دەنساۋلىق قۇپيالارى
ءوزىن-وزى تانۋ ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
Cىنىبى: 1 ءپانى: ءوزىن-وزى تانۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دەنساۋلىق قۇپيالارى
ساباقتىڭ ماقساتى: «دەنساۋلىق» ۇعىمىنىڭ ادامگەرشىلىك قۇندىلىعى
رەتىندەگى ءمانىن اشۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
- دەنساۋلىقتى ساقتاۋ، نىعايتۋ قاجەتتىگى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
- دەنساۋلىقتارىن نىعايتۋعا قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ.
- دەنساۋلىعىن كۇتۋگە، باعالاۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: ءاربىر ايالداماعا بايلانىستى سۋرەتتەر، جۇرەكشەلەر، ءۇنتاسپا ت. ب.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ۇعىمدى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: وي قوزعاۋ، «گالەرەيانى شارلاۋ»ءادىسى، توپتاستىرۋ؛
كورنەكى قۇرالدار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، تاقىرىپقا بايلانىستى سلايد، سۋرەتتەر
ساباق بارىسى: ۇيىمداستىرۋ
وي قوزعاۋ. ءى قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
شاتتىق شەڭبەرى
وقۋشىلار شەڭبەرگە تۇرعىزىلادى.
تابيعاتتى بىلەمىن
اۋا، سۋ، كۇن، جەر، اسپان
جان-جانۋار، گۇل، ەگىن
كوكجيەككە ۇلاسقان.
ارمىسىڭ شاپاعاتتى كۇنىمىز،
ارمىسىڭ مەيىرىمدى جەرىمىز،
ارمىسىڭ تابيعات-انامىز،
كەلدى سىزگە ءوزىڭىز بالاڭىز.
ءبىز بۇگىن دەنساۋلىقتى ساقتاۋ قۇپيالارىمەن تانىسامىز. بالالار ءبىزدىڭ العاشقى ايالدامامىز – «تازا اۋا» دەپ اتالادى. تازا اۋا ادامنىڭ تىنىس الۋىنا قاجەتتى وتتەگىن جەتكىزەدى، دۇرىس وسۋىنە كومەكتەسەدى. تازا اۋا-دەنساۋلىقتى ساقتاۋدىڭ ءبىرىنشى قۇپياسى. تابيعات تازا بولسا، اۋا تازا بولادى سوندىقتان دا، تابيعاتتى ءسۇيۋ جانعا ساۋلىق بەرەدى.
باستى بايلىق دەنساۋلىق،
باباڭ ايتقان دانالىق.
ول ءۇشىن كوپ قوزعالىپ،
تازا اۋا جۇت كوبىرەك.
ءىى ماعىنانى تانۋ
تىنىشتىق ءساتى:
(سىلدىرلاعان سۋدىڭ دىبىسى شىعىپ تۇرادى)
بالالار، دەنەلەرىڭدى ءتۇزۋ ۇستاپ، باستارىڭدى جوعارى كوتەرىپ، ىڭعايلانىپ وتىرىڭدار. كوزىمىزدى جۇمىپ، اۋانى تەرەڭ جۇتىپ، ەركىن تىنىس الامىز. مىنە، سىلدىراي اعىپ جاتقان تازا سۋ اۋەنىمەن سۋ كەرەمەتىنە مالىنايىق. ءبارىمىز دە سۋ ايدىنىندا قالىقتاپ ءجۇزىپ بارا جاتقاندايمىز. سۋعا مالتىپ، قۋانىشىمىز قويىنىمىزعا سىيماي بارادى. تاپ-تازا سالقىن سۋ شارشاعانىمىزدى باسىپ، دەنەمىزدى سەرگىتە تۇسكەندەي، بويىمىزعا ەرەكشە كۇي، كۇش-قۋات بەرگەندەي. سۋدىڭ ءبىز ءۇشىن قانشالىقتى پايدالى ەكەنىن تۇسىنگەندەيمىز. وسى جاقسى ويىمىزبەن بۇرىنعى قالپىمىزعا كەلەيىك.
بالالار، ءبىز توقتاعان وسى ايالداما «ءمولدىر بۇلاق» دەپ اتالادى. سۋ – بىزگە تازالىق جانىمىزعا تىنىس، سۇلۋلىق بەرەدى. سۋ بولماسا وسىمدىكتەر وسپەيدى، ال وسىمدىكتەر بولماسا تازا اۋا بولمايدى. تازا سۋدىڭ بولماۋى ءبىزدىڭ دەنساۋلىعىمىزعا زيانىن كەلتىرەدى. سوندىقتان دەنساۋلىقتىڭ تاعى ءبىر قۇپياسى - تابيعي سۋ.
كانە، بالالار سۋ تۋرالى ولەڭ-تاقپاقتاردى كىم بىلەدى؟
سۋ تابيعات بايلىعى،
وزەن-كولگە بارعايسىڭ.
كەمى ەكى رەت ءار كۇنى،
سۋعا ءتۇسىپ العايسىڭ.
جادىراعان كۇندەيمىز،
جايناپ وسكەن گۇلدەيمىز.
تۇنىق تازا اۋامىز،
سىلدىراعان سۋدايمىز.
سەرگىتۋ ءساتى:
- بالالار، ءبىزدىڭ كەلەسى ايالدامامىز «ءسپورت-بىزدىڭ دوسىمىز» دەپ اتالادى. دەنساۋلىقتى ساقتاۋ مەن نىعايتۋدىڭ ۇلكەن ءبىر قۇپياسى-سپورت. سپورت ارقىلى دەنەمىزدى شىنىقتىرامىز، سەرگىتەمىز، تانىمىزگە سىمباتتىلىق، جانىڭا كۇش-قۋات بەرەدى، اۋرۋدىڭ الدىن الادى. سپورت جايىندا كىم قانداي تاقپاق بىلەدى؟
وقۋشىلار بىلەتىن ولەڭ-تاقپاقتارىن ايتادى.
وقۋشىلار ەكى توپقا ءبولىنىپ، دەنە جاتتىعۋلارىن ورىندايدى. ( ءۇنتاسپادان كوڭىلدى اۋەن وينالادى)
ءىىى وي تولعانىس
شىعارماشىلىق جۇمىس
- كەلەسى ايالدامامىز «جان سۇلۋلىعى» دەپ اتالادى. ويتكەنى، جانىڭنىڭ سۇلۋلىعى دەنىڭە ساۋلىق، تانىڭە سىمباتتىلىق بەرەدى. سونىمەن دەنساۋلىقتىڭ تاعى ءبىر قۇپياسى جان سۇلۋلىعى جايىندا كىم نە ايتادى؟
جاقسىلىق ايتىپ باسقاعا،
ورتاعا ويدى سالعايسىڭ.
تەك ماقتانبا، جاسقانبا،
سۇلۋ جاندى بولعايسىڭ.
- ەندەشە، بالالار وزدەرىنىڭ تابيعاتتاعى، تىرشىلىكتەگى نەگە تەڭەيسىڭدەر، ۇقساتاسىڭدار. سول سۋرەتتەردى سالىپ، نە سۋرەت سالعاندارىندى جاريالاپ ايتاسىڭدار.(وقۋشىلار سۋرەت سالعان كەزدە جاي اۋەن وينالىپ تۇرادى)
«گالەرەيانى شارلاۋ» ءادىسى
وقۋشىلار سالعان سۋرەتتەرىن ورتاعا شىعارىپ نە سالعانىن ايتىپ، تاقتاعا ءىلىپ كورمە جاسايدى. ءبىر-بىرىنىڭ سۋرەتتەرىن تاماشالاپ باعا بەرەدى.
ءبىر-بىرىن بەس شاپالاقپەن ماداقتايدى.
دايەكسوز: «جانى ساۋدىڭ – ءتانى ساۋ» حالىق دانالىعىن داپتەرگە جازدىرۋ.
ادامنىڭ ىشكى ويى تازا بولسا، دەنى دە ساۋ بولادى. بارلىق ۋاقىتتا ادامدار مەن اينالاڭ تۋرالى جاقسى ويلاساڭ جانە ولارعا جاقسىلىق تىلەسەڭ، ءوزىڭدى ءارقاشان جاقسى سەزىنەسىڭ. سوندىقتان ادام ءتانىنىڭ اماندىعى ءۇشىن عانا ەمەس، جانىنىڭ ساۋ بولۋ ءۇشىن دە ارەكەتتەر جاساۋى كەرەك. ول ءۇشىن ءوز بويىڭداعى جاعىمسىز قاسيەتتەردەن ارىلۋ كەرەك.
دەنساۋلىق قۇپيالارى تۋرالى جازايىق.
«توپتاستىرۋ»ءادىسى
وقۋشىلار دەنساۋلىق قۇپيالارىن توپتاستىرىپ جازادى.
جۇرەكتەن-جۇرەككە
- بالالار، ءبىزدىڭ سوڭعى ايالدامامىز - «جاقسىلىق كەنى» ايالداماسى دەپ اتالادى جاقسىلىق – جاقسى ىستەردەن، جاقسى ارەكەتتەردەن، جاقسى سوزدەردەن قۇرالادى. جاقسى ءسوز دە – دەنساۋلىقتىڭ قۇپياسى. جانىڭنىڭ جاقسى بولعانى، ساۋلىعىڭنىڭ جاقسى بولعانى. بۇل ايالداماعا توقتاۋ ارقىلى بىر-بىرىمىزگە جاقسىلىق تىلەيىك. ەندەشە، ءبارىمىز ورتاعا شىعىپ، بىر-بىرىمىزگە، اينالامىزعا جاقسى تىلەك ايتايىق.
- دەنىڭ ساۋ بولسىڭ؛
- سپورت سەنىڭ دوسىڭ بولسىڭ؛
- كۇندەي شۋاقتى بول؛
- جانىڭ سۇلۋ بولسىن؛
- تازا سۋ ساعان كۇش-قۋات بەرسىن!
- كۇنىڭ اشىق بولسىن!
- جەرىمىز كەڭ بولسىن!
- اۋامىز تازا بولسىن!
- سۋىمىز تازا بولسىن!
- گۇلدەي جاينايىق!
- سپورتپەن شۇعىلدانايىق!
- جايدارى جۇرەيىك!
- امان بولايىق! ت. ب
ءان «ءبىز-ومىردىڭ گۇلىمىز»
ءسوزى: ءا. دۇيسەنبييەۆ
ءانى: ب. عيزاتوۆ
زەڭگىر كوكتەن، بال دوستىققا،
نۇرىن توككەن، جولداستىققا،
ورتاق ءبىزدىڭ كۇنىمىز، شاقىرادى ءانىمىز،
جايدارى وسكەن، تىنىشتىقتا،
جايناپ وسكەن، نۇر قۇشتىق تا،
ءبىز-ومىردىڭ گۇلىمىز باقىتتىمىز ءبارىمىز!
ماداقتاۋ
Cىنىبى: 1 ءپانى: ءوزىن-وزى تانۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دەنساۋلىق قۇپيالارى
ساباقتىڭ ماقساتى: «دەنساۋلىق» ۇعىمىنىڭ ادامگەرشىلىك قۇندىلىعى
رەتىندەگى ءمانىن اشۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
- دەنساۋلىقتى ساقتاۋ، نىعايتۋ قاجەتتىگى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
- دەنساۋلىقتارىن نىعايتۋعا قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ.
- دەنساۋلىعىن كۇتۋگە، باعالاۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: ءاربىر ايالداماعا بايلانىستى سۋرەتتەر، جۇرەكشەلەر، ءۇنتاسپا ت. ب.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ۇعىمدى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: وي قوزعاۋ، «گالەرەيانى شارلاۋ»ءادىسى، توپتاستىرۋ؛
كورنەكى قۇرالدار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، تاقىرىپقا بايلانىستى سلايد، سۋرەتتەر
ساباق بارىسى: ۇيىمداستىرۋ
وي قوزعاۋ. ءى قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
شاتتىق شەڭبەرى
وقۋشىلار شەڭبەرگە تۇرعىزىلادى.
تابيعاتتى بىلەمىن
اۋا، سۋ، كۇن، جەر، اسپان
جان-جانۋار، گۇل، ەگىن
كوكجيەككە ۇلاسقان.
ارمىسىڭ شاپاعاتتى كۇنىمىز،
ارمىسىڭ مەيىرىمدى جەرىمىز،
ارمىسىڭ تابيعات-انامىز،
كەلدى سىزگە ءوزىڭىز بالاڭىز.
ءبىز بۇگىن دەنساۋلىقتى ساقتاۋ قۇپيالارىمەن تانىسامىز. بالالار ءبىزدىڭ العاشقى ايالدامامىز – «تازا اۋا» دەپ اتالادى. تازا اۋا ادامنىڭ تىنىس الۋىنا قاجەتتى وتتەگىن جەتكىزەدى، دۇرىس وسۋىنە كومەكتەسەدى. تازا اۋا-دەنساۋلىقتى ساقتاۋدىڭ ءبىرىنشى قۇپياسى. تابيعات تازا بولسا، اۋا تازا بولادى سوندىقتان دا، تابيعاتتى ءسۇيۋ جانعا ساۋلىق بەرەدى.
باستى بايلىق دەنساۋلىق،
باباڭ ايتقان دانالىق.
ول ءۇشىن كوپ قوزعالىپ،
تازا اۋا جۇت كوبىرەك.
ءىى ماعىنانى تانۋ
تىنىشتىق ءساتى:
(سىلدىرلاعان سۋدىڭ دىبىسى شىعىپ تۇرادى)
بالالار، دەنەلەرىڭدى ءتۇزۋ ۇستاپ، باستارىڭدى جوعارى كوتەرىپ، ىڭعايلانىپ وتىرىڭدار. كوزىمىزدى جۇمىپ، اۋانى تەرەڭ جۇتىپ، ەركىن تىنىس الامىز. مىنە، سىلدىراي اعىپ جاتقان تازا سۋ اۋەنىمەن سۋ كەرەمەتىنە مالىنايىق. ءبارىمىز دە سۋ ايدىنىندا قالىقتاپ ءجۇزىپ بارا جاتقاندايمىز. سۋعا مالتىپ، قۋانىشىمىز قويىنىمىزعا سىيماي بارادى. تاپ-تازا سالقىن سۋ شارشاعانىمىزدى باسىپ، دەنەمىزدى سەرگىتە تۇسكەندەي، بويىمىزعا ەرەكشە كۇي، كۇش-قۋات بەرگەندەي. سۋدىڭ ءبىز ءۇشىن قانشالىقتى پايدالى ەكەنىن تۇسىنگەندەيمىز. وسى جاقسى ويىمىزبەن بۇرىنعى قالپىمىزعا كەلەيىك.
بالالار، ءبىز توقتاعان وسى ايالداما «ءمولدىر بۇلاق» دەپ اتالادى. سۋ – بىزگە تازالىق جانىمىزعا تىنىس، سۇلۋلىق بەرەدى. سۋ بولماسا وسىمدىكتەر وسپەيدى، ال وسىمدىكتەر بولماسا تازا اۋا بولمايدى. تازا سۋدىڭ بولماۋى ءبىزدىڭ دەنساۋلىعىمىزعا زيانىن كەلتىرەدى. سوندىقتان دەنساۋلىقتىڭ تاعى ءبىر قۇپياسى - تابيعي سۋ.
كانە، بالالار سۋ تۋرالى ولەڭ-تاقپاقتاردى كىم بىلەدى؟
سۋ تابيعات بايلىعى،
وزەن-كولگە بارعايسىڭ.
كەمى ەكى رەت ءار كۇنى،
سۋعا ءتۇسىپ العايسىڭ.
جادىراعان كۇندەيمىز،
جايناپ وسكەن گۇلدەيمىز.
تۇنىق تازا اۋامىز،
سىلدىراعان سۋدايمىز.
سەرگىتۋ ءساتى:
- بالالار، ءبىزدىڭ كەلەسى ايالدامامىز «ءسپورت-بىزدىڭ دوسىمىز» دەپ اتالادى. دەنساۋلىقتى ساقتاۋ مەن نىعايتۋدىڭ ۇلكەن ءبىر قۇپياسى-سپورت. سپورت ارقىلى دەنەمىزدى شىنىقتىرامىز، سەرگىتەمىز، تانىمىزگە سىمباتتىلىق، جانىڭا كۇش-قۋات بەرەدى، اۋرۋدىڭ الدىن الادى. سپورت جايىندا كىم قانداي تاقپاق بىلەدى؟
وقۋشىلار بىلەتىن ولەڭ-تاقپاقتارىن ايتادى.
وقۋشىلار ەكى توپقا ءبولىنىپ، دەنە جاتتىعۋلارىن ورىندايدى. ( ءۇنتاسپادان كوڭىلدى اۋەن وينالادى)
ءىىى وي تولعانىس
شىعارماشىلىق جۇمىس
- كەلەسى ايالدامامىز «جان سۇلۋلىعى» دەپ اتالادى. ويتكەنى، جانىڭنىڭ سۇلۋلىعى دەنىڭە ساۋلىق، تانىڭە سىمباتتىلىق بەرەدى. سونىمەن دەنساۋلىقتىڭ تاعى ءبىر قۇپياسى جان سۇلۋلىعى جايىندا كىم نە ايتادى؟
جاقسىلىق ايتىپ باسقاعا،
ورتاعا ويدى سالعايسىڭ.
تەك ماقتانبا، جاسقانبا،
سۇلۋ جاندى بولعايسىڭ.
- ەندەشە، بالالار وزدەرىنىڭ تابيعاتتاعى، تىرشىلىكتەگى نەگە تەڭەيسىڭدەر، ۇقساتاسىڭدار. سول سۋرەتتەردى سالىپ، نە سۋرەت سالعاندارىندى جاريالاپ ايتاسىڭدار.(وقۋشىلار سۋرەت سالعان كەزدە جاي اۋەن وينالىپ تۇرادى)
«گالەرەيانى شارلاۋ» ءادىسى
وقۋشىلار سالعان سۋرەتتەرىن ورتاعا شىعارىپ نە سالعانىن ايتىپ، تاقتاعا ءىلىپ كورمە جاسايدى. ءبىر-بىرىنىڭ سۋرەتتەرىن تاماشالاپ باعا بەرەدى.
ءبىر-بىرىن بەس شاپالاقپەن ماداقتايدى.
دايەكسوز: «جانى ساۋدىڭ – ءتانى ساۋ» حالىق دانالىعىن داپتەرگە جازدىرۋ.
ادامنىڭ ىشكى ويى تازا بولسا، دەنى دە ساۋ بولادى. بارلىق ۋاقىتتا ادامدار مەن اينالاڭ تۋرالى جاقسى ويلاساڭ جانە ولارعا جاقسىلىق تىلەسەڭ، ءوزىڭدى ءارقاشان جاقسى سەزىنەسىڭ. سوندىقتان ادام ءتانىنىڭ اماندىعى ءۇشىن عانا ەمەس، جانىنىڭ ساۋ بولۋ ءۇشىن دە ارەكەتتەر جاساۋى كەرەك. ول ءۇشىن ءوز بويىڭداعى جاعىمسىز قاسيەتتەردەن ارىلۋ كەرەك.
دەنساۋلىق قۇپيالارى تۋرالى جازايىق.
«توپتاستىرۋ»ءادىسى
وقۋشىلار دەنساۋلىق قۇپيالارىن توپتاستىرىپ جازادى.
جۇرەكتەن-جۇرەككە
- بالالار، ءبىزدىڭ سوڭعى ايالدامامىز - «جاقسىلىق كەنى» ايالداماسى دەپ اتالادى جاقسىلىق – جاقسى ىستەردەن، جاقسى ارەكەتتەردەن، جاقسى سوزدەردەن قۇرالادى. جاقسى ءسوز دە – دەنساۋلىقتىڭ قۇپياسى. جانىڭنىڭ جاقسى بولعانى، ساۋلىعىڭنىڭ جاقسى بولعانى. بۇل ايالداماعا توقتاۋ ارقىلى بىر-بىرىمىزگە جاقسىلىق تىلەيىك. ەندەشە، ءبارىمىز ورتاعا شىعىپ، بىر-بىرىمىزگە، اينالامىزعا جاقسى تىلەك ايتايىق.
- دەنىڭ ساۋ بولسىڭ؛
- سپورت سەنىڭ دوسىڭ بولسىڭ؛
- كۇندەي شۋاقتى بول؛
- جانىڭ سۇلۋ بولسىن؛
- تازا سۋ ساعان كۇش-قۋات بەرسىن!
- كۇنىڭ اشىق بولسىن!
- جەرىمىز كەڭ بولسىن!
- اۋامىز تازا بولسىن!
- سۋىمىز تازا بولسىن!
- گۇلدەي جاينايىق!
- سپورتپەن شۇعىلدانايىق!
- جايدارى جۇرەيىك!
- امان بولايىق! ت. ب
ءان «ءبىز-ومىردىڭ گۇلىمىز»
ءسوزى: ءا. دۇيسەنبييەۆ
ءانى: ب. عيزاتوۆ
زەڭگىر كوكتەن، بال دوستىققا،
نۇرىن توككەن، جولداستىققا،
ورتاق ءبىزدىڭ كۇنىمىز، شاقىرادى ءانىمىز،
جايدارى وسكەن، تىنىشتىقتا،
جايناپ وسكەن، نۇر قۇشتىق تا،
ءبىز-ومىردىڭ گۇلىمىز باقىتتىمىز ءبارىمىز!
ماداقتاۋ
You Might Also Like
-
تاپسىرما: ەلەكترلىك قۇبىلىستاردىڭ تابيعاتتا، تۇرمىستا قولدانىسى
