InfoHub Logo

الماتى وبلىسى
بالقاش اۋدانى
«№1 باقاناس ورتا مەكتەبى»
قۇلىنباي اجار قالي قىزى
تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى

«دارىندى وقۋشىلاردىڭ قابىلەتىن دامىتۋ»  تاقىرىبىنا  اۆتورلىق باعدارلاما (زياتكەرلىك تاربيە باعىتى)

تۇسىنىك حات

ءححى عاسىر – باسەكە عاسىرى، بۇل باسەكە ەنجارلىقتى، كەرىتارتپالاقتى كوتەرمەيدى. سوندىقتان دا ەلىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋدەگى ۇلتتىق جۇيەسى وتە قارقىندى وزگەرىستەر ساتىسىندا تۇر. بۇگىنگى تاڭداعى نەگىزگى ماقسات – ۇلتتىق قۇندىلىقتى الەمدىك دەڭگەيدە شىعارۋعا قابىلەتتى، وزىندىك جەكە كوزقاراسى قالىپتاسقان تۇلعا تاربيەلەۋ. دارىندى، جاس تالاپتى جاستار – بۇگىنگى ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعى. ەلباسىمىز ن.ءا.نازاربايەۆ: «بىزگە كەرەگى – شىن دارىندار. نارىق قول-اياعىمىزدى قالاي قىسپاسىن، مەملەكەت ءوزىنىڭ تالانتتى ۇلدارى مەن قىزدارىن، تارلانبوز جۇيرىكتەرىن قولداۋعا، قورعاۋعا مىندەتتى»،- دەپ ەلىمىزدىڭ بولاشاق جاستارىنا ۇلكەن ءمان بەرگەن.

زاماناۋي وقىتۋ مەن تاربيە ءۇردىسىنىڭ نەگىزگى يدەياسى وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، ىزدەمپازدىققا ۇيرەتۋ، ءبىلىمدى ءوز بەتىنشە الىپ، كۇندەلىكتى ومىردە قولدانا بىلەتىن دارىن يەسىن تاربيەلەۋ. بۇل وڭاي ءىس ەمەس، سەبەبى، جاس جەتكىنشەكتىڭ بويىنداعى ەرەكشە قابىلەتتىن، دارىندىلىعىن تاني ءبىلۋ، ونى ودان ءارى دامۋىنا باعىت-باعدار بەرۋ ۇلكەن شەبەرلىكتى تالاپ ەتەدى. دارىندىلىقتى انىقتاۋدىڭ دايىن ۇلگىسى، ادىس-تاسىلدەرى جوق. بۇگىنگى تاڭدا، بۇل ماسەلەگە كوپتەگەن پەداگوگتار، پسيحولوگتار، ادىسكەرلەردىڭ ەڭبەكتەرى ارنالعان. سول ەڭبەكتەرمەن تانىسىپ، ءوز تاجىريبەمىزدە قولدانۋ، سونىڭ نەگىزىندە وزدىگىمىزدەن تولىقتىرۋ ەڭگىزۋ، ءبىزدىڭ مىندەتىمىز. مەن قۇراستىرىپ، ۇسىنىپ وتىرعان وسى باعدارلامام دا سوعان باعىتالعان:  جەتەكشىلىك اتكارعان سىنىپ وقۋشىلارىمنىڭ دارىندىلىعى مەن تالاپتارىن انىقتاۋعا جانە ودان ءارى دامىتۋعا ارنالعان.

باعدارلامانىڭ ماقساتى: سىنىپتاعى وقۋشىلاردىڭ بەيىمدىلىگى مەن قىزىعۋشىلىعىن زەردەلەۋ ارقىلى دارىندىلىعى مەن تالاپتارىن انىقتاۋ، دامىتۋ جولدارىن بەلگىلەۋ.

مىندەتتەرى:

• ءپان مۇعالىمدەرىمەن بىرىگىپ سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ بەيىمدىگىمەن قىزىعۇشىلىعىن انىقتاۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ؛
• تەرەڭدەتىلگەن تانىمدىق تاپسىرمالار نەگىزىندە وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، وي ءورىسىن دامىتۋ، سول ارقىلى  ءبىلىم الۋدىعى نەگىزگى تالاپتاردى جۇزەگە اسىرۋ؛
•  ءوزىن-وزى دامىتۋعا قۇشتار، يكەمدى، اقپاراتتىق، ينتەللەكتۋالدىق رەسۋرستاردى قولدانۋعا قابىلەتتى جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ؛
• وقۋشىنىڭ ءومىرىن ىزگىلەندىرۋ مەن دەموكراتيالاندىرۋ ارقىلى جەكە تۇلعاسىنىڭ دامۋىنا قولايلى جاعداي تۋعىزۋ؛
• شىعارما، ويتولعاۋ جازعىزدىرۋ ارقىلى وقۋشىلاردى كەز كەلگەن تاقىرىپقا قاتىستى ءوز كوزقاراسىن بىلدىرۋگە داعدىلاندىرۋ؛
• وقۋشىلاردىڭ عىلىمي جوبا جارىستارىنا، پاندىك وليمپيادالارعا، ءتۇرلى تانىمدىق بايقاۋلارعا قاتىسۋىن قامتاماسىز ەتۋ.  

ءتۇيىندى يدەيالار: بالاردىڭ بويىنداعى دارىندىلىق قابىلەتىڭ انىقتاۋ مەن جەتىلدىرۋ ارەكەتىنىڭ ءتيىمدى جولدارىن قاراستىرۋ.

كۇتىلەتىن ناتيجە:

ءمۇعالىم: سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ جولدارىمەن تانىسادى، سول ارقىلى بالالاردىڭ قىزىعۋشىلىعى مەن بەيىمىن انىقتاي الادى؛ دارىندى جانە تالانتتى وقۋشىلارمەن ءتيىمدى جۇمىس ادىستەرىمەن تانىس بولادى.

وقۋشى: وقۋ باعدارلاماسىنا ساي ءبىلىمدى تەرەڭ مەڭگەرەدى، شىعارماشىلىق قابىلەتى داميدى؛ ءوز جان دۇنيەسىن تانيتىن، ءوزىن وزگەلەرمەن سالىستىرا الاتىن، ىس-ارەكەتىنە تالداۋ جاساي الاتىن تۇلعا قالىپتاسادى.

 

№	ءىس-شارالار مازمۇنى	ءتۇرى	ساعاتى	مەرزىمى
1.	وقۋشىلاردىڭ قىزىعۇشىلىعى مەن بەيىمىن  انىقتاۋ.	ساۋالناما	1	قىركۇيەك.
2.	قابىلەتتەرىنە قاراي ۇيىمدارعا  قاتىسۋىن ۇيىمداستىرۋ.	اتا-انامەن، ۇيىم جەتەكشىلەرىمەن كەزدەسۋ	1	قىركۇيەك
3.	دارىندى بالالارمەن جۇيەلى قوسىمشا ساباقتار وتكىزۋدى ءپان مۇعالىمدەرمەن جوسپارلاۋ	جوسپار قۇرۋ	1	قىركۇيەك
4.	شىعارماشىلىق جۇمىسقا تارتۋ.	سىنىپ ساعاتتار، سىنىپتان تىس ساباقتار، ءتۇرلى بايقاۋلار، مەكتەپىشىلىك ءىس-شارالار	1	جىل بويى
5.	«قازاق حاندىعىنا 550 جىل» شىعارماشىلىق كەش	شىعارماشىلىق كەش (پرەزەنتاسيا، شىعارما، رەفەرات، ولەن، ت.س.س.)	1	قازان
6.	«مەنىڭ قوعامداعى الاتىن ورنىم».	ەسسە جازۋ.	1	قازان
7	«مەنىڭ بولاشاق ماماندىعىم»	شىعارما جازۋ.		قاراشا
8.	«مەنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىم»	شىعارما، پرەزەنتاسيا بايقاۋلارى	1	جەلتوقسان
9.	قىزىعۋشىلىقتارىنا قاراي اقپارات جيناۋ، كۇندەلىكتە قىسقاشا كونسپەكتىلەۋ	كارتوتەكا، كۇندەلىك	1	ۇنەمى
10.	وقۋشىلاردى مەكتەپشىلىك، اۋداندىق، وبىلىستىق ءپان وليمپيادالارعا قاتىستىرۋ.	ءپان وليپيادالارى.	1	كەزەڭىندە
11.	«كەنگۋرۋ»، «اقبوتا»، «رۋسسكيي مەدۆەجونوك»، ت.س.س. ينتەللەكتۋالدىق مارافوندارعا قاتىستىرۋدى ۇيىمداستىرۋ	زياتكەرلىك ويىن سايىستارى.	1	كەزەڭىندە
12.	حالىقارالىق «التىن جاباعى» («زولوتوە رۋنو») سايىسىنا قاتىستىرۋ.	ويىن سايىسى	1	كەزەڭىندە
13.	حالىقارالىق «ينفوۋروك»، رەسپۋبليكالىق كيو قاشىقتىقتان وقىتۋ وليمپيادالارىنا قاتىستىرۋ.	وليمپيادا، بايقاۋلار.	1	كەزەڭىندە
14.	«كعا»، «دارىن»  وقۋشىلار  عىلىمي-تاجىريبەلىك  كونفەرەنسيالارعا جوبالارىن دايىنداپ ۇسىنۋ	عىلىمي-جوبالار	1	كەزەڭىندە
15.	سپورتتىق جارىستارعا، فەستيۆالدارعا قاتىستىرۋ.	جارىستار	1	جىل بويى
16.	«قازاقستان جاڭا الەمدە» تاقىرىبىندا كونفەرەنسيا  ۇيىمداستىرۋ	كونفەرەنسيا ساباعى	1	جەلتوقسان
17.	جانگىر التىنايدىڭ شىعارماشىلىق كەشىن ۇيىمداستىرۋ	مەكتەپىشىلىك كونسەرت	1	ۇنەمى
18.	«XXI عاسىر كوشباسشىسى»	ينتەللەكتۋالدى سايىس	1	قاڭتار
19.	«نە؟ قايدا؟ قاشان؟» ينتەللەكتۋالدىق سايىس	اشىق سىنىپ ساعاتى	1	اقپان
20.	«ءبىلىم بيرجاسى» زياتكەرلىك ويىن	ينتەللەكتۋالدى سايىس		ناۋرىز
21.	«اباي وقۋلارى»، «شاكارىم» «م. ماقاتايەۆ»، ت.ب. وقۋلارىنا دايىنداپ، قاتىستىرۋ.	«اباي وقۋلارى»، «شاكارىم» وقۋلارىنا	1	كەزەڭىندە
22.	«جىر الىبى – جامبىل» اتتى جاس اقىندار ايتىسىن قاتىستىرۋ	اقىندار ايتىسى	1	قاڭتار
23.	«جارقىن بولاشاق»	بايقاۋ	1	كەزەڭىندە
24.	«اۋعاننىڭ وتتى جالىنى» اتتى اۋعان سوعىس ارداگەرلەرمەن كەزدەسۋ كەش.	كەزدەسۋ كەش	1	اقپان
25.	«التىن قاقپا»	ينتەللەكتۋالدى سايىس	1	اقپان
26.	«اسىلدىڭ ءبىرى ادالدىق»	دوڭگەلەك ۇستەل	1	ناۋرىز
27.	ءوز شىعارماشىلىقتارىن پرەزەنتاسيا ارقىلى قورعاۋ (اكت قولدانۋ شەبەرلىگىن ارتتىرۋ)	پرەزەنتاسيا	1	قاجەتتىلىگىنە قاراي
28.	«ماماندىقتى تاڭداي ءبىل!» -	ءتۇرلى ماماندارمەن كەزدەسۋ	1	ناۋرىز
29.	«ەكسپو-2017» - ءبىزدىڭ ۆيزيتتىك كارتامىز	ماقالا، وچەرك، البوم ارقىلى تاۇىرىپتى اشۋ	1	ساۋىردە
30.	ۇبت – مەنىڭ ءبىلىم دەڭگەيىمنىڭ  كورسەتكىشى	پىكىر-تالاس.	1	كەزەڭىندە
31.	برەين-رينگ	ينتەللەكتۋالدى ويىن	1	ءساۋىر
32.	وقۋشىلار شىعارمالارىن، جەتىستىكتەرىن باسپاسوزدە، قابىرعا گازەتىندە جاريالاپ وتىرۋ	گازەت شىعارۋ	1	جىل بويى
33.	وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ەسەبىن ۇيىمداستىرۋ	كەش	1	مامىر
34.	2015-2016 وقۋ جىلىنداعى جۇمىستى قورىتىندىلاۋ	ماراپاتتاۋ	1	مامىر

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:

1. «بالا قۇقىعى تۋرالى كونۆەنسيا». بۇۇ باس اسسامبلەياسى (20.11.1989 جىلى قابىلداعان؛)
2. «بالا قۇقىقتارى تۋرالى» ق ر زاڭى. 8.08.2002 جىل؛
3. «قاراپايىم مەكتەپتە دە دارىندى وقۋشى كوپ». اتىراۋ قالاسى.ك.ح. مۇڭايتباسوۆا. ماقالا.
4. قازاقستان تاريحى: ادىستەمەلىك جۋرنال.№4 2015 ج. «دارىندى جانە تالانتتى بالالاردى وقىتۋ» ن.ءالىم.
5. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا 2015جىلعا دەيىنگى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ تۇجىرىمداماسى». استانا. 2004.
6.«قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ورىس مەكتەبىندە » ،№7.2008ج. «دارىندى بالالاردىڭ شىعارماشىلىعىن دامىتۋ » س.نۇرالينا؛
7. «قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ورىس مەكتەبىندە » ،№2.2006ج. «دارىندى وقۋشىلارمەن جۇمىس » م.قۇرمانبايەۆا
8. . «باستاۋىش مەكتەپ». №5. 2009 جىل. «دارىندىلىقتى دامىتۋداعى ءمۇعالىمنىڭ ءرولى». اۆتورى: م.جانتۋرينا
9. «سىنىپ جەتەكشىنىڭ شىعارماشىلىق ۇلگىسى مەن وقۋشى جاستار ۇيىمىنىڭ ءوزىن-وزى باسقارۋ مىندەتتەرى». الماتى. 2009ج. اۆتورى:
10.“وقۋشىلاردىڭ دارىندىلىعى مەن شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ جولدارى” گ.س.جاعىراپوۆا.2006ج.
 

---