InfoHub Logo

ستۋدەنت: بايتۋمان ديانا سەريك قىزى  
عىلىمي جەتەكشى: سايم ل.ن.
«كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىنىڭ كارديولوگيا بولىمىندە پاسيەنتتەرگە كورسەتىلەتىن مەيىرگەرلەر قىزمەتىنىڭ ساپاسىن باعالاۋ»
كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسى     
قىزىلوردا مەديسينالىق جوعارى كوللەدجى

كىلت سوزدەر: سوزىلمالى جۇرەك جەتكىلىكسىزدىگى، مەيىرگەر، ساپا، كارديولويالىق اۋرۋلار، مەيىرگەرلىك كۇتىم، كۇتىم ساپاسى، ميوكارد ينفاركتىسى.

تاقىرىپتىڭ وزەكتىلىگى: دۇنيەجۇزىلىك دەنسالىق ساقتاۋ ۇيىمى ستاتيستيكاسى بويىنشا قازىرگى كەزدە دامىعان ەلدەردە ناۋقاستاردىڭ ءولىم سەبەپتەرى اراسىندا جەتەكشى ورىندى جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋلارى الادى. جۇرەك اۋرۋىمەن اۋىراتىندار سانىنىڭ ۇنەمى ءوسىپ، ناۋقاستاردىڭ جاسىنىڭ ۇنەمى تومەندەۋى الاڭداتادى. قازىرگى ۋاقىتتا ميوكارد ينفاركتىسىمەن اۋىراتىن ناۋقاستىڭ جاسى 23-25 ​​جاستان اسپايتىن جاعدايلار بار. جۇرەك اۋرۋلارى اسىرەسە ەڭبەككە قابىلەتتى جاستاعى ەر ادامداردا ءجيى كەزدەسەدى.

ستاتيستيكالىق مالىمەتتەر: قازىرگى ۋاقىتتا رەسەيدىڭ ءاربىر 16-شى تۇرعىنى جۇرەك-قان تامىر اۋرۋىمەن اۋىرادى، بۇل ەلدەگى وسى اۋرۋدىڭ ەپيدەمياسى تۋرالى ايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

امەريكا قۇراما شتاتتارىنداعى جۇرەكتىڭ يشەميالىق اۋرۋى جاعدايلارىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى ميوكارد ينفاركتىسى بولسا، رەسەي فەدەراسياسىندا ستەنوكارديا بارلىق جۇرەكتىڭ يشەميالىق اۋرۋى جاعدايلارىنىڭ 43،5% -ىندا دياگنوز قويىلادى، تاعى 54،2% - ى جۇرەكتىڭ يشەميالىق اۋرۋىنىڭ باسقا تۇرلەرى، ال ميوكارد ينفاركتىسى تەك 2،3%-ىن قۇراعان. وسى مالىمەتتەرگە سايكەس، امەريكا قۇراما شتاتتارىمەن سالىستىرعاندا ميوكارد ينفاركتىسى ءبىزدىڭ ەل تۇرعىندارىندا 2،1 ەسە از كەزدەسەدى. ميوكارد ينفاركتىسىنەن قايتىس بولۋ، رەسمي ستاتيستيكاعا سايكەس، رەسەيدە دە از كەزدەسەدى.ماسەلەن، ەگەر اقش-تا ميوكارد ينفاركتىسى ءار ءۇشىنشى جاعدايدا (31،2%) جۇرەكتىڭ يشەميالىق اۋرۋىنان ءولىم دياگنوزى قويىلسا، وندا رەسەي فەدەراسياسىندا - ءاربىر ونىنشى جاعدايدا (10،6%).

باتىس ەۋروپادا ەرلەردىڭ ءولىمىنىڭ باستى سەبەبى جۇرەك اۋرۋلارى بولدى. بريتاندىق زەرتتەۋشىلەر ونكولوگيالىق اۋرۋلار نەگىزىنەن باتىس ەۋروپادا ورنالاسقان 12 ەلدەگى ەرلەردىڭ ءولىمى قۇرىلىمىندا ءبىرىنشى ورىنعا شىققانىن انىقتادى. ەۋروپانىڭ قالعان بولىگىندە، جالپى الەمدەگى سياقتى، جۇرەك-تامىر اۋرۋلارى ءولىمنىڭ باستى سەبەبى بولىپ قالا بەرەدى. جۇمىس ناتيجەلەرى European Heart Journal-دا جاريالاندى.

جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋلارى ون ەكى ەلدە: بەلگيا، دانيا، يتاليا، يزرايل، يسپانيا، ليۋكسەمبۋرگ، نيدەرلاندى، نورۆەگيا، پورتۋگاليا، سلوۆەنيا، فرانسيا جانە ۇلىبريتانيادا ەرلەردىڭ قايتىس بولۋ سەبەپتەرىنىڭ تىزىمىندە جەتەكشى ورىنعا يە بولدى. ايەلدەر اراسىندا بۇل ءۇردىس تەك دانيا مەن يزرايلدە بايقالادى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى. الەمدەگى ءولىمنىڭ باستى سەبەبى بولىپ جۇرەك-قان تامىر اۋرۋى ساقتالادى. قازاقستاندا جيىرما ءبىرىنشى عاسىردىڭ سوڭعى جىلدارىندا جۇرەك-قان تامىر اۋرۋى 2،4 ەسە ءوستى. زەرتتەۋدىڭ ماقساتى. جىلدىڭ ايى، ماۋسىمى، سونىمەن قاتار ناۋقاستاردىڭ جىنىسى مەن جاسىنا قاراي استانا قالاسىندا ارتەريالدى گيپەرتونيا، جۇرەك يشەميالىق جانە سەرەبروۆاسكۋليارلى اۋرۋلارى سەبەبىنەن بولاتىن ءولىم-جىتىمىن تالداۋ.

ماتەريال جانە ادىستەرى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى – ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ 2009-2017 جىلدارعا ارنالعان دەرەكتەرى بويىنشا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ «قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالقىنىڭ دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتى تۋرالى» 2001-2017 جىلدارعا ارنالعان ستاتيستيكالىق جيناقتارىنىڭ نەگىزىندە ەرەسەك تۇرعىنداردىڭ كۇندەلىكتى ولىمىنە قاتىستى ارتەريالىق گيپەرتونيا (اگ)، جۇرەك يشەميالىق اۋرۋى (جيا)، سەرەبروۆاسكۋليارلىق اۋرۋلارىمەن (سۆا) سىرقاتتانۋ جانە ءولىم-جىتىم ستاتيستيكالىق تالداۋ جۇرگىزىلدى.

ناتيجەلەرى جانە تالقىلاۋى. اگ ءولىمىنىڭ ەڭ جوعارى كورسەتكىشى كوكتەمدە بايقالدى – 171 (29،1%)، ال قىستا – 159 (27،1%)، كۇزدە – 132 (22،5%)، ەڭ تومەنگى جازدا - 125 (21،3%). جاس توپتارىندا جاس ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى ءولىم سانى ارتۋدا: جاستار اراسىندا 16 (2،7%)، ورتا جاس ادامدار اراسىندا 112 (19،1%)، ەگدەلەردە 223 (38،0%) جانە قارت ادامداردا 236 (40،2%). كورونارلىق جۇرەك اۋرۋلارىنان 1473 ءولىم-جىتىم جىلدىڭ كوكتەمىندە (27،7%)، سودان كەيىن قىس مەزگىلىندە 1374 (25،8%)، 1259 (23،6%) كۇزدە جانە 1218 جازدا (22،9%) بايقالدى. جاس توپتارىنداعى ءولىم-جىتىم سانى ارتۋدا، جاستاردىڭ اراسىندا 289 (5،4%)، ورتاشا جاس ارالىقتا 1129 (21،2%)، 1705 (32،0%) ەگدە جانە 2201 (41،3%) كارىلىك جاستاعى. تالداۋ كورسەتكەندەي، سۆا كەزىندە ەڭ جوعارعى ءولىم-جىتىم كۇزدە جانە قىستا بايقالادى، سودان كەيىن كوكتەمدە جانە جازدا ەڭ تومەنگى دەڭگەيىندە بايقالادى. اگ جانە جيا سەبەبىنەن بولاتىن ءولىم-جىتىم سياقتى، سۆا كەزىندەگى ءولىمنىن جاسقا جانە جىنىسقا بايلانىستى ايىرماشىلىقتارى بايقالادى، سونىمەن قاتار، 45 جاستان اسقان ءولىم-جىتىمنىڭ كۇرت ءوسۋى بايقالادى. جاستارمەن سالىستىرعاندا ورتا جاستاعى ءولىم-جىتىمى 3 ەسەدەن استامعا ارتتى، ال ەكى توپتا دا ەرلەردىڭ ءولىم-جىتىمى 2 ەسەگە ارتىق. بۇرىنعى توپتارمەن سالىستىرعاندا 60-74 جاس ارالىعىنداعى ناۋقاستار توبىندا ءولىم-جىتىم ءوسۋى ازايعان، ال ايەلدەر مەن ەركەكتەر اراسىندا كورسەتكىش بىردەي، ونىڭ ىشىندە جىل مەزگىلىنە بايلانىستى ەرەكشەلىكتەرى جوق. قارت توپتاعى ادامداردىڭ اراسىندا 60-74 جاس توبىمەن سالىستىرعاندا ءولىم-جىتىم ارتىق ءوستى، ايەلدەر اراسىندا ەكى ەسە ەركەكتەرمەن سالىستىرعاندا.

قورىتىندى. استانا قالاسى ەرەسەكتەر اراسىندا جۇرەك-قانتامىرلىق سىرقاتتانۋ مەن ءولىم-جىتىم كورسەتكىشتەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى كورسەتكىشتەرگە سايكەس، ولاردىڭ تارالۋى مەن ءولىم-جىتىمىنىڭ كەيبىر ايىرماشىلىقتارى، اتاپ ايتقاندا، ءولىم-جىتىمنىڭ جىنىسىنا، ناۋقاس جاسىنا جانە جىل مەزگىلىنە تاۋەلدىلىگى انىقتالدى. ايەلدەردە گيپەرتەنزيا مەن سۆا ءولىمىنىڭ تارالۋى جوعارى، ەرلەر اراسىندا كورونارلىق ارتەريا اۋرۋلارىنان بولاتىن ءولىم-جىتىم كورسەتكىشتەرى باسىم. جاسى ۇلعايعان سايىن بارلىق نەگىزگى جۇرەك-قانتامىرلىق، اسىرەسە 75 جاس جانە ودان جوعارى جاستاعى ادامداردا ءولىم-جىتىم سانىنىڭ ارتۋى بايقالادى. تالدانعان جىلدار ىشىندە گيپەرتونيادان جانە جۇرەك يشەميالىق اۋرۋدان بولاتىن ءولىم كوكتەم مەن قىستا جوعارى بولدى، ال كۇزدە جانە قىستا سۆا ءولىمىنىڭ كورسەتكىشى جوعارى بولدى، ال جازدا نەگىزگى جۇرەك-تامىر اۋرۋلارىنان ەڭ تومەن ءولىم بايقالدى. نەگىزگى سوزدەر: جۇرەك-قانتامىر اۋرۋلارى، ءولىم، جىل مەزگىلدەرى، ارتەريالىق گيپەرتەنزيا، جۇرەكتىڭ يشەميالىق اۋرۋى، سەرەبروۆاسكۋليارلىق اۋرۋلار

زەرتتەۋ ماقساتى: كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىنىڭ كارديولوگيا بولىمىندە پاسيەنتتەرگە كورسەتىلەتىن مەيىرگەرلەر قىزمەتىنىڭ ساپاسىن انىقتاۋ

تاسىلدەر مەن ماتەريالدار

زەرتتەۋ جۇمىسى كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىندا جۇرگىزىلدى.زەرتتەۋگە بارلىعى20 پاسيەنت جانە 20 مەيىرگەر قاتىستى. مەيىرگەرلەر كارديولوگيا بولىمشەسىندە قىزمەت جاسايدى.

زەرتتەۋ ءتۇرى: ساپالىق

زەرتتەۋ ديزاينى: جاعدايدى زەرتتەۋ.ساۋالناما ءادىسى قولدانىلدى.1ء-شى ساۋالناما كارديولوگيا بولىمشەسىندەگى پاسيەنتتەر اراسىندا جۇرگىزىلگەن ساۋالناما جانە مەيىرگەرلەرگە جۇرگىزىلگەن ساۋالناما.

زەرتتەۋ وبەكتىسى: 2021 جىلى جەلتوقسان، قانتار ايىندا قىزىلوردا قالاسى، كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىنىڭ كارديولوگيا بولىمىندە زەرتتەۋ جۇمىسى جۇرگىزىلدى.وسى  زەرتتەۋدى  جۇرگىزۋدە ساۋالناما الىندى. زەرتتەۋ كارديولوگيا بولىمىندە ەم قابىلداپ جاتقان جانە جۇمىس اتقاراتىن مەيىرگەرلەر 18-60 جانە ودان جوعارى جاس ارالىعىنداعى ادامدار توبىن قامتىدى. زەرتتەۋگە جالپى 40 ادام قاتىستى. سونىڭ ىشىندە 20 كارديولوگيا بولىمىندەگى ەمدەلۋشىلەر بولسا، قالعان 20 سول بولىمشەدەگى مەيىرگەرلەردىڭ ۇلەسىنە ءتيدى.

زەرتتەۋ قۇرالى: ساۋالنامالار ميكس رەتىندە قۇراستىرىلدى، ياعني ساۋالنامالار ينتەرنەت-پورتالدىڭ ماقالالارىنا نەگىزدەلگەن. ءبىرىنشى ستۋدەنچەسكايا بيبليوتەكا ونلاين «دياگنوستيكا ۋدوۆلەتۆورەننوستي پاسيەنتوۆ كاچەستۆوم ۋحودا» جانە  «مەديكو-سانيتارنايا چاست №99 فەدەرالنوگو مەديكو-بيولوگيچەسكوگو اگەنستۆا-انكەتا پو اناليزۋ ۋدوۆلەتۆورەننوستي كاچەستۆوم پرەدوستاۆلەنيا مەديسينسكيح ۋسلۋگ ۆ ستاسيونارنىح ۋسلوۆياح»  سايتىنان الىنعان ساۋالناما سۇراقتارى قولدانىلدى.   

نەگىزگى زەرتتەۋدەگى پاسيەنتتەرگە ارنالعان ساۋالناما 20 سۇراقتان جانە مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنە ارنالعان ساۋالناما 20 سۇراقتان تۇردى. سۇراقتاردىڭ ءارقايسىسى ءۇشىن بىرنەشە سايكەس كەلەتىن جاۋاپتار ۇسىنىلدى. رەسپوندەنتتەرگە قولايلى بولۋى مەن ساۋالناما ناتيجەلەرىن جاقسارتۋ ءۇشىن ساۋالناما قازاق تىلىندە دايىندالدى. ساۋالناما ءانونيمدى تۇردە وتكىزىلدى، زەرتتەۋگە قاتىسۋشىلار كارديولوگيا بولىمىنەن تاڭدالدى.زەرتتەۋگەقاتىسۋشىلاردان جازباشا تۇردە زەرتتەۋگە رۇقساتىن بەرەتىندىگى تۋرالى كەلىسىم الىندى.سونىمەن قاتار كارديولوگيا ءبولىمىنىڭ مەيىرگەرلەرىنەن دە الدىن الا كەلىسىم سۇرالدى.

قورىتىندى: كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىندا 27.12.2020-05.01.2021 جج ارالىعىندا «كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىنىڭ كارديولوگيا بولىمىندە پاسيەنتتەرگە كورسەتىلەتىن مەيىرگەرلەر قىزمەتىنىڭ ساپاسىن باعالاۋ»اتتى ساپالىق زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزدىم. زەرتتەۋگە ءوز كەلىسىمدەرى نەگىزىندە كارديولوگيا ءبولىمى بويىنشا 20 پاسيەنت جانە 20-مەيىرگەر قاتىستى، زەرتتەۋ نىسانى رەتىندە پاسيەنتتەردەن، مەيىرگەرلەردەن بولەك ساۋالناما الىندى.

2020 جىلدىڭ جەلتوقسان، 2021 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىنىڭ كارديولوگيا بولىمىندە پاسيەنتكە كورسەتىلەتىن مەيىرگەرلەردىڭ قىزمەتىن پاسيەنتتەر 74%-عا  باعالاپ، ورتاشا باعا كورسەتسە، مەيىرگەرلەر تاراپىنان الىنعان ساۋالناما ناتيجەسى 87%-دى، ياعني جوعارى كورسەتكىش كورسەتتى.

1ء-شى ساۋالناما قورىتىندىسى، ياعني پاسيەنتتەرگە ارنالعان ساۋالناما بويىنشا 20 پاسيەنتتىڭ 18ء-ى «بولىمشەدەگى مەيىرگەرلىك كومەك سىزگە ۋاقىتىلى كورسەتىلە مە؟» دەگەن سۇراققا «ۋاقىتىلى» دەپ جاۋاپ بەرە وتىرىپ،  مەيىرگەرلىك كومەكتىڭ ۋاقىتىلى ەكەندىگىن جوعارى كورسەتكىشپەن، ال وزگە سۇراقتارعا ءار ءتۇرلى دەڭگەيدە جاۋاپ بەردى.

2ء-شى ساۋالناما قورىتىندىسى، مەيىرگەرلەرگە ارنالعان سۇراقتار بويىنشا جاۋاپ بەرگەن مەيىرگەرلەردىڭ كوپشىلىگى 36-45 جاس ارالىعىن (40%) قۇرادى. سونىمەن قاتار، مەيىرگەرلەر پاسيەنتتەرگە كوپ ۋاقىت ءبولىنۋى (100%) جانە سول بولىنگەن ۋاقىتتا كوبىنە كۇتىم (13/65%) جۇرگىزۋ، جۇمىس بارىسىندا پسيحولوگيالىق فاكتوردىڭ اسەر ەتىپ (12/60%)، بۇل فاكتور پاسيەنتتەرمەن قارىم-قاتىناستا تەرىس اسەرىن تيگىزەتىنىن كورسەتتى (14/70%)

قورىتىندى: كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىندا 27.12.2020-05.01.2021 جج ارالىعىندا «كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىنىڭ كارديولوگيا بولىمىندە پاسيەنتتەرگە كورسەتىلەتىن مەيىرگەرلەر قىزمەتىنىڭ ساپاسىن باعالاۋ»اتتى ساپالىق زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزدىم. زەرتتەۋگە ءوز كەلىسىمدەرى نەگىزىندە كارديولوگيا ءبولىمى بويىنشا 20 پاسيەنت جانە 20-مەيىرگەر قاتىستى، زەرتتەۋ نىسانى رەتىندە پاسيەنتتەردەن، مەيىرگەرلەردەن بولەك ساۋالناما الىندى.  

2020 جىلدىڭ جەلتوقسان، 2021 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىنىڭ كارديولوگيا بولىمىندە پاسيەنتكە كورسەتىلەتىن مەيىرگەرلەردىڭ قىزمەتىن پاسيەنتتەر 74%-عا باعالاپ، ورتاشا باعا كورسەتسە، مەيىرگەرلەر تاراپىنان الىنعان ساۋالناما ناتيجەسى 87%-دى، ياعني جوعارى كورسەتكىش كورسەتتى.

1ء-شى ساۋالناما قورىتىندىسى، ياعني پاسيەنتتەرگە ارنالعان ساۋالناما بويىنشا 20 پاسيەنتتىڭ 18ء-ى «بولىمشەدەگى مەيىرگەرلىك كومەك سىزگە ۋاقىتىلى كورسەتىلە مە؟» دەگەن سۇراققا «ۋاقىتىلى» دەپ جاۋاپ بەرە وتىرىپ، مەيىرگەرلىك كومەكتىڭ ۋاقىتىلى ەكەندىگىن جوعارى كورسەتكىشپەن، ال وزگە سۇراقتارعا ءار ءتۇرلى دەڭگەيدە جاۋاپ بەردى.

2ء-شى ساۋالناما قورىتىندىسى، مەيىرگەرلەرگە ارنالعان سۇراقتار بويىنشا جاۋاپ بەرگەن مەيىرگەرلەردىڭ كوپشىلىگى 36-45 جاس ارالىعىن (40%) قۇرادى. سونىمەن قاتار، مەيىرگەرلەر پاسيەنتتەرگە كوپ ۋاقىت ءبولىنۋى (100%) جانە سول بولىنگەن ۋاقىتتا كوبىنە كۇتىم (13/65%) جۇرگىزۋ، جۇمىس بارىسىندا پسيحولوگيالىق فاكتوردىڭ اسەر ەتىپ (12/60%)، بۇل فاكتور پاسيەنتتەرمەن قارىم-قاتىناستا تەرىس اسەرىن تيگىزەتىنىن كورسەتتى (14/70%).

پايدالانىلعان ادەبيەتتەردىڭ ءتىزىمى:

1. گاسيلين ۆ.س.، كۋليكوۆا ن.م. پوليكلينيچەسكيي ەتاپ رەابيليتاسيي بولنىح ينفاركتوم ميوكاردا. - م.: مەديسينا، 2010. - 174س
2. يسسلەدوۆانيە ۋدوۆلەتۆورەننوستي پاسيەنتوۆ دوستۋپنوستيۋ ي كاچەستۆوم مەديسينسكوي پوموششي ۆ ستاسيوناراح سانكت–پەتەربۋرگا (ۆزروسلايا سەت) ۆ 2014 گودۋ. اناليتيچەسكيي وچەت مياس. 2014. [ينتەرنەت] URL: http://zdrav.spb.ru/ru/reitingi/quality/ (داتا وبراششەنيا 10.04.2016)
3. كارديولوگيا ۆ ۆوپروساح ي وتۆەتاح / پود رەداكسيەي پروفەسسورا يۋ.ر. كوۆاليەۆا. - سپب: ووو "يزداتەلستۆو فوليانت"، 2012. - 456س.
4. كوزلوۆ ي.د. رول سرەدنەگو مەديسينسكوگو پەرسونالا ۆ ۆەدەنيي پاسيەنتوۆ س ارتەريالنوي گيپەرتەنزيەي (سووبششەنيە 1) /ي.د. كوزلوۆ // مەديسينسكيە زنانيا. - 2008. - №5. -س.52-54.
5. تيگرانيان، ر.ا7 سترەسس ي ەگو زناچەنيە دليا ورگانيزما/ ر.ا.تيگرانيان.- م.: ناۋكا،1988.- 176 س](كۋپريانوۆ).
6. رەكومەنداسيي ەۆروپەيسكوگو كارديولوگيچەسكوگو وبششەستۆا، ەۆروپەيسكوگو وبششەستۆا پو يزۋچەنيۋ اتەروسكلەروزا، ەۆروپەيسكوگو وبششەستۆا پو يزۋچەنيۋ گيپەرتونيي. پروفيلاكتيكا يبس ۆ كلينيچەسكوي پراكتيكە. - ينتەرنەت سايت www.nedug.ru،2013.

---