InfoHub Logo

كوركى كوز سۇرىندىرەتىن اتاقتى نا مىڭ قاي جەرىندە اتاعى الىس-جاقىنعا تانىمال ءبىر ءجاۋشۋتۇن اتتى حانزادا بولىپتى. ول كەلبەتتى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار سەگىز قىرلى ءبىر سىرلى جىگىت ەدى. ول قۇرالايدى كوزگە اتاتىن مەرگەن بولاتىن. قالىڭدىق ىزدەيتىن جاسقا جەتكەندە، اكەسى ءبىر بايدىڭ قىزىنا قۇدا تۇسەدى. ءجاۋشۋتۇن بۇعان كەلىسپەيدى. ونىڭ ءوز ارمانى، كوركىنە اقىلى ساي قىزدى ءوزىنىڭ ومىرلىك سەرىگى ەتكىسى كەلەدى. ءبىر كۇنى ءجاۋشۋتۇن بەس قارۋىن اسىنىپ، اتقا ءمىنىپ، الىس جاققا جار ىزدەۋگە جولعا شىعادى.

جولدا ءجاۋشۋتۇن ءبىر اڭشىنى كەزدەستىرەدى. ولار كەزدەسكەننەن-اق دوس بولادى. اڭشى وعان: «جانىڭ تازا بولسا، باقىتتى جارىڭ ءوزى-اق تابىلادى، وسى جەردەن الىس ەمەس جەردە ءلاڭسىنا كولى بار، وعان ءار جەتى كۇندە ءبىر رەت جەتى سۇلۋ تاۋىس كەلىپ شومىلادى. اسىرەسە ەڭ كىشىسى وتە سۇلۋ، اقىلدى. سەن ونى ۇناتساڭ، سول تاۋىستىڭ كيىمىن ۇرلاپ ال، سوندا ول ساعان جار بولادى»،— دەيدى.

ءجاۋشۋتۇن اسىعا كولدىڭ جاعالاۋىنا كەلەدى.

جازدىڭ جىلى ءتۇنى. سامال جەل ەركەلەي بەتتى وبەدى. كول بەتى باياۋ عانا قوزعالادى. كوپ ۇزاماي، الىستان جەتى تاۋىس ۇشىپ كەلدى. اسەم بي بيلەدى. ىشىندەگى ەڭ كىشىسىن ءجاۋشۋتۇن بىردەن بايقايدى. ءبىرازدان كەيىن، قىزدار قۇس كيىمىن شەشىپ، جەتى سۇلۋ قىزعا اينالادى. سىڭعىر-سىڭعىر كۇلىپ شومىلادى. جەتى ارۋدىڭ دەنەلەرى اپپاق قارداي، كوزدەرى نۇرلى، كۇلگەن كەزدەگى بەت-الپەتتەرى تاڭنىڭ اتىسىنداي قۇلپىرادى. ءجاۋشۋتۇن سول قىزعا ءبىر كورگەننەن عاشىق بولادى. ول اقىرىن جاقىنداپ، قىزدىڭ قۇس كيىمىن الىپ قويادى.

قىزدار شومىلىپ بولعان سوڭ، ءبىر كيىمىنىڭ جوق ەكەنىن كورىپ، قاتتى ابىرجيدى. قىزدار اعاش تۇبىندە وتىرعان ءجاۋشۋتۇندى كورەدى. سوسىن باسقالارى ۇشا جونەلەدى.

وسى كەزدە اسپاندا بۇركىت ۇشىپ بارا جاتادى، ءجاۋشۋتۇن ساداعىن اسپانعا اتادى، بۇركىت قىزدىڭ قاسىنا قۇلايدى.

— جىگىت ءدال ءتيدى مە؟ — دەپ تاۋىس قىزدان سۇرايدى.

تاۋىس قىز ولەكسەنى كورىپ اقىرىن عانا:

— ءدال جۇرەگىنە ءتيدى — دەيدى. حانزاداعا قاراپ:

— سەن كىمسىڭ؟ نەگە مەنىڭ تاۋىس كيىمىمدى الدىڭ؟ — دەيدى.

— مەن — جاۋمىڭحايدىڭ ۇلى — ءجاۋشۋتۇنمىن، سەنىڭ ەسىمىڭ كىم؟ — دەيدى.

— مەن — مىڭجۋاڭحامونىڭ جەتىنشى قىزى — نانۋلونامىن — دەيدى.

ءجاۋشۋتۇن:

— قولىڭدا نەگە نەكە جۇزىگى جوق؟ — دەپ سۇرايدى.

نانۋلونا:

— كىم يەن دالاعا ءوزىن قالدىرعىسى كەلەدى؟ —دەيدى.

ءجاۋشۋتۇن:

— مەندە ءبىر شىنى تاماق بار، جارتىسىن جەدىم، ەندىگى جارتىسىن كىمگە بەرەرىمدى بىلمەي ءجۇرمىن — دەيدى.

نانۋلونا:

— كۇن شىققان كەزدە، اي كورىنبەيدى، ءدال سول سياقتى ەكى الەمنىڭ ادامدارى بىرگە بولا المايدى —دەيدى.

ءجاۋشۋتۇن باتىلدانىپ:

— سۇيىكتى نانۋلونا، الىستان سەنى اڭساپ، ساعىنىپ كەلدىم، مەنىمەن بىرگە بولۋعا ءسوز بەر — دەيدى دە، نەكە جۇزىگىن شىعارىپ، قىزدىڭ قولىنا تاعادى.

حانزادانىڭ ىسىنە قىزدىڭ كوڭىلى بوساپ، ءبىر باعالى تاس شىعارىپ، وعان بەرەدى، وسىلايشا ەكەۋى نەكەلەسەدى.

ەكەۋى نەكەلەسكەن سوڭ كوپ ۇزاماي، الىستان اسكەر كەلىپ، جاۋمىڭحايعا شابۋىل جاسايدى. ءجاۋشۋتۇن مەن نانۋلونا اقىلداسىپ، اسكەرىن الىپ جاۋعا قارسى شىعادى. جاۋمىڭحاي كۇندە قارسىلاستارىنىڭ جاعدايىن ەستيدى، ىلعي ءجاۋشۋتۇننىڭ جەڭىلگەنىن ەستيدى. بۇل حانزادا مەن نانۋلونانىڭ جوسپارى ەكەنىن بىلمەيتىن ەدى. ىشىنەن سەزىكتەنىپ، اچجاڭلوڭدى شاقىرىپ اقىلداسادى.

اچجاڭلوڭ: «نانۋلونا — پەرى، وسى باقىتسىزدىقتاردى الىپ كەلگەن سول، ونى ولتىرسەك ەشقاشان سوعىس بولمايدى»، — دەيدى. بۇنى ەستىگەن ول قىزدى ورتەپ جىبەرمەك بولادى.

نانۋلونا جىلاپ: «مەن بۇل دۇنيەدەن كەتپەس بۇرىن، سوڭعى رەت تاۋىس قۇس كيىمىن كيىپ بيلەۋگە رۇقسات بەرىڭدەر»، — دەيدى. جاۋمىڭحاي جانى اشىپ، كەلىسەدى. قىز سوعىس الاڭىنداعى قارسىلاستارىن ۇرىپ جىعىپ، ءوزىنىڭ كىنالى ەمەستىگىن كورسەتەدى دە، ۇشىپ كەتەدى.

بىرنەشە كۇننەن سوڭ، ءجاۋشۋتۇن جەڭىسپەن ورالادى: «بۇل نانۋلونانىڭ ارقاسى، ول جاۋدى تاۋعا قاراي الىپ كەتتى»، — دەيدى. ءبىراق ايەلىنىڭ كەتىپ قالعانىن ەستىپ، قايعىرىپ، ءبىر اۋىز ءسوز ايتپاستان، ءلاڭسىنا كولىنە قاراي جۇرەدى.

نانۋلونانى تابۋ ءۇشىن، سوعىستا شارشاعان اتىن سۋ ىشكىزۋگە دە توقتامايدى. اتى جۇرمەي قويادى. ول اتتى تاستاپ جاياۋ جۇرەدى. ايتەۋىر ءبىر كۇنى ءلاڭسىنا كولىنە جەتەدى.

پالا اتتى پەرىشتە كەلىپ، نانۋلونا قالدىرىپ كەتكەن جۇزىكتى بەرىپ:

— وسى جەردەن ايەلىڭ تۇرىپ جاتقان جەرگە دەيىن وتە الىس، قيىندىقتاردى ەلەستەتە دە المايسىڭ، جەتسەڭ دە ونىڭ اكەسى سەنى ايامايدى، ۇيىڭە قايت، — دەيدى.

ءجاۋشۋتۇن باسىن شايقاپ:

— نانۋلونانى كورمەيىنشە كەتپەيمىن. ولسەم دە كورەمىن، — دەيدى.

جاڭاعى پەرىشتە حانزادانىڭ ىسىنە تامسانىپ، وعان ءبىر مايمىل، قىلىش، ساداق بەرىپ:

— وسى زاتتار ساعان قيىندىقتان وتۋگە كومەكتەسەدى، — دەيدى

ءجاۋشۋتۇن جولعا شىعادى. ءبىر كۇنى ليۋگيا وزەنىنىڭ بويىنا كەلەدى. بۇل وزەننەن وتەتىن كوپىر جوق، ۇشىپ تا، ءجۇزىپ تە وتە المايدى. قىلىشىن الىپ، سۋدى كەسەدى. كەنەتتەن سۋدان ۇلكەن جىلان شىعادى. وزەننىڭ ەكى جاعالاۋىن قوسىپ كوپىر جاسايدى. مايمىل ءجاۋشۋتۇندى باستاپ، جىلاننىڭ ۇستىمەن جۇگىرىپ ەكىنشى جاعالاۋعا وتەدى.

الدىنان بيىك تاۋ كورىنەدى. بۇل تاۋ وتە قورقىنىشتى، قۇلاما تىك ەكەن. ادام بىرنەشە قادام دا جۇرە المايدى. حانزادا ساداعىمەن تاۋدى ەكىگە بولەدى، ءسويتىپ جۇگىرىپ وتەدى.

الدىندا قورقىنىشتى ورمان، ادام جەيتىن قۇس بار. حانزادا اعاشقا ءمىنىپ، قۇستىڭ ۇيقىعا كەتكەنىن كۇتىپ، قاناتىنىڭ استىنا تىعىلىپ، قۇستىڭ مىڭياحاعا ۇشىپ بارعانىن كۇتەدى. وسىلاي سان قيىنشىلىقتى باسىنان وتكەرىپ، اقىرى ايەلىن تابادى.

نانۋلونانىڭ اكەسى حانزاداعا اۋىر تالاپ قويادى:

— سەن الدىمەن بىرنەشە ءىس ىستە، كەيىن سەندەردى جىبەرەمىن»، — دەيدى دە، ۇلكەن جارتاستى مەڭزەپ، بالعامەن سول جارتاستى ۇنتاقتاۋعا ءامىر ەتەدى. نانۋلونا ءوزىنىڭ مىقتى ۇلكەن بالعاسىن بەرەدى. ءسويتىپ، حانزادا تاستى ۇنتاقتايدى.

ەكىنشىسىندە ەكى ىدىسقا داقىل سالىپ،

— قايسىسى جۇگەرى، قايسىسىنىڭ كۇرىش ەكەندىگىن تاپ،— دەيدى.

نانۋلونا وعان:

— قايسىسى شايقاعاندا دىبىس شىعارسا، سول كۇرىش، — دەپ سىبىرلايدى. حانزادا تاعى جەڭدى.

قىزدىڭ اكەسى ونى جىبەرمەڭدەر دەپ بۇيرىق بەرەدى. قىز:

— مەنىڭ اكەم ساعان كوپ جاماندىق جاسادى، ءبىر عانا امالى بار، جەلكەسىنىڭ استىندا ينەسى بار سول ينەنى الىپ ونىڭ قاباعىنا سۇعىپ الساڭ، ول ولەدى،— دەيدى.

تۇندە ءجاۋشۋتۇن ينەنى تاۋىپ، قايىن اتانىڭ قاباعىنا سۇعىپ الادى.

وسىلاي ەكەۋى ەلىنە ورالادى. باقىتتى ءومىر سۇرەدى.

---