InfoHub Logo

ءبىر اللاعا سىيىنىپ،

كەل بالالار وقىلىق!

وقىعاندى كوڭىلگە

ىقىلاسپەن توقىلىق! – دەيدى قازاقتىڭ ۇلى اعارتۋشى، پەداگوگ، ۇلكەن-كىشىمىزگە، قاي-قايسىمىز بولماسىن ءبىلىم الۋعا، عىلىم ۇيرەنۋگە، تالاپتانىپ وقۋعا شاقىرعان ۇستاز ىبىراي التىنسارين. مىنە،بۇگىن وسىنداي الىپ تۇلعاعا 180 جىل تولىپ وتىر! دالا قوڭىراۋى،قاراڭعى قازاقتىڭ جارىق سىيلاپ جول سىلتەۋشىسى،ءبىلىم نۇرىن شاكىرتتەرىنە سەۋىپ،بويلارىنا دارىتقان ۇلى تۇلعا ەل ەسىنەن ەشقاشان كەتپەس.ەندەشە ۇلى پەداگوگ تۋرالى ءوز ويتولعاۋىمدى جازايىن. تۇڭعىش اعارتۋشى، ۇلى ۇستاز! تۇڭعىش ءبىلىم ورداسىن اشقان ۇستاز! تۇڭعىش قولىنا كۇمىس قوڭىراۋ الىپ، قازاق بالالارىن بىلىمگە شاقىرعان ۇستاز! قازاق حالقىنىڭ ۇلى پەرزەنتى، قازاق زيالىلارىنىڭ كوشباسشىسى، حالىق يگىلىگى ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتكەن اعارتۋشى ىبىراي اتامىز بەن ونىڭ باعا جەتپەس اسىل مۇرالارى وشپەس تاريحتا ماڭگى ساقتالارى انىق.ۇستازدىقتى ءسوز ەتسەك، ىبىراي ەسىمىنە توقتالماي كەتۋ، تاربيە مەن وقۋدى ءسوز ەتسەك، «قازاق حرەستوماتياسى» جايىندا بىرەر ءسوز ايتپاپاۋ مۇمكىن ەمەس. قازاق دالاسىنداعى اۋمالى-توكپەلى زاماندا ۇرپاق بولاشاعىن ويلاپ، بالالار مەن جاس تاعدىرىنا تەرەڭ ۇڭىلگەن ىبىراي التىنسارين اتامىز «تاربيەسىز ءبىلىم – ادامزاتتىڭ قاس جاۋى» ەكەنىن ەسكەرگەن. ول ءوز حالقىن جان تانىمەن ءسۇيىپ، حالقىنىڭ مادەني كوركەيىپ ءوسۋى ءۇشىن بويىنداعى بار كۇش جىگەرىن ايانباي جۇمساۋى ناعىز پاتريوتتىقتىڭ بەلگىسى.بىلىمگە دەگەن قۇشتارلىق، حالقىنا قالتقىسىز قىزمەت ەتۋ ىبىراي ءالتىنساريننىڭ نەگىزگى ۇستانىمى بولدى. ول مادەنيەت پەن بىلىمنەن ارتتا قالعان ەل جۇرتىن كورشى ەلدىڭ ونەر ء-بىلىمىن، تەحنيكاسىن يگەرۋگە شاقىرىپ قانا قويماي، سول يگى ءىستى تىكەلەي جۇزەگە اسىرۋعا دا ولشەۋسىز ۇلەس قوستى. ىبىراي اتامىز ەلدىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن كورە ءبىلىپ، حالقىنىڭ سول مقۇتاجىنا پەرزەنتتىك ماحابباتىن ارناعان ، تۋعان حالقىنىڭ يگىلىگى ءۇشىن بار كۇش جىگەرىن جۇمساعان ارداقتى ازامات رەتىندە حالىق تاريحىنان ورىن الىپ وتىرعانى راس. مۇنداي ازاماتتاردىڭ يگىلىكتى داستۇرلەرى ۇرپاقتان-ۇرپاققا جالعاسىپ ەلدىڭ تاريحى، مادەني ومىرىنە ەلەۋلى ىقپال ەتىپ كەلگەن.ىبىراي ءالتىنساريننىڭ ءبىر الۋان ولەڭدەرى الەۋمەتتىك ماسەلەلەرگە ارنالعان. مۇنداي ولەڭدەرى بيىك ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان ۇرلىق-قارلىقتى، ادىلەتسىزدىكتى سىناپ، ەڭبەكسىزدىكتى كورسەتىپ، ادال ەڭبەكتىڭ، ادامگەرشىلىك مىنەز-قۇلىقتىڭ ارتىقشىلىقتارىن بەينەلەيدى. جالپى ىبىراي التىنسارين ءوز حالقىنىڭ كەلەشەگى ءۇشىن ىستەگەن ەڭبەگى زور. ول ءوزىنىڭ سانالى عۇمىرىن، جىگەرىن اعارتۋشىلىققا سالىپ، جاس ۇرپاعىنا ارنادى.اقىن شىعارمالارىنىڭ رۋحاني ادامگەرشىلىك ءبىلىم بەرۋدە ماڭىزى زور. عۇلاما شىعارمالارىنىڭ بارلىعى دەرلىك وقىرمانىن ادامگەرشىلىككە، ادىلدىككە، جاقسىلىققا، شىنايى دوستىققا شاقىرادى. جاقسىلىققا اۋەستەنىپ، جاماندىقتان اۋلاق بولۋعا باۋليدى. اقيقاتقا جۇگىنىپ، سەزىمگە بەرىلمەي دۇرىس ارەكەت جاساۋ، قيانات جاساماي، رياسىز قىزمەت قىلۋ. مۇنىڭ ءبارى . شىعارمالارىنان عانا ەمەس، ىزگى پەداگوگتىڭ ءومىر جولىنان دا بايقاي الامىز. ىبىراي التىنسارين جىرلاعان قۇندىلىقتار ونىڭ بويىنان كورىنىس تاپقان، كەمەل تۇلعا دەسەم ارتىق ايتپاعانىم بولار. اقيقاتتان تۋىنداعاننىڭ بارلىعى دۇرىس ارەكەت. ادام ءوزىن پارىزعا ارناۋى ءتيىس دەپ بىلەمىن. اقىن شىعارمالارىنىڭ ماعان بەرگەن اسەرى زور، قاي اڭگىمەسىن الساق تا جاقسى مەن جاماندى سالىستىرۋ، ءومىر سۋرەتتەرىن شىنايى كورسەتۋ، قاناعاتشىلدىق، بىلىمگە دەگەن قۇشتارلىق ادام بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەردى ءار ادامعا باعىتتاي بىلەتىن ءسوز جەتپەس بايلىق پەن وسيەت ەكەنى بەلگىلى.

مال، داۋلەتتىڭ بايلىعى،

ءبىر جۇتاساڭ، جوق بولار.

وقىمىستىڭ بايلىعى

كۇننەن-كۇنگە كوپ بولار

ەش جۇتاماق جوق بولار.

عۇلاما اقىن ادامعا ەڭ ءبىرىنشى كەرەگى ءبىلىم ەمەس تاربيە ەكەنىن العا تارتقان.

 

ءانۋاروۆا اقباتا

ءال -فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى فيلولوگيا جانە الەم تىلدەرى فاكۋلتەتىنىڭ 1- كۋرس ستۋدەنتى

ف.ا.قوزىباقوۆا

عىلىمي جوبا جەتەكشىسى ءال -فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى تاريح جانە ارحەولوگيا،ەتنولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ قازاقستان تاريحى كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى

---