InfoHub Logo

بالا  — بۇل اكە-شەشەنىڭ پەرزەنتى، ۇرپاعى. ال ەڭبەك — ادامنىڭ ايانباي تەر توگىپ ارەكەت ەتۋىنىڭ ناتيجەسىنەن بولاتىن ادال اقى.

بالا ەڭبەگى ماسەلەسى بۇكىل الەمدە، ونىڭ ىشىندە دامۋشى ەلدەردە دە ورىن الىپ وتىر. بالا ەڭبەگى بالانىڭ دەنە مەن پسيحوالەۋمەتتىك دامۋىنا ۇلكەن، كەيدە وڭالمايتىن نۇقسان كەلتىرەدى. جاس مولشەرىنە ساي ەمەس اۋىر ەڭبەككە ادەتتە تۇرمىس دەڭگەيى تومەن وتباسىلارىنىڭ نەمەسە جاستايىنان جەتىم قالعان بالالار ارالاسادى.

نەگىزىنەن، ءاربىر تۇلعا 18 جاسقا تولعاننان باستاپ ەڭبەككە قابىلەتتى بولىپ سانالادى. ەڭبەك كودەكسى بويىنشا جۇمىسقا قابىلداۋ ءۇشىن ەڭ تومەنگى جاس – 16 جاس. دەگەنمەن 15 - كە تولعان ازاماتتار ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە ءبىلىم العان جاعدايدا، اتا - انانىڭ ءبىرىنىڭ، قامقورشى ادامنىڭ نەمەسە اسىراپ الۋشىنىڭ جازباشا كەلىسىمىمەن ەڭبەك كەلىسىم - شارتىن جاساۋ ارقىلى جۇمىس ىستەي الادى.

قوعامدا مىناداي مىسالدار دا بار: اتا-انا بالانى دۇنيەگە اكەلەدى. ودان ول بالا وسە كەلە اتا-انا وعان شەكتەن تىس مىندەتتەمەلەردى ارتا باستايدى. وعان قوسا، بالا اكەسىنەن نە اناسىنان ءوزىنىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە اقشا سۇراسا، «اقشا جوق!» دەگەن جاۋاپتى ەستيدى. بۇل ارقىلى بالانىڭ ساناسىندا مىناداي تۇسىنىك قالىپتاسادى: «اتا-انام قاراجاتتان تارشىلىق كورۋدە، ولاردى قينامايىن، ءوزىم جۇمىس ىستەپ، اقشا تاۋىپ، ءوز قاجەتتىلىكتەرىمە جۇمسايىن». مۇنىمەن قويماي، اتا-انا وزدەرى كۇنى-تۇنى جۇمىس جاساپ، شارشاعانىن 18 جاسقا تولماعان بالاسىنا ايتىپ، ونى دا «ۇيگە كىرىس اكەلمەيسىڭ بە؟» نەمەسە «قاشان ادام بولاسىڭ؟» دەگەن اۋىر سوزدەرىمەن بالانى جۇمىس جاساۋعا يتەرمەلەيدى. بۇل جاعدايات بارلىق وتباسىدا بىردەي ەمەس ارينە، ءبىراق ءجيى كەزدەسەتىنى ءسوزسىز. بىرىنشىدەن، بۇل اكە-شەشەنىڭ زاڭنان حابارسىز ەكەندىگىن كورسەتەدى. ال ەكىنشىدەن، بۇل اكە مەن انانىڭ بالامەن قارىم-قاتىناسىندا پسيحولوگيا تۇرعىسىنان تۇسىنىگىنىڭ جوقتىعى جانە اتا-انا رەتىندەگى ءبىلىمىنىڭ تايازدىعىنان ءوز مىندەتتەرىنىڭ نە ەكەنىن بىلمەۋى دەپ ەسەپتەيمىن. مۇنىڭ ارتى بالانىڭ كۇن-تۇن دەمەي كوشەدە جۇرۋىنە، ونىڭ ۇستىنە ءار ءتۇرلى زياندى ارەكەتتىردى يەمدەنىپ الۋىنا اكەپ سوقتىرادى.

جوعارىدا ايتىلىپ وتكەن سەبەپتەردىڭ ناتيجەسىندە جۇمىس ىستەۋگە ءماجبۇر بولعان بالا «بالا ەڭبەگىن قاناۋ» دەگەن ۇعىمعا تاپ بولادى. بۇل قايدان شىعادى؟ بۇل دەگەنىمىز قارا جۇمىس اتقارىپ، ءوز ءناپاقاسىن تاپقىسى كەلگەن «بالا ساۋاتسىزدىعى» دەپ بىلەمىن، ياعني جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ  ءجاسوسپىرىمنىڭ ەڭبەك اقىسىن قاناۋ.

بالالار ەڭبەگى ماسەلەسى ورتاعا سالىپ، تالقىلاپ، ءبىر ايتقاننان شەشىلەتىن ماسەلە ەمەس. كامەلەت جاسقا تولماعان بالانىڭ جۇمىس ىستەپ كەتۋىن بولدىرماس ءۇشىن، الدىمەن، بارلىعىن اتا-انادان باستاۋ قاجەت. اشىپ ايتقاندا، اكە مەن اناعا زاڭ بويىنشا جانە اتا-انانىڭ مىندەتتەرى تۇرعىسىنان تۇسىنىك جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ، پسيحولوگيالىق ساباقتار وتكىزىلۋى ءتيىس دەپ سانايمىن. سول ارقىلى بالا دا اتا-انا قامقورلىعىن كورىپ، ەشبىر قيىندىقسىز، تارشىلىقسىز ەركىن، ءارى ءبىلىمدى بولىپ ەر جەتەدى.  بۇل ماسەلەنى ءبىز شەشە الاتىن تاعى ءبىر تۇسى – ۇكىمەتىمىزدىڭ جۇمىسقا جارامدى ەرەسەك حالقىن جۇمىسپەن قامتۋدى العا جىلجىتۋ، حالىقتىڭ ومىرلىك دەڭگەيىن جاقسارتۋ، تابىسىن ارتتىرۋعا سەپتىگىمىزدى تيگىزۋ. بۇل شەشىم ارقىلى ەرتە جاستان جۇمىسقا جەگىلگەن بالالار ستاتيستيكاسىنىڭ تومەندەۋىنە اكەلە الامىز دەپ ويلايمىن.

بالالارىمىزدىڭ ساباق وقۋدىڭ ورنىنا ساناسىنا سالماق، بەلىنە اۋىرلىق تۇسىرۋىنەن ساقتايىق!

---