ەلىن تانىتقان ەر د. قونايەۆ
جامبىل وبلىسى، شۋ اۋدانى، قونايەۆ اۋىلى،
تولە بي اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ماقاشيەۆا نۇرزيا ساعىندىق قىزى
تاقىرىبى: ەلىن تانىتقان ەر
ماقساتى: وقۋشىلارعا قازاق ەلىنىڭ ءبىرتۋار ازاماتى د. ا. قونايەۆ تۋرالى جان - جاقتى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ، كەمەڭگەر تۇلعانىڭ مەملەكەتكە جانە حالقىنا سىڭىرگەن ەڭبەگىن، ەرلىگىن، قاجىرلى جۇرگىزگەن ساياساتىن ۇلگى ەتۋ، وقۋشىلار بويىنا حالقىمىزدىڭ قۇندىلىقتارىن ءسىڭىرىپ تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: د. ا. قونايەۆتىڭ سۋرەتتەرى، عىلىمي ەڭبەكتەرى، باسپا ءسوز ماتەريالدارىندا جاريالانعان ماقالالار، ۆيدەولار.
ءجۇرىسى:
ءمۇعالىم: - ارمىسىزدار قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! بۇگىن 12 - قاڭتار ەلىمىزدىڭ ءبىرتۋار ازاماتى، اۋىلىمىزعا ارداقتى اتى بەرىلىپ وتىرعان دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ تۋعان كۇنى. وسى اتاۋلى كۇنگە وراي ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان
«ەلىن تانىتقان ەر» اتتى تاربيە ساعاتىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
ءار داۋىرگە لايىقتى كەمەڭگەر ادامدار ءومىر سۇرەدى. قازاق حالقىنىڭ تاريحىندا بولمىسى بولەك، مىنەزىنىڭ بايلىعىمەن، تەرەڭ ءبىلىم، اقىل - پاراساتىمەن دارالانعان دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ. بابالار ءارۋاعىنا شىنايى بەرىلگەن، حالقىنا سۇيكىمدى، ۇلتقا ءقادىرلى، شىنىداي ءمولدىر، اسا بىلىكتى ادام. ەگەمەندىكتى العاندا حالقىنىڭ الدىندا بالاشا قۋانىپ شىعىپ، ادال ويىن بىلدىرگەن «تۋ جىعىلماسىن، تۋدى ۇستاعان ۇل جىعىلماسىن»- دەپ تاڭىرىنە سىيىنىپ حالىقپەن بىرگە قۋانىپ، كەلەشەككە سەنگەن. «بولاشاق جاستاردىكى، اقيقاتتان اتتاۋعا بولمايدى»- دەگەن ويىن اشىپ ايتتى. «تاۋلار الىستاعان سايىن اسقاقتاي بەرەدى»- دەگەن ءسوز بار. ەل مەن جۇرتىنا ءقادىر - قاسيەتىمەن تانىلعان ادامدار دا سونداي. ايلار الماسىپ، جىلدار كوشىپ جىلجىعان سايىن ولاردىڭ دانالىعى مەن دارالىعى ەرەكشەلەنە تۇسەدى. ەلى ساعىنادى، حالقى ءقادىر - قاسيەتىن، ادامگەرشىلىگى مەن اسىل بەينەسىن اسقاقتاتادى. بۇل كۇن ءبارىمىزدىڭ بيىك پاراسات، اسىل ادامگەرشىلىك، حالقىنا دەگەن قامقورلىقتىڭ ۇلگىسىن تانىتا بىلگەن ۇلى ادامدى ساعىنا ەسكە الاتىن كۇنىمىز.
ۆيدەو №1 («ءدىن اعا» ءانى)
1 - جۇرگىزۋشى: ۇلى ديماشتى بولا ما، ۇمىتۋعا،
ول - كەمەڭگەر، عاجايىپ ۇلى تۇلعا!
جالعىز ءوزى جارادى قاپاس كۇندە،
ۇلان بايتاق دالانى كوركەيتۋگە.
2 - جۇرگىزۋشى:
1 - جۇرگىزۋشى: «ەلىم» دەيتىن ەر بولماسا،
«ەرىم» دەيتىن ەل قايدان بولسىن؟! حالىقتىڭ قالاۋىنا، ىعىنا جىعىلعان باسشىنىڭ باستى ماقساتى دا وسى بولۋى كەرەك. دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ ەل ءۇشىن قىزمەت ەتىپ، ايانباي تەر توكتى. ول ادالدىقتى، شىندىقتى تۋ ەتكەن، حالىق ءۇشىن قالتقىسىز قىزمەت ەتكەن پەرزەنت. ەندەشە ەلىن تانىتقان ەرىمىزدىڭ ءومىر جولىنا شولۋ جاساپ وتەيىك.
ءومىربايانى
• 1912 جىلى 12 قاڭتاردا ۆەرنىي (قازىرگى الماتى) قالاسىندا، قىزمەتكەردىڭ وتباسىندا ومىرگە كەلگەن.
• اكەسى مەڭلىاحمەت جۇماباي ۇلى 1886 جىلى تۋعان. الماتى وبلىسىندا اۋىلشارۋاشىلىق، ساۋدا مەكەمەلەرىندە جۇمىسكەر بولىپ ىستەگەن. قازاق، ورىس تىلدەرىندە جازا، وقي بىلەتىن ساۋاتتى بولعان.
• اناسى، زاۋرە باير قىزى ءۇي شارۋاسىندا بالا تاربيەسىمەن اينالىسقان.
• 1930 جىلى – الماتىداعى №14 ورتا مەكتەپتى بىتىرگەننەن كەيىن، 1931 - 1936 جىلدارى - قازاقستان ولكەلىك كومسومول كوميتەتى قونايەۆتى ماسكەۋدىڭ ءتۇستى مەتالل ينستيتۋتىنا وقۋعا جىبەرەدى.
1 - جۇرگىزۋشى: وشپەيدى عوي، ولمەيدى عوي ۇلى ەڭبەك،
ەلىڭ باردا ماڭگى باقي ەلەنبەك.
ەل ءۇشىن اتىرام دەپ جارىق تاڭدى،
ءسىڭىردى جان اياماي ول كوپ ەڭبەك - دەپ دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆتىڭ ەڭبەك جولى تۋرالى ايتىپ وتەيىك.
ەڭبەك جولدارى
1936 جىلى - ينستيتۋتتى ويداعىداي ءبىتىرىپ، تاۋ - كەن ينجەنەرى ماماندىعىن العان د. قونايەۆ 1937 - 1939 جىلدارى بالقاش مىس قورىتۋ كومبيناتىنىڭ قوڭىرات رۋدنيگىنە جۇمىسقا ورنالاسىپ، وندا بۇرعىلاۋ ستانوگىنىڭ ءماشينيسى، سەح باستىعى، رۋدنيكتىڭ باس ينجەنەرى جانە ونىڭ ديرەكتورى بولدى.
1939 جىلى - ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسىنىڭ قيىن كۇندەرىندە تىلداعى جۇمىستى ۇيىمداستىرۋدا ىسكەرلىگىمەن كوزگە ءتۇسىپ، “التايپوليمەتالل” كومبيناتى باس ينجەنەرىنىڭ ورىنباسارى، لەنينوگور كەن باسقارماسىنىڭ ديرەكتورى قىزمەتتەرىن اتقاردى.
1939 جىلى – كوكپ مۇشەلىگىنە قابىلداندى.
1942 - 1952 جىلدارى - قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولىپ قىزمەت ەتتى. وسىندا جۇرگەندە قازاقستان عالىمدارى وعان زور سەنىم كورسەتىپ، ونى قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى جانە ونىڭ پرەزيدەنتى ەتىپ سايلايدى.
1955 - 1960 جىلدارى - قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى بولدى.
1960 - 1986 جىلدارى – قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى قىزمەتىن اتقاردى.
1 - جۇرگىزۋشى: عۇمىر كەشپەي قارا باستىڭ قامى ءۇشىن،
قورعادىڭىز ەل مەن جەردىڭ نامىسىن.
تاريح ءوزى تارازىلار، تانىتار،
ۇلىق قازاق قونايەۆتىڭ سان ءىسىن.– ديماش احمەت ۇلى قونايەۆتىڭ ەل باسقارعان كەزەڭى 1955 - 1986 جىلدارى. وسى جىلداردا قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسى 7 ەسە ءوسىپتى. مىڭداعان ەلدى مەكەندەر پايدا بولعان، 68 جۇمىسشى پوسەلكەسى، 43 قالا سالىنىپتى. حالىقتىڭ سانى ءوستى، ول رەسپۋبليكا قۋاتىنىڭ وركەندەۋىنە قول جەتكىزدى. وسى سىڭىرگەن ەڭبەكتەرى تۋرالى بەينەسيۋجەتتى كورىپ الايىق.
ۆيدەو №2 ن. نازاربايەۆ قونايەۆ تۋرالى.
1 - جۇرگىزۋشى: اتاق - داڭقى اڭىز بولعان تالايعا،
ديمەكەڭە باعا بەرۋ وڭاي ما؟
ەشكىمنەن ول كومەگىن اياماعان،
بۇكىل حالىق سول ءۇشىن باعالاعان، - دەپ قونايەۆ تۋرالى اتاقتى ادامداردىڭ باعالى سوزدەرىنە توقتاپ وتەيىك. ونىڭ جاقسى قاسيەتتەرىنىڭ الدىندا تەك ءوز ەلىمىز ەمەس، باسقا جۇرتتىڭ تانىمال ادامدارى دا باستارىن يگەن.
وقۋشىلار:
«د. ا. قونايەۆ ەسىمى قازاقستان حالقىمەن بىرگە جاسارى انىق، اقيقات. ول كىسى بارىمىزگە ۇستاز بولعان ۇلى ادام» ن. ءا. نازاربايەۆ
"جۇرتتىڭ ىشىنە پىشاق اينالمايدى، قونايەۆتىڭ ىشىندە ەرتتەۋلى ات اينالىپ جۇرە بەرەدى".
ىبىراي جاقايەۆ، "ءومىر جولى" كىتابىنان
"مەن بۇگىن زور تۇلعامەن قاۋىشتىم، ول تەرەڭ ساياساتكەر، حالىقتار دانالىعىن تولىق مەڭگەرگەن ادام. ول كسرو - نىڭ سيرەك كەزدەسەتىن تۇلعاسى".
دۋايت ەيزەنحاۋەر، اقش - تىڭ 34 - پرەزيدەنتى، 1960 جىل
"دىنمۇحامەد — ناعىز دوس دەگەن ءسوز!"
شاكەن ايمانوۆ، كينورەجيسسەر
"جاراتۋشى و باستان - اق ءبىزدىڭ اۋلەتىمىزدىڭ بار باقىتىن، بار بايلىعىن، بار ءبىلىم - پاراساتىن، بار بيلىك - مانسابىن، ءتىپتى سۇلۋ دا ءتىپ - تىك، بويدى دا جيناپ - تەرىپ ديمەكەڭە بەرگەن. سوعان شۇكىر دەيمىز!"
اسقار قونايەۆ، اكادەميك
"ونەگە الار اعاڭ بولعانى قانداي باقىت. 1947 جىلدان بەرى ديماش اعانى بىلەمىن. ءدۇلدۇل ەكەن. شابىسىنان جاڭىلىسپايتىن تۇلپار دەرسىز. شىركىن، وسى كىسىنىڭ بار بولمىسىن، تابيعاتىن اشىپ جازار كۇن بولسا، سونى زەردەلەپ وقىر ۇرپاق بولسا عوي!".
امزە سەڭكىبايتەگى، سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرى
"شىنىن ايتايىن، قونايەۆقا تەڭ كەلەتىن ادامدى كورمەدىم. وعان تەڭىزدەي سۇيكىمدىلىك، جارقىراعان دانالىق، تاڭقالارلىق سانا، شالقىعان قايىرىمدىلىك، كوڭىلدى بولمىس ءتان ەدى".
گەنناديي تولماچيەۆ، جازۋشى، 1997 جىل
"مەيىرىم - شۋاعى مول، پەيىلى كەڭ حالىقتىڭ پەرزەنتى بولۋدان اسقان باقىت جوق. سول حالىق — قازاق حالقى. ەلىنىڭ وتكەنىن ۇمىتپاي، كەلەشەگى ءۇشىن قالتقىسىز ەڭبەك ەتكەن پەرزەنتى بار حالىق تا باقىتتى. سول پەرزەنت – دىنمۇحامەد قونايەۆ. بىزدە ەكى ۇقساستىق بار ەكەن. ءبىرى — قاراپايىمدىلىقتارىڭىز قالاي اۋماسا؛ جاسىل جەلەككە ورانعان الماتى ءبىزدىڭ كاشميرمەن ەگىزدىڭ سىڭارىنداي ما دەپ قالدىم. عاجاپ!"
دجاۆاحارلال نەرۋ
"قونايەۆ — ۇلتتىڭ ارى مەن نامىسى! قونايەۆ — ۇلتتىڭ رۋحى مەن يمانى! قونايەۆ — قازاقتىڭ قاناعات مەكتەبى، ادالدىقتىڭ ولشەمى"
تەمىرشە سارىباي ۇلى، اقىن
"1993 جىلدىڭ 22 تامىزىندا ءبىر ءداۋىر كوشكەندەي بولىپ، دۇنيەدەن دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ ءوتتى. حالىقتىڭ ديمەكەڭە بەرگەن باعاسى — ول كىسىنىڭ ءمايىتىن كەڭسايعا اپارا جاتقان كۇللى جولعا گۇل شاشۋى ەدى".
قۋانىش سۇلتانوۆ، ساياساتتانۋ عىلىمىنىڭ دوكتورى
1 - جۇرگىزۋشى: كوز سۋعارىپ تاۋلاردىڭ تۇلعاسىنا،
دىنمۇحامەد دەپ جازام جىر باسىنا.
جىر باسىنا جازبايىن نەگە، اعايىن،
مۇڭداسىما اينالسا، سىرلاسىما؟!
قالامىمدى مالىپ اپ جىر جازامىن،
ديماش دەگەن بۇلاقتىڭ تۇنباسىنا.
ديماش دەسەم، جانارىم نۇرعا تولعان،
ساۋىت كەۋدەم پاتشا ولەڭ، جىرعا تولعان - دەپ دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ اتامىزعا ءۇش جۇزگە تارتا جىر ارناعان رافاەل نيازبەك اعامىز ايتپاقشى، ەندى كەزەكتى ۇلى تۇلعا ارنالىپ جازىلعان ولەڭ - جىرلارعا بەرەيىك.
ارناۋ ولەڭدەر:
1. مارات ىسقاق «قونايەۆقا»
2. ليديا كاراسيەۆا «توۆاريششۋ د. ا. كونايەۆۋ»
3. كاريمولدا لاتيپوۆ «ديماش اعا»
4. ابدىقالىق مۋستافين «دوروگوي ديماش احمەتوۆيچ»
5. دىلداكۇل قۋاندىقوۆا «ابىز اتام»
6. ۆلاديمير تاشنەكوۆ «پوسۆياششەنيە د. كۋنايەۆۋ»
1 - جۇرگىزۋشى: دۇنيەنىڭ سۇمدىعىن جۇرە كورگەن،
دىنمۇحاممەد كىسى ەمەس جۇرەگى ولگەن.
الاتاۋى بولاتىن التى الاشتىڭ،
عاسىرلاردىڭ تورىنەن تۇرەگەلگەن – دەمەكشى زامانىمىزدىڭ زاڭعار تۇلعاسى ديماش احمەت ۇلى قونايەۆتىڭ حالىق ءۇشىن، ەلىمىز ءۇشىن جاساعان ەڭبەگى كوزى تىرىسىندە دە جوعارى باعالاندى. وعان كسرو - داي الىپ دەرجاۆانىڭ ەڭ جوعارى – سوسياليستىك ەڭبەك ەرى اتاعى ءۇش رەت بەرىلدى، ەڭ جوعارى وردەنى – لەنين وردەنىمەن 8 رەت ماراپاتتالدى. سويتە تۇرا ونىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگىن ۇمىتىپ، ءبىر كۇندە ءبارى تەرىس اينالعان كەزدەرى دە بولدى. شىن مانىسىندە د. ا. قونايەۆ ەلىمىزدىڭ ىرگەسىن نىقتاپ، ەڭسەسىن تىكتەپ، بۇگىنگىدەي قۋاتتى مەملەكەتكە اينالدىرىپ كەتكەن جان. تۋعان ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىنە باستاۋ بولعان جەلتوقسان وقيعاسىنا دا سەبەپكەر بولعانىن ءبارىمىز دە بىلەمىز.
وسى ايتىلعان جايتتارعا بايلانىستى بەينەسيۋجەتكە كوڭىل بولىڭىزدەر.
ۆيدەو №3 (قونايەۆ - جەلتوقسان.)
1 - جۇرگىزۋشى: جەلتوقسان وقيعاسىنا بايلانىستى د. قونايەۆقا ارنايى جازىلعان «قاراباۋىر قاسقالداق» ءانىن ارۋجاننىڭ ورىنداۋىندا قابىل الىڭىزدار.
1 - جۇرگىزۋشى: ديماش اعا! ديدارىڭىز جارىق كۇن،
ۇرانىسىز قازاق دەگەن حالىقتىڭ.
ساياساتتىڭ داۋىلىنا سىنباعان،
ءوزىڭىزسىز عوي بايتەرەگى تاريحتىڭ – دەي وتىرىپ، كرەملدىڭ ارنايى تاپسىرماسىمەن د. ا. قونايەۆتى تەرگەۋگە كەلگەن تەرگەۋشى كالينيچەنكو ونى قانشا ازاپقا سالىپ قيناسا دا ەشتەڭە تابا الماي، قونايەۆتىڭ تاڭعى شىقتاي جانى تازا، اسا ۇلى تۇلعا ەكەنىنە كوزى جەتىپ، اقىرىندا ءوزى تىزە بۇگىپ كەشىرىم سۇراپتى. بۇل وقيعانى رافاەل نيازبەك اقىننىڭ «تەرگەۋشى» ولەڭىنەن تىڭداپ كورەيىك.
«تەرگەۋشى»
1 - جۇرگىزۋشى: جەسىرگە پانا بولدى،
جەتىمگە جاعا بولدى.
ءدىنىن سۇيگەن دارا بولدى،
ەلۋ جىل ەلگە اعا بولدى – دەمەكشى، د. ا. قونايەۆتىڭ كوزى تىرىسىندە جەكە ادامدارعا جاساعان جاقسىلىق، راحىم، شاپاعاتىندا شەك جوق. ابزال ازاماتتىڭ ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن جەكە ءۇيى، ساياجايى، ءتىپتى كەيدە جەلپىنىپ مىنەرگە جەكەمەنشىك اۆتوماشيناسى دا بولماپتى. نەتكەن قاراپايىمدىلىق! نەتكەن ادامگەرشىلىك! جەر جۇزىنە ايگىلى بولعان دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆتىڭ تاريحتىڭ تورىنەن ورىن الاتىنى داۋسىز. «قازاعىم»، «ەلىم» دەپ ءومىر سۇرگەن تۇلعا ديمەكەڭدى حالىق قىزمەت ەتىپ جۇرگەن كەزدە دە، دۇنيەدەن وزعاننان كەيىن دە سۇيەدى. ويتكەنى «جاقسىنىڭ اتى ولمەيدى، عالىمنىڭ حاتى ولمەيدى» - دەمەكشى، ارتىنا ماڭگى ولمەس حاتى قالدى. كەلەسى بەينەسيۋجەت وسىنىڭ كۋاسى.
ۆيدەو №4 (زاماننىڭ زاڭعار تۇلعاسى)
ارداقتىلار قالار ماڭگى ەل ەسىندە،
عاسىرلار مۇحيتىنىڭ بەلەسىندە.
ماڭگىلىك ديمەكەڭ دە بىزبەن بىرگە،
ماڭگىلىك «قازاقستان» كەمەسىندە – دەمەكشى، اتتەڭ، ءومىر شولاق، دۇنيە كەرۋەن. ەلدىڭ سىي قۇرمەتىنە بولەنگەن كوزىنىڭ تىرىسىندە قازاق حالقىنىڭ ۇلى تۇلعاسىنا اينالعان د. ا. قونايەۆ 1993 جىلدىڭ 22 ماۋسىمىندا الاكول جاعاسىنداعى دەمالىس ۇيىندە جۇرەك تالماسىنان كەنەتتەن دۇنيە سالدى. ءبىراق ديماش اتانىڭ اتى ءار قازاقتىڭ جۇرەگىندە ءان بولىپ جاتتالىپ قالا بەرمەك.
ۆيدەو №4 (جاڭا ءان.)
ءمۇعالىم ءسوزى: حالقىمىزدىڭ ءبىرتۋار ازاماتى د. ا. قونايەۆتىڭ ەسىمى جىلدار وتسە دە، ءار قازاقتىڭ جۇرەگىندە ماڭگى ساقتالادى. بۇل كۇندەرى قازاقستاننىڭ ءار قالاسىندا ديمەكەڭنىڭ اتىمەن اتالاتىن كوشەلەر، مەكتەپتەر، جوعارعى وقۋ ورىندارى كوپتەپ كەزدەسەدى. دىنمۇحامەد اتىمەن اتالاتىن جاس ۇرپاق تا جەلكىلدەپ ءوسىپ كەلەدى. ولار، ءسىرا، ديماش اتاسىن، ونىڭ عيبراتتى ءومىرىن ەش ۋاقىتتا ۇمىتپايدى. ءيا، قازاق حالقى بار جەردە ديمەكەڭنىڭ ەسىمى ۇمىتىلا قويماس. ەلدىڭ ماڭگى ەسىندەسىز، قازاقتىڭ اسىل پەرزەنتى، دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ. بۇگىنگى مىنە مىنا ۇرپاق، كەلەشەك جاستارى، ءوز وتانىنىڭ شىنايى پاتريوتى بولۋدى وسى ۇلى تۇلعامىزدان ۇيرەنىپ، ەلىنىڭ ادال ازاماتتارى بولادى دەپ سەنەمىن. بۇگىنگى تاربيە ساعاتىن وتكىزۋىمىزدىڭ نەگىزگى ماقساتى وسى ەدى. ەندەشە وتانىم، اتامەكەنىم دەپ سوققان جۇرەكتەرىنىڭ قاعىسىن انمەن جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەيىك.
حور «اتامەكەن»
1 - جۇرگىزۋشى: باتىر ۇل ەسىمدەرى ساقتالادى،
جىر بولىپ جۇرەكتەرگە جاتتالادى.
عاسىردان عاسىرلارعا اڭىز ەتىپ،
ۇرپاعى ماڭگى باقي ماقتانادى. – دەپ اتسالىسقان بالالارعا العىسىمىزدى ايتا وتىرىپ، بۇگىنگى كەشىمىزدى اياقتايمىز، ساۋ سالاماتتا بولىڭىزدار!
جوسپارى:
1. العى ءسوز – ءمۇعالىم
2. ۆيدەو №1 («ءدىن اعا» ءانى)
3. ءومىربايانى
4. ەڭبەك جولدارى
5. ۆيدەو №2 ن. نازاربايەۆ قونايەۆ تۋرالى.
6. قونايەۆ تۋرالى اتاقتى ادامداردىڭ سوزدەرى – وقۋشىلار
7. ارناۋ ولەڭدەر:
8. ۆيدەو №3 (قونايەۆ - جەلتوقسان.)
9. «قاراباۋىر قاسقالداق» ءانى -
10. «تەرگەۋشى»
11. ۆيدەو №4 (زاماننىڭ زاڭعار تۇلعاسى)
12. ۆيدەو №5 (جاڭا ءان.)
13. حور «اتامەكەن»
تولە بي اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ماقاشيەۆا نۇرزيا ساعىندىق قىزى
تاقىرىبى: ەلىن تانىتقان ەر
ماقساتى: وقۋشىلارعا قازاق ەلىنىڭ ءبىرتۋار ازاماتى د. ا. قونايەۆ تۋرالى جان - جاقتى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ، كەمەڭگەر تۇلعانىڭ مەملەكەتكە جانە حالقىنا سىڭىرگەن ەڭبەگىن، ەرلىگىن، قاجىرلى جۇرگىزگەن ساياساتىن ۇلگى ەتۋ، وقۋشىلار بويىنا حالقىمىزدىڭ قۇندىلىقتارىن ءسىڭىرىپ تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: د. ا. قونايەۆتىڭ سۋرەتتەرى، عىلىمي ەڭبەكتەرى، باسپا ءسوز ماتەريالدارىندا جاريالانعان ماقالالار، ۆيدەولار.
ءجۇرىسى:
ءمۇعالىم: - ارمىسىزدار قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! بۇگىن 12 - قاڭتار ەلىمىزدىڭ ءبىرتۋار ازاماتى، اۋىلىمىزعا ارداقتى اتى بەرىلىپ وتىرعان دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ تۋعان كۇنى. وسى اتاۋلى كۇنگە وراي ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان
«ەلىن تانىتقان ەر» اتتى تاربيە ساعاتىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
ءار داۋىرگە لايىقتى كەمەڭگەر ادامدار ءومىر سۇرەدى. قازاق حالقىنىڭ تاريحىندا بولمىسى بولەك، مىنەزىنىڭ بايلىعىمەن، تەرەڭ ءبىلىم، اقىل - پاراساتىمەن دارالانعان دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ. بابالار ءارۋاعىنا شىنايى بەرىلگەن، حالقىنا سۇيكىمدى، ۇلتقا ءقادىرلى، شىنىداي ءمولدىر، اسا بىلىكتى ادام. ەگەمەندىكتى العاندا حالقىنىڭ الدىندا بالاشا قۋانىپ شىعىپ، ادال ويىن بىلدىرگەن «تۋ جىعىلماسىن، تۋدى ۇستاعان ۇل جىعىلماسىن»- دەپ تاڭىرىنە سىيىنىپ حالىقپەن بىرگە قۋانىپ، كەلەشەككە سەنگەن. «بولاشاق جاستاردىكى، اقيقاتتان اتتاۋعا بولمايدى»- دەگەن ويىن اشىپ ايتتى. «تاۋلار الىستاعان سايىن اسقاقتاي بەرەدى»- دەگەن ءسوز بار. ەل مەن جۇرتىنا ءقادىر - قاسيەتىمەن تانىلعان ادامدار دا سونداي. ايلار الماسىپ، جىلدار كوشىپ جىلجىعان سايىن ولاردىڭ دانالىعى مەن دارالىعى ەرەكشەلەنە تۇسەدى. ەلى ساعىنادى، حالقى ءقادىر - قاسيەتىن، ادامگەرشىلىگى مەن اسىل بەينەسىن اسقاقتاتادى. بۇل كۇن ءبارىمىزدىڭ بيىك پاراسات، اسىل ادامگەرشىلىك، حالقىنا دەگەن قامقورلىقتىڭ ۇلگىسىن تانىتا بىلگەن ۇلى ادامدى ساعىنا ەسكە الاتىن كۇنىمىز.
ۆيدەو №1 («ءدىن اعا» ءانى)
1 - جۇرگىزۋشى: ۇلى ديماشتى بولا ما، ۇمىتۋعا،
ول - كەمەڭگەر، عاجايىپ ۇلى تۇلعا!
جالعىز ءوزى جارادى قاپاس كۇندە،
ۇلان بايتاق دالانى كوركەيتۋگە.
2 - جۇرگىزۋشى:
1 - جۇرگىزۋشى: «ەلىم» دەيتىن ەر بولماسا،
«ەرىم» دەيتىن ەل قايدان بولسىن؟! حالىقتىڭ قالاۋىنا، ىعىنا جىعىلعان باسشىنىڭ باستى ماقساتى دا وسى بولۋى كەرەك. دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ ەل ءۇشىن قىزمەت ەتىپ، ايانباي تەر توكتى. ول ادالدىقتى، شىندىقتى تۋ ەتكەن، حالىق ءۇشىن قالتقىسىز قىزمەت ەتكەن پەرزەنت. ەندەشە ەلىن تانىتقان ەرىمىزدىڭ ءومىر جولىنا شولۋ جاساپ وتەيىك.
ءومىربايانى
• 1912 جىلى 12 قاڭتاردا ۆەرنىي (قازىرگى الماتى) قالاسىندا، قىزمەتكەردىڭ وتباسىندا ومىرگە كەلگەن.
• اكەسى مەڭلىاحمەت جۇماباي ۇلى 1886 جىلى تۋعان. الماتى وبلىسىندا اۋىلشارۋاشىلىق، ساۋدا مەكەمەلەرىندە جۇمىسكەر بولىپ ىستەگەن. قازاق، ورىس تىلدەرىندە جازا، وقي بىلەتىن ساۋاتتى بولعان.
• اناسى، زاۋرە باير قىزى ءۇي شارۋاسىندا بالا تاربيەسىمەن اينالىسقان.
• 1930 جىلى – الماتىداعى №14 ورتا مەكتەپتى بىتىرگەننەن كەيىن، 1931 - 1936 جىلدارى - قازاقستان ولكەلىك كومسومول كوميتەتى قونايەۆتى ماسكەۋدىڭ ءتۇستى مەتالل ينستيتۋتىنا وقۋعا جىبەرەدى.
1 - جۇرگىزۋشى: وشپەيدى عوي، ولمەيدى عوي ۇلى ەڭبەك،
ەلىڭ باردا ماڭگى باقي ەلەنبەك.
ەل ءۇشىن اتىرام دەپ جارىق تاڭدى،
ءسىڭىردى جان اياماي ول كوپ ەڭبەك - دەپ دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆتىڭ ەڭبەك جولى تۋرالى ايتىپ وتەيىك.
ەڭبەك جولدارى
1936 جىلى - ينستيتۋتتى ويداعىداي ءبىتىرىپ، تاۋ - كەن ينجەنەرى ماماندىعىن العان د. قونايەۆ 1937 - 1939 جىلدارى بالقاش مىس قورىتۋ كومبيناتىنىڭ قوڭىرات رۋدنيگىنە جۇمىسقا ورنالاسىپ، وندا بۇرعىلاۋ ستانوگىنىڭ ءماشينيسى، سەح باستىعى، رۋدنيكتىڭ باس ينجەنەرى جانە ونىڭ ديرەكتورى بولدى.
1939 جىلى - ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسىنىڭ قيىن كۇندەرىندە تىلداعى جۇمىستى ۇيىمداستىرۋدا ىسكەرلىگىمەن كوزگە ءتۇسىپ، “التايپوليمەتالل” كومبيناتى باس ينجەنەرىنىڭ ورىنباسارى، لەنينوگور كەن باسقارماسىنىڭ ديرەكتورى قىزمەتتەرىن اتقاردى.
1939 جىلى – كوكپ مۇشەلىگىنە قابىلداندى.
1942 - 1952 جىلدارى - قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولىپ قىزمەت ەتتى. وسىندا جۇرگەندە قازاقستان عالىمدارى وعان زور سەنىم كورسەتىپ، ونى قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى جانە ونىڭ پرەزيدەنتى ەتىپ سايلايدى.
1955 - 1960 جىلدارى - قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى بولدى.
1960 - 1986 جىلدارى – قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى قىزمەتىن اتقاردى.
1 - جۇرگىزۋشى: عۇمىر كەشپەي قارا باستىڭ قامى ءۇشىن،
قورعادىڭىز ەل مەن جەردىڭ نامىسىن.
تاريح ءوزى تارازىلار، تانىتار،
ۇلىق قازاق قونايەۆتىڭ سان ءىسىن.– ديماش احمەت ۇلى قونايەۆتىڭ ەل باسقارعان كەزەڭى 1955 - 1986 جىلدارى. وسى جىلداردا قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسى 7 ەسە ءوسىپتى. مىڭداعان ەلدى مەكەندەر پايدا بولعان، 68 جۇمىسشى پوسەلكەسى، 43 قالا سالىنىپتى. حالىقتىڭ سانى ءوستى، ول رەسپۋبليكا قۋاتىنىڭ وركەندەۋىنە قول جەتكىزدى. وسى سىڭىرگەن ەڭبەكتەرى تۋرالى بەينەسيۋجەتتى كورىپ الايىق.
ۆيدەو №2 ن. نازاربايەۆ قونايەۆ تۋرالى.
1 - جۇرگىزۋشى: اتاق - داڭقى اڭىز بولعان تالايعا،
ديمەكەڭە باعا بەرۋ وڭاي ما؟
ەشكىمنەن ول كومەگىن اياماعان،
بۇكىل حالىق سول ءۇشىن باعالاعان، - دەپ قونايەۆ تۋرالى اتاقتى ادامداردىڭ باعالى سوزدەرىنە توقتاپ وتەيىك. ونىڭ جاقسى قاسيەتتەرىنىڭ الدىندا تەك ءوز ەلىمىز ەمەس، باسقا جۇرتتىڭ تانىمال ادامدارى دا باستارىن يگەن.
وقۋشىلار:
«د. ا. قونايەۆ ەسىمى قازاقستان حالقىمەن بىرگە جاسارى انىق، اقيقات. ول كىسى بارىمىزگە ۇستاز بولعان ۇلى ادام» ن. ءا. نازاربايەۆ
"جۇرتتىڭ ىشىنە پىشاق اينالمايدى، قونايەۆتىڭ ىشىندە ەرتتەۋلى ات اينالىپ جۇرە بەرەدى".
ىبىراي جاقايەۆ، "ءومىر جولى" كىتابىنان
"مەن بۇگىن زور تۇلعامەن قاۋىشتىم، ول تەرەڭ ساياساتكەر، حالىقتار دانالىعىن تولىق مەڭگەرگەن ادام. ول كسرو - نىڭ سيرەك كەزدەسەتىن تۇلعاسى".
دۋايت ەيزەنحاۋەر، اقش - تىڭ 34 - پرەزيدەنتى، 1960 جىل
"دىنمۇحامەد — ناعىز دوس دەگەن ءسوز!"
شاكەن ايمانوۆ، كينورەجيسسەر
"جاراتۋشى و باستان - اق ءبىزدىڭ اۋلەتىمىزدىڭ بار باقىتىن، بار بايلىعىن، بار ءبىلىم - پاراساتىن، بار بيلىك - مانسابىن، ءتىپتى سۇلۋ دا ءتىپ - تىك، بويدى دا جيناپ - تەرىپ ديمەكەڭە بەرگەن. سوعان شۇكىر دەيمىز!"
اسقار قونايەۆ، اكادەميك
"ونەگە الار اعاڭ بولعانى قانداي باقىت. 1947 جىلدان بەرى ديماش اعانى بىلەمىن. ءدۇلدۇل ەكەن. شابىسىنان جاڭىلىسپايتىن تۇلپار دەرسىز. شىركىن، وسى كىسىنىڭ بار بولمىسىن، تابيعاتىن اشىپ جازار كۇن بولسا، سونى زەردەلەپ وقىر ۇرپاق بولسا عوي!".
امزە سەڭكىبايتەگى، سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرى
"شىنىن ايتايىن، قونايەۆقا تەڭ كەلەتىن ادامدى كورمەدىم. وعان تەڭىزدەي سۇيكىمدىلىك، جارقىراعان دانالىق، تاڭقالارلىق سانا، شالقىعان قايىرىمدىلىك، كوڭىلدى بولمىس ءتان ەدى".
گەنناديي تولماچيەۆ، جازۋشى، 1997 جىل
"مەيىرىم - شۋاعى مول، پەيىلى كەڭ حالىقتىڭ پەرزەنتى بولۋدان اسقان باقىت جوق. سول حالىق — قازاق حالقى. ەلىنىڭ وتكەنىن ۇمىتپاي، كەلەشەگى ءۇشىن قالتقىسىز ەڭبەك ەتكەن پەرزەنتى بار حالىق تا باقىتتى. سول پەرزەنت – دىنمۇحامەد قونايەۆ. بىزدە ەكى ۇقساستىق بار ەكەن. ءبىرى — قاراپايىمدىلىقتارىڭىز قالاي اۋماسا؛ جاسىل جەلەككە ورانعان الماتى ءبىزدىڭ كاشميرمەن ەگىزدىڭ سىڭارىنداي ما دەپ قالدىم. عاجاپ!"
دجاۆاحارلال نەرۋ
"قونايەۆ — ۇلتتىڭ ارى مەن نامىسى! قونايەۆ — ۇلتتىڭ رۋحى مەن يمانى! قونايەۆ — قازاقتىڭ قاناعات مەكتەبى، ادالدىقتىڭ ولشەمى"
تەمىرشە سارىباي ۇلى، اقىن
"1993 جىلدىڭ 22 تامىزىندا ءبىر ءداۋىر كوشكەندەي بولىپ، دۇنيەدەن دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ ءوتتى. حالىقتىڭ ديمەكەڭە بەرگەن باعاسى — ول كىسىنىڭ ءمايىتىن كەڭسايعا اپارا جاتقان كۇللى جولعا گۇل شاشۋى ەدى".
قۋانىش سۇلتانوۆ، ساياساتتانۋ عىلىمىنىڭ دوكتورى
1 - جۇرگىزۋشى: كوز سۋعارىپ تاۋلاردىڭ تۇلعاسىنا،
دىنمۇحامەد دەپ جازام جىر باسىنا.
جىر باسىنا جازبايىن نەگە، اعايىن،
مۇڭداسىما اينالسا، سىرلاسىما؟!
قالامىمدى مالىپ اپ جىر جازامىن،
ديماش دەگەن بۇلاقتىڭ تۇنباسىنا.
ديماش دەسەم، جانارىم نۇرعا تولعان،
ساۋىت كەۋدەم پاتشا ولەڭ، جىرعا تولعان - دەپ دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ اتامىزعا ءۇش جۇزگە تارتا جىر ارناعان رافاەل نيازبەك اعامىز ايتپاقشى، ەندى كەزەكتى ۇلى تۇلعا ارنالىپ جازىلعان ولەڭ - جىرلارعا بەرەيىك.
ارناۋ ولەڭدەر:
1. مارات ىسقاق «قونايەۆقا»
2. ليديا كاراسيەۆا «توۆاريششۋ د. ا. كونايەۆۋ»
3. كاريمولدا لاتيپوۆ «ديماش اعا»
4. ابدىقالىق مۋستافين «دوروگوي ديماش احمەتوۆيچ»
5. دىلداكۇل قۋاندىقوۆا «ابىز اتام»
6. ۆلاديمير تاشنەكوۆ «پوسۆياششەنيە د. كۋنايەۆۋ»
1 - جۇرگىزۋشى: دۇنيەنىڭ سۇمدىعىن جۇرە كورگەن،
دىنمۇحاممەد كىسى ەمەس جۇرەگى ولگەن.
الاتاۋى بولاتىن التى الاشتىڭ،
عاسىرلاردىڭ تورىنەن تۇرەگەلگەن – دەمەكشى زامانىمىزدىڭ زاڭعار تۇلعاسى ديماش احمەت ۇلى قونايەۆتىڭ حالىق ءۇشىن، ەلىمىز ءۇشىن جاساعان ەڭبەگى كوزى تىرىسىندە دە جوعارى باعالاندى. وعان كسرو - داي الىپ دەرجاۆانىڭ ەڭ جوعارى – سوسياليستىك ەڭبەك ەرى اتاعى ءۇش رەت بەرىلدى، ەڭ جوعارى وردەنى – لەنين وردەنىمەن 8 رەت ماراپاتتالدى. سويتە تۇرا ونىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگىن ۇمىتىپ، ءبىر كۇندە ءبارى تەرىس اينالعان كەزدەرى دە بولدى. شىن مانىسىندە د. ا. قونايەۆ ەلىمىزدىڭ ىرگەسىن نىقتاپ، ەڭسەسىن تىكتەپ، بۇگىنگىدەي قۋاتتى مەملەكەتكە اينالدىرىپ كەتكەن جان. تۋعان ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىنە باستاۋ بولعان جەلتوقسان وقيعاسىنا دا سەبەپكەر بولعانىن ءبارىمىز دە بىلەمىز.
وسى ايتىلعان جايتتارعا بايلانىستى بەينەسيۋجەتكە كوڭىل بولىڭىزدەر.
ۆيدەو №3 (قونايەۆ - جەلتوقسان.)
1 - جۇرگىزۋشى: جەلتوقسان وقيعاسىنا بايلانىستى د. قونايەۆقا ارنايى جازىلعان «قاراباۋىر قاسقالداق» ءانىن ارۋجاننىڭ ورىنداۋىندا قابىل الىڭىزدار.
1 - جۇرگىزۋشى: ديماش اعا! ديدارىڭىز جارىق كۇن،
ۇرانىسىز قازاق دەگەن حالىقتىڭ.
ساياساتتىڭ داۋىلىنا سىنباعان،
ءوزىڭىزسىز عوي بايتەرەگى تاريحتىڭ – دەي وتىرىپ، كرەملدىڭ ارنايى تاپسىرماسىمەن د. ا. قونايەۆتى تەرگەۋگە كەلگەن تەرگەۋشى كالينيچەنكو ونى قانشا ازاپقا سالىپ قيناسا دا ەشتەڭە تابا الماي، قونايەۆتىڭ تاڭعى شىقتاي جانى تازا، اسا ۇلى تۇلعا ەكەنىنە كوزى جەتىپ، اقىرىندا ءوزى تىزە بۇگىپ كەشىرىم سۇراپتى. بۇل وقيعانى رافاەل نيازبەك اقىننىڭ «تەرگەۋشى» ولەڭىنەن تىڭداپ كورەيىك.
«تەرگەۋشى»
1 - جۇرگىزۋشى: جەسىرگە پانا بولدى،
جەتىمگە جاعا بولدى.
ءدىنىن سۇيگەن دارا بولدى،
ەلۋ جىل ەلگە اعا بولدى – دەمەكشى، د. ا. قونايەۆتىڭ كوزى تىرىسىندە جەكە ادامدارعا جاساعان جاقسىلىق، راحىم، شاپاعاتىندا شەك جوق. ابزال ازاماتتىڭ ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن جەكە ءۇيى، ساياجايى، ءتىپتى كەيدە جەلپىنىپ مىنەرگە جەكەمەنشىك اۆتوماشيناسى دا بولماپتى. نەتكەن قاراپايىمدىلىق! نەتكەن ادامگەرشىلىك! جەر جۇزىنە ايگىلى بولعان دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆتىڭ تاريحتىڭ تورىنەن ورىن الاتىنى داۋسىز. «قازاعىم»، «ەلىم» دەپ ءومىر سۇرگەن تۇلعا ديمەكەڭدى حالىق قىزمەت ەتىپ جۇرگەن كەزدە دە، دۇنيەدەن وزعاننان كەيىن دە سۇيەدى. ويتكەنى «جاقسىنىڭ اتى ولمەيدى، عالىمنىڭ حاتى ولمەيدى» - دەمەكشى، ارتىنا ماڭگى ولمەس حاتى قالدى. كەلەسى بەينەسيۋجەت وسىنىڭ كۋاسى.
ۆيدەو №4 (زاماننىڭ زاڭعار تۇلعاسى)
ارداقتىلار قالار ماڭگى ەل ەسىندە،
عاسىرلار مۇحيتىنىڭ بەلەسىندە.
ماڭگىلىك ديمەكەڭ دە بىزبەن بىرگە،
ماڭگىلىك «قازاقستان» كەمەسىندە – دەمەكشى، اتتەڭ، ءومىر شولاق، دۇنيە كەرۋەن. ەلدىڭ سىي قۇرمەتىنە بولەنگەن كوزىنىڭ تىرىسىندە قازاق حالقىنىڭ ۇلى تۇلعاسىنا اينالعان د. ا. قونايەۆ 1993 جىلدىڭ 22 ماۋسىمىندا الاكول جاعاسىنداعى دەمالىس ۇيىندە جۇرەك تالماسىنان كەنەتتەن دۇنيە سالدى. ءبىراق ديماش اتانىڭ اتى ءار قازاقتىڭ جۇرەگىندە ءان بولىپ جاتتالىپ قالا بەرمەك.
ۆيدەو №4 (جاڭا ءان.)
ءمۇعالىم ءسوزى: حالقىمىزدىڭ ءبىرتۋار ازاماتى د. ا. قونايەۆتىڭ ەسىمى جىلدار وتسە دە، ءار قازاقتىڭ جۇرەگىندە ماڭگى ساقتالادى. بۇل كۇندەرى قازاقستاننىڭ ءار قالاسىندا ديمەكەڭنىڭ اتىمەن اتالاتىن كوشەلەر، مەكتەپتەر، جوعارعى وقۋ ورىندارى كوپتەپ كەزدەسەدى. دىنمۇحامەد اتىمەن اتالاتىن جاس ۇرپاق تا جەلكىلدەپ ءوسىپ كەلەدى. ولار، ءسىرا، ديماش اتاسىن، ونىڭ عيبراتتى ءومىرىن ەش ۋاقىتتا ۇمىتپايدى. ءيا، قازاق حالقى بار جەردە ديمەكەڭنىڭ ەسىمى ۇمىتىلا قويماس. ەلدىڭ ماڭگى ەسىندەسىز، قازاقتىڭ اسىل پەرزەنتى، دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ. بۇگىنگى مىنە مىنا ۇرپاق، كەلەشەك جاستارى، ءوز وتانىنىڭ شىنايى پاتريوتى بولۋدى وسى ۇلى تۇلعامىزدان ۇيرەنىپ، ەلىنىڭ ادال ازاماتتارى بولادى دەپ سەنەمىن. بۇگىنگى تاربيە ساعاتىن وتكىزۋىمىزدىڭ نەگىزگى ماقساتى وسى ەدى. ەندەشە وتانىم، اتامەكەنىم دەپ سوققان جۇرەكتەرىنىڭ قاعىسىن انمەن جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەيىك.
حور «اتامەكەن»
1 - جۇرگىزۋشى: باتىر ۇل ەسىمدەرى ساقتالادى،
جىر بولىپ جۇرەكتەرگە جاتتالادى.
عاسىردان عاسىرلارعا اڭىز ەتىپ،
ۇرپاعى ماڭگى باقي ماقتانادى. – دەپ اتسالىسقان بالالارعا العىسىمىزدى ايتا وتىرىپ، بۇگىنگى كەشىمىزدى اياقتايمىز، ساۋ سالاماتتا بولىڭىزدار!
جوسپارى:
1. العى ءسوز – ءمۇعالىم
2. ۆيدەو №1 («ءدىن اعا» ءانى)
3. ءومىربايانى
4. ەڭبەك جولدارى
5. ۆيدەو №2 ن. نازاربايەۆ قونايەۆ تۋرالى.
6. قونايەۆ تۋرالى اتاقتى ادامداردىڭ سوزدەرى – وقۋشىلار
7. ارناۋ ولەڭدەر:
8. ۆيدەو №3 (قونايەۆ - جەلتوقسان.)
9. «قاراباۋىر قاسقالداق» ءانى -
10. «تەرگەۋشى»
11. ۆيدەو №4 (زاماننىڭ زاڭعار تۇلعاسى)
12. ۆيدەو №5 (جاڭا ءان.)
13. حور «اتامەكەن»
You Might Also Like
