جۇرگىزۋشى 154
كولىكتەر قاراڭعىلىق الەمىنىڭ مازاسىن قاشىرىپ، الىستان كوزدەرىن جارق ەتكىزىپ بىر-بىرىنە سالەمىن بەرىپ زىمىراۋدا. ولاردىڭ جارىقتارىنان كىرپىكتەرىنە ۇيقى ىلىنگەن تالعاتتىڭ كوزى ودان ءارى جۇمىلىپ، بۇكىل دەنە سالماعىمەن رولگە قۇلاپ بارادى. ءبىر مەزەتتە قاراما-قارسى باعىتتاعى جانە ءوزىنىڭ كولىگىنىڭ دابىلىنان شوشىپ دەنەسىن كوتەرىپ، ءرولدى اينالدىرىپ ءوز باعىتى بويىنشا جولعا ءتۇسىپ، ارىرەكتە توقتادى. ماڭدايدان شىققان سۋىق تەر ۇيقىسىن شايا باستاعاندا، باسقارۋسىز قالعان اۋىز جىبىرلاپ
— اتاڭا ناعىلەت ۇيقى تۇبىمە جەتپەي قويمايتىن سياقتىسىڭ! — دەپ، جۇدىرىعىمەن ءوز-وزىن سالىپ قالدى. اۋرە بولعانى سونشالىق كولىگىندەگى جولاۋشى جايلى ۇمىتتى، ارت جاعىنان داۋىس ەستىگەن سوڭ كەشىرىم سۇراماق بوپ دەنەسىن بۇردى. ءتىلىن كاليماعا ءۇيىرىپ وتىرعان جاسى الپىس بەسكە اياق قويا باستاعان ايەل، جۇرگىزۋشىنىڭ نازارىن بايقاپ جىم بولدى. كولىك قىزىپ بولاتىن ۋاقىت وتپەي:
— نەگە ولاي ىستەدىڭىز؟ -دەپ، ءسوز باستادى.
— تۇسىنبەدىم؟
— نەگە وزىڭىزگە ءجابىر كورسەتىپ جاتىرسىز؟
— ا، وعان ءمان بەرمەڭىز! ەگەر، قاتەلىگىمدى كەشەتىن بولساڭىز جولىمىزدى جالعاستىرساق؟
— قام ءسۇت ەمگەن پەندە بولعان سوڭ ونداي-مۇنداي كەزدەسەدى.
تالعات كىلت بۇراپ تەمىر تۇلپارىنىنىڭ تىزگىنىن ۇستادى. تۇياقتارى تالاي جەردىڭ بەتىن سيپاپ وتكەن ساتتە، جولاۋشى نازارىن جولدان الماي، ءبىر ساتكە قاسىنداعى تاكەڭە ءسال بۇرىلىپ
— سەنىڭ اقىرىڭا ۇيقى ەمەس، باس اۋرۋىن باساتىن ءدارى جەتەدى! -دەدى دە ءبىر نۇكتەگە جانارىن بايلادى. جۇرگىزۋشىنىڭ ويى جول مەن ۇيقىنىڭ اراسى بولعاندىقتان، قۇلاعى شالىس ەستىپ،
— ايىپ ەتپەسەڭىز، ەستىمەي قالدىم... — دەگەنگە جولاۋشى ايتقاندارىن اينىتپاي قايتالادى. ەندىگى شوفەر تالعاتتىڭ بويى ۇشكە ءبولىندى، ءبىراق سوڭعىسى ماڭىزدىراق. "ولاي ايتۋىنا نە سەبەپ؟"، "ءسوزىنىڭ جانى بولسا، قايتەم؟"، "ءجا، ءار ساندىراققا كوڭىل بولەتىن بولسام، و زاماندا انا دۇنيە ەسىگىن اشاتىن شىعارمىن"، "ءبىراق...." دەگەن سىندى سوزدەر ميىنا سارقىراما سۋىنداي قۇيىلىپ، بىردەن بولماسا دا، كەۋدەسىنە قويىلعان ءدان باس كوتەرە باستادى. ءولىم اعاشى ءار دەمدە كوركەيىپ كەلە جاتقاندا الگى ساۋەگەي اپانىڭ داۋىسى ويىن ءبولىپ
— بالام، وسى جەردەن توقتاي سال... — دەگەن سوزدەر قۇلاعىن قىتىقتاپ اينالاسىنان ءوتىپ كەتكەنىن سەزىپ، نە دەگەنىن ءبىلۋ نيەتپەن
— اپا، نە دەيسىز؟
— ءوتىپ كەتتىڭ، توقتا دەيمىن!
تاكەڭ بەلگىلى مەكەننەن اسىپ كەتكەنىن جاڭا عانا اڭعارىپ، كەرى قايتتى. ساۋەگوي اپانى قۇتتى ۇياسىنا جەتكىزگەن ساتتە، الگى جولاۋشى تاعى اۋىز اشتى
— ەسىڭدە بولسىن! ۇمىتپا! باس جازاتىن ءدارى سەنىڭ ولىمىڭە سەبەپكەر بولادى.
— ولاي ايتاتىنداي سەبەپ بار ما؟ نەگە مەن سىزگە سەنۋىم كەرەك؟
— ويتكەنى بولاشاعىڭدى بەيپۇل ايتىپ بەردىم. كەيىن جەتى اتامنان قونعان قاسيەت بار! سەن، سەنبە ءوز قۇلقىڭدا! — دەدى دە ەسىكتى تارس ەتكىزدى.
بۇل سوزدەرگە تاكەڭ نانا باستاعانداي، ءولىم اعاشى بوي كوتەرىپ، ويى مەن جانارىن بەلگىسىز ءبىر نۇكتەگە جينادى. تىنىشتىق ورناعان سايىن اسپان قاراڭعىلىعى بويىنا ءسىڭىپ جاتقاندا، راسيادا داۋىسى
— جۇرگىزۋشى 154 تىڭداپ تۇرسىز با؟ جۇرگىزۋشى 154 -دەپ قايتالانعان ءسوز بوۋلينگ شارىنداي دومالاپ كەلىپ ويىن سان-ساققا ۇشىردى.
— تىڭداپ تۇرمىن!
— جۇرگىزۋشى 154 ءسىزدى جاڭا تاپسىرىس كۇتىپ تۇر!
— ءلايلا، مۇمكىن بولسا ونى باسقاعا بەرشى، ءالىم كەتىپ تۇر، ءقازىر بارىپ كەزەگىمدى تاپسىرامىن!
— جارايدى! ءسىزدى كۇتەمىز! — دەپ، بايلانىس ءۇزىلدى. تاكەڭ بار كۇشىن جيىپ، كولىگىن وت الدىرىپ بەلگىلەنگەن ورىنعا بەت الدى.
ەسەپ ايىرىپ ۇيىنە جول سالدى. ءبىراق وز-وزىنەن مازاسى قاشىپ ساۋەگويدىڭ ايتقانىن ويلاماۋعا بارىن سالسا دا، كەۋدەسىندەگى اعاش ءبۇر جاردى.
ەسىك تارسىلداتىپ تۇرعانىنا كور قازاتىن ۋاقىت بولسا دا، ارعى جاعىنان ارەكەت بايقالمايدى. بار اشۋى اياعىنىڭ ۇشىنا جينالعانداي، اياماي ءبىر تەپتى. سودان كەيىن عانا ارعى جاعىنان
— بۇل كىم ەي؟ ءتۇن جارىمىندا مازانى قاشىرعان — دەگەن ءسانيرا داۋىسىنا
— مەن! اش! — دەپ قىسقا قايىردى. ايەلى ەسىكتى اشۋى اشسا دا، ءبىراق تۇككە تۇسىنبەي ۇيقىنىڭ قۇشاعىنان ارىلا الماي كۇيەۋىنە "نە بولدى دەگەندەي" قاراۋدا. تالعات كىرگەن بويدا قيمىلسىز. ءسوز تىزگىنىن ءسانيرا الىپ
— سەن بۇگىن تاڭعا جۋىق كەلمەۋشى مە ەدىڭ؟
كيەۋىنىڭ جۇزىنەن كوز ايىرماي ۇزاق ۇنسىزدىكتەن سوڭ:
— بىلمەيمىن... - دەگەن جاۋاپتان كەيىن، بىلگەنىڭدى ىستە دەگەندەي قولىن ءبىر سىلتەپ بولمەسىنە كىرىپ كەتتى. ەرى ءباز قالپىن بۇزباي دالىزدەگى ىلگىشتەي جانسىزدانعان. ۇستىنە كيىم ىلسەڭ دە سەزەر ەمەس.
ءسانيرا تاڭعى ۇيقىدان ويانىپ اس بولمەسىنە جەتكەنى سول ەدى، وندا جارى وتىر.
— ءبارىبىر ۇيىقتامايدى ەكەنسىڭ، جۇمىسىڭدى ءبىتىرىپ ءبىر-اق كەلمەدىڭ بە؟
تاكەڭ ءۇنسىز، ءتىپتى ەرىنى جىبىرلامايدى.
— ساعان ءبارىبىر، تۇرمىس سەنىڭ ميىڭا كىرىپ تە شىقپايدى! ەگەر مەن قۇمىرسقاداي جان كۇيدىرمەسەم، باياعىدا-اق ينەلىكتەي ارام قاتار ەدىڭ!
— كيەۋى ءۇنسىز، قاقساعان داۋىس قۇلاعىنا كىرىپ شىقپاعانداي. جۇرگىزۋشى 154ء-تىڭ ءتۇرىن كورگەن ايەلى ءسانيرا ماسەلەنىنىڭ توركىنىنە جەتپەسە دە، ءبىر جاستىققا باس قويعان ادامعا ءسال بولسا دا جانى اشي باستاعانداي
— ساعان نە بولعان، تىنىشتىق پا؟ — دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ تاپاعان سوڭ جاقىنداي
— تالعات! تاكە... — دەپ، ماڭدايىن ۇستاپ كوردى، ءبارى قالپىندا سياقتى. كوپ ۇزاماي جۇلقىپ ەدى، جۇرگىزۋشى 154 ەندى ويانعانداي، وي قۇشاعىنان ءسال ارىلىپ، ءۇنسىز باسىن بۇردى. ءسانيرا شىداي الماي قايتا سۇرادى
— تىنىشتىق پا؟
— نە دەيسىڭ؟
— مەن ساعان مانادان بەرى ايتقانىمدى ەستىگەن جوقسىن با؟ مەڭىرەۋ بولعاننان ساۋمىسىڭ؟
— بىلمەيمىن...
— و، توبا! كوزگە كۇيىك بولماي جات تا، قات!
تاكەڭ جاي كۇندە مۇنداي قارىم-قاتىناسقا ساي جاۋاپ قايتاراتىن، ءبىراق ول ادەتتەگى ۋاقىتتا ەدى. ال، بۇگىن مويىنسۇنىپ جاتار بولمەگە بەت الدى. ايەلى ءوز كوزىنە ءوزى سەنەر ەمەس:
— مىناعان جىن كورىنگەن بە؟ و، توبا! - دەگەن قالپى ۋايىمعا باتىپ كەتىپ بارا جاتقان شەتىنەن ءوزىن سۋىرىپ شىعارىپ، مىنا كۇيدە جىندىحانادان نومەر اشقىزىپ قوياتىن سياقتىمىن — دەدى دە اس قامىنا كىرىستى.
جۇمىس كيىمىن كيۋگە جاتار بولمەگە كىرسە، ەرى توسەك ۇستىندە وتىر، كوزى ءبىر نۇكتەدە. بۇعان ءتىلىن مايىستىرسا دا، ءسوز وتپەسىن سەزىپ، جۇمىسقا ازىرلەنىپ جاتقاندا
— مازام قاشتى - دەگەن تاكەڭنىڭ ءسوزى بولمەنىڭ عانا ەمەس ايەلىنىڭ دە تىنىشتىعىن بۇزدى. ءبىراز شوشىپ قالعان ەكەن، ءوز-وزىن ۇشىقتاپ جاتىپ
— تۋف... تۋف... تۋف...! وي، اللا! سەن سويلەي الاسىڭ با نە؟ - دەدى، ءبىراق ەرى ەستىگەن جوق
— تەز اسەر ەتەتىن ءدارىڭدى بەرشى؟
— قايسى؟
— جاتار الدىن ىشەتىن
— ۇيقى ءدارىسى مە؟
— مىنا حالىمدە ءوز-وزىمدى مەرت قىلاتىن شىعارمىن!
— ءقازىر تۇرا-تۇر كيىنىپ الايىن — دەپ، ايتارىن ايتسا دا، ءبىراق تۇپكى ويى كيەۋىنىڭ تۇسىنىكسىز قالپىنان تەز قۇتقارۋ ويىمەن ءدارى قۇتىسىن تەز-تەز اقتارا باستادى. نە بولعانى بەلگىسىز ءبىر مەزەتتە تاكەڭ بۇكىل پاتەردى باسىنا كوتەرىپ
— ءبىراق، دارىلەردى شاتاستىرىپ الما جانە ۇيدەگى بۇكىل باس اۋرۋىن جازاتىن دارىلەردى قوقىسقا لاقتىر، ەندى ولار بىزگە كەرەك ەمەس - دەپ داۋىسىن جوعارعى كەرنەۋگە ءبىر-اق جەتكىزدى.
— جاي ما؟ — دەپ قولىنداعى پلاستينانى شىرت ەتىپ اۋزىنا سالىپ — سەندەي اداممەن باس اۋرۋسىز ءومىر سۇرۋگە بولا ما؟ — دەپ جۇتىپ، باسقا ءدارىنى كيەۋىنە ۇسىندى.
— ءسوزدى كوپىرتپەي، ايتقاندى ىستە! — دەپ اۋزىنا سالىپ جۇتىپ، كوڭىلى تىنىشتالعانى سول-اق ەد، ءسانيرا ەسىنەپ، كوزى ءۇشبۇرىشتانا باستادى. كيەۋىنە بەرگەن ەمشى قۇمالاعىنىڭ سىرتىنداعى جازۋعا كوز تاستاپ،
— مەن دارىلەردى شاتاستىرىپ العان سياقتىمىن... — دەگەن بويدا ەدەنگە سۇلىق قۇلادى. ال، تاكەڭنىڭ كوز الدىنا تۇندەگى جولاۋشى كەمپىردىڭ بەينەسى كەلىپ
— مەن سەنى ەسكەرتتىم ەمەس پە؟ - دەگەندەي نارازىلىق تانىتىپ كەرى اينالىپ الىستادى. اسقازانىنا تۇسكەن ءدارى جوعارى كوتەرىلىپ تاماعىڭا تىرەلدى. كوزىندە بولمە جارىعى ولىمسىرەپ، قاراڭعىلىق باسا بەردى، باسا بەردى... تىنىسى تارالىپ، قارلىعىپ توسەكتە جانىمەن الىسىپ، ءبىر مەزەتتە تىندى. كەۋدەسىندەگى ءولىم اعاشى جەمىس بەردى.
قانشا ۋاقىت وتكەنى بەلگىسىز ءسانيرا جەردەن باسىن كوتەرىپ، قابىرعاداعى تىقىلداپ شارشاماعان ساعاتقا كوزى ءتۇسىپ، ۇيدەن جان ۇشىرا شىعىپ بارا جاتىپ
— و، توبا! مازاسىزدانعانى اناۋ ما، باس اۋرۋىن جازاتىن ءدارىنىڭ وزىنە ۇيىقتاپ قالىپتى عوي! — دەپ، اۋىزى جىبىرلاپ، ەسىكتى كىلتتەپ جۇمىسىنا بەتتەدى.
ءۇي ىشىندەگى تىنىشتىقتى دالىزدەگى تاكەڭنىڭ كيىمىنىڭ ىشىندە قالىپ قويعان راسيا بۇزدى "جۇرگىزۋشى 154 جاعدايىڭىز جاقساردى ما؟"، "جۇمىسقا شىعا الاسىز با؟ "، "جۇرگىزۋشى 154...." — دەگەن سىندى داۋىستار بولمەلەردى جاڭعىرىققا تولتىردى. ءبىراق وعان جاۋاپ بەرەتىندەي ءتىرى جان تابىلعان جوق.
You Might Also Like
-
بىردە جانۋارلار الەمىندە دۇركىرەگەن توي ءوتتى. كوپشىلىكتىڭ قۋانىشتى كۇيدە. تەك داستارحان شەتىندە وتىرعان ەكى شوشقا، قارسى الدىناعى قوناقتىڭ تۇرىنە قاراپ كوڭىل كۇيلەرىنىڭ ءراسۋاسى شىقتى. ول، ءپىل ەدى. ...
-
بىردە الىس-الىس مەكەندە ءابىل مەن قابىل ەسىمدى ەگىزدەر ءومىر ءسۇرىپتى. بارلىق كورگەندەر ەكەۋىن ايىرا الماعان سوڭ، ءبىرىنىڭ باسىندا وي تۋىندايدى. باۋىرى اعاسىنا:
