جۇرەكتىڭ ءزارۋ سۋسىنى
ءوزى العاش رەت دەپۋتاتتىققا ۇسىنىلعان جينالىستان زاۋرە ۇيىنە الابۇرتىپ ەرەكشە سەزىممەن ورالدى. اسىعا كۇتىپ وتىرعان اناسى ەسىكتەن كىرە-اق جانىنا جەتىپ كەلىپ، اينالاسىن ءاجىم تورلاپ، نۇرى توزا باستاعان كوزدەرىن سىعىرايتا بەتىنە ءۇڭىلدى. "قالاي بولدى؟ قينالعان جوقسىڭ با؟ ءبارى دە جاقسى ءوتتى مە، كۇنىم؟" انا جانارىنان وسى سۇراقتى ءۇنسىز وقىعان زاۋرە وزىنەن بويى الدەقايدا الاسارىپ قالعان، دۇنيەدەگى وزىنە ەڭ جاقىن ادامىن تۇڭعىش رەت بالالىقتان وزگە ءبىر ىستىق سەزىممەن قۇشاعىنا تارتتى. «ابىرجىما، اناشىم. ءبارى دە جاقسى ءوتتى." دەگەنى ەدى بۇل. سونى ءۇنسىز ۇعىپ، كوڭىلى جايلانعان ءارى الدىندا تۇرعان مىناۋ جالعىز پەرزەنتىنەن وسى ءسات ءوزىنىڭ ەندىگى تىرەگىن تانىعانداي بولىپ شۇكىرشىلىك ەتكەن مانار دا ەندى قىزىنىڭ قۇشاعىنا بالاشا ەنە بەردى...
سوعىستان كەيىنگى جىلدار بولاتىن. ول كەزدە اكەسىز بالا دا از ەمەس ەدى عوي. مۇنىڭ اكەسى سوعىستان امان-ەسەن ورالسا دا، سول ءبىر داۋىلدى جىلداردان كەيىنگى كوپ جەتىمنىڭ قاتارىنا ءوزى دە قوسىلىپ كەتتى. جەتىمدىگىنىڭ ەڭ وكىنىشتىسى دە، ەڭ قاسىرەتتىسى دە وسى ەكەنىن زاۋرە ەس بىلە ۇقتى. ءبىراق امال نە؟! ءوزىنىڭ قاسى مەن قاباعىنا عانا قاراپ، باسقا باقىت ىزدەمەگەن انا جايى دا ەندى مۇنىڭ كوكىرەگىن ۋداي اشىتاتىن حالگە جەتكەن. ونىڭ دا وزىنەن وزگە ەشكىمى جوق ەكەندىگىن ويلاعاندا قابىرعاسى قايىسادى-اق. تاعى دا امال قايسى؟
ونىڭ ينستيتۋت ءبىتىرىپ، مۇناي ونەركاسىبىڭدە جۇمىس ىستەي باستاعانىنا دا ەكى-ۇش جىلدىڭ ءجۇزى وتكەن. ەندىگى بار قولىنان كەلگەنى — وسى ءبىر اياۋلى ادام ءومىر بويى ءوزىن قالاي الپەشتەپ وسىرسە، ونى دا سولايشا ايالاپ ءوتۋ. زاۋرە ءقازىر ءوزىنىڭ وسى ويىن. ويىن عانا ەمەس مىندەتىن دە وتەۋ كەزەڭى باستالدى دەپ ەسەپتەيتىن. الگىندەگى ءبىر بالالىقتان ارىلا تۇسكەن قالپى دا سونىڭ اسەرىنەن دەپ ءبىلدى.
قاليلا تەلەفون سوقتى، — دەگەن اناسى ەكەۋى جينالىس اڭگىمەسىن تۇگەسە بەرە.
قاليلا وبلىس ورتالىعىندا تۇراتىن زاۋرەنىڭ دوس قىزى. كەزىندە ەكەۋىنىڭ شەشەلەرى جۇمىستاس بولعان. سودان بەرى ءۇي ىشتەرىمەن جاقسى ارالاسىپ تۇرادى.
نە ايتادى؟
شەشەسى الدىمەن ءسوزىمدى قالاي قابىلدار ەكەنسىڭ دەگەندەي بۇعان زەر سالا قاراپ ءوتتى.
— ايشا پەنسياعا شىعىپتى. وسىندا قىدىرىپ كەلىپ قايتقالى وتىر ەكەن، — دەپ ءبىر قويدى.
ءسوز ماقامىنا قاراپ، زاۋرە شەشەسىنىڭ ايتايىن دەگەن نەگىزگى ءسوزى بۇل ەمەس ەكەنىن ءبىلىپ وتىر. ونىڭ ۇيىنە قاليلانىڭ شەشەسىنىڭ كەلىپ جۇرگەنى ءبىر بۇل ەمەس. وزدەرى مۇنايشىلار قالاسىنا كوشىپ كەلگەننەن بەرى دە وسى ۇيدەن تالاي رەت ءدام تاتقان.
— كەلسىن. سەنىڭ تالدارىڭنىڭ ءتۇبىن قوپسىتىپ، باقشاڭا كومەكتەسەدى، — دەدى بۇل دا جايمەن ءسوزدىڭ ارتىن باعىپ.
مانار ەندى قىزىنان ەشتەڭەنى جاسىرىپ قالا المايتىنىن سەزدى دە، اڭگىمەنىڭ توق ەتەرىنە كوشتى.
— وتكەندە ءوزىڭ ايتىپ كەلەتىن قىزدى قاليلا دا كورىپتى. ءتىپتى سەنەن اۋمايدى دەيدى...
شەشەسى مىنا سوڭعى جاڭالىعىن ايتا باستاعاننان اۋزىنا اپارا بەرگەن كەسەسىن كىلت كىدىرتكەن زاۋرە، ءسوز اياقتالار اياقتالماستا ونى لاق ەتكىزىپ، ۇستەل ۇستىنە قويا سالدى دا، ورنىنان ۇشىپ تۇردى. جۇگىرىپ بارىپ تەلەفون قۇلاعىنا جارماسقان. — اللو! اللو! اعا، ءسىزسىز بە؟ ورتالىققا جۇرەمىن دەپ وتىر ەدىڭىز عوي؟ مەنى دە الا كەتىڭىزشى. ءبىر جۇمىس بولىپ. جاقسى.
مانار العاشىندا ونىڭ ويىنا نە كەلگەنىن تۇسىنگەن جوق.
— نەمەنە؟ جول جۇرەسىڭ بە؟ — دەدى ساسىپ.
— دۇكەننەن ءبىر زاتتار قارايىن دەپ ەدىم. ءبىزدىڭ باستىق بۇگىن سول جاققا جۇرەدى ەكەن، سونى پايدالانىپ جەتىپ قالايىن...
زاۋرە كەسەدە قالعان شايىن اسىعىس ۇرتتاي سالىپ، تۇپكى بولمەگە بەتتەگەن. مانار قىزىنىڭ سىر شاشقىسى كەلمەي تۇرعانىن سەزدى.
— ويىڭداعىنى نەگە بۇگەسىڭ؟! — داۋسى باسەڭ شىققانىمەن، سالماقتى. — تاستاپ كەتكەن اكەڭنىڭ قىزدارىنا تابا بولعالى بارا جاتقان جوقسىڭ با، ايتەۋىر، — ىشىندە بۇعىپ جاتقان وكپە اسەرىنەن اۋزىنان ەرىكسىز شىعىپ كەتكەن مىنا ءسوزدى ءوزى دە ايتارمىن-اۋ دەپ ويلاماسا كەرەك. الدەنە ىزدەگەندەي بۇگەجەكتەپ كەتتى. قىزى دا ۇستىنەن سىپىرا بەرگەن حالاتىن ورتا جولدا ۇستاپ قالعان كۇيى جالت بۇرىلدى. شەشەسىنىڭ بۇرىن ءوزى اڭعارماعان دارمەنسىز كۇيىن كورىپ، قايتا بۇرىلىپ كەتكەن. ءبىراق كوڭىلىنە كەلگەن ءسوزدى ىركىپ قالا المايتىن ادەتىمەن:
— تاستاسا تاستاعان شىعار. ال كىمنىڭ كىناسىنەن تاستاعانىن مەن بىلمەيمىن، — دەپ سالدى.
ماناردىڭ كوزىنەن ىستىق جاس بۇرق ەتكەن.
— مۇمكىن مەن كىنالى شىعارمىن. مۇمكىن ەكەۋمىزدەن دە بولعان شىعار. ەندى ونى دالەلدەي الارمىسىڭ؟! بۇل دۇنيەدە جوق ادامدى كۇستانالاپ مەن نە دەيىن؟!
شەشەسىنىڭ كوز جاسى جانىنا باتقان قىز شىدامادى. تەز بارىپ قۇشاقتاي العان.
— كەشىرشى، ماما! كەشىرشى مەنى! — دەي بەرەدى قايتالاپ. اكەسىنىڭ و دۇنيەلىك بولىپ كەتكەنىن وسى ارادا تۇڭعىش رەت ەستىپ تۇرسا دا، ءمان بەرگىسى كەلمەدى. — تىڭداشى، مەن شىنىمدى ايتايىن، — دەگەن اقىرى كوڭىلىن اۋلاپ.
— سويلەسىپ جۇرگەن ءبىر جىگىت بار دەپ ەدىم عوي، سول تۋعان كۇنىنە شاقىرعان. ال بۇگىن كەتىپ قالىپ، انا ۇقساس قىزدىڭ جايىن بىلگىم كەلگەنى دە راس. ونىڭ قانداي كىناسى بار، ماما؟! ءوزىڭ ويلاشى...
— سەنى دۇرىس تۇسىنسە جاقسى عوي. ساعىڭ سىنسا، قايتەسىڭ؟ — مانار بۇل جولى قىزىنا كوز جاسىن كورسەتۋدەن يمەنگەن جوق. اسىعىس كيىنە باستاعان ونىڭ جانىنا كەلىپ ەڭىرەپ جىلاپ، بۇكتەتىلە وتىرىپ قالدى...
* * *
وزگە تۋىستان جۇرداي، اناسىنان دا جالعىز زاۋرە كىشكەنتايىنان-اق كوپشىل ەدى. اينالاسىندا ۋ-شۋدىڭ كوپ بولعانىن ۇناتاتىن. وزىنە ەشتەڭە قالماسا دا، قولىندا بارىن دوستارىنان ايامايتىن. ولاردىڭ اتىنا كىر كەلتىرمەۋ ءۇشىن ولگەن-تىرىلگەنىنە قارامايتىن.
...بىردە بۇلاردىڭ كلاسىنىڭ وقۋشىلارىنا دالاعا اكەلىپ توگىلە سالعان كومىردى وتىن ساقتايتىن سارايعا تاسۋ تاپسىرىلادى. التىنشى كلاسس وقيتىن ەس ءبىلىپ قالعان بالالار جۇمىستى وزدەرى دە بىتىرەدى عوي دەپ، مۇعالىمدەرى كەتىپ قالسا كەرەك. باقشا داقىلدارىنىڭ پىسكەن كەزى ەكەن. بۇلار جۇمىسقا ەندى كىرىسكەن ۋاقىتتا بالالاردىڭ بىرەۋى اۋىلعا قاربىز اكەلىپ ساتقالى جاتقانىن حابارلايدى دا، ءبارى سول جاققا قاراي جوسىلا جونەلەدى. "ءمۇعالىم ۇرسادى"، — دەگەن ەسكەرتپەگە ەلەڭدەگەنمەن، قاربىزدىڭ ءتىل ۇيىرەر ءتاتتى دامىنە ەلىتكەن ولار قولدارىن ءبىر سىلتەيدى. ءسوزىن تىڭداتا الماعان كلاسكوم جىلارمان حالگە كەلسە دە، تىستەنىپ ءوز ايتقانىنان قايتپايدى. ەكى-ۇش ساعاتتان كەيىن كەلگەن ءمۇعالىم بەت-اۋزى كومىر مەن تەردەن ايعىز-ايعىز بولعان جالعىز زاۋرەنى كورەدى...
جاس ورگانيزمگە شامادان تىس سالماق ءتۇسىپ، ءبىر جەرىنە زاقىم كەلمەدى مە دەپ قورىققان ءمۇعالىمى ونى ارەڭ قويدىرىپ، اناسىنا الىپ بارادى. مۇعالىمنەن بەتەر قورىققان اناسى دارىگەرگە جۇگىرەدى. ولاردىڭ قورقىنىشتارى دا بەكەر ەمەس ەدى، سودان بالانىڭ ونە بويى قوزعالتپاي ون كۇن جاتىپ قالادى. سوڭىنان ونىڭ نەگە ويتكەنىن سۇراعان اناسىنا: "كومىر تاسىلىپ بىتسە، كەتىپ قالعاندارى ءۇشىن بالالارعا ءمۇعالىم ۇرىسپايتىن شىعار دەدىم"، — دەگەنى بار.
قارشاداي قىزىنىڭ دوستارى، شىنىندا دا، ول كەزدە بۇلاردىڭ جالعىزدىعىن بىلدىرتپەيتىن. ەندى ولاردى قايدان تاباسىڭ؟! اندا-ساندا بىرەۋى بالاسىن كوتەرىپ، بىرەۋى سوڭدارىنان ەرتىپ، كىرىپ شىقسا، سوعان دا ءماز. كوبىن ايىندا-جىلىندا ءبىر كورسە كورەدى، كورمەسە ول دا جوق.
— قاشان تۇرمىسقا شىعاسىڭ؟ — مانار قىزىنا العاشىندا يمەنە قوياتىن بۇل سۇراعىن كەيىنگى كەزدەرى ۇرىسىپ تا قويۋشى ەدى. ءبىراق قىزىنىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىنان وزگەرىس بايقالار ەمەس. ءتىپتى كەيدە شەشەسىنە:
— مەنەن قۇتىلا الماي ءجۇرسىڭ بە؟ مۇمكىن مەنى ۇزاتىپ جىبەرىپ، ءوزىڭنىڭ دە كۇيەۋگە شىعاتىن ويىڭ بار شىعار، — دەپ، وزىنە قارسى شابۋىل باستايتىن. كەلە-كەلە اناسىنىڭ ءازىل كوتەرەردەي شاماسىنىڭ جوق ەكەنىن كورىپ، ولاي سويلەۋدىڭ ءجون ەمەسىن ۇقتى.
— شىعامىن عوي، نەسىنە اسىعام؟ — دەيدى ەندى، — الدى-ارتىما قاراماي بىرەۋگە بارىپ الىپ، سونان سوڭ سەن سەكىلدەنىپ، ەكى جىلدان سوڭ بوپەمدى قۇشاقتاپ، قايتىپ كەلسەم، نەسى ابىروي...
قىزى وسىلاي دەگەندە، مانار ەرنىن تىستەيدى. سونان سوڭ ول كۇنگى اڭگىمە دە اياقتالادى. جاسى جيىرما بەستەن اسىپ بارا جاتقان شاعىندا كۇيەۋگە شىق دەپ جىك-جاپار بولادى، ول كەلە-كەلە بۇعان دا كوندىگە باستاعان قالىپقا كوشكەن.
ءبىر كۇنى قىزى ويدا جوق تۇستە جوق ءبىر اڭگىمە شىعاردى.
— سەن قىزىقسىڭ، ماما. سونشا جىل بويى ءبىر ماعان قاراپ وتىرا بەرگەنشە، نەگە بىرەۋ تاۋىپ المادىڭ؟ ەگەر مەن تۇرمىسقا شىعىپ كەتسەم، جالعىز قالامىن-اۋ دەپ قورىقپادىڭ با؟ ال مەنىڭ جايىمدى ويلاعان ەكەنسىڭ، ونى نەگە تولىق ويلامادىڭ؟
— نەنى ويلاماپپىن؟ — دەدى شەشەسى جۇلىپ العانداي. تىكسىنىپ قالعان. ءبىراق قىزى ۇندەي قويماعاننان كەيىن تاعى دا، — سەنى ءوسىردىم. ەشكىمنەن كەم بولعان جوقسىڭ. جوعارى ءبىلىم الدىڭ. ەندى تۇرمىسقا شىق دەپ قۇدايدىڭ زارىن قىلىپ وتىرمىن. وزىڭە لايىق ادام تاپساڭ، ءبىر ءۇي بولىپ كەتەر ەدىڭ. مەن نەمەرە سۇيەر ەدىم. جاساۋىڭدى دا ەشكىمدىكىنەن كەم قىلماس ەدىم. ەندى نە ىستە دەيسىڭ ماعان؟! — ەشتەڭەگە تۇسىنە قويماعان انا جۇزىنەن اشۋ تابى دا جىلت ەتە كەتتى. زاۋرە ونى تەرەڭگە جىبەرگىسى كەلمەدى:
— ونىڭ ءبارىن بىلەمىن، — دەدى بايىپپەن، — تەك بىلمەيتىنىم، مەنىڭ ءبىر دە ءبىر تۋىسىم جوق. مەنىڭ ەشكىمىم جوق. مەن سەنەن باسقا ەش جانعا ەركەلەي المايمىن. ەشكىمنىڭ ەسىگىنەن رۇقساتسىز كىرە المايمىن. ءبىر كۇنى سەن دە ءولىپ قالساڭ، نە ىستەيمىن؟! مىناۋ دۇنيەدە مەنىڭ ءبىر دە ءبىر جاناشىرىم قالعان جوق دەگەن ءسوز ەمەس پە بۇل؟! ءبارىن ويلاعاندا، مەنىڭ جاساۋىما دەيىن ويلاعاندا، وسىنى نەگە ويلامادىڭ؟! نەگە ءويتتىڭ، ماماتاي؟! — قىزى كوزىنەن ىرشىپ كەتكەن جاس مونشاعىن ساۋساعىمەن ءىلىپ تاستاپ، ورنىنان تۇرىپ كەتتى. بۇل ماناردىڭ ءوز پەرزەنتىنىڭ سۇراعىنا تۇڭعىش رەت جاۋاپ بەرە الماي قينالعان ءساتى. كەۋدەسىن ۋداي اشىتقان وكىنىش سالماعىنان ەسەڭگىرەگەندەي كۇي كەشىپ، سول كۇنى ۇزاق ۋاقىتقا وزىنە ءوزى كەلە العان جوق.
"كۇيەۋگە نەگە تيمەدىم ەكەن؟! ەڭ بولماسا بالالار ۇيىنەن دە وسىعان ءبىر سەرىك تابىلار ەدى عوي. ءومىر بويى سوقا باسىم وتىرعاننان كىمگە پايدا ءتۇستى؟! جالعىز قىزعا قاراپ، سونىڭ عانا قامى ءۇشىن، سول ەشتەڭەدەن كەندە بولماسىنشى دەپ ءجۇرىپ قانا قارتايعاندا بۇنداي ءسوزدى ەستيمىن دەپ كىم ويلاپتى؟!" ەندى ويى وسىلاي ويىسىپ، باسى قاتىپ جۇرگەن مانارعا ءبىر حابار جەتتى. زاۋرەسى وبلىس ورتالىعىنا بارىپ ءجۇرىپ، وزىنەن اۋمايتىن ءبىر قىزدى كورگەنىن ايتىپ كەلدى. مۇمكىن جاي عانا ۇقساس شىعار. وندايلار از با؟ ادامعا ادام ۇقساي بەرمەي مە؟ ايتەۋىر، بالا جوعالتپاعانى وزىنە ايان. ءبىراق بۇعان ەمەس، اكەسىنە تارتقان قىزىنىڭ سول اكەدەن تۋعان ءسىڭلىسى ەمەسىن كىم ءبىلىپتى؟! ال ولاي ەكەنى راس بولسا، تۋىس ىزدەپ زارىعىپ جۇرگەن قىزىن ونىمەن نەگە تابىستىرماسقا؟! مىنە، ماناردى ەلەڭ ەتكىزگەن وسى وي ەدى. قاليلانىڭ تەلەفوننان ەش ماقساتسىز ايتىلا سالعان اڭگىمەسى كوكىرەگىندە جۇرگەن وسى ويىنا تاعى قوزعاۋ سالعان. ىشتەي ءبىر تۇجىرىمعا كەلگەن سوڭ وسى جايدى قىزىمەن كەڭ وتىرىپ سويلەسۋگە نيەت ەتتى. ءبىراق ءبارى بۇلايشا اياق استىنان شۇعىل بەتبۇرىس الادى دەپ كۇتپەگەن. ءسويتىپ زاۋرە ورتالىققا ءجۇرىپ كەتتى.
* * *
بۇلار مۇنايشىلار قالاسىنا العاش كوشىپ كەلگەن كۇندەردىڭ بىرىندە اڭگىمەلەسىپ تۇرعان ءۇش-تورت قۇرىلىسشى ايەلدىڭ جانىنا وتە بەرىپ زاۋرە ءوزى تۋرالى ولاردىڭ: "سموتري، كاكايا پرياتنايا كازاشكا؟!" دەگەندەرىن ەستىپ قالعانى بار. ءوزىڭنىڭ جۇرتقا ۇنامدى كورىنەتىنىڭدى بىلگەن قانداي جاقسى؟! ۇيگە بالاشا قۋانىپ كەلىپ، ەستىگەنىن اناسىنا جەتكىزگەن. مانار دا قىزىن جاڭا كورگەندەي سۇيسىنە قاراپ تۇرىپ:
كىشكەنتاي قازاعىم مەنىڭ؟ سەن اكەڭ سياقتىسىڭ، — دەگەن-دى.
وبلىس ورتالىعىنىڭ ءبىر شەتىنەن سالىنىپ جاتقان جاڭا ۇيلەردىڭ اراسىنان وزدەرىنە كەرەكتىسىن ىزدەپ ءجۇرىپ، زاۋرە سول كەزدى ەسىنە الدى. بۇعان ۇقساس جاس قىزدىڭ ستاتيستيكا باسقارماسىندا ىستەيتىن تانىس ايەلدەرمەن بىرگە جۇرگەنىن كورىپ، قاليلا ونىڭ جايىن كەزدەيسوق ءبىلىپتى. كورشى وبلىستان وزدەرى جۋىردا عانا كوشىپ كەلگەن كورىنەدى. ۇيلەنگەن اعاسى بار ەكەن. ءوزى مەكتەپتى بىلتىر ءبىتىرىپتى. شەشەلەرىمەن بىرگە تۇرادى دەيدى. اكەلەرى قايتىس بولىپتى. سوڭعى دەرەك مۇنىڭ تۇپكى ويىن تاعى دا راستاي تۇسكەندەي كورىندى.
— ساعان قاجەتتىگىن بىلسەم، سۇراستىرا تۇسەر ەدىم. ال ماماڭا ساعان ءتىپتى ۇقساس بولعان سوڭ ايتا سالعانمىن. — مۇنايشىلار قالاسىنان تۇندەلەتىپ جەتكەن قۇربىسىنا ايتقانى وسى. — ستاتيستيكا باسقارماسىندا مەنىڭ ءبىر كلاستاسىم ىستەيدى. اۆتوبۋستى ءبىر جەردەن كۇتەمىز عوي. جانىنداعى قىزدى كورىپ، قاي جاقتىڭ بالاسىسىڭ دەگەنمىن. ءسويتىپ اڭگىمەلەسىپ كەتتىك...
ءبىرازدان سوڭ ەكەۋى قاليلانىڭ ءوزى ايتقان تانىس كەلىنشەگىنە سوعىپ، ۇقساس قىزدىڭ ادرەسىن العان. مىنە، ولار اقىرى بەس قاباتتى ۇزىن ءۇيدىڭ ءتورتىنشى كىرە بەرىسىنىڭ الدىنا كەلدى. ماڭدايشاداعى سيفرلارعا قاراپ، ىزدەگەن پاتەرلەرىنىڭ قايدا ەكەنىن دە وڭاي تاۋىپ العان. ءبىراق قالاي بارادى؟ كىمبىز دەپ بارادى؟ كەشەدەن بەرى الىپ ۇشقان كوڭىل ەندى سايابىرسىپ قالعانداي. كەشەدەن بەرگى باتىلدىق ەندى بىرتىندەپ كەمىرىلىپ بارا جاتقان سياقتى.
كۇن — دەمالىس. ءالى ساعات تا توعىز بولا قويماپتى. ۇيىقتاپ جاتۋلارى دا مۇمكىن-اۋ. ولار وسى ءبىر سىلتاۋمەن كوڭىلدەرىن دەمدەپ، ەسىك الدىنداعى ورىندىققا جايعاستى.
— مەنىڭ وسىلار كوشىپ كەلگەن اۋىلدا تۇرعانىم راس قوي. سول جەردە تۋىستارىم قالعان. اكەمنىڭ ەكىنشى ايەلىنەن تۋعان سىڭلىلەرىم بار دەيدى. سولاردى ىزدەپ ءجۇرمىن، — دەپ زاۋرە ءبىر كەزدە بەرىك توقتامعا كەلگەندەي، ورنىنان بەكەم كوتەرىلدى. "شىنى دا سول ەمەس پە؟ باسقا نە دەۋگە بولادى؟ تۋىسىم دەپ مويىنداماسا، ونى كورەرمىز". وسى ويمەن قاليلا دا باسىن يزەي قوستاعانىن ءبىلدىرىپ، تۇرۋعا ىڭعايلاندى.
ءدال وسى كەزدە كىرەبەرىستەن ءبىر دابىر ەستىلدى. شاماسى بىرەۋلەر دالاعا شىعىپ كەلە جاتىر. ەكى قىز الدەكىمدى كۇتىپ وتىرعان راي تانىتا قايتادان وتىرا قالىستى. كوپ ۇزاماي ءۇش-تورت جاسار بالا كورىندى. سوڭىنداعىلارعا الدەنەنى بىلدىرلاي سويلەپ كەلەدى. قولىندا ۇرىلگەن قولتىراۋىنى بار. تەڭىزگە جينالعاندار-اۋ دەپ ويلادى بۇلار. بالا الدارىنان جۇگىرىپ وتكەن. سوڭىنان اكەسى شىقتى. ءبىر قولىندا تاماق سالىنعان بولۋ كەرەك، ۇلكەندەۋ دوربا. ءبىر قولتىعىندا — جەڭىل-جەلپى توسەنىشتەر، الدەقانداي ءبىر اۋەندى ىسقىرا اندەتىپ، ەركىن شىعىپ كەلە جاتقان ول ەسىك الدىنداعى بەيتانىس قىزداردى كورىپ، ونىسىن قويا قويدى. ءبىراق سول جۇرىسىنەن تانباي، سونادايعا بارىپ قالعان ۇلىنىڭ سوڭىنان جونەلە بەردى.
كىرەبەرىستەگى شۋ ءالى بىتپەگەن. تاعى بىرەۋلەردىڭ كەلە جاتقانى ءبىلىندى. وسى مەزەت زاۋرە قۇربىسىنا:
— قىزدىڭ اتى كىم ەكەن؟ — دەپ سىبىر ەتتى.
قاليلا يىعىن قيقاڭ ەتكىزدى. سالدەن سوڭ الدارىنان شىعا كەلگەن تانىس بەينەنى كورىپ، مۇنى يىعىنان قاعىپ قالعان. جاڭا عانا ءوتىپ كەتكەن جىگىتتىڭ سوڭىنان قاراپ تۇرعان زاۋرە ەندى بەرى قاراي جالت بۇرىلدى. سوناداي جەردە كەلە جاتقان قىز وزىنە كوز الماي قاراپ كەلە جاتىر ەكەن. جانىندا، جەڭگەسى بولۋ كەرەك، جاس كەلىنشەك بار. بۇلارعا قاراپ اياڭداي بەرگەن قىزدان ول تەز وزىپ كەتتى. ۇزاپ بارا جاتقان بالاسى مەن كۇيەۋىنىڭ سوڭىنان اسىققانى كورىنىپ تۇر.
— سالاماتسىزدار ما؟ — قىز ءجۇز تانىس قاليلانى كورىپ، ءسال جىميىپ امانداستى. زاۋرە ونىڭ بەتىندە سيرەك شاشىلعان بولىمسىز سەكپىلدى بۇل جولى انىق كورگەن. وسى ءسات ونىڭ ءوز تۋىسى ەكەنىن كۇمانى دە قالمادى. الدەنە دەۋگە وقتالدى. سول مەزەت ەداۋىر ۇزاپ كەتكەن جاس كەلىنشەكتىڭ داۋسى ساڭق ەتتى:
— زاۋرەش! زاۋرەش دەيمىن، جۇرسەڭشى...
كۇتپەگەن جەردە ءوز ەسىمىنىڭ اتالعانى اسەر ەتتى مە، الدە كوكىرەگىنەن شىققالى تۇرعان ەڭ قاستەرلى سوزىنە بوگەت جاساعانعا ما، زاۋرەنىڭ جان-دۇنيەسى الاساپىران بولىپ قوبالجىپ كەتتى.
— ءقازىر قۋىپ جەتەمىن عوي، جۇرە بەر. — بۇل كىشكەنتاي زاۋرەنىڭ جاۋابى ەدى. — بىرەۋدى كۇتىپ وتىرسىزدار ما؟ — دەدى ول سونان سوڭ بۇلارعا قاراپ. ءوزىن ىزدەپ كەلىپ وتىر-اۋ دەگەن ويى جوق ەكەنى كامىل. الدەنە دەۋگە وقتالا بەرگەن قاليلانىڭ الدىن وراپ كەتكەن قۇربىسى:
— ءيا، اينالايىن. ءبىر جولداستاردى كۇتىپ وتىر ەدىك، — دەپ، جاۋاپ بەرىپ ۇلگىردى. سونان سوڭ سەندە ءبىزدىڭ جۇمىسىمىز جوق دەگەن كىسىشە، — قاليلا-اۋ، ءبىز وسى جەردە نەگە وتىرمىز؟ ءجۇر، ايالدامادان بارىپ كۇتەيىك، — دەپ، قۇربىسىن جەتەلەي جونەلدى. — ساۋ بولىڭىز.
وزىنە ارنالعان قوشتاسۋ ءسوزىن ەستىسە دە، الدەنەگە الاڭداعان قىز سول ورنىندا از ۋاقىت ويلانىپ تۇرىپ قالدى. سالدەن سوڭ عانا ەشتەڭەگە تۇسىنبەگەندەي، باسىن قيقاڭ ەتكىزىپ، تۋىستارىنىڭ سوڭىنان جۇگىرە جونەلدى. ول بۇل ساتتە ەندى از كۇننەن كەيىن ءوزى اينىماي ۇقساعان سوناۋ تۇسىنىكسىز جاننىڭ سوڭىنان مۇنايشىلار قالاسىنا ساپار شەگەتىنىن سەزگەن جوق ءوزى ءبىر كەزدە اڭداۋسىز جوعالتىپ العان، تۇڭعىش پەرزەنتىنەن اۋمايتىن ەكىنشى قىزىنا اكەسىنىڭ سونىڭ اتىن قويعانىنان دا، ەكى زاۋرەگە جايىپ سالاتىن ەكى انا جۇرەگىنە تەرەڭ كومىلگەن تالاي سىرلار جاتقانىنان دا حابارسىز ەدى. ءبىز سول جىرلاردىڭ سىرتقا شىعۋىنا، تۋىسقان باۋىرلاردىڭ بىر-بىرىمەن قالتقىسىز تابىسۋىنا تىلەكتەس ەدىك، بىرتە-بىرتە سولاي بولارىنا دا كوزىمىز جەتكەن. ويتكەنى جۇرەكتەر قاشان دا تۋىستىقتىڭ ىستىق قۇشاعىنا ىنتىق قالتقىسىز ماحابباتىنا سۋساۋلى عوي. تۋىستىق دەگەن ونىڭ ءزارۋ سۋسىنى ەمەس پە...
You Might Also Like
-
كيىز ءۇي — مال باققان كوشپەلى حالىقتاردىڭ قىسى-جازى وتىراتىن وتە قولايلى جانە ءتوزىمدى باسپاناسى. ول تەز قۇرىلىپ، تەز جينالادى. قىستا جىلى، جازدا سالقىن بولادى. كولەمىنە جانە سىرتقى كەيپىنە قار...
