InfoHub Logo

وڭتۇستىك سۋن داۋىرىندە لينگ-ان قالاسىنىڭ چيانتاۋگۋاننىڭ تيانجۋ دەگەن جەردە ءبىر اعاش قولونەرشىسى دجاڭشۋو ءومىر ءسۇرىپتى. ول اناسىمەن جانە ايەلىمەن بىرگە ءومىر سۇرەدى ەكەن. ولار باي بولماسا دا، باقىتتى عۇمىر كەشىپتى.

دجاڭشۋو وتە ادال جانە قولونەردى جاقسى مەڭگەرگەن ادام ەدى. جەرگىلىكتى بايلار ونى شاقىرىپ، ۇيگە كەرەك-جاراقتاردى جاساتاتىن. ءبىر كۇنى ونى لۋو چىڭ سياننىڭ ەكىنشى ۇلى ۇيىنە اعاش ورىندىقتاردى جاساتۋعا شاقىرادى. ول ەكىنشى ۇلدىڭ كەسىرتكە ويناپ جاتقانىن جانە ونداعان ادامنىڭ ۇلكەن-كىشى قۇمىرالاردى كوتەرىپ، ارى-بەرى جۇرگەنىن كورەدى. دجاڭشۋو «كەسىرتكەنى وسىنشاما ادام كۇتە مە؟» — دەپ ويلانىپ قالادى دا بىرەۋدەن:

— ءبىر كەسىرتكە جيىرما-وتىز تەڭگە تۇراتىن شىعار؟ — دەپ سۇرايدى. الگى ادام ونى جاقتىرماي الا كوزىمەن قاراپ:

— جيىرما-وتىز تەڭگە دەپ ويلاپ ءجۇرسىڭ بە؟! ءبىزدىڭ قوجايىنىمىز «ۋاڭزينگاڭ» كەسىرتكەنى ءۇش ءجۇز كۇمىسكە ساتىپ العان! — دەيدى.

دجاڭشۋو بۇل ءسوزدى ەستىپ، باسىن شايقادى. ول: «ءبىر كەسىرتكە وسىنشاما تۇراتىن بولسا، مەن وندا بۇلارعا كەسىرتكەمدى ساتاتىن بولسام، سول اقشاعا قانشا جىل ءومىر سۇرۋگە بولادى ەكەن؟.. بۇل سونشاما قىمبات قانداي كەسىرتكە ەكەن؟..» — دەپ ويلانىپ قالادى. ول سول قۇمىرانىڭ الدىنا بارىپ، قۇمىرا قاقپاعىن اشىپ كورەدى. كەسىرتكەگە قاراپ تۇرعاندا ول قۇمىرادان سەكىرىپ، سىرتقا شىعىپ كەتەدى. دجاڭشۋو شوشىپ كەتەدى. ول تەز ارادا ءۇي قىزمەتشىلەرىمەن بىرگە سول كەسىرتكەنى ۇستاۋعا كىرىسەدى. ءبىراق كەسىرتكە ەش تابىلماي قويادى.

ءۇي قوجايىنى دجاڭشۋونىڭ كەسىرتكەنى جوعالتقانىن ءبىلىپ، ونى ءىلىپ قويىپ ۇرادى. دجاڭشۋوعا 200 دۇرە سوعىلىپ، ونىڭ دەنەسى قان-قان بولادى. ءۇي قىزمەتشىلەرى دجاڭشۋونى ءولىپ قالادى ما دەپ قورقىپ، قوجايىننان تىزەرلەپ تۇرىپ كەشىرىم سۇرايدى. قوجايىنى جىندانىپ: «ءۇش كۇننىڭ ىشىندە كەسىرتكەمدى تاۋىپ بەر، ايتپەسە ماعان مىڭ كۇمىس بەرەسىڭ!» — دەيدى.

دجاڭشۋو ارەڭ ءجۇرىپ، ۇيىنە قايتادى. ول اناسى مەن ايەلىنىڭ الاڭدايتىنىن ءبىلىپ، بۇل ءىستى ايتپايدى. ول ءۇش كۇننىڭ ىشىندە مىڭ كۇمىس تابۋ كەرەگىن ويلاسا، جۇرەگى تاس توبەسىنە شىعادى. كوزدى اشىپ-جۇمعانشا ءۇش كۇن وتەدى. دجاڭشۋو ءبىر جاعىنان اشۋلانىپ، ءبىر جاعىنان قورقىپ، كوشەدە كەلە جاتادى. ءبىر كەزدە ول سيحۋ دەگەن باتىس كولىنە كەلىپ: «ءۇش كۇن ءوتتى. اقشا تابىلعان جوق. مەن وسى كولگە اعىپ كەتىپ، ولە سالايىن با ەكەن؟» — دەپ قاتتى قايعىرادى.

وسىلاي ويلانىپ وتقان كەزدە الىستان ءان سالىپ كەلە جاتقان دۋانانى كورەدى. كىشكەنتاي شاشى بار، بەتى باتپاق-باتپاق، كيىمى جىرتىق، اياعىنداعى اياق-كيىمى توزعان، ءبىر قاراساڭ، تۋرا ماس ادام سياقتى.

دجاڭشۋو ونىڭ دزيگۋڭ ەكەنىن ءبىلدى. ول ءوزىنىڭ باسىنا تۇسكەن قيىنشىلىعىن وعان ايتقالى جاتقان كەزدە دزيگۋڭ وعان:

— مەن ءبارىن بىلەمىن. سەنى قۇتقارۋعا كەلدىم. سەن قالتاڭداعى 300 تەڭگەنى ماعان بەر، — دەيدى. دجاڭگۋو:

— بۇل مەندە قانشا اقشا بار ەكەنىن بىلەدى، شىنىمەن اۋليە ەكەن عوي، — دەپ ىشتەي ويلايدى. دزيگۋڭ ونى تياندجۋڭ كولىنە ەرتىپ اپارىپ، 300 تەڭگەگە ءبىر كەسىرتكە ساتىپ الىپ، مالاقايىنىڭ ىشىنە سالىپ قويادى. ءسويتىپ، دزيگۋڭ دجاڭشۋونى شىعىس جاقتاعى ەڭ ايگىلى شاراپحانا ۋاڭجياڭلوۋعا الىپ كەلەدى. سول جەردە قوجايىنى بىرنەشە دوستارىمەن اراق ءىشىپ وتىرادى. دزيگۋڭ سولاردىڭ جاندارىنا بارىپ، قوجايىنمەن سويلەسپەكشى بولادى، ءبىراق قوجايىن ونىڭ كيىمى جىرتىق-جىرتىق بولعاندىقتان سىرتقا شىعارىپ جىبەرۋگە بۇيىرادى. وسى كەزدە بىرەۋ:

— بۇل كەزىندە پاتشانىڭ ايەلىن اقىلشى قىلعان ادام، سەن ونى رەنجىتە كورمە! — دەيدى. قوجايىن قارقىلداي كۇلىپ:

— و، اۋليە، مىنا جەرگە كەلۋىڭە نە سەبەپ؟ — دەپ سۇرايدى. دزيگۋڭ:

— مەن دجاڭشۋو ءۇشىن كەلدىم، ول سەنىڭ ءبىر كەسىرتكەڭدى جوعالتىپ الىپتى عوي. مەن تاپتىم، سونى بەرەيىن دەپ ەدىم، — دەيدى. ول مالاقايىنان كەسىرتكەنى شىعارىپ الىپ، قوجايىننىڭ الدىنا قويادى. قوجايىنى كەسىرتكەنىڭ اياعى ۇزىن، تەرىسى جاقسى ەكەنىن كورىپ قۋانىپ كەتەدى. ول:

— بۇل كەسىرتكە جاقسى ويىن كورسەتە الا ما؟ — دەپ سۇرايدى. دزيگۋڭ ايتادى:

— بۇل ەڭ مىقتى كەسىرتكە، اتەشتىڭ ءوزى بۇدان جەڭىلىپ قالادى، — دەيدى. قوجايىن:

— سەن مەنى مازاق ەتىپ وتىرسىڭ با؟ ەگەر اتەشتى جەڭسە، مەن ساعان 1000 كۇمىس بەرەم! — دەيدى. قوجايىنى تەز ارادا ءبىر اتەش اكەلىپ، اتەش پەن كەسىرتكەنى سايىسقا تۇسىرەدى. اتەش كىشكەنتاي كەسىرتكەنى جاقتىرماي، ونى تۇمسىعىمەن شۇقيدى. كەسىرتكە اتەشتىڭ باسىنا سەكىرىپ شىعىپ، باسىنداعى ايداردى تىستەپ الادى. اتەش ونى قالاي سىلكىسە دە، كەسىرتكە جەرگە تۇسپەيدى. وسىلاي اتەش جەڭىلەدى. قوجايىن مۇنى كورىپ، قاتتى قۋانىپ:

— كەسىرتكەڭدى ماعان ساتشى، — دەپ سۇرايدى. دزيگۋڭ وعان:

— بۇل كەسىرتكە 1500 كۇمىس تۇرادى. 1000 كۇمىس دجاڭشۋونىڭ قايتارىمى بولسىن، 500ء-ىن ماعان بەر، — دەيدى. قوجايىن بۇنى ەستىپ، قۋانىپ كەتەدى.

اقشاسىن العان دزيگۋڭ شاراپحانادان شىققان سوڭ ءوزىنىڭ 500 كۇمىسى مەن دجاڭشۋونىڭ 1000 كۇمىسىن دجاڭشۋوعا بەرەدى. دجاڭشۋو المايمىن دەسە دە، دزيگۋڭ وعان بوي بەرمەي العىزادى.

قوجايىن كەسىرتكەنى العان سوڭ سول كۇنى كوپ اقشا ۇتىپ الادى. ونىڭ قۋانعانى سونشالىق، ۇيىقتار كەزدە دە سول كەسىرتكەنى قۇشاقتاپ ۇيىقتايتىن. ءبىر كۇنى قوجايىن كورپەنى اشقان كەزدە كەسىرتكە جەرگە تۇسەدى. قوجايىن شوشىپ كەتەدى. ول قىزمەتشىلەرىمەن كەسىرتكە ۇستاۋعا كىرىسەدى. ءۇيدىڭ بارلىعىن اقتارسا دا، كەسىرتكەنى تاپپايدى. وسى كەزدە قابىرعانىڭ اراسىنان كەسىرتكە داۋىسى شىعادى. قابىرعانى بۇزىڭدار، قابىرعانى بۇزىڭدار دەپ بۇزدىرسا، كەسىرتكە جوق ەكەن. وسى كەزدە اۋلانىڭ ىشىندەگى باسپالداقتان كەسىرتكە داۋسى شىعادى. باسپالداقتى بۇزىڭدار، باسپالداقتى بۇزىڭدار دەپ بۇزدىرسا، كەسىرتكە جوق ەكەن. وسىلايشا كەسىرتكەنىڭ داۋسىمەن ءۇش كۇن ىشىندە قوجايىن سەكسەن بولمەسىن بۇزدىردى. ال كەسىرتكە باياعىدا قاشىپ كەتكەن ەدى.

---