InfoHub Logo

توڭكەرىستەن جارتى عاسىر بۇرىن وسى كۇنگى پاۆلودار وبلىسى بۇرىنشا كەرەكۋ ەلىندەگى قارجاس شورمان ۇلى مۇسانىڭ ەلىنىڭ ءجۇز جىلقىسىن جاۋار قاراۋىل ەتەكباي ءبيدىڭ ەلى ايداپ كەلىپ پايدالانادى. ءجۇز جىلقىسىن جاۋار ەلىنىڭ ايداپ كەتكەنىن ەستىپ، مۇسا ءوز قارجاس ەلىنەن بالۋان، باتىر، شەشەن ەلۋ جىگىت تاڭداپ ەرتىپ الىپ، جىلقىلارىن قۋىپ ەتەكبايدىڭ ەلىنە كەلەدى ەكەن.

مۇسا كەلگەنمەن ەتەكبايدىڭ وتانىنا كىرمەي، جارتى شاقىرىم ەلدىڭ سىرتىندا تۇرادى. بۇل بودەگەي شەت ەلدىڭ ادامدارى ەكەنىن كورىپ، ەتەكباي اتىنىڭ شىلبىرىن بەلىندەگى كىسەسىنە قىستىرىپ، مۇساعا قارسى جۇرگەن ەكەن. سوندا مۇسا دا اتىن جاياۋ جەتەكتەپ كەلە جاتقان ەتەكبايدى كورىپ، اتتان ءتۇسىپ، «ەتەكباي كىشى مىنەزبەن، يناباتتى كەلە جاتىر عوي. مەن دە كىشىرەيىپ امانداسايىن» دەپ قۇشاقتاسىپ، كورىسىپ، جىلاسىپ امانداسقان ەكەن.

بۇدان بىرنەشە ۋاقىت بۇرىن مۇسانىڭ ەلى قارجاس قىرىلىسىپ، ءبىر سەبەپپەن داۋ بولىپ، بىتىمگە كەلمەيتىن بولعان سوڭ، مۇسا نىڭ وزىنە كەيبىر اعايىنى باس سالعان سوڭ، مۇسا سەيتەندى ايداتىپ، تايجاندى اتتىرعان دەيدى. وسىتكەن مۇساعا قارجاس ەلى وكپەلەپ، بىت-شىت بولىپ قۋاندىق-سۇيىندىك ەلىنە بىتىراي كوشكەن ەكەن. بۇل بىتىراعان حالىققا شىداي الماي مۇسا قۋاندىق-سۇيىندىك ەلىنە بارىپ، جايىن ايتىپ، ەلىن قايتا
كوشىرىپ ءوز ەلىنە اكەلىپ قوندىرادى.

وسى جاعدايدى قاراۋىل ەتەكباي سول ۋاقيعانىڭ جانىندا تۇرعانداي ءبىلىپ العان كورىنەدى. الگى مۇسا مەن ەتەكباي كورىسىپ، جىلاسىپ بولعاننان كەيىن، ورنىعىپ وتىرىپ ەتەكباي مۇسادان جاعالاي وتىرعان «مىناۋ كىم، مىناۋ كىم؟» دەپ بىر-بىرلەپ كورسەتىپ، جىگىتتەرىن سۇراعان ەكەن. سوندا مۇسا جىگىتتەرىن كورسەتىپ، «مىناۋ — باتىرىم، مىناۋ — بالۋانىم» دەپ ەلۋ جىگىتىن تۇگەل باياندايدى.

سول كەزدە اڭدىپ وتىرعانداي ەتەكباي مۇساعا:

— ۋا، مۇسا! ويپىرىم-اي، مۇساجان-اي، مىرزاسى كوپ ەلدىڭ ەلى بىتىراي ما ەكەن، باتىرى كوپ ەلدىڭ جىلقىسىن جاۋ الا ما ەكەن دەگەن ەكەن.

وسىنى ەستىگەن مۇسا ەكى سوزگە كەلمەي اتىن ءمىنىپ، جىگىتتەرىنە كوماندا بەرىپ، ەلىنە تارتقان ەكەن. قاتۋلى مۇسانىڭ اتقا ءمىنىپ، ۇيىنە تارتاتىنىن سەزگەن ەتەكباي ۇيدەن ۇشىپ شىعىپ:

— مۇساەكە، مۇنىڭىز قالاي، توقتاڭىز. سىزدەردى ءدام ايداپ كەلدى. بولىنبەگەن ەنشى، جەپ كەتەتىن ءبىر مالدارىڭىز بار. سونى جەپ كەتىڭىزدەر، — دەپ جارماسقان ەكەن.

مۇسا:

— جوق، دامىڭىزگە راحمەت. مىنا ءسوزدى ەستىپ وتىرىپ، ءسىزدىڭ ءدامدى ءىشىپ وتىرۋعا بولمايدى، — دەپ تارتىپ كەتكەن ەكەن.

بىلاي شىعىپ جىگىتتەرى مۇساعا:

— مۇسەكە، مۇنىڭىز نە، ەتەكبايعا ەشتەڭە دەي الماي، سىباعالى اسىمىزدى ىشە الماي كەتكەنىمىز؟ — دەپ سۇراق قويعان.

مۇسا سوندا جىگىتتەرىنە:

— نە اس كەرەك؟ نە دەپ جاۋاپ بەرۋىم كەرەك. جاماندار، سەندەر مەنى تىرىدەي ولتىردىڭدەر، سەندەردىڭ كەسىرىڭ تيگەن جوق پا؟ ەتەكباي مەنىڭ ەلىمنىڭ بىتىراعانىن ايتقان جوق پا؟ ەندى نە دەپ جاۋاپ بەرەمىن؟ — دەپ مۇسا جىگىتتەرىنە جاۋاپ بەرىپ اياقتاعان ەكەن دەيدى.

ءسويتىپ، مۇسا ەتەكبايدىڭ ەندى بەتىنە كەلە الماي، ءجۇز جىلقىسىن الا الماي، بوس قايتقان ەكەن. ەتەكباي ءجۇز جىلقىسى ولجا بولىپ، ەلىن مۇسادان ساقتاپ، امان الىپ قالعان كورىنەدى. مىنە، بۇل اڭگىمەنىڭ ماڭىزى وسى. باي مۇسانىڭ جازاسىن كەدەي ەتەكباي بەرگەن ەكەن.

---