InfoHub Logo

كەيدە بالالارىمىزدىڭ ويىن ءتۇسىنۋ قيىنعا سوعىپ، ءارى-سارى كۇيگە ءتۇسىپ، ءتىپتى اشۋ شاقىراتىن كەزدەرىمىز بولادى. سوندىقتان اتا-انا مەن بالانىڭ جەڭىل ءتىل تابىسۋى ءۇشىن، بالانىڭ مىنەز-قۇلقىن، ويىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن تەستىلەردى قاراستىردىق. بالاڭىزدىڭ ءتىلىن تاپقىڭىز كەلسە، تومەندەگى تەستىلەرگە نازار سالىڭىز.

1. زەفير تەستى (4-5 جاستان جوعارى)

تەستىنىڭ ەكىنشى اتاۋى – قالاۋىن كەيىنگە قالدىرۋ ارقىلى سىناۋ. ول بالاعا ءويلاۋدىڭ ستراتەگيالىق جانە تاكتيكالىق تۇرلەرىنىڭ قايسىسى جاقىن ەكەنىن تۇسىنۋگە كومەكتەسەدى. ستراتەگ اراداعى كەلىسىمنەن ۇتار تابىسى ەرتەسى كۇنى ارتار بولسا، بۇگىنگى ۇسىنىستان باس تارتۋعا دايىن. ال تاكتيك ەرتەڭگى كۇندى كۇتپەيدى جانە بۇگىنگى كۇنى قولدا باردى قاناعات تۇتادى.

قاجەتتى زاتتار: تاتتى-دامدىلەر، ۇستەل، ورىندىق جانە بالانىڭ نازارىن اۋداراتىن دۇنيەلەردەن (تەلەديدار، تەلەفون، ويىنشىقتار) بوس بولمە.

نە ىستەۋ كەرەك: بالانى ۇستەل باسىنا وتىرعىزىپ، الدىنا تاتتى-دامدىلەر قويامىز. مۇنان سوڭ بالاعا ويىن شارتىن تۇسىندىرەمىز. ياعني شارت بويىنشا بالا بولمەدە جالعىز قالعان كەزدە عانا تاتتىلەردەن ءدام تاتا الادى. ەگەر ول توزىمدىلىك تانىتىپ، 10 مينۋتتاي ۋاقىت كۇتسە، ءسىز تاعى باسقا توسىنسىيمەن ورالاسىز. ناتيجەسىندە بالا ەكى ەسە سىي الادى. ەگەر ءسىز قايتىپ كەلگەنگە دەيىن ۇستەلدەگى تاتتىلەردى تاۋىسىپ قويسا، توسىنسىيدان قۇر قالادى.

نەگە نازار اۋدارۋ قاجەت: كەي بالالار تاتتىلەردى بىردەن جەپ قويادى. ال كوبىسى سوڭعى مينۋتقا دەيىن توزىمدىلىك تانىتادى: كوزىن قولىمەن جابادى، ويىن باسقا دۇنيەگە ءبولۋ ءۇشىن، تاتتىلەرمەن وينايدى. ءبىراق شىداي الماي، تاتتىلەردەن ءدام تاتادى. بۇل تاكتيكتەردىڭ ارەكەتى. بالالاردىڭ ۇشتەن ءبىرى ەرەسەك ادامنىڭ قايتىپ كەلگەنىن كۇتەدى. ەسەسىنە ۇلكەن سىيلىققا قول جەتكىزەدى. بۇل ستراتەگتەرگە ءتان ارەكەت.

2. ءتۇرلى ءتۇستى كونسترۋكتورلار جانە بوياعىشتارمەن وينالاتىن ويىن (3-7 جاس ارالىعى)

تەست بالانىڭ ينتروۆەرتتىك نە ەكستراۆەرتتىك قاسيەتتەرىن اڭعارۋعا كومەكتەسەدى.

قەجەتتى زاتتار: كىشكەنتاي بالالار ءۇشىن ءتۇرلى ءتۇستى كونسترۋكتورلاردىڭ ۇلكەن تۇرلەرى جارامدى، ال 5 جاستان اسقان بالالارعا بوياعىش پەن قارىنداش، فلوماستەر كەرەك.

نە ىستەۋ كەرەك: بالاعا كونسترۋكتور بەرىپ، ءۇي تۇرعىزۋىن تاپسىرامىز. ءۇيدىڭ ءپىشىنى قانداي بولىپ شىعاتىنى ماڭىزدى ەمەس. باستىسى، كىشكەنتاي ساۋلەتشىگە تولىقتاي ەركىندىك بەرىڭىز.

ال 5 جاستان اسقان بالاعا بوياعىش پەن فلوماستەر بەرىپ، اسىعۋدىڭ قاجەتى جوعىن تۇسىندىرەمىز. بالا سۋرەتتى قالاۋىنشا بوياۋى ءتيىس. جانە اسىعىستىق تانىتپاعانى ءجون. سونىمەن قاتار سۋرەتتى بوياۋعا تاڭداعان تۇستەرىنە نازار اۋدارۋ قاجەت ەمەس.

نەگە نازار اۋدارۋ قاجەت: ەگەر بالا ءتۇرلى ءتۇستى بولشەكتەردەن ءۇي تۇرعىزسا، ءتۇس تاڭداۋىندا بەلگىلى ءبىر ءتارتىپ بار-جوعىن تەكسەرەمىز. ەگەر ءتۇرلى ءتۇستى كونسترۋكتورلاردى ارالاستىرا وتىرىپ قۇراستىرسا نەمەسە ءۇيدىڭ ءار بولىگى وزىندىك تۇسكە يەلەنسە، بالانىڭ بويىندا ينتروۆەرتتىك قاسيەتتەردىڭ باسىم بولعانى. ول زاتتىڭ پىشىنىنەن بۇرىن، سيپاتىنا ۇلكەن ءمان بەرەدى. ال ەگەر بالا بوياعىشتاعى سۋرەتتەردى بوياسا، سۋرەتتى بوياعانداعى ىنتا-ىقىلاسىنا، مۇقياتتىلىعىنا نازار اۋدارۋىمىز كەرەك. بالا بەلگىلەنگەن شەكارادان اسپاي، سىزىقتىڭ بويىمەن بوياسا، الدىڭىزداعى بالانى ينتروۆەرت رەتىندە بىلگەيسىز.

3. تۇزدى جانە ءتاتتى بوتقامەن جۇرگىزىلەتىن تەست

تەست بالانىڭ قوعامداعى مىنەز-قۇلقىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بالاڭىز داۋ-دامايدان باسىن الىپ قاشۋ ءۇشىن كوپشىلىكپەن كەلىسە مە الدە ءوز كوزقاراسىن، ۇستانىمىن قورعاي ما؟ سونىمەن قاتار تەست ارقىلى بالانىڭ كوشباسشىلىق قاسيەتىن بايقاي الاسىز.

قاجەتتى زاتتار: وتباسى مۇشەلەرى نەمەسە بىرنەشە دوسى، ءتاتتى بوتقا سالىنعان تارەلكەلەر

نە ىستەۋ كەرەك جانە نەگە نازار اۋدارۋ قاجەت: ۇلكەندەر مەن بالالار داستارحان باسىنا وتىرىپ، بوتقا ۇسىنىلادى. ءدامىن تاتقاننان كەيىن وتباسى مۇشەلەرى نەمەسە دوستارى بوتقانىڭ تىم تۇزدى ەكەندىگىن، جەۋگە جارامايتىندىعىن ايتا باستايدى. ءدال وسى ۋاقىتتا بالانىڭ نازارىن بولىپ جاتقان جايعا اۋدارۋ ماڭىزدى. وتىرعانداردىڭ ءارقايسىسى بوتقادان تاعى ءبىر مارتە ءدام تاتىپ، تۇز كوپ قوسىلعاندىعىن قايتالاي باستايدى. كەزەك اينالىپ بالاعا كەلەدى. ەندىگى وعان سۇراق قويۋىڭىز كەرەك: بوتقا ءتاتتى مە الدە تۇزدى ما؟ ورتاداعى كەلىسىمدى بۇزعىسى كەلمەيتىن جانە «ەرەجەگە قارسى ارەكەت جاساي المايتىن» بالالار بوتقانىڭ تۇزدى ەكەندىگىن ايتادى. ولار بولىپ جاتقان جايدى قۇددى ەرەجەسى وزگەرگەن ويىن ىسپەتتى قابىلدايدى. سول سەبەپتى وزگەلەردەن قالىسپاۋ ءۇشىن، تۇسىنبەسە دە، جاڭا ەرەجەگە باعىنادى. مۇنداي بالالار ءۇشىن بوتقانىڭ ءدامى تۋرالى وزىندىك پىكىرىنىڭ ماڭىزى «توپتاعى ويىندى جالاعاستىرۋ» مۇمكىندىگىنەن الدەقايدا تومەن. ال بالا بوتقانىڭ ءتاتتى ەكەندىگىن ايتسا شە؟ وندا ونىڭ تارەلكەسىندەگى بوتقانىڭ ءدامىن بايقاپ كورىپ، قايتادان بوتقانىڭ تۇزدى ەكەندىگىن ايتامىز.  ەگەر بالا ءوز پىكىرىنەن قايتپاي، قورعاي بىلسە، ونىڭ بويىندا كوشباسشىلىق قاسيەتتەر بار. مۇنداي بالا  ءۇشىن وزگەلەردىڭ ءوزى جونىندەگى ويى ماڭىزدى ەمەس. ماڭىزدىسى – ءوزى دۇرىس سانايتىن ويدى جاسىرماي ايتا ءبىلۋى.

4. ليۋشەر تەستى

بۇل تەست ارقىلى بالانىڭ تاڭداعان تۇسىنە نەگىزدەلە وتىرىپ تۇلعالىق قاسيەتتەرىن اڭعارۋعا بولادى. وعان نەبارى 5 مينۋت ۋاقىت قاجەت.

تەستتى ويلاپ تاپقان – شۆەيساريالىق پسيحولوگ ماكس ليۋشەر. پسيحولوگتىڭ پىكىرىنشە، ءتۇستى قابىلداۋ وبەكتيۆتى بولسا، بەلگىلى ءبىر تۇسكە ارتىقشىلىق بەرىپ، ۇناتۋ – سۋبەكتيۆتى دۇنيە. ول ادامنىڭ پسيحولوگيالىق احۋالىن كورسەتىپ، تۇلعالىق قاسيەتتەرىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

نە ىستەۋ كەرەك جانە نەگە نازار اۋدارۋ قاجەت: مىنا سىلتەمە (https://psytests.org/luscher/fullcolor-run.html) بويىنشا ءوتىپ، بالاڭىزبەن بىرگە تەست تاپسىرىڭىز. ەرەسەك ادام بەرىلگەن سۇراقتاردى قويىپ وتىرسا، بالا تۇستەردى بەلگىلەۋ ارقىلى جاۋاپ بەرەدى. سوڭىندا تەست ناتيجەسى كورسەتىلەدى.

5. «وڭقاي الدە سولاقاي؟» تەستى

بالانىڭ 2 جاستاعى كەزىندە-اق قاي قولىنىڭ بەلسەندى ەكەندىگىن انىقتاي الاسىز. ارامىزدا ەكى قولى تەڭدەي بەلسەندىلىك كورسەتە الاتىن ادامدار دا بار. ولاردى امبيدەكستر دەپ اتايدى. بالانىڭ قولدارىنىڭ قايسىسى باسىمدىلىق تانىتاتىنىن انىقتاۋ – اتا-انالار ءۇشىن بالا تاربيەسىندە وتە ماڭىزدى. سولاقاي بالانى وڭقاي قىلۋعا تىرىسۋ دۇرىس ەمەس. مۇنداي ارەكت بالانىڭ دامۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى. كوبىنە سولاقاي ادامداردان ءارتىس، سۋرەتشى، جازۋشى شىعادى.

كىشكەنتاي بالالار ءۇشىن ۇسىنىلاتىن ءادىس:

بالا كوبىنە قاي قولىن ءجيى قيمىلداتاتىنىن، پايدالاناتىنىن انىقتاۋ. ياعني كۇرەكشەنى ۇستاعاندا، ويىنشىققا قول سوزعاندا، قالاعان زاتىن نۇسقاعاندا قاي قولىن پايدالاناتىنىنا نازار اۋدارىڭىز.

3 جاستان اسقان بالالارعا ارنالعان ادىستەر:

- بالادان ساۋساقتارىن ايقاستىرۋىن سۇراڭىز. قاي قولىنىڭ باس بارماعى جوعارىدا بولسا، سول قولى باسىمدىلىق تانىتادى.

- بالاڭىز بوتەلكەنىڭ قاقپاعىن قاي قولىمەن اشادى؟ نازار اۋدارىپ، باقىلاپ كورىڭىز. قاي قولىمەن اشسا، دەمەك سول قولىنىڭ باسىمدىققا يە بولعانى.

- بالادان كەۋدە تۇسىنا قولىن ايقاستىرۋىن سۇراڭىز. جوعارىدا ورنالاسقان قولى بەلسەندى بولىپ تابىلادى.

6. كلارا ديەۆيستىڭ تاجىريبەسى

دارىگەر ديەۆيستىڭ توپشىلاۋىنشا، بالانىڭ كىشكەنتاي كۇنىندە-اق ميى وزدىگىنەن قالاي دۇرىس تاماقتانۋ كەرەكتىگىن ۇعىنا الادى. ءبىرىنشى تەست ءۇشىن كلارا 8-10 اي ارالىعىنداعى 3 بالانى تاڭداپ العان. ولار بۇرىن تەك اناسىنىڭ سۇتىمەن تاماقتانعاندىقتان، تاماقتىڭ بەلگىلى ءبىر تۇرىنە دەگەن قۇشتارلىعى قالىپتاسا قويماعان. تاجىريبە بارىسىندا بالالار تاماقتانعان سايىن الدارىنا 8 تارەلكە قويىلعان. ولاردىڭ ىشىنە كوكونىستەر، جەمىستەر، جۇمىرتقا، بوتقا، ەت، قارا نان سالىنىپ، ءسۇت، سۋ، شىرىن قۇيىلعان. بالا تاماقتىڭ قاي تۇرىمەن اۋقاتتاناتىنىن ءوزى تاڭدايدى. ەگەر قولىن كۇرىش بوتقاسى بار تارەلكەگە سالىپ، سونى جەيتىن بولسا، وعان ءبىر شاي قاسىق كۇرىش بوتقاسى بەرىلىپ وتىرعان. مۇنان سوڭ كلارا بالانىڭ كەلەسى تاڭداۋىن قاي تاماققا تۇسەتىنىن كۇتكەن. ول تاعى دا بوتقانى نەمەسە باسقا تاعامدى تاڭداي الادى. وسىلايشا ديەۆيس 3 نارسەنى اڭعارعان:

- وسى ءادىس بويىنشا ۇسىنىلعان تاعامدار ىشىنەن قالاعانىن ءوزى تاڭداپ جەگەن بالا جاقسى دامىعان. ولاردىڭ ەشبىرى ارتىق سالماق قوسپاعان جانە ارىقتاماعان.

- مۇندا بەلگىلى ءبىر جۇيە جوق سياقتى كورىنگەنىمەن، بالا ءبىراز ۋاقىت ىشىندە وزىنە قاجەتتى ەلەمەنتتەردى الا العان.

- بالانىڭ تابەتى ءار ۋاقىت وزگەرىپ وتىرعانىمەن، ول تۇپكى ناتيجەگە ەش اسەرىن تيگىزبەگەن. بالالاردىڭ ءبىرى بىرنەشە كۇن بويى تەك كوكونىسپەن اۋقاتتانىپ، مۇنان سوڭ بىردەن ەت نەمەسە بالىقتى تاڭداعان. قالاعان تاعامىنىڭ مولشەرى دە وزگەرىپ تۇرعان: ءبىر كەزدەرى ءسۇتتى كوپ ىشسە، ارتىنشا ءسۇت جايلى ۇمىتقان كەزدەرى دە بولعان-دى. وسىلايشا بالانىڭ ميى اعزانىڭ قاجەتتىلىگىنە قاراي قانداي تاعامدار جەۋ كەرەكتىگىن انىقتايتىنى اڭعارىلعان. كلارا ديەۆيس بۇل تاجىريبەنى ءسال ۇلكەنىرەك بالالارعا دا جۇرگىزىپ كورەدى. تاجىريبەگە دەنساۋلىعى مىقتى جانە اۋرۋشاڭ بالالاردى ىرىكتەپ الىپ، ءارقايسىسىن جەكە باقىلاعان. ءبىراق بالالالاردىڭ كورسەتكەن ناتيجەسى بىردەي بولىپ شىققان.

نە ىستەۋ كەرەك جانە نەگە نازار اۋدارۋ قاجەت: بۇل تاجىريبەنى ۇيدە جاساپ كورۋىڭىزگە بولادى. ونىڭ ەش قيىندىعى جوق. بالانىڭ تاعام ۇلەسىن تاعامنىڭ تۇرلەرى بويىنشا ءبولىڭىز: كوكونىستەر، جەمىستەر، ەت، بالىق، قارا نان، ءداندى داقىلدار، ءسۇت ونىمدەرى، بالالارعا ارنالعان شىرىندار مەن شاي. بالا ەرەسەك اداممەن بىرگە وتىرىپ، الداعى 1-2 كۇندىك تاعام ۇلەسىن قۇرا الادى. كەي عالىمدار تاعامدىق ونىمدەردى ءار ماۋسىمعا بايلانىستى تاڭداۋدىڭ ماڭىزدى ەكەندىگىن ايتادى. مىسالى، ماۋسىم ايىندا بالاعا جەمىستەر ىشىنەن قۇلپىناي ۇسىنساڭىز، تامىزدا قاۋىن نە قاربىز بەرىڭىز.

---