كەڭسە ىستەرىن قازاق تىلىندە جۇرگىزۋ كەرەك
كوممۋنيست پارتياسىنىڭ جالپىرەسەيلىك 12ء-شى جيىلىسىنىڭ ۇلت ماسەلەسىن دۇرىس شەشۋگە جول-جوبالار بەلگىلەنگەندە ىستەگەن قارالارىنىڭ ءبىرى: «بۇرىنعى كەمدىكتە بولعان ۋاق ۇلتتاردىڭ رەسپۋبليكالارىندا، مەكەمەلەردە بارلىق ۇكىمەت ىستەرىن سول ۇلتتىڭ ءوز تىلىندە جۇرگىزۋ كەرەك» دەگەن قارارى بولدى.
ەگەردە بۇرىنعى كەم بولىپ قالعان ۇلتتاردىڭ رەسپۋبليكالارىندا ۇكىمەت ىستەرى مەكەمەلەردە سول ۇلتتىڭ ءوز تىلىندە جۇرەتىن بولسا، ول ۇلتتىڭ بۇرىنعى زور بولىپ قالعان ۇلتتارمەن تەڭەلۋىنە كوزگە كورىنەرلىك تۋرا جول ەكەنىنە ەشكىم ءشۇبالانباس. ءبىراق 12ء-شى پارتيا جيىلىسىنىڭ بۇل ايقىن دۇرىس جاساعان قارارىن ىسكە اسىرۋعا عانا كەرەك.
ارينە، قازاق كەدەيىنىڭ ءتانىنىڭ، جانىنىڭ قانداي جەرلەرىندە، قانداي شارالارىنىڭ بار ەكەنىن، قانداي دەرتتەرىنىڭ بار ەكەنىن بىلەتىندەر — قازاقتىڭ ءتىلىن، عۇرپىن، ادەتىن، تۇرمىسىن بىلەتىن، قازاقتان شىققان كوممۋنيستەر. 12ء-شى پارتيا جيىلىسىنىڭ بۇل قارارىن ىسكە اسىرۋعا ءتۇرلى لاج كورسەتىپ، بۇل ىسكە وزدەرى بىلەكتەرىن سىبانىپ بەلسەنىپ كىرىسۋگە، سول قازاقتان شىققان كوممۋنيستەر ەڭ الدىمەن مىندەتتى. ارينە، قازاق بۇرىنعى وگەي اكەدەن كەمدىك كورىپ قالعان جەتىم بالا.
جەتىم بالا كوپكە شەيىن ءبىر ءتۇرلى قورعالاۋىق، جاسقانشاق، قورقاق بولادى.
كەڭەس ۇكىمەتى ورناپ، قازاق تەڭدىك الىپ وتىرسا دا سول بۇرىنعى قورعالاۋىق بولىپ قالعاندىقتان ەشبىر ءىرى جۇمىسقا قاسقايىپ كىرىسىپ سەركە بولىپ باستاي الماي وتىر.
سول سەبەپتى بۇل جۇمىسقا بارلىق كۇشىن سالىپ كىرىسۋ، قازاق كوممۋنيستەرىنە جاردەم بەرەتىن جەرىندە جاردەم بەرىپ، باستايتىن جەرىندە باستاپ وتىرۋ ورىس كوممۋنيستەرىنىڭ مىندەتى. ولاي بولسا، تاريح الدىندا جاۋاپتى اۋەلى قازاق كوممۋنيستەرى، ونان سوڭ جالپى قازاقتىڭ وقىعان ەڭبەكشىل ۇلدارى.
ءىستى قازاقشاعا اۋدارۋدى اۋىلدان، بولىستان، اۋداننان باستاۋ كەرەك.
ۆولوستنوي يسپولكومداردا ءىستى قازاق تىلىندە جۇرگىزۋ ءۇشىن ۋەزدەردە سولارعا كىسىلەر دايارلاپ جىبەرەتىن كۋرستار اشىلۋ كەرەك. اۋىلدان، بولىستان، اۋداننان قالاداعى مەكەمەلەرگە قاعاز جازعاندا ىلعي قازاق تىلىندە جازىپ وتىرۋ كەرەك. قالالارداعى مەكەمەلەر قازاقشا جازىلعان سوزدەردى الىپ تەكسەرىپ قاراپ وتىرۋعا مىندەتتى. كۇللى ءتىلدىڭ ءبارى بىردەي جۇرەدى دەگەن زاكون بار.
ۆولوستنوي يسپولكومدار قالالارداعى مەكەمەلەرگە قاعازدارىن قازاقشا جازىپ وتىرسا، قالا وزدىگىنەن قازاقشا جازا قويمايدى. بۇل ايقىن ءىس. بۇرىن ورىسشا حات بىلەتىن كىسى باعالى بولىپ، قازاقشا حات بىلەتىن كىسىلەر باعاسىز بولعان. ەندى قازاقشا حات بىلەتىن كىسىلەر دە باعالىراق بولۋ كەرەك.
تۇرمىس وسى باعىتپەن بارعاندا، بۇل ءالى سولاي بولۋى سۇتتەن اق.
ءالى قازاقشا حات بىلمەيتىن ادامدار فرانسۋزشا بىلسە دە قازاقستاندا ءبىر كەزدە ىسكە اسپاي قالۋى اپ-انىق نارسە.
مەكەمەلەردە ءىستى قازاق تىلىندە جۇرگىزۋ ءبىر كىسىنىڭ ايتۋىمەن بولاتىن نارسە ەمەس، كوپتىڭ كۇشىمەن، جالپى ىنتامەن، تەگىس جۇمىلۋمەن بولاتىن نارسە.
قازاقستان ەڭبەكشىل تابى قاتارعا كىرسىن، ءوز تىزگىنىن ءوزى السىن دەگەن ازامات بۇل ىسكە جان اياماي كىرىسۋى كەرەك. بۇعان جەرگىلىكتى مەكەمەلەر نە ايتار ەكەن، نە ىستەر ەكەن، كۇتەمىز!
09.06.1923 جىل
You Might Also Like
-
لەنين ءولدى دەگەن حابار بۇكىل دۇنيە ەڭبەكشىلەرىنىڭ توبەسىنەن جايداي اعىپ ءتۇستى: ونىڭ بەر جاعىندا بۇرىن ەزىلگەن، ەندى ويانىپ كەلە جاتقان كۇنشىعىستىڭ توبەسىنە دالىرەك ءتۇستى.
-
جاقىن ارادا قازاقستاننىڭ ءار جەرلەرىنە بارىپ قايتقان ايماقتىق قىزمەتكەرلەردىڭ ايتۋلارىنا قاراعاندا، قازاقستاننىڭ ءار جەرىندە ءالى دە جارامسىز ىستەر بار كورىنەدى.
