قازاقتى قازاق دەيىك، قاتەنى تۇزەتەيىك
بۇگىنگە شەيىن قازاقتى ورىستار «كيرگيز» دەپ كەلدى. نە سەبەپتى قازاقتى ورىس «كيرگيز» دەپ كەتكەنىن تەكسەرمەي-اق، ول «كيرگيز» دەگەن اتتىڭ قالايشا جالپى قازاققا جاپسىرىلىپ كەتكەنىن بايانداماي-اق، ەندى بۇل تاريحي قاتەنىڭ تۇزەتىلۋى كەرەك ەكەنىن جۇرتقا ايتقىم كەلەدى.
ورىستىڭ پاتشاسى قازاقتى قاراتىپ الىپ جالپى قازاققا «كيرگيز» دەگەن ات جاپسىرىلعان سوڭ قازاق حالقىن وڭاي قاراتىپ العان سوڭ ورىس پاتشاسىنىڭ تورەلەرى، جاساۋىلدارى قازاقتى ءبىرتۇرلى مۇگەدەك، ماقاۋ جانۋار دەپ ساناپ، «كيرگيز» دەگەندە ءبىرتۇرلى مەنمەندىك قياناتپەن، قورلاعان مازاقپەن ايتاتىن بولدى. اق پاتشانىڭ «شاراپاتىنا» ءماز بولعان مىرزالار قازاققا جوعارىدان تومەن قاراپ، تۇمسىعىن كەكىرەيتىپ، پىسقىرىپ، «كيرگيز» دەيتىن بولدى...
تورەلەردىڭ قاتىندارى يتىنە ۇرىسقاندا «اح تى، پالكان، كيرگيزدان دا جامانسىڭ!» دەيتىن بولدى...
اق پاتشانىڭ جاساۋىلدارىنىڭ، تورەلەرىنىڭ بۇل اڭىزدارى ورىستىڭ نادان حالىقتارىنىڭ ارالارىنا دا جايىلدى. كەلە-كەلە تۇرمىستىڭ يگىلىگىن وزگەلەرمەن بىردەي قازاقتىڭ كورۋگە ەش ۋاقىتتا لايىعى جوق دەپ ويلايتىن بولىپ، قالا تۇرمىسىنا ءتۇسىپ، وقىپ، تازاراق تۇرا باستاعان قازاقتى كورسە تاڭىرقاپ: «قاراشى، ءتىپتى ءوزىن كيرگيز دەيتىن ەمەس!» — دەپ تامسانىپ جۇرەتىن بولدى.
قازاقتىڭ ءبىر قىلىعىن جاقتىرماسا: «بەلگىلى ەندى، كيرگيز بولعان سوڭ ءقايتۋشى ەدى!» — دەيتىن بولدى.
قىرعا شىققان شابارماندارى، جاساۋىلدارى قازاققا زورلىق قىلعاندا، قازاقتى قورقىتقاندا كوزىن الارتىپ، ءتىسىن قايراپ: «ۋ، ۋ، ۋ! كيرگيز-ز!!!» دەيتىن بولدى.
«كيرگيز» دەگەندى الگى مىرزالار ءبىر ءتۇرلى ىزبارلانىپ، تىستەنىپ ايتاتىن بولدى.
ەندى ول كۇندەر ءوتتى. وكتيابر توڭكەرىسى قازاققا بۇلاي قاراۋدى تىيدى. ەندى قازاق تا ءبىر، باسقا حالىقتار دا ءبىر. ءقازىر ءار جەردەن ميداي تاريحي قاتەلەردى تۇزەتتى ءام مۇنداي تۇزەتىلگەن اتتاردى كەڭەس ۇكىمەتى دە قاتتى ىقتياتپەن قابىل الدى. ماسەلەن، حيۆانى ءقازىر «حورەزم» جۇرتى دەيتىن بولدى. «سارتتى» وزبەك دەيتىن بولدى. ءام بۇل تۇزەتىلىپ قويعان اتتاردى كەڭەس ۇكىمەتى قولدانىپ كەتتى. ءبىز «كيرگيز» دەگەن اتتى جوعالتىپ، ءوزىمىزدى «قازاق» دەپ اتاسىز، باسقا حالىقتار دا ءبىزدى «قازاق» دەپ وسى اتتى قولدانىپ كەتپەك، ءبىزدىڭ ءبىر ۇلكەن كەمشىلىگىمىز — وسى كۇنگى باسقا جۇرتتان بۇرىن ءوزىمىزدى ءوزىمىز «كيرگيز» دەيمىز. اۋەلى ءبىزدىڭ «قىزىل قازاقستان» جۋرنالى ورىسشا «كراسنىي كيرگيزستان» دەپ اتالادى. بۇل ەلدىڭ ەداۋىر السىزدىگىمىزدى كورسەتەدى. ەگەردە ءبىزدىڭ قازاق جىگىتتەرى بۇل قاتەنى تۇزەتەمىز دەسە، وپ-وڭاي تۇزەتىپ اكەتەر ەدى.
ءبىزدىڭ ءار قازاق جىگىتى «كيرگيز» دەگەندى تاستاپ، قويماستان «قازاق، قازاق» دەگەن ءسوزدى جۇمساپ، باسقا جۇرتتىڭ قۇلاعىنا ءسىڭدىرىپ ۇيرەتۋ كەرەك.
قازاقستاننىڭ ورتالىق ۇكىمەتى «كيرگيز» دەگەندى قويىپ، «قازاق» دەگەن ەسىمدى قولدانۋعا جارلىق (دەكرەت) شىعارۋ كەرەك. قازاقتى «قازاق» دەيىك، تاريحي قاتەنى تۇزەتەيىك!»
15.02.1923 جىل
You Might Also Like
-
دۇنيە جاراتىلعاننان بەرى تاريح جۇزىندە بولماعان كەڭ قۇلاشتى وكتيابر توڭكەرىسى ءبىزدىڭ قازاق حالقىنىڭ ەڭبەكشى، ناشارلار توبىنا تەگىن تۇسكەن ءتارىزدى كورىنەدى. وكتيابر توڭكەرىسىن جاساعان، ەسكىلىكتى قير...
-
كەڭسەلەردە ءىستى قازاق تىلىندە جۇرگىزۋ كەرەك دەگەن ماسەلەنى بۇدان بۇرىن دا گازەت بەتىندە قوزعاپ ەدىك. ءاربىر كەڭەستەر جيىلىسىندا دا ءام بيىلعى بولىپ وتكەن جالپىرەسەيلىك كوممۋنيستەر پارتياسىنىڭ 12ء-شى ج...
