InfoHub Logo

بەلوك مولەكۋلاسىنىڭ سينتەز تۋرالى گەنەتيكالىق اقپاراتتار دنق مولەكۋلاسىندا گەنەتيكالىق كود تۇرىندە جازىلعان. گەنەتيكالىق كود، ونىڭ قۇرىلىمى جانە قاسيەتى وتكەن عاسىردىڭ 60 جىلدارى اشىلعان. گەنەتيكالىق كودتىڭ قۇرىلىمى ءۇش ازوتتىق نەگىزبەن سيپاتتالادى. ول كودون دەپ اتالادى. نۋكلەوتيدتەردىڭ مۇمكىن 64 (4 ح 4 ح 4) ۇيلەسىمىنەن (كودوندارىنان) 61 پوليپەپتيدتەگى امينقىشقىلدارىن كودتايدى. ءۇش كودون پوليپەپتيدتە امينقىشقىلىن كودتامايدى، ولار تەك پوليپەپتيد سينتەزىن توقتاتادى. سوندىقتان-دا ولار ستوپ-كودوندار نەمەسە تەرميناسيالاۋشى كودوندار دەپ اتالادى. سونىمەن، پوليپەپتيدتى تىزبەكتە ءبىر كود ءبىر امينقىشقىلىن كودتايدى (19-كەستە). گەنەتيكالىق كودتىڭ قاسيەتى بىرنەشە. گەنەتيكالىق كود ءبىرىن-بىرى جاپپايدى، ءبىر سىزىقتىڭ بويىندا ورنالاسقان جانە كودوندار اراسىندا بوس كەڭىستىك بولمايدى.

گەنەتيكالىق كودتىڭ ءبىرىن-بىرى جاپپايتىنى كەز كەلگەن ازوتتىق نەگىزدىڭ تەك ءبىر كودونعا عانا ساي كەلەتىنىنە بايلانىستى بولادى. ازوتتىق نەگىز ەكى كودونعا ءبىر مەزەتتە سايكەس كەلمەيدى. مىسالى، ااگاۋاگسا تىزبەگىندە مىناداي ءۇش كودون بولادى، ااگ، اۋا، گسا نەمەسە ءبىرىن-بىرى جاپپايتىن مىناداي كودوندار بولادى: ااگ، اگا، گاۋ جانە ت.س.س. دنق مولەكۋلاسى ءتۇزۋ سىزىقتى پوليمەر بولعاندىقتان كود تا ءتۇزۋ سىزىقتى بولادى. ازوتتىق نەگىزدەردىڭ تريپلەتى سيپاتىنداعى كودوندار دنق مولەكۋلاسىندا ءتۇزۋ سىزىق بويىندا 5′ -> 3′ باعىتىندا ورنالاسادى جانە كودوندار اراسىندا بوس كەڭىستىك بولمايدى. گەنەتيكالىق كود ارقىلى سينتەزدەلەتىن پوليپەپتيدتى تىزبەكتەگى ءبىر امينقىشقىلىنا بىرنەشە كود سايكەس كەلۋى مۇمكىن. بۇل مەتيونين جانە تريپتوفان امينقىشقىلدارىنان باسقا بارلىق امينقىشقىلدارعا ءتان.

---