InfoHub Logo

ەرتەدە ءبىر اقىلدى ادام بولىپتى. كۇندەردىڭ كۇنىندە بالاسىن شاقىرىپ الىپ، بار اقىلىن ۇيرەتىپتى. اقىلىندا:

         «بالام! بىرىنشىدەن – قاتىنىڭا سىرىڭدى ايتپا، ەكىنشى – اقىماقپەن دوس بولما. ءۇشىنشى – جاڭا بايىعاننان قارىز الما!» – دەپتى.

         بالاسى اكەسىنىڭ بۇل ايتقان سوزدەرىن ماقۇلداپ كونگەن. ءبىراق، نەگە ايتقانىن بىلمەي، تالايعا دەيىن تۇسىنە الماي ءجۇرىپتى. ويلاي-ويلاي، ويىنىڭ تۇبىنە جەتە الماپتى. ءبىر كۇندەرى بولعاندا، اكەسىنىڭ ايتقاندارىنىڭ ءبارىن قولىمەن ىستەپ، كوزىمەن كورمەكشى بولىپ، ءبىر بايدان قاساقانا قارىز الادى. ءبىر اقىماقپەن دوس بولادى. ءسويتىپ، ۇيىنە كەلىپ ءبىر قويدى باۋىزداپ ءولتىرىپ، قولىن قانداپ، ءۇيىنىڭ ارتىنان جەر قازىپ كومە سالىپ، قاتىنىنا كەلىپ:

         — قاتىن، مىناۋ مەنىڭ قولىمداعى قاندى كوردىڭ بە؟ مەن ءبىر كىسى ءولتىرىپ ەدىم، سەن ەشكىمگە ايتا كورمە، – دەيدى.

         قاتىنى: «وي، ءتاڭىر-اي، كىمگە ايتايىن، ەشكىمگە ايتپايمىن»، – دەيدى.

         سونىمەن ءبىراز كۇن وتەدى. ءبىر كۇنى تۇندە قاتىنىمەن ۇرسىسىپ قالادى. قاتىنى ازانمەن تۇرا سالىپ، حانعا بارىپ ارىز بەرەدى. «بايىم انادا ءبىر كىسىنىڭ قانىن ءىشىپ ەدى، ەندى مەنى دە تۇنىمەن ساباپ شىقتى»، – دەيدى. حان ەستىسىمەن-اق جەندەتىن جىبەرىپ، جىگىتتى شاقىرتادى، جەندەت بالاسىن ايداپ كەلە جاتقاندا، كۋالىككە دوسىمدى ەرتە جۇرەيىن دەپ دوسىنا كەلسە، «قولىم تيمەي جاتىر» دەپ بارمايدى. قوشتاسىپ، بۇدان وتە بەرگەندە، باياعى قارىزدارى ۇشىراسادى. ولاي-بىلاي دەۋىنە قويمايدى، اقشاسىن سۇرايدى. جابىسىپ جاعادان الادى دا، قالمايدى. جانىن تىقسىرىپ بارا جاتقان سوڭ، بۇرىنعى اقشاسىن جانىنان سۋىرىپ بەرە سالادى.

         بۇدان ءوتىپ حانعا كەلەدى. حان: «نە ءۇشىن قانىشەرلىك قىلاسىڭ؟ قاتىنىڭ انادا ءبىر ادام ءولتىرىپ ەدى، ەندى مەنى ولتىرمەكشى بولدى» دەپ ارىز بەرىپ وتىر، راس پا؟ دەيدى. بالا: «جوق، تاقسىر، ولاي ەتكەن ەمەسپىن...» – دەپ شىنىن باستان-اياق ايتىپ بەرەدى. حان سەنبەستەن ادام جىبەرىپ تەكسەرتىپ، ءىستىڭ انىعىنا جەتىپ، سەنەدى. ءبىراق حان مۇنىڭ اكەسىنىڭ اقىلدىلىعىنان قورقىپ باعىما بوگەت بولا ما دەگەندەي ماقساتپەن بالانىڭ كوزىن جويماقشى بولادى. ءبىر تەرەڭ زىندان قازدىرىپ، سوعان اكەسى مەن بالاسىن سالىپ كومدىرىپ تاستايدى. ەكى-ۇش جىل وتەدى. وعان شەيىن ديقاندار دا قاراپ جاتپاستان ەگىنىن ەگىپ، زىندانداردىڭ ءۇستىن تاپتاۋعا جاقىنداتادى.

         ءبىر كۇنى حاننىڭ تاماعىنا ءشوپ كەتىپ اۋىرادى. دۇنيەدە باقسى-بالگەر، تاۋىپتەرىنىڭ ەشقايسىسىن قويماي قاراتسا دا جازىلمايدى. ءبىر كۇنى بۇرىنعى بىلگىر ادامنىڭ ءقادىرىن بىلەتىن ءبىر ادام حانعا كەلىپ: «ول جاقسى ادام ەدى، ءسىزدىڭ اۋرۋىڭىزدى قالاي دا بولسا جازاتىن ەدى، التىننىڭ قولدا باردا ءقادىرى جوق دەگەندەي، ءسىز ونىڭ ءقادىرىن بىلمەدىڭىز، جازاسىن تارتقانىڭىز وسى»، – دەيدى.

         حان جۇرتىن جيىپ: «ول ادام شىن بىلگىر بولسا، ءالى كۇنگە شەيىن ولگەن جوق» دەپ، بىلىنبەي قالعان زىنداننىڭ ماڭايىنان ۇڭگىرلەپ قازدىرىپ جاتقاندا ءبىر سۇيەك شىعادى. بۇل قايسىسىنىكى ەكەنىن اجىراتا الماستان، ودان دا ارى قازدىرعاندا، اقىلدىنىڭ ءوزىن تاۋىپ الادى. باياعىدا كومەرلەرىندە وزىمەن بىرگە ءبىر دوربا توقاش كومىلگەن ەكەن. بىلگىر سودان كۇنىگە جەپ كۇنەلتىپ، ءتىرى جاتىر ەكەن. ءبىراق قانسىز، ءسولسىز، ءولۋدىڭ از الدىندا ەكەن. جۇرت: «حانىمىز اۋىرىپ جاتىر ەدى، سەنى جازادى دەگەن سوڭ، ساعان جىبەرىپ ەدى. ءبىز الىپ كەتكەلى كەلدىك، سوعان ءجۇر»، – دەيدى.

         بىلگىر: «جوق، بارمايمىن، حان مەنى ءبىر ءولتىرىپ، ەندى وزىنە كەرەك بولعاندا عانا شاقىردى ما! بار، ايتىڭدار»،– دەيدى. جۇرت حانعا قايتا بارىپ، كەلمەيتىنىن بىلدىرگەندە:«ەندەشە، ەگەر مەنى جازسا، كۇللى باق-داۋلەتىمنىڭ ءبارىن بەرەم دەپ جاتىر دەڭدەر»، – دەيدى. جۇرت بىلگىرگە قايتا بارىپ، حاننىڭ ءسوزىن ايتىپتى. بىلگىر: «ولاي بولسا، قىرىق قىز اكەلىڭدەر، ءبىر ساتى تاۋىپ، سوعان زىنداننىڭ اۋزىنا جەتكەنشە قىزداردى جاعالاتا قويىڭدار»، – دەگەن. ايتقانىنىڭ ءبارىن ىستەدى. ساتىدان جوعارى ورلەپ كەلە جاتىپ جولداعى جاعالاي تۇرعان قىرىق قىزدىڭ بەتىنەن شوپىلداتىپ ءسۇيىپ، سىرتقا شىعادى. بەتى سولدەنىپ، قىزىل كىرىپ قالادى.

         ابدەن ايىعىپ، حانعا كەلسە، تاماعىنا ءشوپ قادالىپ، ازاپتانىپ ءولۋدىڭ از-اق الدىندا جاتقانىن كورەدى. «سەن جازىلا المايسىڭ. ءبىراق مەنىڭ ءبىر شارتىم بار، سونى ورىنداساڭ عانا جازىلۋىڭ مۇمكىن»، – دەيدى. سوندا حالقى دا، حان دا: «ەگەر جازاتىن بولساڭ ورىندارمىز»، – دەيدى. «ەندەشە، حاننىڭ جالعىز بالاسى بار ەكەن، سونى اكەلىڭدەر. الدىڭدا باۋىزدايمىن، سودان جازىلار»، – دەيدى بىلگىر. حان مۇنىسىنا: «بالام ولگەننەن ءوزىم ولگەنىم ارتىق»، – دەپ كونبەپتى. سوندا قارت: «جوق، سەنىڭ ولگەنىڭنەن بالاڭنىڭ ولگەنى ارتىق، جاس بالاڭ ءوسىپ ءبىزدى بيلەگەنشە، ءبىزدىڭ   تۇقىمىمىز قۇريدى» دەگەن سوڭ، «لاجسىز» بالاسىن باۋىزداۋعا قيادى.

         بالانى الىپ كەلىپ، الدىنا اياعىن بۋىپ باۋىزداماقشى بولىپ تۇرىپ: «قوي، كوزىنە كورسەتە باۋىزدامايىق، حانىمىز تالىپ قالار»، – دەيدى دە،  الدىنا شي تارتىپ، حاننىڭ كوزىنشە بالانى شيگە كىرگىزىپ، ءبىر قويدى اياعىن   بۋىپ اكەلىپ، «قور» ەتكىزىپ شالىپ جىبەرەدى. حان جالعىز بالامنان ايرىلدىم-اۋ دەگەندەي «اھ...ۋھ!..» دەپ كۇرسىنگەندە، تاماعىندا قادالىپ كولدەنەڭ   تۇرعان ءشوپ سىزىلىپ كولبەپ تۇسە قالادى، ءھام حاننىڭ ءوزى دە، بالاسى دا امان قالادى.

---