىرەۋ كۇن كورمەيدى» دەپ، جارىقتىق اتا-بابامىز تابيعاتتا ولشەۋسىز، كەزدەيسوق ەشتەڭە بولمايتىنىن قاراپايىم ناقىلمەن ايتىپ كەتىپتى. بايقوڭىردان اسپانعا ۇشىپ جاتىرمىز، دۇنيەنى...
-
ءوز باسىم مەنىڭ «ادەبيەت» دەپ اتالاتىن ازابى كوپ اۋىلعا كەلۋىمە اكەمنىڭ قانى، انامنىڭ ءسۇتى ارقىلى جاراتىلىس بەرگەن قاسيەت، ودان كەيىن شەرحان اعا سەبەپ بولدى دەپ ويلايمىن. وسى تاعدىرىم ءۇش...
