ىشەكتەگى قىرىندى
جانسۇلۋ قاراقويشينا مۇعالىمدىك ۋچيليششەنى ءبىتىردى. وندا بالا تاربيەلەۋ تۋرالى الۋان ءتۇرلى ساباق ءوتتى. ودان كەيىن پەداگوگيكالىق ينستيتۋت ءبىتىردى. كەيىنگى كەزدە قاراقويشينا ۇزىناعاشتاعى مەكتەپتە ءتىل مەن ادەبيەت ماماندىعى مۇعالىمدىگىنە ورىن بولماعاندىقتان اۋداندىق وقۋ بولىمىنە ينسپەكتور بولىپ قىزمەت ىستەپ ءجۇردى. ينسپەكتورلىق قىزمەت ءجۇرىپ-تۇرۋدى، سارتابان اتتاي باسۋدى تىلەيدى، سوندىقتان جاس بالاسى بار ادامعا مۇنىڭ ءوزى سونشالىقتى قولايلى بولمادى. جاعدايىن ايتقان سوڭ الماتى وبلىسى، جامبىل اۋداندىق وقۋ ءبولىمى ونى ۇزىناعاشتاعى بالالار باقشاسىنا تاربيەشى ەتىپ جىبەردى. بۇل قىزمەت بارلىق جاعىنان دا كەلىپ تۇر. ءارى بالاسىنا جايلى، ءارى بىلىمىنە ساي. بۇل يانۆار ايىنىڭ ءىشى بولاتىن.
ناق وسى كەزدە ساي بولمايتىن ءبىر پالە ساپ ەتە ءتۇستى. بالالار باقشاسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى شەستاپولوۆا ونى قىزمەتكە العىسى كەلمەيتىنىن انىق اڭعارتتى:
— ءسىز وسى كىزمەتتى ىستەمەي-اق قويساڭىز قايتەدى، بۇل ءبىلىمدى ادامعا لايىقسىز-اق،— دەپ مايموڭكەلەدى شەستاپولوۆا.
— جوق، ماعان وسى كىزمەت ابدەن ۇنايدى،— دەپ كەلتە جاۋاپ بەردى قاراقويشينا.
«مىنانىڭ ءوزى جۇعا الماي تۇرعان قارا كۇيە عوي» دەپ ويلادى شەستاپولوۆا. ەرتەڭىنە ول قاراقويشينانى شاقىرىپ الدى دا:
— ءسىز، ءقازىر دارىگەرگە بارىڭىز، توقىشەگىڭىزدەن توقسان ءتۇرلى كەسەل كەزدەسۋى مۇمكىن، سونى تەكسەرتىڭىز،— دەدى.
يا، بۇل دۇرىس تا ەدى. ەندى دۇرىس ەمەس جەرى قايسى دەيسىز عوي؟ دۇرىس ەمەس جەرى سول — ول ەمحانا قىزمەتكەرلەرىن قاراقويشينانى قىزمەتكە جارامسىز دەپ تابۋعا جاعدايلاستىرىپ قويدى.
ونداي ارامدىق ويىندا جوق قاراقويشينا دارىگەرگە كەلدى. دارىگەرلەردىڭ بارىنەن ءوتىپ، «دەنى ساۋ» دەگەن ءسوزدى اۋزىنان ەستىپ، انىقتاما الىپ، ىشەك-قارىن اۋرۋلارىن زەرتتەيتىن لابوراتورياعا كەلدى. مۇنداعى دارىگەر گولوشاپوۆا كەرەك ءاناليزدى دە، كەرەك ەمەس ءاناليزدى دە الىپ، كەيىن كەلەرسىز دەپ جىبەردى. گولوشاپوۆانى كۇندە «ەرتەڭ كەلىڭىز» دەگەنىمەن اپتا ءوتتى. قاراكويشينا «ناتيجەسىن قاشان بەرەسىز» دەگەن سۇراعىنا جامان جاۋاپ ەستىدى.
— ينفەكسيا!
— ينفەكسيا؟
— مۇمكىن ەمەس،— دەپ ويلادى قاراقويشينا،— ەگەر ول اۋرۋ بولسا، ورگانيزمى ەتە نازىك بالام نەگە ناۋقاستانبايدى، وعان نەگە جۇقپايدى.
ءوزىنىڭ اۋرۋلىعىنا ءدۇدامالدانعان قاراقويشينا لابوراتورياعا قايتا كەلىپ، دارىگەرگە تاعى ءۇش رەت كورىنىپ، اناليز ەتكىزدى. ءبىراق، ناتيجەسى قولىنا بەرىلمەدى. ءۇش اپتا تاعى كەتتى. اقىرى ول اۋداندىق دەنساۋلىق ساقتاۋ بولىمىنە وسى جايلاردى ايتىپ شاعىم بەرىپ ەدى، مۇنىڭ باعىنا ءبولىم مەڭگەرۋشىسى كروتكوۆسكايا ءتىل-اۋزىنان ايرىلىپ قالعانداي ءۇن شىعارمادى. ارىز قايدا؟ ارىز اياقسىز قالدى. كروتكوۆسكايا بۇقارانىڭ شاعىمىنا قۇلاق اسپان، قايتا ارامزا دارىگەر گولوشاپوۆانىڭ «ىشتە ينفەكسيا» بار دەگەنىنە قۇلاعىن توسىپ، اۋزىن اڭقايتىپ وتىرا بەردى. سونان سوڭ قاراقويشينا دارىگەرگە قايتا كەلدى. ول كەزدەگى گولوشاپوۆا مەن قاراقويشينانىڭ اراسىنداعى ءسوزدىڭ ءتۇرى مىناۋ ەدى:
— اپىر-اۋ، دۇنيە كۇيىپ كەتسە دە، ناتيجەسىن بەرسەڭ ءىزشى.
— ىشىندە...
— نە بار ەكەن مەنىڭ ىشىمدە.
— پالە بار ەكەن ىشىندە، پالە.
اقىرى قاراقويشينا قاتتى كەتكەن سوڭ بارىپ قارا پالەنىڭ بەتى اشىلدى. ول پالە بالالار باقشاسىنا جىبەرمەۋ ءۇشىن جاسالعان ەكەن. ىشەگىندە «قارىن سۇزەگىنىڭ قۇرتى بار، بالالار مەكەمەسىندە ىستەۋگە بولمايدى، ەمدەۋدى كەرەك ەتەدى» دەپ بەرىلدى انىقتاما.
مىنە پالە، كەرەك بولسا! ءومىر-باقي ىشەگىندە قۇرت بولۋى تۇگىل، ىشىنە جەل قارىسىپ كورمەگەن ادامنان اۋرۋ تابىلدى دەگەن سوڭ وڭاي ما؟ ول اۋرۋحاناعا باردى. اۋرۋحانا قانداي سەبەپپەن ەكەنىن كىم ءبىلسىن، ونى قابىلداماپتى. ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟ بۇيتە بەرسە بۇل سۇزەك قۇرتىن باسقالاردى قويعاندا ءوز بالاسىنا جۇقتىرىپ، اجال ەسىگىن اشۋشى ءوزى بولار، قاراقويشينا قاتتى قىسىلىپ، ويعا باتتى.
ناق وسى كەزدە بالالار باقشاسىنىڭ باستىعى شەستاپولوۆا دا ۇلكەن ويدا وتىر ەدى. توسىن كەلگەن كوز كورگىش بولادى، ەن اقىرى بالالارعا اكەلگەن سارىمايدان ءىلىپ اۋزىڭا سالساڭ دا پالە سالۋى مۇمكىن. مۇنداي شاعىن مەكەمەدە ءوز ادامىڭ بولعانى قانداي جاقسى. سوندىقتان...
«سوندىقتاننىڭ» اياعى بەلگىلى، قىرعىزستاننان كيريللوۆا شاقىرىلدى. ول قاراقويشينانىڭ اۋرە-سارساڭدا جۇرگەن كەزىندە بالالار باقشاسىنا ورنالاسىپ الدى.
نە كەرەك، قاراقويشينا اقىرى الماتىعا كەلدى. ديسپانسەردەن ءۇش رەت ءوتتى. تاجىريبەلى دارىگەرلەر ميكروسكوپپەن مىڭ اينالدىرىپ قاراسا دا، ىشتە، ىشەكتە ەشتەمە كورىنبەدى. پالە-جالادان امان بولىپ شىقتى. ءسويتىپ قارىندا قۇرتتىڭ جوقتىعىن دالەلدەيتىن انىقتاماسىن الىپ كەلسە، شەستاپولوۆا مۇنىڭ ورنىنا كىسى الىپ، كوڭىلىن دەمدەپ وتىر ەكەن. قاراقويشييا ەكى-ۇش اي بوسقا ءجۇرىپتى، ىشىندە ەشقانداي پالەسى جوق، كەرىسىنشە، شەستاپولوۆا مەن گولوشاپوۆانىڭ تۇپكى بۇيەنىنىڭ قىرىندىسى كەتپەگەن بولىپ شىقتى. ول تۇپكى بۇيەندە تامىر-تانىستىق، تۋعان-تۋىستىق جاتىر ەكەن.
ءىس وسىمەن بىتكەندەي ەدى، ءبىراق ەندى قىسىمدى قاراقويشينا جامبىل اۋداندىق سوۆەت اتقارۋ كوميتەتىنىڭ پرەدسەداتەلى ماجاروۆادان كورىپ ءجۇر. شەستاپولوۆا باسقاراتىن بالالار باقشاسىندا ونىڭ ەكى بىردەي بالاسى بار. وسىنى پايدالانعان شەستاپولوۆا ماجاروۆاعا ءسوزىنىڭ تىگىسىن جاتقىزىپ، وتكىزەدى. ال ماجاروۆا شەستاپولوۆانىڭ جەتەگىندە كەتىپ، «ءسىز قىزمەتتەن كەتىڭىز، وندا كيريللوۆا ىستەيدى» دەگەن باسشى ادامعا لايىقسىز ءارى ۇشقالاق، ءارى ورەسكەل ءسوز ايتادى، «ءىڭىزدى» قوسىپ ىزىلداپ، سىپايى بولعانسيدى.
جوق، ماجاروۆا جولداس، جۇمىستان اۋرۋ-سىرقاۋى جوق، ادال ادام كەتپەيدى، كەرىسىنشە ىشەگىنىڭ، تۇپكى بۇيەنىنىڭ قىرىندىسى كەتپەگەن ادام كەتۋى ءتيىس، جۇرت وسىنى قوشتايدى.
1956
You Might Also Like
-
قىستىڭ ءبىر تۇنىندە ق. اۋداندىق وقۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى تىلەمسەكوۆ قىرىق ءتۇرلى ويعا شومىپ، قىرىق رەت قىسىلىپ، تاڭ اتقانشا-اق قىرقىلجىڭ تارتىپ، قارتايىپ شىعىپتى. تۇنىمەن كورگەن ازابى ازا بويىن قازا...
-
ناقىپتىڭ العاشقى اتاعى باسبايمەن شىقتى. وسەكتىڭ قىزىل ءتىلى ءورت جالىنىنداي جالاڭداپ، ونىڭ الىستا جاتقان ەرى تورەڭدى دە ءبىر شارپىپ ءوتىپ ەدى. ىشىندە كۇزدىڭ قارا داۋىلى سوعىپ، قىزعانىش وتى الەپ-جالاپ ب...
