InfoHub Logo

«تاربيە باسى – تال بەسىك»، «ۇيادا نە كورسەڭ، ۇشقاندا سونى ىلەرسىڭ!» دەگەن قازاقتىڭ ماعىنالى سوزدەرىندە ۇلكەن استار بار سياقتى. الايدا، جۇمىسىمىزدا بايقاپ جۇرگەنىمىزدەي اتا-انالارىمىزدىڭ بالا تاربيەسى جايلى كوزقاراستارىندا ەلەۋلى قاتەلىكتەر دە كورىنىس بەرۋدە. كەيبىر اتا-انالار: «بالامدى كيىممەن، تاماقپەن قامتاماسىز ەتەم، ءبىلىم، تاربيە بەرۋ – مەكتەپتىڭ ءىسى» دەپ تۇسىنەتىن اتا-انالار دا كەزدەسەدى. بالا تاربيەسىن تەك مەكتەپكە عانا اۋدارىپ قويماي، اتا-انا، مەكتەپ، قوعامدىق ۇيىمدار بىرلەسە وتىرىپ جۇمىس جاساۋ، ۇستازدار ءۇشىن دە، اتا-انالار ءۇشىن دە ءتيىمدى. بالانى تاربيەلەۋدە ءبىر عانا وتباسىنىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە دەپ قورىتىندى شىعارۋعا بولمايدى. مەكتەپتىڭ ، كوللەدجدىڭ اتا-انالارمەن جۇرگىزىلەتىن جۇمىستارىنىڭ ەرەكشەلىگى وسى ەكى جاقتىڭ بايلانىسى مەن ارەكەت بىرلىگىنىڭ تۇراقتىلىعىنان كورىنەدى. بۇل تۇراقتىلىقتى مەكتەپتە سىنىپ جەتەكشىسى ، ال كوللەدجدە ماستەرلەر قامتاماسىز ەتەدى. سىنىپ جەتەكشىلەر، ماستەرلەر وقۋشىلاردىڭ ەكىنشى اتا-اناسى رەتىندە بىرگە ءجۇرىپ، حالىقتى عاسىرلار بويى ءوز ۇرپاعىن تاربيەلەپ كەلگەن تاجىريبەسىنەن ۇلگى كورسەتۋدى ماقسات-مۇراتى سانايدى. بالالارعا تاربيەلىك جۇمىس جۇرگىزۋدى جان-جاقتى قاراستىرىپ، تياناقتى كورسەتەتىن تۇلعا – ول سىنىپ جەتەكشىسى،ماستەرلەر بولىپ تابىلادى. قازىرگى جاعدايدا تاربيەنىڭ جالپى نەگىزى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار بولۋى كەرەك. ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار ۇلكەن مەن كىشىنىڭ اراسىنداعى شىنايى قارىم-قاتىناس كەزىندە بالا بويىنا داريدى. مەكتەپ قابىرعاسىندا جاقسى تاربيەلەنگەن، سانالى ءبىلىم العان شاكىرت ومىردە ءوز ورنىن تابادى. ول ءۇشىن ەڭ اۋەلى ۇرپاعىمىزدى بالا كەزىنەن-اق ۇلتتىق تالىم-تاربيەگە، ادامگەرشىلىك ادەتكە، رۋحاني، مادەنيەتكە باۋلۋ كەرەك. سوندا جاس ۇرپاق ەلى ءۇشىن ەلەڭ قاعار ازامات، يماندىلىق قاسيەتتەردى جاقسى بىلەتىن ازامات بولىپ قالىپتاسادى. ۇلتىمىزدىڭ ۇلاعاتتى ءداستۇرىن كەڭىنەن پايدالانىپ، تاربيە ىسىنە ارقاۋ ەتۋ ءوز ناتيجەسىن بەرەدى. قازىرگى قوعام جان-جاقتى ۇيلەسىمدى جەتىلگەن جاڭا ۇرپاقتى – جاڭا ادامدى تاربيەلەۋدى تالاپ ەتەدى. قوعام تالابى – زامان تالابى. ويتكەنى «ءار ادام – ءوز زامانىنىڭ بالاسى». سول سەبەپتى ادامدى زامان بيلەيدى، زامانىنا ساي زاڭى تۋىندايدى. بالا تاربيەسىندەگى نەگىزگى دە ماڭىزدى رول اتا-انالاردا. اتا-انا وتباسىندا وزدەرىنىڭ كۇندەلىكتى جۇمىسى، تىندىرعان ءىسى تۋرالى بالا-شاعاسىنىڭ الدىندا ايتىپ، اڭگىمە-دۇكەن قۇرادى. بىرتە – بىرتە بالالارى دا ءوز جاڭالىقتارىن ورتاعا سالىپ، ايتا باستايدى. وسىلايشا جانۇيا مۇشەلەرىمەن سەنىمى، سۇيىسپەنشىلىگى، دوستىق قاتىناستارى نىعايا تۇسەدى. «جانۇياعا قاراپ بالا وسەدى، قاراعايعا قاراپ تال وسەدى» دەپ تەگىن ايتىلماعان بولسا كەرەك. اتا-انا بالامەن تىلدەسۋدە، پىكىرلەسۋدە بەياۋىز سوزدەردى قولدانباي، دورەكىلىكپەن جەكە باسىن قورعاماي، مەيىرىمدى، تابيعي، جىلى، اقىلدى سوزدەر ايتىپ ونەگە بولا بىلسە، تاربيەدە تابىسقا جەتەدى.

جايىروۆا نۇريلا تۇران ۋنيۆەرسيتەتى 2 كۋرس ستۋدەنتى

---