عاسىردىڭ سوڭعى جازى ەدى
ءيا، بۇل عاسىردىڭ سوڭعى جازى بولاتىن. انەس اعا مەن ءاليا اپا ەكەۋى "سارىاعاشقا" جولداما العان. كوڭىل جاي، قول بوس دەگەندەي، كەلىسپەي جاتقان وزگە شارۋا بولماعان سوڭ، ۇلكەن كىسىلەرگە ودان ارتىق نە كەرەك.
ارينە، قازىرگى دەمالىس دەگەنىڭ دە وڭاي شارۋا ەمەس ەكەنى بەلگىلى. ءبىراق بۇل كىسىلەر قاشان دا بارىنا شۇكىر ەتىپ، بارىنا قاناعات جاساپ، "ەل امان، جۇرت تىنىش" بولسا، وزگەسىنىڭ ءبارى دە ورنىنا كەلەدى دەپ ۇيرەنگەن جاندار. باياعىشا جولدامانى باس باسىنا الىپ، بەتىڭ اۋعان جاققا جۇرە بەرەتىن زامان ەندى جوق. ەلدىڭ كوپشىلىگى ءبىر جولداماعا قولى جەتسە، سونى ەكىگە، ۇشكە ءبولىپ، بىرنەشە ادام بىردەن پايدالانۋ دەگەندى تاۋىپ الدى. بۇل ءتىپتى كەيدە قىزىق كورىنەدى، ساناتورييگە بارسام جيىرما-وتىز كۇن ۋاقىت كەرەك دەپ، ساسپايسىڭ، كەرەگىنشە ءبولىپ الىپ، پايدالانا بەرەسىڭ. قاراجات ۇنەمدەگىسى كەلگەندەرگە دە ءتيىمدى. ال ەمدەۋ-ساۋىقتىرۋ ورىندارى ءۇشىن ودان دا پايدالى. اناۋ ءبىر جىلدارى "بايتال تۇر عوي، باس قايعى" دەگەندەي، جۇرت ەڭبەكاقىسىن الا الماي، كيەيىن دەگەنىن كيىپ، ىشەيىن دەگەنىڭ ىشە الماعان كەزدەرى كۋرورت، ساناتوريي، دەمالىس ۇيلەرىنىڭ بار؛ بوس قالىپ، دەمالۋشىلارعا زار بولعاننان با، ءقازىر ولاردىڭ كوبىندە كەلگەن ادامعا قايت جوق. ال ەگەر ءبىر جولدامانى ەكى-ۇش ادام پايدالانامىن دەسە، ولارعا ءسىرا كەلىسە قويادى. ويتكەنى بوس ورىندى بوس ساقتاعانشا، پايدالانا بەرگەن جامان ەمەس ونىڭ ۇستىنە، سوڭىنان جاڭادان كەلگەن ادامدى قابىلداۋعا مۇمكىندىك تە كوبەيە تۇسپەي مە. ال ەمدەلۋشىلەردىڭ لوگيكاسى دا وزىنشە دۇپ-دۇرىس. الگى ءبولىپ العان ون كۇننىڭ ىشىندە ولار ءبارىبىر، جيىرما كۇن جاتىپ الاتىن ون شاقتى ۆانناسىن الىپ شىعادى. ودان ارتىق ءبارىبىر بەرمەيدى.
الايدا مۇنداي ساياسات ورگانيزمدى ەمگە بىرتىندەپ ۇيرەتىپ، كۇنارا دەمالدىرىپ، دەنساۋلىق احۋالىن باقىلاي وتىرىپ ەمدەۋدىڭ باياعى ءتاسىلىن جوققا شىعارىپ بارا جاتقان سياقتى. ءتىپتى باياعى كەزدەردە كەيبىر ەمدەۋ ورىندارى بىرنەشە كۇنگە دەيىن ەشقانداي ەم بەرمەي، ورگانيزم جاڭا ورتاعا ۇيرەنۋ كەرەك دەپ، بەكەردەن-بەكەر جاتقىزىپ قويۋشى ەدى. ونداي «قامقورلىق جالپى ۇمىتىلعان.
ال ادام ورگانيزمىنىڭ ءبارى بىردەي مۇنداي اسىعىستىقتى كوتەرە بەرمەيدى. اسىرەسە جىلدار بويعى اۋىر ەڭبەكتەن، قاپىلىس كۇندەردەن، ارپالىسقان تىرشىلىكتەن قاجي قالعاندارعا وڭاي ەمەس.
دەمالىستىڭ الگىندەي "ءادىسىن" قىزىق كورىپ ءارى الماتىدا قىزمەتتە جۇرگەن ءاميناسىنا تەزىرەك جەتۋگە اسىققان انەكەڭ مەن ءاليا اپاي دا ءبىر جولدامامەن كەلىپ، ەم العان. الايدا كەلە سالا كۇن سايىن كەزەكتەستىرىپ العان ەكى ءتۇرلى ۆاننا جۇرەگىنە سالماق ءتۇسىرىپ، وتاعاسى اۋىرىڭقىراپ قالدى دا، الماتىعا بارعان سوڭ بۇرىنعى "ءسوۆميننىڭ" ايتۋلى اۋرۋحاناسىنا جاتىپ، ەمدەلىپ شىعادى. كوپ ۇزاماي، وڭتۇستىك استانانىڭ اسەم كوركى مەن ساعىنىپ كەلگەن سۇيىكتى پەرزەنتىنىڭ قامقور پەيىلى ونى شىنىمەن ساۋىقتىرىپ جىبەرگەندەي بولدى. ءبىرقاتار بۇرىنعى ەڭبەكتەس جولداستارىن كەزدەستىرگەن. الۋان ءتۇرلى ادەمى اڭگىمەلەر دە ايتىلعان. سول جولى زەينەتكەرلەردىڭ الىپ جۇرگەن زەينەتاقىسى قانشا بولسا دا، سونىڭ جارتى قۇنى كولەمىندە عانا اقى الىپ، ەمدەيتىن ساناتوريي بار ەكەنىن ەستىپ، سوعان ريزا بولعان. ويتكەنى بۇگىنگى زاماندا زەينەتكەرلەردىڭ كۇيى كوپ رەتتە ادام اياعانداي. ءوز زامانداستارىنىڭ، زەينەتكە قاتار شىققان ۇلكەن ادامداردىڭ جاي-كۇيىن جاقسى بىلەتىن انەكەڭ: "سونى نەگە جۇرت بىلمەيدى؟! مەن ءبىرىنشى رەت ەستىپ وتىرمىن. ءداۋ دە بولسا، مۇنى كەڭىنەن جاريالاماي وتىرعاندارىنىڭ ءبىر سىرى بار. ايتپەسە انشەيىندە نە بولسا سونىڭ ءبارىن قويماي جازىپ، جالىقپاي جەتكىزىپ جاتادى عوي!" — دەپ، رەنجىپ قالعان. شاماسى، ول كىسى كەڭەستىك داۋىردەن قالعان، قولىنا سەنىپ بەرىلگەن بيلىكتى تەك قانا ءوز پايداسى ءۇشىن جاراتىپ ۇيرەنگەندەردىڭ بۇل ارادا دا ادالدىعىنا شاك كەلتىرگەن سياقتى. ونىسىنىڭ دا ءجونى بولار، ەگەر ولاي بولماسا اي سايىن وبلىسقا ۇش-ۇشتەن ءبولىنىپ تۇراتىن وسىنداي جولدامامەن بارىپ دەمالىپ كەلدىم دەگەن بىرەۋ بولماسا بىرەۋدى كەزدەستىرەر ەدى عوي...
ءاليا اپاي ەرىن مۇنداي كەزدەردە تىنىشتاندىرىپ، ءسوزدى باسقاعا اۋدارىپ، قولىنان كەلگەنشە ول اڭگىمەنى تەز ۇمىتتىرۋعا كۇش سالاتىن. سول جولى دا ءبىرازدان بەرى جۇرت بارا الماي قالعان. كاۆكازداعى وزدەرىنىڭ "وزەن" ءساناتورييى قايتادان اشىلعانىن، وندا جاز بويى تاعى دا جۇزدەگەن جاڭاوزەندىك بالالاردىڭ دەمالا باستاعانىن، سول جاققا كەلەسى جىلدارى ءوزىمىز دە بارىپ قايتايىق دەگەن ءوتىنىشىن دە ايتىپ، ساباسىنا تۇسىرگەن. اڭگىمەگە قىزى دا ارالاسىپ، دەمالىس كۇندەرى وزدەرىن قايدا اپارىپ قىدىرتاتىنىن اڭگىمەلەگەن. سوناۋ قوسشاعىلدا دۇنيەگە كەلگەن كۇنىنەن باستاپ جۇرەگىنىڭ ەڭ اياۋلى، قىمبات قازىناسىنا اينالعان ءاميناسىن ول ىلعي دا ەرەكشە سانايتىن. مۇمكىن بۇل ونىڭ قىزىعىنىڭ الدى بولعان سوڭ شىعار الدە بالاسىنىڭ ۇلكەنى بولسا دا، جالعىز قىز ەكەندىگىنەن بە، ول جاعىن ءاليا اپاي ءالى كۇنگە دەيىن ايىرىپ ايتا المايدى. جولى جىڭىشكە قىز بالا ەكەنىنە قاراماستان، ءبىر ۇيدەن كىرىپ-شىعىپ جاسايتىن نازىك ماماندىقتى ەمەس، ول بىردەن اكە-شەشەسىنىڭ ءىزىن قۋىپ، ماسكەۋدەن حيميا-تەحنولوگيا ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ، حيميك-تەحنولوگ ماماندىعىن الدى. اقتاۋداعى پلاستماسسا زاۋىتىندا، قازاق مۇناي گاز عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىندا قىزمەتتە بولدى. سودان سوڭ الماتىدا قايتادان ءبىلىمىن جالعاستىرىپ، اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەندى. قازاقتىڭ حالىقارالىق ەكونوميكا ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ، ەكونوميكا ماگيسترى اتاعىن العان وبلىستاعى ءبىرىنشى قازاق قىزى اتاندى. سودان كەيىنگى ءومىرى زاماننىڭ جاڭا اعىمى بويىنشا، "كازاحگەوشەلف" بىرىككەن كاسىپورنىندا (امەريكاندىقتارمەن بىرگە) جالعاسىپ كەلەدى. العاشىندا وسىنداعى بازالىق كاسىپورىندا بولعان، ءقازىر الماتىدا. تالاپتى دا، تالانتتى قىزدارى ءۇمىتىن اقتاپ وتىر.
ادام ومىرگە كەلگەننەن كەيىنگى بىتىرۋگە ءتيىستى ەڭ ماڭىزدى شارۋاسى سوڭىنا ءوزىنىڭ ورنىن تولتىرىپ، حالقىنىڭ قاتارىن كوبەيتەتىن ۇرپاق قالدىرۋ عوي. انەكەڭ مەن ءاليا اپايدىڭ بۇل جونىنەن اللاعا ەش وكپەسى بولعان ەمەس. ءاميناسىنىڭ سوڭىنان جامبىلى ەردى، ماڭعىستاۋدىڭ وزەنىنە كەلگەن سوڭ ساكەنى ومىرگە كەلدى. ەكەۋى دە اتا-انالارىنىڭ جولىن قۋدى. جامبىلدارى ءقازىر اقتاۋ قالاسى اكىمى ورىنباسارى، ساكەندەرى مۇناي كاسىپشىلىكتەرىنە قاجەتتى قۇرال-جابدىقتار جەتكىزەتىن فيرمادا قىزمەتتە. نەمەرەلەر ءوسىپ جاتىر.
جاقسى بالا جانىڭنىڭ جۇماعى عوي، ەرلى-زايىپتى ەكەۋىنىڭ كوڭىلدەرىن توعايتىپ، جاندارىن جادىراتاتىن دا ەڭ الدىمەن الگى پەرزەنتتەرىنىڭ ەل قاتارىنا قوسىلىپ، ادام بولعاندىعى. جاي عانا كوشكە ىلەسىپ قويماي، ءوز قاتارلارىنىڭ الدىندا بولىپ، وزگەلەرگە ونەگە كورسەتە العاندىعى. "تىل-كوزدەن امان بولعاي!" — دەگەن تىلەك ولاردىڭ ىلعي ءتىل ۇشىندا جۇرەدى.
ءامينالارىنىڭ جانىندا بولىپ، ءبىراز تىنىققان ولار ەندى "اسىقپاي اياڭداپ" اۋىل جاققا بەت الۋعا اينالعان. ويتكەن سەبەبى، انەكەڭنىڭ سىرقات جۇرەگىنە الىپ ۇشاتىن سامولەت اۋىر تيەدى دەپ، دارىگەرلەر سول اسىقپاي اياڭدايتىن پوەزبەن ءجۇرۋدى ۇسىنعان. ءۇش-تورت كۇننىڭ ءارى بەرىسى نە، انەكەڭ: "وڭدا ءتىپتى سونىڭ ءوزى دۇرىس، اقتوبەدە ەكى-ۇش كۇن بولىپ تىنىعامىز"، — دەپ، ارقانى كەڭگە سالدى. اقتوبەدە تۇراتىن سىڭلىسىنە تەلەفون شالىپ، سول بويدا الگى اڭگىمەنى جەتكىزگەن. ءاليا ءتىپتى قۋانىشتى، تۋىستارىمەن قاۋىشادى. ءاپالى-سىڭلىلى جانداردىڭ كەزدەسۋى قاشان دا ۇلكەن عانيبەت قوي، ونى سونداي تۋىستىقتاعى ادامدار جاقسى بىلەدى. ءسىڭلىسى دە الدا تۇرعان مەرەكەلى كۇندەرگە دايىندالىپ، ايتقان كۇندەرى اقتوبەدەن ءارى قارايعى بيلەتتەرىن دە الىپ قوياتىنىن ايتتى...
تامىزدىڭ سول ءبىر كۇندەرىنە ەكەۋى دە ءدان ريزا بولاتىن. ولار جۇمساقتا سالقىن ۆاگونعا وتىرىپ، قازاقستاننىڭ باتىس ولكەسىنە قاراي راحاتتانا جولعا شىققان.
You Might Also Like
-
(وزەن كەنى اۋماعىنا تۇڭعىش رەت ەل قونىستاندىرىپ، جۇمىس كۇشىن جيناعان جانە وسىنداعى العاشقى ىزدەستىرۋ، بارلاۋ جۇمىستارىن باسقارىپ، وسى وڭىردە ومىرلىك ءىز قالدىرعان قامىسباي مىرزاعالي ۇلى تۋرالى اڭگىمە)
-
ۇزاق جىلدار جاساعان جۋرناليستىك قىزمەتتىڭ اسەرى بولۋ كەرەك، ادام ەسىمىنە كوبىرەك نازار اۋداراتىن سياقتىمىن. ادامنىڭ اتى تەگىن قويىلمايدى دەيدى عوي. ونىڭ ۇستىنە اركىمنىڭ بويىنان ونىڭ وزىنە عانا ءتان ...
