جىر — جۇرەك ءدۇرسىلى
ءومىردى، جۇمىر جەردى مەكەندەپ جۇرگەن ءتورت ميلليارد كوكىرەكتىڭ ءارقايسىسىنىڭ ءارقالاي تۇسىنەتىنى بار. ال اقىن بولىپ ءومىر ءسۇرۋ سول ءومىر جايلى تۇسىنىگىن جالپىعا ۇعىمدى ەتىپ ايتىپ بەرۋ ەكى ەسە اۋىر. جيىرما ءتورت ساعات تاۋلىكتەن كۇندەلىكتى سەگىز ساعاتتىق جۇمىسقا، كۇتپەگەن جەردەن كيلىگە بەرەتىن قيسىندى-قيسىنسىز شارۋالارعا، تۇرمىس-تىرشىلىك قامىنا كەتەتىن ۋاقىتتى قىسقارتقان كەزدە ولەڭگە تيەر ەنشى تويدا تاراتىلار جىرتىستىڭ ءبىر پۇشپاعىنداي كولەمسىز كورىنەر ەدى. سوندا دا بولسا ءسوز ونەرىن ماڭگىلىك سەرىك ەتۋ - ەرلىك. ەرلىك دەيتىن سەبەبىمىز ولەڭ، اق قاعازدىڭ بەتىنە تاسقا باسىلىپ پالەنباي تيراجبەن تاراپ كەتەتىن ولەڭ، اقىننىڭ ءوز جۇرەگىنىڭ عانا ەمەس، وزگە جۇرەكتەردىڭ دە ءدۇرسىلى بولۋى كەرەك. سوندىقتان دا فاريزا:
وزگە مۇڭ، ءوز جىرىمنىڭ ورتاسىندا
ءومىرىم ورتەنۋمەن وتەر مەنىڭ، — دەسە، سەنەمىز.
وسى ەكى جولدا كوپ ماعىنا جاتىر. استارىنا تەرەڭ ۇڭىلە قاراساڭىز، ازاماتتىق بەلسەندىلىك ارقاۋىنىڭ ءتۇيىندىسىن وسىدان تاۋىپ الار ەدىڭىز. سەبەبى، فاريزا ولەڭگە وزەك بولار سۋبەكتىنى شىڭىراۋ مۇحيتتىڭ تۇبىنەن، نە بولماسا بيىك بۇلتتىڭ ارعى جاعىنان ىزدەمەيدى، ءوزى ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان قوعامنان، سول قوعام مۇشەلەرىنىڭ كوكىرەگىنەن تابۋعا تىرىسادى. ال، قوعامنىڭ ادامگەرشىلىك تۇرعىدا قانداي دارەجەدە، قاي باعىتتا دامىپ كەلە جاتقانىن اينالامىزداعى ادامدار ساناسى ارقىلى اجىراتاتىنىمىز جانە راس. دەمەك، ادامعا اۋا مەن سۋ قانداي قاجەت بولسا، «ارتىندا ولمەيتۇعىن ءسوز قالدىرعىسى» كەلەتىن اقىننىڭ ءوز جىرىنا وزگەنىڭ مۇڭى سونداي قاجەت.
فاريزانىڭ وسى پىكىرىنە ۇقساس تاعى ءبىر ويلارى بار:
جاۋرايمىن ءنارىن جۇتپاسام
قيماسىم بولعان قايعىنىڭ.
بۇل نە، تورىعۋ ما، ءتۇڭىلۋ مە؟ ولاي ەمەس. ىزگىلىك ءۇشىن كۇرەس ءالى ءجۇرىپ جاتىر. سارايداي ءۇي سالىپ، جۇمساق كولىككە مىنگەنىنە ءماز بولىپ جۇرگەندەر، ارينە، ويسىز ءومىر كەشەدى. ولار، قاجەت دەسەڭىز، ءوز وشاعىنىڭ ارتىقشىلىعىن باسقا وشاقتىڭ ەسەبىنەن قۇراپ وتىرعانىن دا تۇسىنە بەرمەيدى. وسىندايدا ابايدىڭ «ويلى ادامعا قىزىق جوق بۇل جالعاندا» دەگەن ءسوزى ەسكە تۇسەدى. فاريزانىڭ ايتىپ وتىرعان قايعىسىنىڭ ءتۇپ نەگىزى سول «وي» بولۋى كەرەك. اقىن ولەڭىنىڭ ومىرشەڭدىگى الەۋمەتتىك ويلى دا ورىندى پىكىر ايتا بىلۋىنە بايلانىستى. اقىن قاشان دا، قانداي جاعدايدا دا ادام ساناسىن جاڭعىرتۋشى، اق پەن قارانى تارازىعا تەڭ تارتا بىلەر، كۇرەسكەر بولۋى كەرەك. ومىردە كەزدەسەتىن كۇماندى سۇراقتارعا باس اۋىرتپاي «مەنسىز دە ايتىلا جاتار» دەپ بۇلتارۋعا نەمەسە «وسىنى جازسام، وسىلاي جازسام، الدەكىمدەرگە ۇناماي قالارمىن» دەپ جالتاقتاۋعا ەشبىر اقىننىڭ حاقىسى جوق. ءتىپتى ارىگە بارساق، بۇل - ءاربىر ادال ازاماتتىڭ مىندەتى. ازاماتتىق ليريكانى سولاقاي ءتۇسىنۋ پوەزيا دامۋىنا قانشاما زيانىن تيگىزگەنىن كوكەي-كوزى اشىق وقىرمان قاۋىم جاقسى بىلەدى.
ءبىزدىڭ كەيدە ماسەلەنىڭ بايىبىنا بارماي سىرتتاي تون پىشەتىن ادەتىمىز دە جوق ەمەس. دەگەنمەن ءومىر - وزگەرىس، ءوزىنىڭ جاڭا تەرميندەرىنىڭ مازمۇنىن قالاي اشۋ كەرەكتىگىن ۇزدىكسىز ۇيرەتىپ كەلەدى. سوڭعى جيىرما شاقتى جىلدىڭ جۇزىندە عىلىمي-تەحنيكالىق ريەۆوليۋسيا دەگەن اتاۋعا ابدەن ءتىل جاتتىقتىرىپ الدىق. ال، فاريزا ءوز "ريەۆوليۋسياسىندا" بۇل تەرمينگە مۇلدە باسقا تۇستان كەلگەن. بۇل - ادامنىڭ جان دۇنيەسىندەگى، رۋحاني قالىپتاسۋىنداعى ريەۆوليۋسيا. جانە مۇنى اقىن وقۋشىمەن اشىق سىرلاسا وتىرىپ باياندايدى. تىڭ ريەۆوليۋسيالار اكەلگەن XX عاسىردىڭ پلانەتامىزعا سىيلاعان جاڭالىعى مول. سونىڭ ءبىرى — ادامداردىڭ پسيحولوگيالىق ورىس-ولشەمىنىڭ قايتادان كەسىلىپ-پىشىلۋى. قاۋىرت وركەندەگەن وركەنيەت قازاق حالقىنىڭ تىرشىلىك جايلى تانىم، تۇسىنىگىن تۇبەگەيلى وزگەرتتى. قوي قۇرتتاپ، ىرىمشىك ۇيىتۋعا عانا جارالعان سامارقاۋلىق الدەقاشان جويىلدى. سوندىقتان فاريزانىڭ:
جاڭعىرۋى ءۇشىن جانىمدا
ميىم با، وي ما، قانىم با -
توعىتىپ توپاندى اعىنعا
وت بەرەر جانعا، جانارعا
ريەۆوليۋسيا كەرەك ماعان دا! - دەۋى ابدەن ورىندى. سەبەبى، ريەۆوليۋسيا اقىن ءۇشىن جەردەگى جەكە سارىندى قالىپقا سالعان تىرلىكپەن «بىتىسە الماۋ» ەكەن. جالپى اقىن تۆورچەستۆوسىندا قوعام وركەندەۋىن باقىلايتىن قىراعىلىق باسەڭسىمەۋى كەرەكتىگى كوپتەگەن شۋماقتاردا اق الماستاي جارق-جۇرق ەتىپ كورىنىپ جاتادى.
باستاۋلاردى بىتەيتىن جولىن بوگەپ،
كولبەگەندەر ءومىردىڭ تورىندە ەرەك
دانىشپانسىپ، كۇنگەيدىڭ تالماپ نۇرىن،
ۇعۋى ءۇشىن قاڭباقتاي سالماق قۇنىن
ريەۆوليۋسيا داۋىلى سوعۋ كەرەك.
ءيا، ءومىر تارازىسىنداعى ءوز سالماعىن، ءوز قۇنىن بىلمەيتىندەر باسقانىڭ قادىر-قاسيەتىن باعالاي الماس تا. سول سەبەپتەن دە ءار ادام «مەن كىممىن» دەگەن سۇراقتىڭ توڭىرەگىندە تولعانۋعا مۇددەلى.
ەگەر:
قاجەتسىز سەزسەڭ ءوزىڭدى
ءومىر ءسۇرۋدىڭ ءمانى جوق.
اقىن قالامىنا قۋات بەرگەن تۋعان ەلدىڭ تۇتاس بەينەسى دە كوركەم. ەلىن ەمىرەنە سۇيگەن اقىن عانا وسىلاي جىرلاي الماق.
ەلىم مەنىڭ شۋاقتاي بەسىندەگى.
ۇلى وتاننىڭ قىسقاشا دايەكتەمەسىن اقىن وسىنداي ۇعىمعا جەڭىل ءبىر جولمەن ايتىپ بەرگەن. وسى ارادا ايتا كەتۋ قاجەت، فاريزانىڭ جىرلارىندا ۇيقاستى بۇزىپ - جارىپ جاڭالىق اشۋ، نەمەسە، بىرەۋ ءبىلىپ، بىرەۋ ەستىمەگەن سوزدەردىڭ جيىنتىعىن قۇراپ ەكسپەريمەنت جاساۋ سياقتى ءارسىز ءادىستىڭ قولتاڭباسى بايقالمايدى. ونىڭ تاقىرىپتىق تا، مازمۇندىق تا، ارىگە كەتسەك، ءتۇر ىزدەنىستەرى دە بۇگىنگى پوەزيا تالابىنا ساي قاراپايىم، شەبەر تىگىنشى پىشكەن كويلەكتەي قونىمدى.
شولپان جاقتان بازارلىق كۇتەتىندەي
كوگەرشىندەر جول توسىپ ءجۇر اسپاندا.
بۇل - بايقوڭىردان بەيبىت ماقسات كورابلدەرىن ۇشىرىپ جاتقان ەلدىڭ بەيكۇنا اسپانى.
ەنگەندەيسىڭ عاجايىپ ءان ەلىنە،
جوق، ساياسات، توپتاردىڭ الەگى دە.
مۇنداعى ەلدەر ەشقاشان قول سۇقپايدى
ءبىر-بىرىنىڭ ىشكى ىستەر الەمىنە.
بۇلار - قامسىز-مۇڭسىز كۇلكىگە باتىپ، شات-شادىمان ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءبىر اتانىڭ - ءبىر وتاننىڭ بالالارى.
«تىنىشتىق كۇيگە تۇسسە، قايراڭداعى بالىقتاي تۇنشىعاتىن» اقىننىڭ جاڭا جىر جيناعى - بۇگىنگى قازاق پوەزياسىنىڭ بيىكتە تۇرعان دۇنيەلەرىنىڭ ءبىرى. تاقىرىپ اۋقىمى دا كەڭ: وتان، ريەۆوليۋسيا، بولاشاق، ۇرپاق قامى، بۇگىنگى ءومىر سالتى. وسىعان قاراپ، ونىڭ:
...مىلتىق، بومبا قاجەتسىز! ءبىراق، بۇگىن
تەك قارۋسىز قالماسىن اسىل جىرلار! - دەگەن اقىندىق كرەدوسىنا قوسىلامىز. فاريزا وڭعارسىنوۆانىڭ «سۇحبات» - جيناعى قازاق پوەزياسىنىڭ ءومىربايانىنداعى ۇرپاقتار كوڭىلىن ەلەڭ ەتكىزەتىن دۇنيە.
اقتوبە. 1984 ج
You Might Also Like
-
ايقىن دا قانىق بوياۋى مول، تەرەڭ وي مەن رۋحقا تولى تاماشا تۋىندىلار بەرگەن قازىرگى قازاق پوەزياسىنىڭ وزىق وكىلدەرىن ءبىز ورىندى قۇرمەت تۇتامىز. ال، پوەزيانىڭ وسىنداي ءبىر شوعىر اقساقالدارى مەن ساردارل...
