InfoHub Logo

ەسەنكەلدى قۇداينازار ۇلى — جوڭعار شاپقىنشىلىعى كەزىندە عۇمىر كەشكەن قازاقتىڭ بەلدى بيلەرىنىڭ ءبىرى. قازاق شەجىرەسىندە ەسەنكەلدى ءبيدىڭ ارعى تەگى بايدىبەك بابانىڭ ءۇشىنشى زايىبى دومالاق انادان تارايدى. سول دومالاق انادان جارىقشاق دەگەن ۇل، كۇنبيبى (قىزاي)، ءاقبيبى، (مۇرىن)، جانە سىبان دەگەن قىزدار تۋادى. جارىقشاقتان البان، سۋان، دۋلات تايپالارى تارايتىنى بەلگىلى. دۋلاتتىڭ بوتبايىنان قۇدايقۇل، شاعاي، يتەمگەن، مەڭىس، مەڭىستەن تاڭىربەردى، تىلەۋبەردى، تاڭىربەردىدەن ەسەنكەلدى ءبيدىڭ اكەسى قۇداينازار تۋىپتى. قىزاي، مەڭىس، تاڭىربەردى، قۇداينازار ءبارى دە شەتىنەن باباسى بايدىبەككە ۇقساپ ەلىن، جەرىن قورعاپ وتكەن باتىرلار ەكەن. سولاردىڭ ىشىندە اسىرەسە قىزاي قىز بەن قۇداينازاردىڭ اسقان باتىرلىعى ەل اۋزىندا اڭىزعا اينالىپ، وسى كەزگە دەيىن ايتىلىپ كەلەدى. قىزاي اسپانعا لاقتىرعان تاقيانى، كوز ۇشىن-
دا ۇشىپ بارا جاتقان تورعايدى اتىپ تۇسىرە بەرەتىن مەرگەن بوپتى. ءبىر سوعىستا قىزاي شاپقىنشىلاردىڭ قۇز باسىنا بەكىنگەن ون بەس مەرگەنىن اتىپ ءتۇسىرىپ، وزدەرىنە جول اشادى. اياكوز، ماتاي ارالىعىنداعى تاۋلاردى جايلاعان اۋىلداردى مال، جانىمەن جاۋدان قۇتقارىپ الادى. سول تاۋلارداعى قىرعىن شايقاستا ءوزى دە ەرلىكپەن مەرت بولادى. كەيىن ەلى-جۇرتى سول تاۋدى «قىزاي تاۋى» دەپ اتاپ كەتەدى.

ال قۇداينازار بولسا سول ءبىر جاۋگەرشىلىك زاماندا قازاقتىڭ ون مىڭداعان قولىن باسقارىپ، ەل قورعاۋ جولىندا تالاي ەرلىكتەر جاساعان اتاقتى باتىر، ءارى بي بوپتى. تالاي قارسى شاپقان جاۋدى بەت قاراتپاي جەڭىپ جۇرگەن قۇداينازار باتىر ءبىر سوعىستا وپات بولادى. قايتادان كۇش جيناپ جاۋدىڭ بەتىن قايتارعان باتىردىڭ جىگىتتەرى، ەلى-جۇرتى ولگەندەرىن ىزدەستىرسە، سۇيەكتەرى شاشىلىپ جاتادى. كىمنىڭ كىم ەكەنىن تانىپ بولمايدى. قۇداينازاردىڭ كۇرەك ءتىسى ەكى ەلىدەي جالپاق ەكەن. سودان تانىپ، سۇيەگىن جيناپ تاۋ باسىنا قويادى. ونىڭ اينالاسىنا وزىمەن بىرگە بەرىسپەي سوعىسقان، ەر-ساربازدارىنىڭ سۇيەگىن جەرلەپ، بەلگى قويادى. ول كەزدەگى بەلگى — تاستى جيناپ وبا تۇرعىزۋ عوي. سول بايان مەن قىزاي تاۋىنىڭ توڭىرەگىندەگى «قۇداينازار وباسى»، «قىرىق وبا»، «ءجۇز وبا» دەگەن جوتا، بەلەستەر سول زامانداردان قالسا كەرەك.

---