كوك اسپان، تۇڭعيىق ءتۇپسىز دۇنيە...
بيىل قاراتاي ەلى قارا داۋىلدىڭ استىندا بۇيىعىپ وتىر. قىس قاتتى، قار قالىڭ بولعان ەكەن. سول قالىڭ قار ءبىر تۇندە جوق بولىپ، سارق-سۇرىق بۇقتىرمادان ءبىراق شىعىپتى دا توڭ بولىپ سىرەسىپ جاتقان قارا جەر قارا جەلدىڭ وتىندە تىر-جالاڭاش قالىپتى. ءشوپ ەكەش ءشوپتىڭ دە تامىرى ءۇسىپ، تۋرا مەنىڭ باسىمداي قۋ تاقىرعا اينالسا كەرەك. بۇل جارىلعاستىڭ اۋلىنا، توپقايىڭعا كەلگەن جۇت — بيىل اقسيراق قويان جىلى، جۇت جىلى. جىل قايىرۋدى يت جىلىندا ۇمىتىپ قالعان جارىلعاس: «بۇل نە كۇي بولدى» دەپ اسپانعا قارايدى، جۇتقا دا، قۇتقا دا قۇددى ءبىر اللانىڭ ءوزى جاۋاپ بەرەتىندەي، تەك سوتقا شاقىرماعانىنا شۇكىر. ايتەۋىر قاتىنقاراعاي شۇيگىنسىز بولمايتىن ەدى عوي دەگەن باياعى تۇسىنىكپەن بۇرىنعى ءبىر اۋدان قىلتاناق قۋالاپ قاراتايدا ءجۇر. قاراتايدىڭ ءوزى دە ءتىس شۇقيتىن كولدەنەڭ شىرپىعا زار. «مال — مالدان سوڭ ال!» دەيتىن قايران قازاق بۇگىندە تەك مالعا قاراپ قالعان، اقشاسى دا سول، كيىمى دە سول، وتىن-سۋى دا سول، ءۇش مەزگىل ءناپاقاسى دا سول... جۇرت كوڭىلسىز، بەتپە-بەت كەلگەندە امانداسۋعا دا پەيىل جوق، ايتەۋىر مىندەت بولعان سوڭ «ءجۇرمىز عوي» دەپ كۇبىرلەپ كەتە بەرەدى، تويعا جينالماسا دا ولىم-جىتىمنەن قالمايدى، «بەرەكەسىن» بەرىپ، توپىراعىن سالىپ، يەك سيپاپ تارقاسىپ جاتادى. ءتۇبى ءبارى دە قوڭقايدىڭ باۋىرىنا جينالاتىنىن بۇگىن تۇسىنگەندەي. اتاسى ءبىر اۋىلدىڭ جەتىم قالعانىن مەن بيىل سەزىندىم. توقتاسىننىڭ جوقتىعىن دا مەن بيىل سەزىندىم. داكەڭنىڭ: «ءبىز وسىندا نەمەنەگە كەلدىك؟» دەگەنىن ەندى تۇسىنگەن سياقتىمىن... توقتاسىن مەن جىگەردىڭ باسىنا بارىپ قايتتىم. ەكەۋى دە وتىر. كوك تاستا. تاستىڭ اتى تاس. تۋرا قاراعاندا تۇلا بويىڭ تۇرشىگەدى. ءبىر ايات قۇران ارۋاقتاردىڭ رۋحىنا جەتتى مە، جەتپەدى مە، قامىرىق كوڭىل وعان دا سەنبەيدى. بويىڭ ءزىل تارتىپ ۇيگە قايتاسىڭ. توقتاسىننىڭ قارا شاڭىراعى جول ورتادا، بۇركىتتىڭ جاعاسىندا. سولاي بۇرىلىپ ۇيرەنىپ قالعان اياق قيا تارتادى، ءبىر جىلدا كۇدەر ۇزگەن قايران باس وعان كونگىسى كەلمەيدى. ول ىلعيدا تەرەزەنىڭ كوزىندە وتىرۋشى ەدى. مەنىڭ بۇرىلماي كەتىپ بارا جاتقانىمدى كورىپ وتىرعانداي، «اعا قايدا باراسىڭ؟» دەپ ايقاي سالاتىنداي بولادى دا ىلگەرى باسقان ادىمىڭ كەيىن كەتىپ، «يزبۋشكاما» شارشاپ-شالدىعىپ زورعا جەتەمىن. اياداي اۋلا، تىلدەي ساكىگە امالسىز سياسىڭ، اياداي بولسا دا ءوز اۋلام، باسقا بارار جەر، باسار تاۋ دا جوق، اسپان قۋسىرىلىپ توبەمدە عانا قالعان، دۇنيە تارىلىپ، تاقتاي قورعاننىڭ تۇتقىنىنا اينالعان. سوندا دا وسى تار قۋىستان شىققىڭ كەلمەيدى، ءبىر ساتتە اۋلىم دا، اعايىن دا جات بولىپ، انشەيىندە بارعىڭ كەلىپ، كورگىڭ كەلىپ وتىراتىن جەگجاتتار كوزدەن دە، كوڭىلدەن دە جىراقتاپ كەتكەن سياقتى. تەك شوككەن نارداي قارسى الدىمدا قوڭقايدىڭ ءۇش شوقىسى وڭكيىپ جاتادى دا قويادى. سولاردىڭ ەڭ بيىگىن ۇشكىرتاۋ دەۋشى ەدىك، داراقى بالالىق كەزىمىزدە توبەسىنەن تاس دومالاتىپ، ەتەكتە ادام ءجۇر مە، مال ءجۇر مە، قاپەرگە دە الماي ۇيدەي تاس اۋىل شەتىنە بارىپ جىعىلعاندا قىزىعىنا قارىق بولاتىنبىز. سول ۇشكىرتاۋدىڭ ۇشار بيىگىنە اۋىل اكىمى داۋرەن ارى وتكەن، بەرى وتكەن: مۇندا دا قاراتاي دەگەن ەل بارىن ءبىلسىن دەپ بيىكتىگى ونبەس مەتر سامىرسىن سىرىققا وتانىمىزدىڭ سيمۆولى كوك بايراقتى ءىلىپ قويعان ەكەن، اسىلىپ ولۋگە ءجىپ تاپپاعانداي الدەبىر سۋماقاي ارقانىن كەسىپ اكەتىپ، تۋىن لاقتىرىپ كەتىپتى. ءولىپ بارا جاتسا دا ارقان ۇرلامايتىن قازاقتىڭ ەجەلگى ىرىمىنان قورىقپاعان بۇل قاي نايساپ بولدى ەكەن؟ ونبەس مەترلىك سىرعاۋىل جەلدەن قالتىراپ، سيديىپ قۇزار باسىندا ءالى تۇر. كەيىنگى جاستار بولماسا ۇلكەندەردىڭ قولىنان كەلمەيتىن كاسىپ. سىرىق باسىنا شىقپاق تۇگىلى ۇشكىردىڭ باسىندا ۇشىپ كەتپەي تۇرۋدىڭ ءوزى قاۋىپتى. وسىدان كەيىن كەلەر ۇرپاقتان كوڭىلىڭ قالماعاندا قايتەرسىڭ. قاراپ وتىرىپ قۇلازىپ، قاراداي لوقسىعاندا تۋعان اۋلىڭنان الدى-ارتىڭا قاراماي تۇرا قاشقىڭ كەلەدى. ەرتەڭدى-كەش ەسىگىڭدى قاعاتىن دا ەشكىم جوق، ەلەگزىگەندە ەلۋ جىل وتاسقان بايبىشەڭنەن دە ۇيالادى ەكەنسىڭ. اۋلىم دەپ الاسۇرىپ جەتكەندەگى اعايىننىڭ ءتۇرى وسى ما دەپ ايتىپ قالا ما دەپ جاسقاناسىڭ. ايتپاسا دا ءىشىم سەزەدى. ءۇش مەزگىل شايلىق ءسۇتىڭدى دە ساتىپ ءىشىپ، وتىن تاسىپ، وت جاعىپ كۇلدى-كومەش بوپ جۇرگەن جارىڭدى دا ايايسىڭ. امال قانشا، اشتان ولسەم دە اۋلىمدى الماتىعا ايىرباستاعىم كەلمەيدى-اق. وسىندايدا ءتىلىڭنىڭ ۇشىندا اباي تۇرادى:
«ولسەم ورنىم قارا جەر سىز بولماي ما،
وتكىر ءتىل ءبىر ۇيالشاق قىز بولماي ما.
ماحاببات عاداۋاتپەن مايدانداسقان
قايران مەنىڭ جۇرەگىم مۇز بولماي ما!»
ءتورت بولمەلى «يزبۋشكامنىڭ» ءار قۋىسىندا «اباي» تۇرادى. ارى ءوتىپ، بەرى وتكەندە ءبىر بەتىن اشىپ كەتەسىڭ. ءبىر بەتىن اشتىڭ دەگەن سوڭ تۇتاس ءبىر تاراۋىن اقتارماي كوزىڭدى الىپ قاشا المايسىڭ. قايدا بۇرىلساڭ دا، قانداي جاعدايعا تاپ بولساڭ دا الدىڭنان اباي شىعادى. ابايدى اقىن دەسەڭ دە، اقىلىڭ دەسەڭ دە ونىڭ وي قاتپارىنا جەتە المايسىڭ، اسىرەسە جالعىز وتىرىپ سىرلاسساڭ. جالعىزدىقتىڭ جالعىز دوسى اباي ەكەن، اباي تۇنىپ تۇرعان مۇڭ. ابايدى قازا بەرسەڭ كەيدە ءومىر سۇرگىڭ دە كەلمەي كەتەدى.
«ماي بىتپەس قارا سۋعا قوي وتكەنگە
كۇلەمىز قاسقىر جالاپ دامەتكەنگە
الاقتاپ سول قاسقىرداي تۇك تاپپادىم
كوڭىلدىڭ جايلاۋىنان ەل كەتكەن بە؟»...
...تاعى دا اباي. توبىقتى ابايدى تاۋىپ بەرمەگەندە بۇل قازاق كىمگە جۇگىنەر ەدى؟ بۇكىل قازاقتىڭ مۇڭىن اباي كوتەرىپ جۇرگەن بە؟ الدە اباي بۇكىل قازاقتىڭ مۇڭىن جيناي بەرگەن بە؟.. سويتكەن اباي 59-اق جىل ءومىر كەشكەن. بۇگىنگى قىرت شالدار قىرىققا كەلگەندە ەمشەك ىزدەپ، توقسانعا جەتكەندە توستاعانداپ ءزاھار ىشەدى. اباي بويىنداعى بار قۋاتىن قازاعىنا سارقىپ بەرگەن سوڭ ءفانيدى تاستاپ كەتكەن ءتارىزدى. اۋليەنىڭ «قازاق» دەپ وتىرعانى «حالىق» دەپ وتىرعانى ەمەس پە؟ ويتكەنى، قازاقتىڭ ورنىنا كەز كەلگەن ۇلتتى قويا سالاساڭ ەش قاتەلەسپەيسىڭ. قازاقتىڭ بويىنداعى قاسىرەت پەندە بىتكەننىڭ بارىنە ءتان، تەك بىرىنىكى اۋىر، بىرىنىكى جەڭىل. ايىرماسى، قازاق سالماقتىڭ اۋىرلىعىنان شوكەلەپ، جاۋىردان اققاپتال بولعان. ابايدىڭ حالىقتىڭ بالاماسىنا قازاقتى تاڭداپ وتىرعانى دا تەگىن بولماسا كەرەك...
مەڭىرەۋ اسپانمەن ءتىلسىز مۇڭداسىپ وتىرعانىمدا تىستا ماشينا گۇر ەتىپ توقتادى دا قاقپادان تەمىربەك كىرىپ كەلگەنى. ەلگە ەندى جەتكەندەي بىردەن جادىراپ قالعانىم. تەمىربەكتى كورسەم تۇلەپ شىعا كەلەتىنىم بار. ارتريت دەگەن پالەگە تاپ بولىپ، ءبىر جىلدان بەرى كيرەلەڭدەپ قالعانىمدى بىلەتىن. كەلە سالىپ داكەڭ ەكەۋمىزدى «دجيپكە» تيەپ الدى دا «قومشابايعا» جونەپ بەردى. بىلاۋعا تۇسەمىن دەپ جايساڭ اۋدانىنىڭ اكىمى سەرىك زاينولدين كەلىپ جاتىر ەكەن، شۇرقىراسىپ تابىستىق. ۇنجىرعاسى ءتۇسىپ كەتكەن قاراتايدىڭ ەڭسەسىن كوتەرەمىن دەپ كوپ ەڭبەك ەتكەن ۇلتجاندى ازامات ەدى، كەتەرىندە ەل بولىپ شىعارىپ سالعانىمىز ەسىمدە. باياعى سول سەرىك. شالعايدا جۇرسە دە كوكەيىندە قاراتاي، كوڭىلىندە وسى ەلدىڭ ۋايىمى، كۇنسايىن تەلەفون شالىپ، تانىستىڭ دا، الىستىڭ دا اماندىعىن سۇراپ جاتقانى: تويدان دا قالمايدى — جورالعىسىن تەڭدەپ جەتەدى، توپىراقتان دا قالمايدى — بەرەكەسىن تاستاپ كەتەدى. تۋعان جەرى جايساڭ، شىققان تەگى ءدورتۋىل، اعايىندارى بۇعان قاراتاي دەپ ات قويىپ الىپتى. بارا سالىپ اۋدان ورتالىعىنان باستاپ تۇكپىردەگى اۋىلدارعا دەيىن جايناتىپ جىبەرىپتى دەگەندى وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپاربايەۆتىڭ اۋزىنان ەستىپ، بارىپ-قايتقان زيالى قاۋىمنان ەستىپ، گازەتتەردىڭ بەتىنەن قۇلاعدار بولدىق. سەرىككە ەلى دە رازى، مۇنداعى جۇرت تا باياعى كۇنىن ساعىنىسىپ وتىر. قولىنان ءىس كەلەتىن، قيىندى قيىستىرا بىلەتىن ازاماتتارعا بۇگىندە تىنىشتىق جوق. بۇرىن دا پارتيا قاجەت دەسە باقيدان دا سۋىرىپ الاتىن ەدى، كازىر جۋان ءسىڭىر اعايىنى قولتىعىنان دەمەيتىن الدەكىمدەر بولماسا ءجون-جوسىقسىز ءوسىپ جاتقاندار نەكەنساياق، ۇلتىم دەسە جالاڭاش قولىمەن وت كوسەيتىن جىگىتتەر عانا بىردە جەلدىڭ وتىندە، بىردە وت-جالىننىڭ بەتىندە، جايساڭ ونەركاسىپتى ءارى اۋىلشارۋاشىلىقتى كۇردەلى اۋدان بولعان سوڭ سەرىكتى ەركىنە قويماي دەدەكتەتىپ الىپ كەتىپ ەدى، كوپتەن توبەڭ وزباسىن دەگەن وسى. ول كەتكەن سوڭ دا ءبىرازعا دەيىن قوڭىلتاقسىپ ءجۇرىپ، جوق ەكەنىن بىلە تۇرا اۋدان ورتالىعى ۇلكەن-نارىنعا شارۋام بولماسا دا ءۇش دۇركىن بارىپ، «كوكشولاقپەن» اكىمشىلىك عيماراتىن ءۇش دۇركىن اينالىپ قايتقان ەدىم. ناعاشىلارىمنىڭ ءجۇز پايىزى وسىندا ەكەنىن بىلسەم دە ات بايلاپ تۇسەر اعايىننان ايرىلىپ قالعانىمدى سەزىندىم...
... جەتى كۇن ارقا-جارقا بوپ بۇلاۋعا تۇستىك. جەتى كۇن جەتى ساعاتتاي دا بولمادى. سەگىزىنشى كۇنى ول ەلىنە كەتتى، مەن «يزبۋشكاما» جەتتىم. ءبارىمىزدىڭ باسىمىزدى قوسىپ جۇرگەن، جاناستىرىپ جۇرگەن اينالىپ كەتەيىن تەمىربەك! ... ەسىم دۇرىس سياقتى. ءارى اۋنايمىن، بەرى اۋنايمىن، ءبىراق تۇرا المايمىن. سويتسەم، اۋنادىم دەگەنىم ويىم ەكەن. «سەن مەنى قاتتى قورقىتتىڭ عوي!» دەدى داكەڭ.- كوزىڭ باقىرايىپ، ەزۋىڭنەن كوبىك اعىپ سەرەيدىڭ دە قالدىڭ.» نە زاماتتا كوزىمدى اشسام قاسىمدا اق حالات كيگەن ەكى كەلىنشەك ءجۇر. بۇرىن كورمەگەن ادامدارىم. ۋكولدى پەرگىلەپ جاتىر. سورايتىپ «سيستەمانىڭ» سىرىعىن ەربەيتىپ قويىپتى. «بەس كۇن تاپجىلماي جاتاسىز، ودان سوڭ اۋرۋحاناعا سالامىز، ارعى جاعىن تاعى دا كورە جاتارمىز» دەستى. ارعى جاعىنا قاراتقان جوق، سالىپ-ۇرىپ تاعىدا تەمىربەك جەتىپ كەلدى. قاسىندا ءوڭى-تۇسى قاشىپ سايلاۋحان ءجۇر. اياعىن ساناپ باسقان بولاشتىڭ قاراسىن كورىپ قالدىم. (يساباي اتامنىڭ قاراشاڭىراعىنا يە بوپ قالعان تەمىربەكتىڭ ءىنىسى). تەمىربەك پەن سايلاۋحان ەكى قولىمنان تارتقىلاپ، داكەڭ ارقامنان يتەرىپ وتىرعىزعان بولادى، ءبىراق شاما جوق، كەسكەن تەرەكتەي دۇڭكيىپ قۇلاپ قالا بەرەمىن. ينەسىن وقتالىپ كەلىنىمىز مەيىرگۇل (مەدپۋنكتتىڭ فەلدشەرى) كەتەر ەمەس. بۇكىل اعايىندى دۇرلىكتىرگەندەي وسىنشاما نە بولعانىن دا بىلمەيمىن. كەشە كەشكە عانا مايماڭداپ جۇرگەن سياقتى ەدىم، اياق استىنان قاي الباستىنىڭ باسقانىن؟ مۇنىڭ قۇپياسىن تەمىربەك قانا ءتۇسىندىردى...
بۇلاۋدان سوڭ ءبىر جۇما جاتىپ، سورپالانىپ، كۇتىنۋ كەرەك ەكەن. مەن قاعىنىپ قازداڭداپ ءجۇرىپ كەتىپپىن. كۇن بولسا سۋىق، التايدا بۇرىن-سوڭدى ءدال وسىنداي اۋا رايى بولعان ەمەس، بيىل اقسيراق قويان جىلى ەكەنىن ەسكەرمەپپىن عوي. جىل سايىن بۇلاۋعا ءتۇسىپ راحاتتانىپ كورمەگەن قايران باس قايدان بىلەيىن. بويداعى بۋىپ قالعان سۋىقتى ايداپ شىعۋ كەرەك دەپ تەمىربەك بۇرىنعى اۋدان ورتالىعى كاتونعا الىپ كەلدى دە تاعى ءبىر جۇماعا قاماپ تاستادى.
اۋدان ورتالىعى ۇلكەن-نارىنعا كوشكەن سوڭ مۇنداعى قاڭىراپ يەن قالعان فينانس ءبولىمىنىڭ عيماراتىن تەمىربەك ساتىپ الىپ ساۋىقتىرۋ ورتالىعىن ۇيىمداستىرعان. ەكى قابات سارى ءۇي ينە-جىپتەن جاڭا شىققانداي. ءار ادامعا جەكە-جەكە توعىز بولمە: ساناتورييگە نە قاجەت، ءبارى سونىڭ ىشىندە — توسەك ورىننان تىلبەزەرگە دەيىن، دەمالاتىن زالدا نە كەرەكتىڭ ءبارى تۇر، تىستا بورەنەدەن سوققان مونشا، كىرەبەرىستە بيليارد، شاحمات تاقتالارى، قارسىداعى ب ا ق ىشىندە قوس كيىز ءۇي، سارى قىمىزدى ساپىرىپ ىشسەڭ دە، جاتىپ ىشسەڭ دە ەركىڭ، قىمىز بولعاندا قانداي — شۋلىقپاعان، الپا مەن ويدىڭ شۇيگىن ءشوبىنىڭ حوش ءيىسى تاناۋ جارادى، كۇن سايىن جاس ەت، باقشادان ەندى عانا ءۇزىپ اكەلگەن كوكونىس، اسحانا رەستوراننان ارتىق بولماسا كەم ەمەس، شايعا دەگەن ءتاتتى تاعامدار ءتىل ۇيىرەدى — وسىنىڭ ءبارى شارۋا قوجالىعىنىڭ ونىمدەرى: ءبىر ءۇيىر جىلقىنى تەك قانا ساۋىن ءۇشىن ۇستاپ وتىر، ءبىر وتار قوي — كۇن سايىنعى جاس ەت، ەكى جۇزدەن استام بۇعى — ءمۇيىز قولما-قول وتالىپ، قولما-قول قايناتىلىپ، استاۋعا قۇيىلادى. قوجالىقتىڭ اتى دا «بايان»، ساۋىقتىرۋ ورنىنىڭ اتى دا «بايان»، يەسى بولاتبەك، كەلىمدى-كەتىمدىنى كۇتىپ، شارۋانى باسقاراتىن تەمىربەكتىڭ كەلىنشەگى قاتيرا.ءبىر سوزبەن ايتقاندا، وتباسىلىق بيزنەس، ءبىراق ودان پايدا تاۋىپ جاتقان يسابايەۆتار جوق، قارعا تامىرلى قازاق تەگىن شومىلىپ، تەگىن تۇستەنىپ كەتە بەرەدى، ولاردان اقى-پۇل دامەتۋگە ءۇي يەسى ۇيالادى، ويتكەنى ءبارى مەن سەكىلدى اعايىن.
ورتالىقتا كاتوننىڭ ەكى بىردەي دارىگەرى قىزمەت اتقارادى. ودان قالدى ءداريعانىڭ رۇحساتىنسىز الباتى شومىلىپ جاتقان ەشكىم جوق (داريعا تەمىربەكتىڭ تۇڭعىشى). قان قىسىمى، جۇرەك قاعىسى، اسقازان، ۇيقى بەزى، بۇيرەك، باۋىر دەگەن سياقتى ءىش قۇرلىسىن تەكسەرىپ الماي 35 گرادۋستىق ىستىق سورپاعا جولاۋشى بولما. مۇنداعى دارىگەرلىك قۇرال-جابدىقتىڭ ءبارى تەكسەرىلگەن، قىتايدىڭ شيپالىق ستاندارتى. استاۋعا دەنساۋلىعىڭ جاراماسا، تىزەگە دەيىن بۋلانىپ وتىراتىن اعاش قاۋعا، تۇلا بويىڭ بالقىپ، ونبەس مينۋتتا كايف بولىپ شىعاسىڭ. بۇدان سوڭ ماسساج، بۇل دا دۇنيەنىڭ راحاتى، باشپايىڭنان باسىڭا دەيىن قۇرىسىڭدى جازىپ بەرگەندە قۇر اتقا مىنگەندەي بولىپ قالاسىڭ، مۇنى دا جاسايتىن ءور التايدان كەلگەن قاراكەرەيدىڭ مامبەتىنىڭ قىزى، التى اي جاز وسىندا بولىپ، قىس تۇسە ۇيىنە قايتادى ەكەن. باسقا دا شارۋانىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەن ءنۇريلا باستاعان تەمىربەكتىڭ قارىنداستارى مەن كەلىندەرى، ايقاي-شۋ، ۇرىس-كەرىس اتىمەن جوق، تىپ-تىنىش دەمالىس ورنى، ءتىپتى تەنتەك سۇلتانبەك تە تىنىشتىق بۇزبايدى.
كىسى-قارا كوپ ەمەس، سەبەبى شامادان تىس ارتىق ادام قابىلدامايدى، ونىڭ ۇستىنە ەپتەگەن باسەكە دە باستالعان سەكىلدى. تۋ-سوناۋ الماتى، استانا، وسكەمەننەن «باياندى» ىزدەپ كەلگەن تۋريستەردى جول-جونەكەي: ونداي شيپاجايدى ەستىگەن ەمەسپىز دەپ ۇستاپ قالاتىن كورىندى. وعان ءمان بەرىپ جاتقان يسابايەۆتار جوق، كۇندەردىڭ كۇنىندە جۇرتتان سۇراماي-اق كەلىمدى-كەتىمدىلەر وزدەرى-اق تاباتىن شىعار، ويتكەنى ءدال «بايانداي» شيپاجاي ازىرگە قاتىنقاراعايدا جوق: شيپالىق قاسيەتى جاعىنان دا، كۇتىمى جاعىنان دا، قايىرىمدىلىق جاعىنان دا.
جەتى كۇن جاتقاندا جەلىپ كەتپەسەم دە ەكى اياق كىرىپ-شىعۋعا جاراپ قالىپ ەدى، وسىنداعى اۋرۋحانانىڭ باس دارىگەرى ارقابەك ءىنىم ىندەتىپ ءجۇرىپ اۋىلدان تاۋىپ الدى دا تاعى دا توسەككە تاڭدى. رەنگەنتكە ءتۇسىرىپ، ۋزي- گە سالىپ، اقىرى تاپپاعان كىناراتى جوق: ەكى تىزەڭدەگى شەمىرشەك توزعان دەدى، قوس قابىرعاڭداعى ەسكى سىنىق قوزعالعان دەدى، ىشەك-قارىننىڭ قىزمەتى بۇزىلعان، ۇيقى بەزى دومبىققان دەدىمە-اۋ، ايتەۋىر ونىڭ ايتۋىنشا تۇلا بويىمدا دەنى دۇرىس ءبىر مۇشە قالماعان كورىندى. (اكەسى شايمەردەنمەن ءبىر مەكتەپتە وقىپ، بىرگە ويناپ، تەنتەكتىكتى دە بىرگە جاساعان جاقىن جۇراعات ەدىك، قاراشاڭىراعى دا ءالى كۇنگە توپقايىڭنىڭ ءبىر كەتىگىن تولتىرىپ تۇر). اۋداندا جوق دارى-دارمەكتى وسكەمەننەن الدىردى، ونسىز دا ينەدەن قوتىر بولعان جامباستى شۇرىق-تەسىك قىلىپ، حيرۋرگ سەرىك دەگەن جاس جىگىتتى قاسىما بايلاپ قويدى. سەرىك كۇنى-تۇنى اۋرۋحانادا، ساعات سايىن سىرقاتتاردى ارالاپ، حال-جاعدايلارىن قاداعالاپ تۇرادى. ءجونىن سۇراعانىمدا: مەندە باسپانا جوق قوي، وسىندا قۋىقتاي ءبىر بولمەدە قىستىرىلىپ جاتىرمىن دەدى.
قىزىق، ديپلومىڭدى تەڭدەپ اۋىلعا بارىڭدار دەپ ۇكىمەت ۇران تاستاپ جاتقاندا جاس ماماننىڭ ۇيسىز-كۇيسىز جۇرگەنى قالاي؟ جاڭادان اشىلعان اۋرۋحانا عيماراتى قالادا دا جوق، ءۇش قاباتتىڭ ۇشەۋى دە لىق تولى، ىزدەگەن بولمەڭدى تابامىن دەپ اداسىپ تا كەتەسىڭ، تاپ-تازا، جاپ-جارىق، مەديسينالىق قۇرال-جابدىقتار دا جەتكىلىكتى، تەك جەتىسپەيتىنى — ماماندار. ءبىر دارىگەر دەمالىسقا شىعىپ كەتسە ءبىر اي كۇتەسىڭ، جاسى جەتكەندەرى زەينەتكە كەتە الماي ولار ءجۇر. (مۇنداعى ۋزي اپپاراتىن دا تەمىربەك ءوز قاراجاتىنا ساتىپ اپەرگەن. قولى ۇزىن، قالتاسىنىڭ ءبۇرى بار بيزنەسمەن ازاماتتار اۋرۋحاناعا ەپتەپ قانا، شاقتاپ قانا شاماسىنشا قارايلاسىپ تۇراتىن كورىنەدى). مامانداردىڭ تاپشىلىعىنان قىزمەت جاسايتىن مەدپەرسونالدار ءۇش قاباتقا جۇگىرىپ شىعىپ، دەدەكتەپ تومەن تۇسەمىن دەپ ابدەن دىمى قۇريدى. سوندا دا سەرىك، گۇلسىم، جۇپات، جانات، ايگۇلدەر شارشادىق دەپ قاباق شىتقان ەمەس...
...سيستەماعا ءجىپسىز بايلانىپ جاتىرمىن. ەكى كوزىم تەرەزەدە. تەرەزەنىڭ ار جاعىندا توتيايىنداي كوك اسپان. ءدال وسىنداي كوك اسپاندى كوپتەن بەرى كورمەپ ەدىم. كىرشىك جوق. ءتۇبى جوق. تۇڭعيىق. كوك اسپاندا قاپتاپ جۇرگەن پەرىشتەلەر دەۋشى ەدى. پەرىشتەلەر تۇرماق پەرعاۋىندار دا جوق. بوس جاتىر. كوزگە قانشاما كورىكتى ۇشىراعانمەن كوڭىلگە مەدەت بولمايتىن، مۇزدان سۋىق قورقىنىشتى-اق. ادامنىڭ دەنەسى كورگە تۇسكەندە جانى عارىشقا قاشادى دەۋشى ەدى. جەر جارالعاندا دەمەي-اق قويالىق، ادام جارالعاننان بەرى كوك تۇڭعيىق قانشا پاقىردى جۇتتى ەكەن؟ قۋ جانىڭ جانناتتان ماڭگىلىك ورىن تاپقانشا ەكى اياعىڭدى جالداپ جالعان دۇنيەدە جۇرە تۇرعانعا نە جەتسىن!..
— اعا، قال قالاي؟
— ءبالدۋ-شالدۋ... جاتىرمىز عوي...
حيرۋرگ سەرىك ەكەن. باس دارىگەر ارقابەكتى، اقىن جانىبەك قىزىروۆتى ەرتە كەلىپتى. «اعا، ءسىزدى تەمىربەك ىزدەپ جاتىر، وسكەمەنگە تەز جەتكىزىڭدەر دەپ كەشەدەن بەرى تىنىشىمىزدى الدى»- دەدى ارقابەك. — قايتقانىڭىز دۇرىس شىعار، دەنساۋلىعىڭىزدى تولىق تەكسەرمەسە بولماس، ال وعان ءبىزدىڭ شامامىز جەتپەيدى، جەدەل جاردەم ماشيناسى مەن ءبىر مەدبيكەنى قاسىڭىزعا قوسىپ بەرەمىن.»
...تاعى دا تىلدەي ساكىدە قىستىرىلىپ وتىرمىن. ۇشكىر تاۋدىڭ قاسقا ماڭدايىنداعى بىزديگەن دىڭگەك التايدىڭ ىزعارلى جەلىنەن قالتىرايتىن سياقتى. سول ىزعاردان بۇركىت تە شوگىپ قالعان با؟ بەر جاعىنداعى مايا تەكشەسىنىڭ سابالاق ساقالى يەگىن سيپاعان سايىن بىردە بار، بىردە جوق، ەندى بولماسا قۇلاپ قالاتىنداي تەڭسەلىپ تۇر-اۋ. الدە مەن تەڭسەلىپ وتىرمىن با؟ قوس وكپەمنەن قىسقاندا ءىشىمدى جىلان جايلاپ جاتقانداي ماڭدايىمنان قارا تەر بۇرق ەتە قالادى. مەيىرگۇل قاشان كەلەر ەكەن؟ جانىمدى سول الىپ قالاتىنداي ەكى كوزىم ءتورت بولىپ تارتايەۆتىڭ شاڭىراعىنا تەلمىرەم دە وتىرامىن. بۇل ءبىر قۇداي بەرگەن كەلىن بولدى. ماعان سالسا «گۇلىن» الىپ تاستاپ «مەيىرىن» عانا قالدىرار ەدىم. مۇنداي قولى شيپا، اعايىن رەتىندە مۇنداي جاناشىردى كوردىم بە، كورمەدىم بە؟ ەرتەسىمەن مايى مەن ءسۇتىن سالاقتاتىپ، ءتۇس اۋا ينەسى مەن «سيستەماسىن» ارقالاپ جەتەدى دە قاشان مەنىڭ بەت-اۋزىمنىڭ بىرىس-تىرىسى جازىلعانشا مۇڭايىپ وتىرادى دا قويادى. اۋىراتىن مەن، قينالاتىن مەيىر. كەيدە دارى-دارمەك ءۇشىن جاۋىن-شاشىنعا قاراماي ونەكى شاقىرىمدىق كاتونعا جاياۋ-جالپى تارتىپ كەتەتىن كەزدەرى دە بولادى. كوشە باس سايىن التايدىڭ اق بۇلاعى ارقىراپ جاتسا دا سۋدى تاۋ تۇكپىرىندەگى باستاۋدان ىشەتىن جارىلعاستىڭ «سۋ جورىعى» دەيتىن اۋرۋى بار، ءۇي بىتكەندە بىر-بىردەن قول تراشپەڭكە، بايگەگە تۇسكەندەي سالدىر-كۇلدىر شاپقىلاسىپ جارىسادى دا جاتادى. مەيىرگۇلدىڭ ءالى مەكتەپكە دە جاسى جەتپەگەن جۇدىرىقتاي عانا نەمەرەسى قاقپانى كۇشەنىپ زورعا اشىپ: مەن تاعى دا كەپ قالدىم عوي دەپ ءتالتيىپ تۇرا قالادى. سونداعى بار شارۋاسى، سۋ تاۋسىلدى ما، جوق پا؟ تاۋسىلسا اعالارىن جۇمسايدى، تاۋسىلماسا ىشكە وزباي قاقپا الدىنان كەتىپ قالادى، بۇل ۇيدە ول سويلەسەتىن ءبىر-اق ادام بار، ول داكەڭ. كەزىندە اۋەزوۆ، كەنجەبايەۆ، نۇرتازين، قابدولوۆ،سارمۇرزينا، اماندوسوۆپەن قىزمەتتەس بولعان فيلولوگ قاراتايعا كەلىپ جۇدىرىقتاي بالامەن ساباقتاس بوپ ەرمەگىن جالعاستىرۋدا، ارينە، دىمكاستى كۇتكەننەن بۇل اناعۇرلىم جەڭىل دە كوڭىلدى شىعار...
...تەمىربەك قالادا جاتسا دا بۇكىل اعايىندى اياعىنان تىك تۇرعىزىپ: سىرقات تۇرماق ساۋ ادامدى «جەدەل جاردەم» سوعىپ تاستايدى دەپ ارقابەكتىڭ ماشيناسىنان «وتكاز» بەرىپتى دە بولاش «مەرسەدەس» جالداپ، پۇلىن تولەپ، كامپورتپەن وسكەمەنگى جەتكىزىپ سالدى. قان قىسىمى 180-نەن اسىپ كەتكەن ەكەن، ءتورتجۇز شاقىرىمعا ءتورت دۇركىن «ۋكول» سالىپ، تەمىربەكتىڭ قولىنا تاپسىردى-اۋ ايتەۋىر. تەمىربەكتى كورگەندە اۋىرعانىمدى ۇمىتتىم، ءنار تاتپاعانىما ونشاقتى كۇن بولعان ەكەن، باۋىرىمنىڭ بەتىنە قاراپ وتىرىپ قارىنىمدى كەپتەدىم، ءاليحان ابايمەن حابارلاسىپ، الماتىنىڭ كارديولوگيا ورتالىعىنان ورىن دايىنداتىپ قويعانىن دا ءبىلىپ وتىرىپتى، سول بويدا سامولەتكە سالدى دا الماتىعا ايدادى دا جىبەردى.
اباي بايماحانوۆ، مەديسينا عىلىمىنىڭ كانديداتى، جوعارى دارەجەلى دارىگەر، مەنى قامقورلىعىنا العانىنا جيىرما جىلدان اسقان، دوس-جاران بوپ كەتكەن جاندار ەدىك، كەلە سالىپ باسىمنان باقايشاعىما دەيىن تەكسەرتسىن. ەكەۋمىزدى تانىستىرعان، ءتاڭىر سۇراۋىڭدى بەرگىر، امانتاي ءبىرتانوۆ ەدى. قايتا-قايتا دىمكاستانا بەرگەندىكتەن بە، مەنىڭ دوس-جاراندارىم دا، جۇراعاتتارىم دا دارىگەرلەر بولاتىن. ەلدە ءجۇرمىن دەپ ءمان بەرمەپپىن، قاراتايعا جەتتىم دەپ ينفارك بولعانىمدى دا بىلمەي قالىپپىن. كىمنەن ەستىگەنىن دە بىلمەيمىن، ءتۇن ىشىندە ءىنىمىز ەرلان عازيز ۇلى «گورنىي سادوۆودتان» سالىپ-ۇرىپ جەتىپ كەلدى دە اۋرۋحانادان شىعىسىمەن قاعىپ اكەتىپ، ءشوپتىڭ سۋسىنىمەن ەمدەپ، جيىرما دۇركىن يگلاتەراپياعا سالدى. قوس تىزەنىڭ شەمىرشەگى توزىپ، جىلىك باسىنىڭ كەمىگى عانا قالعان ەكەن، الجيتىن جاسقا جەتپەي جاتىپ بۇل دا ماعان ازاپ بولاتىن ءتۇرى بار...
جىل سايىن الماتىعا ءبىر سوعىپ كەتەتىن قومشاباي: (توپىراعىڭ تورقا بولىر) بۇگىندە ەرلانداي قازاق جوق دەپ ەدى. ارتىق سويلەمەيتىن، كەم ايتپايتىن قومشانىڭ ءبۇل ءسوزىنىڭ جانى بار. ەرلان تەك دارىگەر عانا ەمەس، دەرتكە داۋا، جانىڭا راحات سىيلايتىن جاناشىر ادام، تامىرىڭدى باسىپ وتىرىپ، تۇلابويىڭداعى كىناراتتى ساناپ بەرەتىنى ءوز الدىنا، جايدارى مىنەزىمەن، جارقىن جۇزىمەن جانىڭدى جادىراتىپ، وسىندا ەم ىزدەپ ەمەس، شاي ىشۋگە كەلگەندەي بۇكىل ۋايىمىڭدى ۇمىتتىرىپ جىبەرەدى. جۇڭگو مەديسيناسىنىڭ سيقىرىن جاقسى مەڭگەرگەن، وسىنداعى كوپ شارلاتاندارداي بوپسالاپ ەمەس، سىرقاتتىڭ بولمىسىن تاۋىپ ەمدەيتىن، قازاعىنىڭ ارعى-بەرگى تاريحىنان حابارى مول، سول ارعى-بەرگىنىڭ مادەنيەتىن بويىنا سىڭىرگەن جىگىتپەن اڭگىمەلەسىپ وتىرىپ ەرەكشە ءبىر ءلاززات الاسىڭ دا قازاقتىڭ كوشەلى جىگىتتەرى ءالى بار ەكەن-اۋ دەپ ىشتەي رازى بولاسىڭ. پاتيگۇل، ايگۇل، ءيۋسۇپجان، ساۋلە سەكىلدى كومەكشىلەرى بوساعادان كۇتىپ الىپ، ەسىكتەن شىعارىپ سالعاندا مۇنداي ءىلتيپاتتى كورمەگەنىڭە زامان وتكەنى ەسىڭە تۇسەدى. مەن ەرلانعا ەرتەرەك بارىپ، ەرتە قايتۋعا تىرىسامىن. سەبەبى، ءتۇس كەزىندە، نە جۇمىس اياعىندا بارا قالسام قىزىل ماشيناسىن تايپالتىپ عالىم كەپ قالادى دا ەرلان: تۇستەنەتىن مەزگىل بولىپ قاپتى-اۋ دەپ رەستورانعا جەتەلەيتىن ادەتى بار. عالىم دا ەگىزدىڭ سىڭارىنداي مىنەزىمەن دە، تابيعاتىمەن دە ەرلاننان اۋمايتىن، وتە ءبىر مادەنيەتتى، ءبىلىمدار جىگىت، ءارى اقىن، ءارى پروزايك، ارعى بەتتەن كەلگەن جازۋشى اتاۋلىنىڭ ىشىندە كەلە ساپ ارالاسىپ كەتكەن، ەكى جانردىڭ تەحنيكاسىن دا تاپتىشتەپ مەڭگەرگەن جازۋشى. جازۋ ستيلىنەن بايىرعىنى دا، قازاقي بۇگىنگى مادەنيەتتى دە بىردەن تانيسىڭ، باسقالار سياقتى كىبىرتىكتەپ جاتپاي، بايگەگە جولورتادان قوسىلعان جۇيرىكتەي قۇلاشتى كەڭ سەرمەيتىن وزىندىك شەبەرلىگى مول، قالامعا ابدەن ماشىقتانىپ العان، ونەردىڭ بەلورتاسىندا بىزبەن قاتارلاسىپ جۇرگەن ءقاراسوزدىڭ دە، پوەزيانىڭ دا مايەگىن شايقاپ ىشكەن جورعا دەسەك تە بولادى. ءازىل-قالجىڭسىز جۇرە المايتىن، ءازىل-قالجىڭدى كوتەرە دە الاتىن جىگىتتىڭ سىربازى، مەنى ەرلانعا جاقىنداستىرعان دا عالىم. سوڭعى كەزدە تىرشىلىكتىڭ قارەكەتىمەن جازۋ-سىزۋدى باياۋلاتىپ الدى-اۋ دەيمىن، مەنىڭ كۇدىكتەنەتىنىم دە وسى. ءۇش بىردەي ونەردىڭ سوڭىنا تۇسەمىن دەپ (پوەزيا، پروزا، سۋرەتشى) تىزگىندى قولدان شىعارىپ الماسا بولدى...
***
... التايدى الاسارتىپ، ورمانىن وتاپ كەتكەندەي قۇلازىپ قايتتىم. قاتىنقاراعاي يەسىز قالعانداي. بىتقىل تولعان جابايى شوشقا. بۇلار دا قۇرعاقشىلىق جىلى «زيالى» كەلىمسەكتەرمەن تالاسىپ كۇرشىمنەن اۋىپ كەلگەن. باتپاق بىتكەن قورسىلداپ جاتىر. قولات بىتكەن سوقا سالعانداي ايعىز-ايعىز. اۆستراليا، گەرمانيا بۇلاردى «زاحۆاچيكي» دەپ ، اتىپ تا، اسىپ تا ءتورت اياقتى زاۋالدان قۇتىلا الماي الەك. تۇتاس مەملەكەتتەر اشىق تۇردە «سوعىس» جاريالاپ جاتقاندا الاقانداي التايدىڭ بولاشاعى نە بولماق؟ «جەر جانناتى» دەيتۇعىن تۇركىلەردىڭ اتامەكەنى ەندى شوشقالاردىڭ مەكەنىنە اينالماسا نەعىلسىن؟ ونسىز دا قاسقىر دەيتۇعىن تەرىساۋىز قۇمىرىسقانىڭ يلەۋىندەي قۇجىناپ، جۇرتتىڭ ازعانتاي مالىنا قىرعىنداي ءتيىپ، قوتاننان وزدىرماي قويعانىنا ونشاقتى جىل بولىپ ەدى، كوركىمەن كۇپىنىپ، اڭىمەن اڭىزعا اينالعان التاي بۇگىندە توناۋ مەن توقىراۋدان كۇڭىرەنىپ وتىر. جارعاق قۇلاعى جاستىققا تيمەي اكسيونەرلىك قوعام ۇيىمداستىرعان اسقار قابانبايەۆ مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ بولماعان سوڭ تىرپىلداپ ءجۇرىپ ابدەن شارشاعان سوڭ اقىرى «ەكى دوس» دەيتۇعىن اشكوزگە وتكىزىپ جالاڭبۇت قالدى. شارۋا قوجالىعىنىڭ يەسى تولقىن رايسوۆتىڭ دا كۇنى وسى، كازىرگى قاتىنقاراعايعا بيلىك ەتەتىن بىردە-بىر جەرگىلىكتى جاناشىر ازامات جوق، ءبارى دە الماتى دەيمىسىڭ، اقسۋات دەيمىسىڭ، استانا دەيمىسىڭ تەك قۇلقىننىڭ قامىمەن جۇرگەن جۇلىمىرلار، ولار ۇلت قامىن ويلاماق تۇگىلى وزدەرىنىڭ قاراتاي ەمەس، قازاق ەكەنىن دە باياعىدا ۇمىتقان، بايلىعىن جۇتسىن، بارىن توناسىن، التايدىڭ سوقتا باسى قالعاندا تاسىن قالاي جۇتار ەكەن؟ ءبىز كۇنگەيدەگى قىتايدان قورقامىز دا ءوز ىشىمىزدەگى قورقاۋلاردى نەگە اعايىن تۇتامىز؟ ۇلتتىق پاركتىڭ اتاعى عانا قالدى، ەرەننىڭ كەزىندە قاراعايدىڭ ءار اعاشىن كۇزەتەتىن ەدىك، ەندى تراسسامەن اعىلىپ جاتقان «لەسوۆوزداردى» كورگەندە وسىدان 20 جىل بۇرىنعى پۇشايمان كۇيىمىز كوز الدىما ەلەستەيدى. ياپىراۋ، باياعى كۇن شىنىمەن قايتىپ كەلگەنى مە؟ بۇرىن ءار اعاش ەسەپتە ەدى، كازىر تاۋ-تاۋدى ءبولىسىپ الىپ وتاپ جاتقان كورىنەدى، التايدىڭ شىمىلدىعى كوزگە تۇسەر بەرگى جاعى عانا، ورەلدەن ارمان قاراي ارشاتى، شىندىعاتاي تىر-جالاڭاش دەسەدى. ال كەرەك بولسا!..
وسىندايدا تارباعاتايدى ەسىمە الامىن. تارباعاتايدى جايلاعان ماقسات اقيەكوۆ دەگەن جىگىتتى كوز الدىما ەلەستەتەمىن، سىرتىمنان ساعىنىپ جۇرگەن قانداي جىگىت بولدى ەكەن دەپ. ويتكەنى، بۇرىن بەت-جۇزىن كورمەگەن، ءاتى-جونىن دە دۇرىستاپ ەسىمە ساقتاماعان بەيتانىس بيزەسمەن. الىستاعى الماتىعا كۇن سايىن تەلەفون شالىپ، الىبەك قاڭتاربايەۆقا، قالاعاڭ كوزىڭە تۇسسە بولدى، قولىنان جەتەلەپ تارباعاتايعا جەتكىز دەپ تاپسىرما بەرگەن ەكەن، ايتقانىنداي اەروپورتتىڭ باسىندا الىبەك كۇتىپ تۇرىپتى، قولدى-اياققا تۇرعىزباي الدى دا كەتتى. التايدىڭ اسۋىنان سىعالاعانىم بولماسا، جەتپىستەن اسىپ يەگىممەن جەر سىزعانشا تارباعاتايعا اياق باسپاعان ەكەنمىن. جول ورتادا اتقوسشى تولەگەننىڭ ۇيىنە ءبىر قونىپ راحاتتانىپ قالدىق. اكەسى جاباعى قايراتى قايتپاعان، جالاڭاش قولمەن قاسقىر العان قايراتتى ادام ەكەن، قولى كۇرەكتەي، ءبۇرىپ ۇستاعاندا قاسقىر تۇرماق ايۋدىڭ دا كەڭىردەگىن سۋىرىپ الاتىن قارۋلى، ناعىز پالۋان، ءارى اڭگىمەشىل قاريا بوپ شىقتى. ءتۇبى ماقساتتىڭ جاما اعاينى بولسا كەرەك. كۇن شىعا اتتانىپ ەدىك، ماقساتتىڭ اۋلىنا جەتكەندە ات ۇستىنەن كوتەرىپ الىستى. ەرتەڭىندە ۇلى-جىڭگىر توي بولدى: بۇكىل ەل جينالىپ، سپورتتىڭ ءار تۇرىنەن جارىس ءوتتى، ات بايگەسىنە جەڭىل ماشينا تىككەن ەكەن، ول اياگوزدىڭ ءبىر ازاماتىنىڭ جەتەگىندە كەتتى. مەنىڭ ءبىر تاڭعالعانىم: باياعىداي «جاساسىن» دا جوق، جاعىمپازدانۋ دا جوق، جۇرت ءوز ەركىمەن جينالىپ، تويدى وزدەرى باسقارىپ، ماقساتتىڭ اكەسى قايىربەك اقساقال باس بولىپ وزدەرى اتقاردى، ءبىر شەتى الماتىدان، ءبىر شالعايى وسكەمەننەن كەلگەن ونەر شەبەرلەرى ويىن-ساۋىق ۇيىمداستىرىپ، رەتىمەن سىي-سياپات كوردى، اراق مۇڭكىپ ادىراڭداعان ءبىر پەندەنى كورگەنىمىز جوق، ەسەسىنە ەرتەڭگىسىن مادەنيەت ۇيىندە استا-توك داستارحان جايىلىپ ەدى، مۇندا دا بەيباستاقتىڭ نىشانى كوزگە شالىنبادى. وسىنىڭ ءبارى نەنىڭ قۇرمەتىنە دەپ سۇراعانىمىزدا ماقسات: مىناۋ ەل جازدا عانا جادىراعانى بولماسا قىستىڭ كوزى قىراۋدا اۋلادان شىعا الماي، قىزىعى كەم، قۋانىشى ارزان قىسىلىپ وتىراتىن اعايىندارىڭىز، جىلىنا ءبىر دۇركىن كوڭىلىن كوتەرىپ، ەل بارمىز دەگەندى ەسىنە سالىپ كەتۋ مىندەتىم ەدى، قاسىم قايسەنوۆ اعامىز كەلىپ كەتتى — كورە الماي قالدىم، ءازىلحان اعامىز كەلىپ كەتتى — كورە الماي قالدىم، سوسىن ءسىزدى جول ورتادان زورلىقپەن ۇستاپ قالعانىم عوي، تەك رەنجىمەسەڭىز بولدى دەپ يىعىما شاپان جاۋىپ، داكەڭە بەشپەنت كيگىزىپ، استىما ات مىنگىزدى.
اللاعا شۇكىر، ءبىزدىڭ ارتىمىزدا دا ەل بار ەكەن-اۋ!..
***
...العاش رەت التايدان قاشىپ بارامىن. كوز الدىمدا قاراعاي ەمەس تەك قايىڭ قالىپ بارادى. ورمان اعاشىنىڭ وزگەرۋى 200 جىلدا ءبىر دۇركىن دەگەندى عىلىم دالەلدەگەن: قاراعاي بىتكەن جەرگە كەيىن تەك قانا قايىڭ وسەدى، قايىڭ وسكەن جەرگە تەك قانا قاراعاي بىتەدى... كوكەيىمدە ساعىنىش ەمەس، سارى ۋايىم ارقالاپ بارامىن... كوڭىلگە دە، كوكەيگە دە مەدەت بولعان الاشتىڭ ازاماتتارىن، تەمىربەكتەردى، سايلاۋحانداردى، اسقار مەن تولەشتەردى، اعايىندار مەن دوس-جارانداردى، ەل باسقارىپ جۇرگەن بەردىبەك، سەرىك، سياقتى جىگىتتەردى تاعى دا ساعىناتىنىمدى ءبىلىپ بارامىن، تاعى دا ساعىنىش ارقالاپ بارامىن...
You Might Also Like
-
...بوزجىگىت اعام ءۇي كولەڭكەسىندەگى تىلدەي تاقتاي ساكىدە وتىر ەكەن. نەمەرەسى كارتوپ تۇپتەپ ءجۇر. جىل ءوتىپ كەتسە دە امانداسىپ جاتىپ ول مەنى قولىمنان تانىدى. ءبىرازدان بەرى كوزدەن ايرىلىپ قالعان.
-
— قالاعا، جينالا بەرىڭىز، ءسىزدى وسكەمەنگە تەز جەتكىزىڭدەر دەگەن بەردىبەك ساپاربايەۆتىڭ بۇيرىعى كەلدى. يسلام ابىشيەۆتىڭ شاقىرۋ قاعازى قولىمىزدا تۇر، — دەدى. «ەل جاتسا دا ەنەكەم جاتپا...
