جەمىستى جىل
1936 جىل قازاقستاننىڭ تاريحىندا قانداي ەلەۋلى، قانداي ماڭىزدى بولسا، بۇل جىل قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحىندا دا اسا ءونىمدى، اسا ايگىلى جىل.
وتكەن جىل ماسكەۋدە بولعان قازاق ارتىستەرى، جازۋشى، اقىندارىنىڭ ءانى، جىرى پەسالارى قانداي باعا العاندىعى بۇل جىلىمىزدىڭ جەمىستى وتكەندىگىنىڭ ايعاعى. قازاق حالقىنىڭ ىشىندەگى اسىل قازىنا ومىرىندە بۇل جىلعىداي جارىققا شىعىپ، مۇنداي باعالانعان ەمەس. پارتيا، ۇكىمەت باسشىلارىمەن بىرگە «جالبىرىمىزعا» قول سوعىپ، كۇلاشىمىزدىڭ «گاككۋىن» ەستىپ، جامبىلىمىزدىڭ جىرىن تىڭداعانى، ساكەن، كۇلاش، جامبىل، باسقالارعا وداقتىق ۇكىمەتتىڭ اقساقالى كالينيننىڭ ءوز قولىمەن ومىراۋىنا وردەن قاداعانى — بۇل قازاق حالقىنداعى قاشاننان ساقتالىپ جاتقان اسىل قازىنانىڭ ارمانىنا جەتىپ، انىق باعاسىن العاندىعى. اسىرەسە جاسى ءجۇزدى القىمداعان، ارعى، بەرگى زاماننىڭ نەشە وقيعاسىن كوزىنەن كەشىرگەن جامبىل جىراۋ قازاق حالقىنىڭ شەجىرەسى سياقتى، قازاق حالقى تاريحي تۇلعاسىنىڭ كولەڭكەسى سياقتى. قازاق اقىندارىنىڭ بۇل اكەسى — قازاق حالقىنىڭ بۇرىنعى قايعىسىنىڭ، بۇگىنگى قۋانىشىنىڭ كارى كۋاسى.
حالىق قيالىنداعى اسانقايعى، قورقىتتان باستاپ ەلىمىزدىڭ ەر كوڭىلدى، وتكىر ءتىلدى ۇلدارى — ەسكى زاماندا الىس ارمان، اششى زارمەن وتكەن. ولاردى كەرگە تىققان، جەرگە بايىرقاپتاعان سۇم زاماننان قازاق حالقىن تەك قازان توڭكەرىسى عانا ازات ەتتى. مىنە، سول بۇرىن تاريحى ولىمگە بايلانعان ەلدىڭ كوپ اقىندارىنىڭ ءبىرى جامبىلدى جاڭادان جاسارتقان، قايتا تۋعىزعان وكتيابر ءداۋىرى. ەلدىڭ ەسكى اقىندارىنىڭ ەڭىرەپ وتكەن داۋىرىنەن قۇتىلىپ، ولاردىڭ تاريحىنىڭ اياعىن توپقا ۇلاستىرىپ، بۇگىن ءجۇز جاستىڭ تابالدىرىعىنا تايانعاندا تىلەگىنە جەتىپ وتىرعان تەك جامبىل عانا. جامبىلدىڭ ەسكى كۇندە ەسىكتە قالعان باسىنىڭ بۇگىن تاريحتىڭ تورىنە شىققاندىعى — بۇل قازاق ەلىنىڭ باقىت تۋىنا شىعۋىنىڭ وبرازى. سوندىقتان قازاق حالقىنىڭ كوڭىلى بيىل وراسان كوتەرىلگەن جىل. بۇل جىل قازاقتىڭ جازۋشىلارى تۇگىل جالپاق ەلدى ءان، ولەڭگە قوزعاعان جىل. قازاقستان تۋرالى بۇل كۇندە مىڭداعان جىر، ولەڭدەر شىعىپ جاتىر. قازاقستاندا شىعاتىن ولكەلىك، وبلىستىق، اۋداندىق، وندىرىستىك گازەتتەرىنىڭ بارلىعى دا شات، قۋانىشتى جىر، ولەڭمەن تولى. بۇل حالىقتىڭ قيساپسىز كوڭىل شاتتىعىن كورسەتەدى. تەك بۇلاردى تەكسەرەتىن، ءسوز قىلاتىن سىنشى، باساتىن باسپا عانا كەرەك. مىنە، بۇلار قازاق حالقىنىڭ كوڭىل شاتتىعى وسى جىلى وراسان كوتەرىلگەندىگىن كورسەتەدى.
قازاق ادەبيەتىنىڭ وسى جىلعى ۇلكەن تابىسىنىڭ ءبىرى — پۋشكين اۋدارمالارى. پۋشكين كىتاپتارىن ۇلت ادەبيەتىنە كىرگىزۋدە بيىلعى ىستەگەن جۇمىسىمىز وتە ماڭىزدى، كولەمدى جۇمىس. پۋشكين شىعارماسىن اۋدارۋ 1936 جىلدى كەڭەس وداعى ەلدەرىنىڭ جازۋشىلارىنا، ادەبيەتىنە جارىس سياقتى بولدى.
وسى تابىستىڭ ىشىندە مەنىڭ دە ءبىراز ەڭبەگىم بار. مەن پۋشكيننىڭ «ەۆگەنيي ونەگين» اتتى اتاقتى رومانىن جۋىردا اۋدارىپ ءبىتىردىم. بۇل روماننىڭ قازاق تىلىندە شىعۋى قازاق ادەبيەتىنىڭ ءوسۋىنىڭ ۇلكەن ايعاعى.
بۇل جىلدا پۋشكيننەن باسقا «قۇلاگەر» اتتى پوەما، «وتان» اتتى اڭگىمە جازدىم. «قۇلاگەر» «سوسيالدى قازاقستاندا» باسىلىپ تارادى. بۇل پوەما كوپشىلىكتىڭ كوپتەن ءبىر ءسۇيىپ وقىعان شىعارماسى بولدى. «وتان» اتتى اڭگىمەم بۇگىنگى كولحوز ومىرىنەن جازىلعان، كولحوزدىڭ بولشيەۆيكتىك، كولحوزشىنىڭ اۋقاتتى بولۋىن سۋرەتتەۋ ارقىلى باقىتتى ادامدى كورسەتۋ، ادامنىڭ باقىتى بىزدە، كولحوز ومىرىندە دەگەن تاقىرىپتا جازىلعان شىعارما. بۇل اڭگىمەم قازان توڭكەرىسىنىن جيىرما جىلدىعىنا ارنالىپ شىعاتىن «ەكى بەسجىلدىقتىڭ» «وتان» اتتى تومىندا باسىلادى.
1936 جىلى ىستەگەن ەڭبەگىم وسىلار. ءوزىم وزگە جىلداردا مۇنداي جەمىستى جۇمىس ىستەي العان ەمەسپىن.
1936 جىلعى قازاق ادەبيەتىنىڭ تاجىريبەسىنە، وسى كۇنگى بەت الىسقا قاراعاندا الدىمىزداعى جىل مۇنان دا تابىستى، مۇنان دا ماڭىزدى بولادى دەپ بىلەمىن.
1937 جىل
You Might Also Like
-
ان-كۇيىمىزدى ءسوز قىلۋدى بۇگىنگى ءومىر تىلەيدى. نەگە دەسەڭىز، ان-كۇي تىرشىلىك باسقىشىندا اڭنىڭ از-اق الدىندا تۇرعان حالىق پەن مادەنيەتتىڭ جوعارى ساتىسىندا تۇرعان حالىقتىڭ ەكەۋىنە بىردەي. ءبىراق ەكەۋىن...
