InfoHub Logo

بۇگىن ايت.

ايت كۇنى مەنىڭ ۇيىمدە الدە نارسەلەر تۋادى. ەرتەرەك كەزدە "ايت" كۇنى بولعاندا ءبىر ءتۇرلى قۋانىش كوڭىلمەن قارسى العان سەكىلدەنۋشى ەدىم، بەرىرەك كەلگەن سوڭ "ايت" كۇنى قۋانۋدى قويىپ، ءتۇرلى ويعا شوماتىن بولدىم. وعان ءتۇرلى سەبەپتەر بولدى. بۇگىن دە — "ايت". مەنىڭ ويىم تاعى وتكەن-كەتكەندى شولىپ ءوتىپ، ءارقايسىسىنا وزىنشە ماعىنا بەرىپ وتىرۋ.

كوپ جىل بولدى. قۇربان ايتى. كۇزدى كۇنگى كەز. مەشىت بولماعاندىقتان قايىندى باسىنداعى ءۇش-تورت اۋىل جينالىپ، مولداعا بارىپ، ايت نامازىن وقىدى. كارىم مولدانىڭ سول كەزدە جاڭا وقىپ شىققان كەزى، ماقامى دا ادەمى-اق. جينالعان جۇرتقا ۋاعىزدى سويلەپ، جۇماق-تامۇق تۋرالى سوققاندا، بىرەن-ساران بيلىك ايتىپ، پارا الۋدان باسقا بۇزىقتىققا باسپايتىن جىڭىشكە كوڭىلدى سوپىلاردىڭ جىلاعاندارى بولدى.

ۋاعىزدىڭ قورىتىندىسى — سەگىز جۇماق، حور قىزى، ءحۇللا ءتۇن، قاناتتى پىراق ءبارى دە قۇربانعا سەمىز مال سويىپ، ايت كۇنى اياماي ساداقا بەرگەن بايلاردىكى!

ءبىزدىڭ ەلدە ەرقوساي دەيتىن كەكەشتەنىپ سويلەيتىن ءبىر شالداۋ كىسى بار ەدى. ءسوزىنىڭ ىشىندە كەدىر-بۇدىرى كوپ بولاتىن.

شانشۋ ءتىلىن جاقتىرماعاندار:

— قۇداي سەنى وسى تىلىڭنەن كەكەش قىلدى عوي، — دەيتىن. سول ەرقوساي وتاعاسى جۇلىپ العانداي قىلىپ:

— مولدا شىراعىم، جۇماق بىتكەنگە بايلاردى تولتىرىپ بولدىڭ، ەندى ءبىز سياتىن جەر قالدى ما؟ — دەدى.

ەرقوساي ءسوزىن مولدا جاقتىرمادى:

— شاريعاتتى ازىلگە شاپتىرساڭ، جۇماققا جىلدام كىرەسىڭ،— دەپ كەكەتتى. "مىنا تۇرىمەن جۇماقتا نەسى بار ەكەن"— دەگەن تارىزدەنىپ بايلار دا الا كوزىمەن قارادى... مەنىڭ كوڭىلىمدە ءتۇرلى ويلار تۋدى. مولدانىڭ شاريعاتىنا قاراعاندا، كەدەي بىتكەنگە جۇماقتان ورىن بەرىلمەيتىن سەكىلدى ەدى...

كەدەيدىڭ جەتىسكەن كۇنى بار ما، ءبىر جىلى قۇربانعا شالاتىن مالىم بولماي قالدى. سيىر شالاتىندار، اقشا تاۋىپ بەرە المايسىڭ دەپ تەلمەگە كىرگىزبەدى. امالسىزدان قۇربانسىز "ايتتى" وتكىزەتىن بولدىم. مەنىڭ ايەلىم قاي ءبىر شارۋاشىلىقتى ويلايتىن ادام.

— جۇرتتىڭ ءبارى "ايت" شالىپ جاتقاندا، قاراپ وتىرۋ دەگەن نە ماسقارا؟! ءوزىڭنىڭ ەتىڭ بولماعان سوڭ، ءبىر ۇيگە ايتشىلاپ بارساڭ دا، اشىق شىرايمەن اسىن بەرمەيدى، ىشۋگە تاماق تابا الماي وتىرعان جىپىلداق شەشەيدىڭ ءۇيى دە شالىپ وتىر، سەنىڭ-اق پەيىلىڭ تارىلا بەرەدى، — دەپ ءبۇرىپ بولدى. پەيىلىم تارىلعاندا مەن مالىم بولىپ اياعانىم جوق، جالعىز بۇزاۋلى سيىر مەن جالعىز اتتان باسقا ادال قارانىڭ جوقتىعى قولدى بايلادى.

قايتكەنمەن دە قاتىننىڭ ءسوزى جانعا باتىپ بارا جاتقان سوڭ قىسىلدىم.

- قۇربان قازاقشىلىق عۇرىپقا قاراپ شالىنبايدى عوي، شاريعات مەندەي كەدەيدى قىساتىن بولسا، جەردەن قازسام دا قۇربان شالايىن، — دەپ قاتىڭدى جۇباتىپ، بىرەر دالەل تاۋىپ بەرەر مە ەكەن دەپ كارىم مولداعا كەلدىم. جاسى مەنەن كىشى بولاتىن. ءسوزدى دىبىرلاپ كوپ سويلەگەنىمەن دە، ءبىزدىڭ قىستاۋدى كۇزەتەتىن ايپاننىڭ ەكى ءسوزىنىڭ بىرىنە "ءىزناشيتتى" قوسقانى سەكىلدى "ياعني، ماسەلەندى" قىستىرماي ءسوز سويلەمەيتىن. مەن كىرىپ جايىمدى ايتقاننان-اق، تاماقتى قىرىپ الىپ، جونەلدى.

— ياعني، ماسەلەن، قالا — ايتتى پايعامبار عالەيسالام، ءمان ءبىر ءمان عاييت شاريف كۇنى قۇربان شالماسا، ول مەن قيامەت كۇنى مەنىڭ ديدارىمدى كورمەسىن، — دەگەن... ياعني، ماسەلەن، مالىڭىز بولماسا دا، اۋىرۋىڭىز بولماسا، قۇربان شالۋىڭىز كەرەك، — دەدى مولدا ەكەم.

قيامەتتە پايعامباردىڭ ديدارىن كورمەۋ ماعان اۋىر سوقتى. ۇيگە كەلىپ، جالعىز ءسۇت بۇزاۋدى ەسماعانبەتكە بەرمەك بولىپ ءبىر توقتىسىن الىپ سويدىم.

جىلدان جىل ءوتىپ، 22ء-ىنشى جىلدىڭ جۇتىنا كەزدەستىك. كوپپەن بىرگە كارىم مولدا دا جۇتادى. ونىڭ ۇستىنە جۇتاپ قالعان جۇرت مولداعا ساداقا بەرۋدى سيرەتتى. ەكى ءسوزىنىڭ بىرىندە كارىم مولدا: — جۇرت قۇدايدى ۇمىتتى. ساداقا بەرۋ دەگەن جوق. وسى الەمەتتىڭ ءبارى جۇرتتىڭ پەيىلىنە قاراي بولىپ وتىر، —دەيتىن بولدى.

ءبىر كۇنى "ايت" بولدى. بىزگە ەكى باستان قۇربان شالۋ جوق. جالعىز ات، جالعىز سيىردان ايىرىلىپ، شايگە ءسۇتتى كورىنگەن ۇيدەن الاتىن بولعان سوڭ، قۇربان شال دەپ قاتىن مازانى الاتىن ەمەس. ەندىگى مەنىڭ اڭديتىنىم — كىم قۇربان شالار ەكەن دەگەن.

كارىم مولدا مەنىمەن كورشى. قوي-قوزىسى بولماعانمەن ءىرى قارادان 10-15 قاراسى بار. "ايت" كۇنى بولعانشا پالەندەي مال ىزدەگەندىگى كورىنبەدى. بۇرىنعى قالپىمەن بىرەر تۋ سيىرىن سويعىسى كەلىپ ءجۇر مە دەپ تە ويلايمىن.

تاڭەرتەڭگىلىك مولدانىڭ ۇيىنەن شاڭ-شۇڭ داۋىس شىقتى. داۋىس بەلگىلى — ماي باسقان جۋان، كەيكى تۇمسىق سارى بۇجىر قاتىنى باردى، قيت ەتسە مولدانى تاقىمداپ باجىلدايتىن دا جاتاتىن. جايشىلىقتاعى ۇرىسى ەلەۋسىز بولعانمەن، بۇگىنگى "ايت شاريف" كۇنگى مولدا قاتىنىنىڭ نەگە سويلەپ جاتقانىن كورىپ تۇرا جونەلدىم. ۇيىنە جاقىنداي بەرگەنىمدە:

— سەن مولدا بولۋشى مە ەدىڭ، قۇدايدىڭ قارعاعان ادامى سەنسىڭ!— دەگەن قاتىنىنىڭ ءسوزى قۇلاعىما ساپ ەتە قالدى. قىزىققانىمنان ۇيگە كىرمەي تىڭدادىم.

— سەن قۇداي قارعاعان بولماساڭ، جۇرتتى ازعىرىپ قۇربان شالدىرعاندا جاقسىسىڭ، ءقازىر دە ورتان قولداي ءىرى 15 قاراڭ بار، قۇربان شالار ەدىڭ عوي... ەرتەڭگى كۇنى ابىسىن-اجىن "قۇربان شالمادىڭدار" دەپ مەنىڭ بەتىمە باسادى... — دەپ ءبۇرىپ جاتىر ەكەن.

كىرىپ كەلدىم... مولدا ساسقالاقتاپ قالدى:

— جاكە، ايەل دەگەن، ياعني، ماسەلەن، اقىلسىز بولادى عوي، "ايەلدىڭ شاشى ۇزىن، اقىلى قىسقا" دەگەن، ياعني، ماسەلەن، راس ءسوز عوي. جۇتقا ۇشىراعانمەن جۇمىسى جوق، قۇربان شالمادىڭ دەپ مەنى قىسىپ وتىرعانىن كوردىڭ بە، — دەپ مۇساپىرسىنگەن ءتارىزدى بولدى.

تەنتەك قاتىن مەندە دە بار، ءتىلى تيگەندە كۇيىپ كەتۋشى ەدىم. مەنىڭ كۇيىم مولدانىڭ باسىنا كەلگەنىنە اياۋشىلىق قىلاتىن ءجونىم بولسا دا، باياعىدا مەنىڭ ەكى قارام بار دا "پايعامباردىڭ ءجۇزىن كورمەيسىڭ" دەپ قورقىتىپ ماعان قۇربان شالدىرىپ، 15 قارامەن وتىرىپ ءوزىنىڭ قۇربان شالعىسى كەلمەگەندىگىنە اشۋىم كەلدى:

— جالعىز قاراسى بارلارعا "پايعامباردىڭ ديدارىن كورمەيسىڭ" دەپ قۇربان شالدىرۋشى ەدىڭ. ەندى، 15 قارامەن وتىرىپ، قۇربان شالماي پايعامباردىڭ ديدارىن ءوزىڭ قاي بەتىڭمەن كورمەكسىڭ؟ شىن كاپىر سەن ەكەنسىڭ عوي، — دەدىم.

مولدا ساسىپ قالدى.

— ياعني، ماسەلەن... — دەي بەردى.

سودان قايتىپ مولدانىڭ سوزىنە سەنبەيتىن بولدىم.

ءبىراق "ايت" بولعان سايىن باسىما ءتۇرلى ويلار تولادى. قانشاما جىلدار الداعان تىلگە ەرىپ، ماڭداي تەرىمدى سىپىرىپ ءجۇرىپ تاپقان جالعىز-جارىم قارامدى قۇربان شالىپ سيرات كوپىرىنەن ءمىنىپ وتەمىن دەپ سويىپ، جەلگە جىبەرگەنىمە ءىشىم اشىدى.

---