ەل اۋزىنداعى اڭگىمە
بۇرىن ءبىر اتاعى جەر جارعان اتى شۋلى ايقوزى دەگەن ۇرى بولسا كەرەك. ول كەزدە كورشىلەرىنە دە الىس-جاقىن دەپ قاراماي تىنىم بەرمەپتى. جانە جورتۋىلدان قايتقاندا جولى بولمايتىن كۇنى جوق ەكەن. ءبىراق «ادام شايتان ەمەس» دەمەكشى، ايقوزى دا قارتايادى. بۇرىنعى كۇن جوق، جورتۋىلعا شىعۋدى اڭسايدى دا وتىرادى ەكەن. «زامان وزدى، مەن توزدىم» دەپ ىشكەنى اس بولماي بۇرىنعى كۇنىن كوكسەيدى.
اقىرى ءبىر كۇندەرى شال ايقوزى «اۋرۋ قالسا دا، ادەت قالمايدى» دەپ جورىققا دايىندالادى. ول ۇيىنەن اتتاناردا ون جاسار جالعىز بالاسى بولسا كەرەك. ايقوزى بالاسىنا:
— ەگەر ءبىر جىلعا دەيىن كەلمەي قالسام، ونداي اكەڭنىڭ كارىلىكتىڭ جەتەگىندە كەتكەنى. جولىم بولماسا، ورالمايمىن. ءبىر جىلعا دەيىن كۇت، سودان كەيىن كەلمەسەم، اكەم ءولدى دەپ ەسەپتە دە، ءوز بەتىڭمەن كۇن كورە بەر، بالام، — دەگەن ەكەن.
سونىمەن ايقوزى اتتانىپتى الىس جەردەگى قازاق اۋىلدارىنا. وسى كەزدەردە ءوزى دە قاتتى جۇتاپ قالسا كەرەك. «قۇداي قالاسا، مول ولجامەن قايتارمىن» دەپ ويلايدى. ءوزى كارى ادام اياق-قولى قالتىراپ، اتقا دۇرىس وتىرا المايدى. ءبىراق كوڭىلى الىپ-ۇشىپ كەلە جاتادى. سونىمەن ءۇش كۇن، ءۇش ءتۇن ءجۇرىپ كوزدەگەن اۋىلىنا جەتەدى كوز بايلانا. ءتۇن ىشىندە ءبىر ءۇيىر جىلقىنى الدىنا سالىپ جونەلەدى. ءبىراق بۇرىنعى ايلاسى جوق، ونىڭ ۇستىنە اۋىلدىڭ جالاڭداعان جاس جىگىتتەرى قويسىن با، قۋىپ جەتىپ شالدى ۇستايدى. بۇل ءبىر بەكتىڭ جىلقىسى بولسا كەرەك.
بەك قاتىگەز ءتۇسى سۋىق، شامالىعا جىبىمەيتىن ادام ەكەن. ول شالدان:
— مىنا تۇرىڭمەن جىلقى ۇرلايسىڭ، ءتىپتى جازالاۋعا دا قيماي وتىرمىن. كاۋرەگەن جامان شالدى جازالاعاننان نە پايدا ماعان؟ ودان دا مەن سەنى بوساتايىن. ەندى ۇرلىعىڭدى قوياسىڭ با؟ — دەپتى.
— ەت تاتتىلىگىن قويسا، مەن ۇرلىعىمدى قويامىن، — دەپتى.
اشۋلانعان بەك:
— بۇل ابدەن الجىپ قارتايعان كەزدە جىبەرەمىز، — دەپ تەرەڭ زىندانعا الىپ كەتەدى.
ءبىر جىلداي ۋاقىت وتەدى. شالدى زىنداننان شىعارىپ بەك:
— اقىلىڭ كىردى مە، ەسۋاس شال، ۇرلىعىڭدى قوياسىڭ با؟ — دەسە، شال ايتقانىنان قايتپايدى.
— ەت تاتتىلىگىن قويسا، مەن ۇرلىعىمدى قويامىن، — دەگەن.
ارينە، بەك بۇل شالدى بوساتقانىمەن، بۇدان ەندى زالال جوق ەكەنىن بىلەدى، «نە قاۋقارى بولسىن» دەپ. الايدا، ول شالدىڭ ساعىن سىندىرعىسى كەلىپ، ءوز الدىندا دەگەنىنەن قايتارعىسى كەلەدى. شالدى تاعى جاۋىپ تاستايدى. بىر-ەكى جىلدان سوڭ تاعى سۇرايدى. شال دەگەنىنەن قايتپايدى. اقىرى سونىمەن ون جىلداي ۋاقىت وتەدى. شال ابدەن قارتايىپ كوزىنىڭ نۇرى تايادى. ءوزى ساقال-شاشى اپپاق قۋداي. ەندى بەك شالدى قويا بەرگىسى كەلىپ، زىنداننان شىعارسا، شال «كەتپەيمىن» دەپ الەك سالادى. قۋىپ جىبەرسە دە، قايتىپ كەلەدى. بۇعان ەستەرى شىعا تاڭدانعان بەك، مىرزالار سەبەبىن سۇرايدى.
سوندا شال:
— مەنىڭ اۋىلعا بارار جولىم جوق. جالعىز بالام مەنى تانىمايدى. الدەقاشان ولدىگە ساناپ قويعان. قايتپايمىن، — دەپتى.
سوندا بەك نە ىستەرىن بىلمەيدى. وزىندە قالدىرايىن دەسە، كەشەگى تۇتقىندا ازاپ كورسەتكەن شالدى بۇگىن قاسىنا السا نە بولادى دەپ ارلانادى. ول قايتا جاۋىپ تاستاۋعا ءداتى بارمايدى. اقىرى ول شالدان قۇتىلۋ ءۇشىن ونىڭ الدىندا ايىپ تولەپ، كوپ مال، سىيلىق بەرىپ، ەلىنە شىعارىپ سالادى.
باياعىدا جالعىز اتپەن ءتۇن جامىلىپ كەلگەن ۇرى ايقوزى، ءسويتىپ، ون جىلدان سوڭ ىرعالىپ-جىرعالىپ ەلىنە قايتىپتى.
You Might Also Like
-
... تاعى بىردە ايداش كورشى اۋىلعا مال ۇرلاۋعا كەلەدى. ەلدىڭ الدى جاتىپ، ارتى وياۋ ەكەن. بۇل جولى دا قاپىسىن تاۋىپ، ۇستاپ الادى. ۇرىپ-سوعىپ، بايلايىن دەپ جاتىپ، تاعى دا:
-
...ەرتەرەكتە كوكشەتاۋ وڭىرىندەگى اقان ەلىنەن ءبىر ءۇيىر جىلقى جوعالادى. جوقشىلار مالىنىڭ ىزىمەن سۇراۋ سالا ءجۇرىپ، جۇزدەگەن شاقىرىم جەردەگى ۇلىتاۋ، قارساقباي توڭىرەگىندەگى قالىڭ نايمان ەلىنە بارادى. ا...
