InfoHub Logo

ۋىزداي كوكتەم ايىنىڭ ءدال وسىنداي ءبىر ماقپال ءتۇنى بولاتىن. ءدال قازىرگىدەي توڭكەرىلگەن سۇلۋ اسپان تورىندە گاۋھارداي شاشىلعان مىڭ-سان جۇلدىز توبەمىزدەن ءتونىپ تۇراتىن. وندايدا ءۇپ ەتكەن جەلى جوق جىپ-جىلى اۋا لەبىن سەزىنگەن سايىن جان-دۇنيەڭە راقات كۇيىن قۇيعان تابيعاتتىڭ وسىناۋ مامىراجاي قالپىنا ەلىتىپ، كوڭىلىڭە ايرىقشا ءمولدىر، اياۋلى ءبىر سەزىم ۇيالايتىن.

ءومىردىڭ بار جاقسىلىعى مەن تاتتىلىگىن ەندى عانا سەزىنگەن كوز ۇشىندا ءتۇن قۇشاعىنا ورانا ءۇنسىز مۇنارتقان تاۋ جوتالا مەن اياق استىندا سىلدىر قاعا يرەلەڭدەگەن تاۋ وزەنىنە، سوناداي تۇنگى اۋامەن بۋالدىرلانا جىلتىراعان اۋىل وتتارى مەن مىناۋ ءاربىر تاسى تانىس وسكەن ءوڭىردىڭ بەيبىت تىنىسىنا ەرىكسىز تەبىرەنە كوز تىگەسىڭ.

كەيدە وزەن بويىن ءۇنسىز جاعالاعان مەنىڭ جانىما قاشان قورعانشاق جۇرىسىمەن جاي باسىپ، قاشانعى ادەتىمەن ەكى قولىن قۋسىرىنا ءتۇسىپ كورشىم كەلەتىن. بۇل جاسى ەلۋ بەستەر شاماسىندا عانا ەكەنىنە قاراماستان، جۇرت "جالعىز كەمپىر" اتاندىرىپ جىبەرگەن جۇدەۋ ءوڭدى، اق سارى ايەل ەدى. الدە ونىڭ تۇسىڭكى ەڭسەسى مەن سۇيەنىشى جوق جالعىزدىعى ما، الدە مي ۇيالاعان شارالى كوزدەرىنەن بىردەڭە تۇيسىنەمىن بە، ايتەۋىر، ونى قاشان كورسەم دە، مەنىڭ جۇرەگىمدى تۇسىنىكسىز ايانىش تورلايتىن.

— تاعى وتىرمىسىڭ، — دەدى ول بىردە ءۇي جانىنداعى ۇلكەن تاس ۇستىندە دالا كوركىن تاماشالاعان مەنىڭ جانىما كەلىپ.

— اۋلىمدى ابدەن ساعىنىپ قالىپپىن. ونىڭ ۇستىنە ءبىزدىڭ ولكەمىز ءتىپتى سۇلۋ ەمەس پە، - دەدىم وعان. — تولعانباي قاراۋ ءتىپتى مۇمكىن ەمەس...

راسىندا دا، مەن وزەن تاۋى ىرگەسىندە، جاز بولسا كوك شالعىنعا ورانىپ، اينالاسى التىن ءداندى ەگىسپەن جايقالاتىن وسى ءبىر ايماقتى قاتتى ۇناتاتىنمىن.

— ءيا، — دەدى ول جايىمەن عانا، — بۇل ارانىڭ تابيعاتى دا، اۋاسى دا عاجاپ قوي. ونىڭ ۇستىنە جاسىڭنان ۇيرەنگەن جەرىڭ بولسا... ءومىرىمنىڭ بار قىزىعى مەن قۋانىشىن قايعىسى مەن قاسىرەتىن مەن دە وسىندا كورىپ كەلەمىن. قالعان كۇندەرىمنىڭ سىباعاسىن دا وسى ارادان الاتىنىم كامىل... ايتپاقشى، ءوزىڭ قاشان قايتاسىڭ؟ دەمالىستا ءجۇرسىڭ بە؟ — ونىڭ ءسوزىن كىلت بۇرىپ جىبەرگەنىنە كوڭىلىنىڭ بوساڭسىپ كەتىپ، سودان قىسىلعانىن نەمەسە انشەيىن اۋزىنا كەلگەنىن ايتا سالعانىن ايىرا الماي، بەتىنە بارلاي عانا كوز تاستاپ ەدىم، جانارىندا مولتىلدەگەن جاس تۇر ەكەن.

— بيىل كلاستاستار بولىپ كەزدەسۋ وتكىزەمىز عوي، وسى ماي مەيرامىندا. سوسىن...

— ماي مەيرامى دەيسىڭ بە؟ — ول الدەنە ەسىنە ءتۇسىپ كەتكەندەي ماعان جالت قارادى. سويتكەنشە بولعان جوق الگىندە عانا تۇڭعيىق كوزدەرىندە تۇنىپ تۇرعان كوز جاسى اي جارىعىندا ءبىر جالت ەتتى دە، تومەن قاراي دومالاي جونەلدى. دۇنيەنىڭ قۋانىش، قىزىعىنان الدەقاشان سىرت قالعان مىناۋ ادامنىڭ جان جاراسىن تاعى دا تىرناپ العانداي كورىپ قاتتى ساستىم.

— ءسىزدىڭ ءبىر جەرىڭىز اۋىرىپ تۇر عوي. — مەنىڭ ساسقالاقتاعان كۇيىمە ويلانا جىميعان ول قولدارىمەن "جاي، اشەيىن" دەگەندەي يشارات ءبىلدىردى دە، ۇيىنە قاراي جۇرە بەردى. ۇزىن كويلەگىنىڭ ەتەگى شۇبالاڭداپ، باسىن تۇقىرتا بىرتىندەپ ۇزاپ بارا جاتقانىن سوڭىنان قاراپ تۇرعان مەنىڭ جۇرەگىمدى تاعى دا سول ءبىر الدانىش كۇيى جايلاپ العانىن سەزدىم. كەرى بۇرىلىپ ەدىم، كوكتەم ءتۇنى ءالى سول ءبىر اسەم كۇيىندە ماۋجىراپ تۇر ەكەن. ءبىراق ول مەنى ەندى قىزىقتىرا الماعان. جاي اياڭداپ ۇيگە بەتتەدىم...

* * *

ول وزەن بويىن بويلاي قاز-قاتار ورنالاسقان جاڭا ۇيلەردىڭ قاراما-قارسى جاعىندا تۇراتىن. ءۇيى ابدەن ەسكىرگەن، كوزگە تىم قوراش كورىنەتىن. تەك قانا تەرەزەسىنىڭ ءدال تۇبىندە جايقالعان قوس بايتەرەك بار ەدى. "جالعىز كەمپىر" ەرتەلى-كەش سونىڭ تۇبىنەن كورىنەتىن. جەل لەبىمەن جاپىراقتارى سۇلىق قاعىپ تۇراتىن وسىناۋ قوس تەرەك قانا ونىڭ قوراش مەكەنىنە ايرىقشا ءسان بەرىپ، سىرت كوزدەن ادەيى كولەگەيلەپ تۇرعانداي سەزىلەتىن-دى. سوندا عانا مەنىڭ كوڭىلىمدە وياناتىن اۋىر كۇي ءبىر مەزەتكە جەڭىل تارتقانداي مارقايىپ قالاتىنمىن.

ەرتەڭىنە مەن ونى سول ۇيرەنشىكتى ورنىنان كوردىم. تال تۇبىندەگى جالعىز ورىندىقتا جول بويىنا ءبىر قىرىنداي قاراپ تىرپ ەتپەستەن وتىر ەكەن. الدەنەنى قادالا وقىعان ادامنىڭ سىڭايى. اۋىل ادامدارى ونىڭ قانداي ارەكەتىنە دە تاڭدانبايدى. ءتىپتى كەيدە مۇسىركەي سويلەيتىن سوزدەرى مەن وقىس پىكىرلەرىنە قاراپ، سول ءبىر بەيكۇنا جاننىڭ اقىل-ەسىنە دەگەن سەنىمسىزدىكتى دە پايىمدايتىنمىن.

نەگە ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەي، تۇڭعىش رەت وسىناۋ جۇمباق ۇيگە جاقىنداپ كەلدىم. ايەل مەنىڭ دىبىسىمنان سەسكەنىپ، قولىنداعىسىن جاس بالاشا ارتىنا جاسىرا قويدى. ونىڭ ۇنەمى مۇڭ تۇنىپ تۇراتىن ۇلكەن كوزدەرىنىڭ سونشالىقتى نۇرلى ەكەنىن، كوپشىلىكتەن ىلعي شەت جۇرەتىن وسىناۋ ءبىر جاداۋ جاننىڭ دا جۇرەگى وزگەلەردىكىندەي سەزىم مەن مەيىرىم ءۇشىن جارالعانىن ونىڭ دا ىشكى الەمىنىڭ ۇلان-عايىر كەڭ ەكەندىگىن مەن وسى ارادا بۇكىل جان دۇنيەممەن سەزىندىم. سەزىندىم دە سول ءۇشىن بار جانىممەن قۋاندىم. تەك ول قۋانىش مەنىڭ جۇرەگىمنىڭ تەرەڭ تۇكپىرىندە جاسىرىن عانا تۋلاي سوعىپ جاتتى. مەن وسى ارادا جاريا ەتۋدەن دە قورىققانمىن. ءبىرازدان سوڭ ءبىز ونىڭ جۇپىنى داستارقانى باسىندا وتىردىق.

— بۇل ۇيگە ەش جاننىڭ ات ءىزىن سالماعانىنا قانشا ۋاقىت وتكەنى ءتىپتى ەسىمدە جوق — دەگەن ول جاساعان ۇستەل ۇستىندە جانىنداعى جەز ساماۋرىندى وزىنە قاراي يكەمدەي ءتۇسىپ، — اندا-ساندا كورشى اۋداندا تۇراتىن ءىنىم ءبىر كەلىپ كەتەدى. "قولىما كوشىرىپ الايىن، ءبىر كۇنى ارام قاتىپ قالساڭ دا، ەشكىم بىلمەي قالادى عوي"، — دەپ قورقىتادى. ءبىراق ءتىپتى ەشقايدا قوزعالاتىن نيەتىم جوق...

— ۇيرەنىسىپ قالعان جەردى قيمايتىن بولارسىز، — وزىمشە اڭگىمەنى دەمەگەن ءتۇرىم وسى.

— ول ءوز الدىنا عوي. نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، وسى ۇيدەن مەن كەتسەم، سول بويدا قوجايىنىم كەلىپ قالاتىنداي كورىنەدى دە تۇرادى. — ول الدىنداعى كەسەسىن اۋزىنا اپارا بەردى دە، قايتادان قويا سالدى. — ءىنىمنىڭ ايتقانى كەلىپ جۇرەر دەپ، سوڭعى جولى كەلىسكەن سياقتى ەدىم، ءبىراق نەعىلامىن؟ — دەدى سونان سوڭ كومەيىنە كەپتەلە قالعان كوز جاسىن ارەڭ جۇتىپ.

مەن تاعى دا نەگە ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەستەن، ءۇنسىز باسىمدى يزەدىم.

— سوسىن مىنا ءبىر تەرەكتەر... ۇيلەنگەن جىلى كوكتەمدە وتىرعىزىپ ەدىك. ول ءوزى جىلدىڭ وسى مەزگىلىن قاتتى جاقسى كورەتىن. اسىرەسە مايدى. ۇيلەنۋ تويىمىز وسى ايعا تۋرا كەلگەندە: "بىلەسىڭ بە، ماي دەگەن ىنتىماق ايى عوي، ءبىز دە ىنتىماقتى سەميا بولادى ەكەنبىز"، — دەپ، ازىلدەگەنى ءالى ەسىمدە.

ءومىرىنىڭ ەڭ ءبىر باقىتتى شاعىن ەسىنە تۇسىرگەن ونىڭ وڭىنەن تاعى دا ءبىر ەرەكشە ساۋلە جۇگىرىپ وتكەندەي بولدى دا، سونە قالدى.

كەشە سەنىڭ ماي مەيرامىندا كەزدەسەمىز دەگەنىڭە ەلەڭ ەتكەنىم دە سودان.

... تويدان كەيىن ەكى ايداي عانا تۇردىق. قىرىق ءبىرىنشى جىلى مايدانعا اتتانعاندارمەن بىرگە كەتكەن. قوشتاسىپ تۇرىپ مەن ونىڭ سوناۋ توي الدىندا ايتقان سوزدەرىن ەسىنە سالدىم. ول سوندا دا كۇلىپ: "مەن سول ىنتىماق ءۇشىن، باقىتىمىز ءۇشىن كەتىپ بارا جاتقان جوقپىن با!؟ جەرىمىزدى دۇشپاننان ارىلتپاساق ول بىزگە ىنتىماقتى سەميا قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرە مە؟!" — دەدى... سودان بەرى قانشاما جىل ءوتتى؟!

ارادا تاعى دا جىلدار ءوتتى. جىل سايىن ماي مەرەكەسىمەن بىرگە مەنىڭ ويىما سول ءبىر جاداۋ ءوڭدى، جۇپىنى عانا كيىنگەن جاسامىس ايەل ورالادى. ماعان ول ءالى دە سول ىنتىماق ءۇشىن مايدانعا اتتانعان جارىن كۇتىپ، جاپىراعى جايقالعان قوس تەرەكتىڭ تۇبىندە جول بويىنا كوز تىگىپ وتىرعانداي ەلەستەيدى. تەڭىز تۇبىندە ءدىرىل قاعا جىلتىراعان اي سۋرەتى مەن جۇلدىزدارى جىمىڭ قاققان كوك جۇزىنە كوز جىبەرسەم دە، كوكىرەگىندە قۇم جوسىلعان مىناۋ دالاداعى كوكتەم ايىنىڭ مامىراجاي تۇنىنە جولىقسام دا مەن سول ايەلدىڭ ەكىنىڭ ءبىرى تۇسىنە بەرمەيتىن ۇلكەن جۇرەگى جايلى ويلايمىن...

---