ىسقىرتىپ جاتىر ەكەن
پوۆەست
توبەدەگى جىرتيعان جالعىز شىراق بولمەنىڭ ءتورت بۇرىشىنا جەتپەي قالىپتى. قاسقىر كورگەن تۇلكىنىڭ بالاپاندارىنداي قارا كولەڭكە ىرگەگە بوكسەلەرىن تىعىپ ءار تۇستا شاشىلىپ جاتساڭ بالا-شاعانىڭ كوزدەرى عانا جىلتىرايدى. پەش تۇبىڭدە زارلاپ بارا ما، سارناپ بارا ما، وكسىپ بارا ما، ءولىپ بارا ما، ونى ەشكىم بىلگەن جوق. ءولى مە، ءتىرى مە، ونى ەشكىم كورگەن جوق. اعايىن تۇرماق ارتىندا قالعان جالعىز ۇلدى دا ىزدەپ كەلگەن جوق. جالعىز ۇلدان ۇيات كۇشتى بولعانى دا...
...ايكۇمىسكە باي بولامىن دەپ ءجۇندى اۋىز قىزىلكوز كىرىپ كەلگەندە الا شۇبار ىمىرتتا اناسىن الىپ كەتكەن قاباساقال قايتىپ ورالعانداي وتەۋدىڭ ازا بويى تىتىركەنىپ، ازار دا بەزەر بولعانى وسىدان دا شىعار... سىبىزعىدان زار ساۋعاندا بارسا-كەلمەستەن قايتىپ ورالمايتىن اكەنى ويلادى ما، جوق الدە قارلى-جاڭبىرلى قارا كۇزدە ۇشتى-كۇيدى جوعالعان شەشەنى ويلادى ما، كىم ءبىلسىن...
— تۇر ەي، ۇيگە قايت!..
جىلايىن دەپ تۇر ەكەن. بۇل دا جىلايىن دەپ تۇر ەدى. ەكەۋى دە بىر-بىرىنە كوز جاسىن كورسەتپەس ءۇشىن قۇشاقتاسىپ قار تالعانشا كوپ تۇردى. سونان ءبىرىنىڭ يىعىن ءبىرى كوز جاسىمەن سۋارىپ بارىپ ازەر اجىراسقان ەدى.
— سەن اناۋ قىرعا دەيىن ۇيگە قاراي جۇگىرەسىڭ، — دەپ وتەۋ ءبىر توبەنى ساۋساعىمەن ولشەپ بەردى. — مەن اناۋ قىرعا دەيىن قاتىنعا قاراي جۇگىرەمىن، — دەپ ەكىنشى توبەنى ءوزى ولشەپ الدى.
بىرىنەن ءبىرى قاشقانداي ەكەۋى ەكى جاققا بەزە جونەلگەن. بەزىپ كەلە جاتىپ تا بەزىپ بارا جاتقان وتەۋدى كوز الدىنان جوعالتقان جوق ەدى، ارتىنا بۇرىلىپ قاراعاندا سارالا تون كيىپ العان سارشاتامىزدىڭ شاتقالىنان باسقا، شاتقال اۋزىندا شانشىلىپ وتىرعان سارالقانىڭ شىڭىنان باسقا دىم جوق ەكەن. سوسىن بۇقتىرمانىڭ جارتاستى تىلگەن ىسىلى. بوز اسپان تاعى دا ساعال-ساعال بوپ ەرىپ، التايدىڭ الا شىڭدارىنىڭ توبەسىنە توگىلىپ جاتقانداي، دۇنيە جىبىر-جىبىر كوشىپ بارا جاتقانداي بولىپ ەدى. سويتسە، سوگىلگەن دە جوق، توگىلگەن دە جوق، جانارعا تولعان ىستىق جاستىڭ ار جاعىندا قالعان بوز اسپان مەن جارىق دۇنيە ەكەن... شىعانعا قاشقان بۇقتىرمانىڭ اعىنىمەن، كوك تاستى تىلگەن كوك دولى تولقىننىڭ سارىنىمەن جارىسىپ وكپەسى وشكەنشە، ۇيگە جەتكەنشە جۇگىرىپ ەدى. ءبىراق سىڭارىنان ايىرىلعان جەتىم كوڭىل سۇيكەنەر قارا تاپپاي شىعانعا تارتىپ ۇلىدى دا تۇردى. اقىرى كورشى اۋدانداعى ينتەرناتتان ءبىر-اق شىقتى دا، قىس وقىپ، جاز سونىڭ كوڭىنەن كومىرىنە دەيىن تاسيتىن كوك ەسەگى بولىپ ءجۇرىپ وقۋ ءبىتىردى. وبالى كانە، ايتقانىندا تۇرىپ وتەۋ قاراجاتىن قالتاسىنا سالىپ بەرىپ سەمەيگە شىعارىپ سالدى، مالدارىگەرلىك ينستيتۋتىن بىتىرگەنشە بەس جىل بويى ءۇزىپ-جۇلىپ اقشاسىن جىبەرىپ، جازعى دەمالىستىڭ كەزىندە اياق-باسىن بۇتىندەپ قايتاراتىن ەدى. ءسۇيىپ قوسىلدى ما، سۇيەۋ بولسىن دەپ كۇنى ءۇشىن قوسىلدى ما، بىرەۋدىڭ بوساعاسىندا كۇشىك-كۇيەۋ بولىپ ءجۇرىپ، مەنشىكتى باسپاناعا ەندى عانا قولى جەتىپ، كەبەك ارالاسپاعان اق دامگە ەندى عانا ەرنى تيگەندە سەليكوز دەگەن تەپسەڭ قۇتىلمايتىن تەمىر باقتىڭ ارقاسىندا وبراكوۆكاعا شىقتى دا قالدى. ەندى مىناۋ قىزىعى مەن شىجىعىنان قياناتى كوپ ءومىردىڭ قىرسىعىنا ەگەسكەندەي باس بارماقتى سۇق ساۋساق پەن ورتان قولدىڭ جىقپىلىنان شىعارمايتىن بولعان. بار قايراتى دا، بار ايباتى دا وسى... ايكۇمىس ءجۇندى اۋىز قىزىلكوزدەن ءتورت ۇل تاپقان. كەشەگى تەكتىمىن دەپ جۇرگەن زيالىنىڭ اقجاۋلىعى قاڭعىباسقا قاتىن بوپ كەتكەنىن وزىنە قور تۇتىپ، وتىز جىل بويى باقىر باستى بىرەۋدىڭ وتباسىنا وتىرىپ، جۇرت كوزىنە ەن-تاڭبالى بولسا دا قايتىپ ەل بەتىنە كورىنگەن ەمەس. تايگانىڭ تاعىسىنداي ساياق تىرلىك كەشكەن قىزىلكوز بەس ءۇيلى زايمكەدەن باسقا وتان بار دەگەندى ويىنا السا ناعىلسىن. مۇنىڭ دا وزىنشە قىزىق حيكاياسى، ەل اۋزىندا تاۋسىلمايتىن جىرى بار.
مىرزا مەن وتەۋ ىرگەدە وتىرسا دا كەمپىر-شالعا ءات-ىزىن سالا بەرمەيدى. اۋىل ماڭىنداعى قۋ تاقىرعا ۇستاپ وتىرۋ قيىن بولعان سوڭ ەكەۋى جيىلىپ ونشاقتى قاراسىن قىزىلكوزگە قوسىپ قويىپ، جىل سايىن بىر-ەكى سوعىمنان الىپ جەگەنى بولماسا باۋىرىن ەزىپ بارا جاتقان جۇراعاتشىلىعى دا شامالى. شەشە ءبىر بولعانمەن ءتورت ۇل مىرزاعا بوتەن دە، تۋماسا دا تۋعاننان ىستىق ايكۇمىستى وتەۋ ءتورت ۇل مەن قىزىلكوزدەن كۇنى بۇگىنگە دەيىن قىزعانادى...
وركەشتى جولدىڭ قاتقاعىن جىرتىپ، ارا-تۇرا موڭكىپ-موڭكىپ قويىپ "بەزدەقوت" كوربيكەگە جەتكەندە وتەۋ جەتى ۇيىقتاپ، جەتى ويانعان. جەل كوتەرگەن سىرماداي شۇباتىلعان بوز تۇماندى ماشينا فارى تەسە الماي قويدى دا، ايتەۋىر، قوي قورا، سيىر قورا، ات قورا، تاۋىق قورا، ءشوپ قورا — وڭشەڭ قورانىڭ ورتاسىندا قونجيىپ وتىرعان ۇيرەنشىكتى ەسكى ءۇيدى تاناۋىمەن ءتۇرتىپ تاپقان ەدى.
— نەگە تۇرسىڭ؟ — دەپ وتەۋ ەجىرەيە قارادى.
— نەمەنە، ۇيگە دە ماشينامەن كىرەيىن دەپ پە ەدىڭ؟!
كەلىپ قالعانىنا وكىنگەندەي وتەۋ بەت تەرىسىن بەس سىندىرىپ، قوش جەردە سەرەيىپ مۇز بوپ قالعان ەكى اياعىن باۋىرىنا زورعا تارتىپ الدى.
You Might Also Like
-
ءبىزدىڭ ەل جايلاۋعا ماۋسىمنىڭ ورتاسىنان اۋا، قاردىڭ قۇرتىن قۋالاپ شىعادى دا تامىزدىڭ باسىندا كوبىك قاردان قاشىپ تۇسەدى. التايدىڭ ءار قولتىعىندا اپتالاپ جىلا قونىپ، ءتور جايلاۋعا جەتكەندە شىبىنسىز جاز ...
