InfoHub Logo

تاريحتا ەڭ قىمبات كىتاپتى يتاليان سۋرەتشىسى، ساۋلەتشى، سكۋلپتور ءجانا عالىم لەوناردو دي سەر پەرو دا ۆينچي جازعان. ميلاندا بولعان كەزىندە، ول «سۋ، جەر جانە اسپان ىستەرى جونىندەگى تراكتات» دەپ اتاعان كىتابىن قۇراستىرۋ ءۇشىن 4 جىلىن جۇمسادى. 1506 جىلدان 1510 جىلعا دەيىن لەوناردو دا ۆينچي ءوزىنىڭ بايقاعاندارىن، ويعا تۇيگەندەرىن جانە لوگيكالىق تۇجىرىمدارىن جازىپ ءجۇردى، ولاردى سۋرەتتەرمەن، سحەمالارمەن، ماتەماتيكالىق ەسەپتەۋلەر جانە سىزبالارمەن بىرگە ورنەكتەۋدى دە ۇمىتقان جوق.

كوپ ەڭبەكتى تالاپ ەتكەن جۇمىستىڭ ناتيجەسى «اينالىق» قارىپپەن ەكى جاعى دا تولتىرىلا جازىلعان 18 پاراق بولدى، ولار 72 بەتتىك كىتاپقا جيناقتالدى. لەوناردو دا ۆينچي «اينالىق حات» تەحنيكاسىن قولدانۋدى ۇناتاتىن، ونى ول ءوزى ويلاپ تاپقان ەدى، لەستەر كودەكسىن دە تەك جارىققا شاعىلىستىرۋ ارقىلى عانا وقۋعا بولاتىن.

كىتاپتان لەوناردونىڭ مىناداي تاقىرىپتارداعى پىكىرلەرىن وقۋعا بولادى: نەگە اي ساۋلە شاشادى، جەر بەتىندە جانسىزدىق قايدان پايدا بولدى، سۋ وزەن ارنالارىندا نەگە جانە قالاي اعادى جانە وسىعان ۇقساس تاعى دا باسقالار. ءبىر عانا نارسە وزگەرىسسىز بولدى: «كودەكستىڭ» ءاربىر جاڭا تاراۋىندا دا ۆينچي ۇرپاقتارىنا الەم دەگەنىمىز – ءبىرتۇتاس «ءتىرى ورگانيزم» دەگەندى دالەلدى تۇسىنىكتەرمەن جەتكىزدى. لەوناردو اۋا دەگەنىمىز – «جەر شارىنىڭ جانى»، وزەندەر – «قانى»، جەردىڭ ءۇستى – دەنەسى دەپ كورسەتتى.

«تراكتات»، 1717 جىلى وسى بىرەگەي ەڭبەككە يە بولعان جانە ۇزاق ۋاقىت بويى ونىڭ ساقتاۋشىسى جانە قوجايىنى بولعان انگليادان شىققان ەجەلگى گرافتىق رۋدىڭ تەگى بويىنشا ءوزىنىڭ «لەستەر كودەكسى» دەگەن اتاۋىنا يە بولعان.

1980 جىلى كىتاپتى لەستەرلەردىڭ ۇرپاقتارىنان مۇناي الپاۋىتى جانە سيرەك كەزدەسەتىن زاتتاردىڭ كوللەكسيونەرى ارماد حاممەر ساتىپ العان. ءتىپتى از ۋاقىتقا بولسادا كىتاپتىڭ اتاۋىن «حاممەر كودەكسى» دەپ تە وزگەرتكەن.

مۇناي الپاۋىتى قازا تاپقاننان كەيىن، 1994 جىلى كىتاپ اۋكسيونعا قويىلىپ، ونى بيلل گەيتس («Microsoft-تىڭ» نەگىزىن قالاۋشى) ساتىپ العان. «لەستەر كودەكسى» وتە ۇلكەن رەكوردتىق باعاعا – $30،8 ملن. ساتىپ الىنعان، 2015 جىلدىڭ قاڭتارىنداعى باعاممەن ساناعاندا بۇل سيفر $44،6 ملن-دى قۇرايدى.

الايدا، تىپتەن راريتەتتىڭ مەنشىك يەسى بولا تۇرا، بيلل گەيتس «سۋ، جەر جانە اسپان ىستەرى تۋرالى تراكتاتتى» تىعىپ قويعان جوق، ول الەمنىڭ ءتۇرلى مۇراجايلارىنداعى كورمەلەر كەزىندە كىتاپتى قۇرمەتپەن تانىستىرىپ كەلەدى، ول جەردە بۇل كىتاپتى كورۋدى قالاعان كەز-كەلگەن ادام كورە الادى.

---