كوشەلەردەن كورگەندەرىمىز
— الماتى قالاسى قانشا بولەك؟—دەپ سۇرادى تروللەيبۋس توقتايتىن جەردە ماعان تاياۋ تۇرعان جاس جىگىت.
— اتاي كورمەگىڭىز، بولەگىڭىز نە؟ الماتى ءبىر-اق قالا. ترامۆايعا مىنە سالىپ، وسىدان سولتۇستىككە قاراي 7—8 كيلومەتر جۇرسەڭىز I الماتى ستانسياسى بار، سونى شاتاستىرىپ تۇرماڭىز. ونىڭ دا ءقازىر قالامەن اراسى بىرىگىپ كەتكەن، دەدىم مەن.
— مەن ءسىزدىڭ سوزىڭىزگە سەنە المايمىن، مەنى شاقىرماي-اق قويىڭىز، سىزدەن باسقا دا ءبىر ادامنان سۇراپ بىلەرمىن.— دەپ اشۋ شاقىردى الگى جىگىت.
— اپىر-اۋ، كەيىپ تۇرعانىڭىز نە؟ مەن سىزگە ءجونىن ايتتىم عوي،— دەدىم مەن.
— Miنe، قاراڭىز،— دەدى الگى جىگىت، بۇرىشتاعى ءۇيدىڭ قابىرعاسىن نۇسقاپ،— مەن سىزدەن گورى مىنا جازۋعا كوبىرەك سەنەمىن.
ءۇيدىڭ قابىرعاسىنداعى جازۋعا مەن دە قاراي قالدىم، «2ء-شى قالالىق ميليسيا ءبولىمى الماتى قالاسى» دەگەن جازۋدى وقىپ شىقتىم. الگى جىگىتتىڭ ايتقانى دۇرىس. نە دەرىمدى بىلمەي قالدىم. بۇل مەكەمە باستىعىنىڭ ساۋاتسىزدىعى ءۇشىن ماعان ۇيالۋعا تۋرا كەلدى. بۇل ورىننان كەتكەنشە اسىقتىم. بۇرىلا بەرگەنىمدە ءبىر جولداس كەزدەسە كەتتى، ءبىر بوس ۋاقىتىڭ ەكەن، ءجۇر، قالانى ارالاپ، تازا اۋامەن دەم الىپ قايتايىق، مەنىڭ «المااتاسترويدا» جۇمىسىم بار ەدى دەپ جابىستى.
— جۇرسەڭ ءجۇرى
ءجۇرىپ كەلىپ قاقپانىڭ الدىنا توقتاي قالدىق. «وسى ەدى» دەدى جولداسىم.—: قازاق GCP كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق حالىق كوميسسارياتى رەسپۋبليكالىق قۇرىلىس ترەسى «الما-اتاستروي» دەگەن جازۋى بار ەكەن ماڭدايشاسىندا. الدىمەن ءوز كوزىمە ءوزىم سەنبەي قالدىم. انىقتاپ قاراپ ەدىم، قاتەلەسپەگەن ەكەنمىن. دۇرىس-اق وقىپپىن.
— ومىردەن تورت-بەس جىل ارتتا قالعان ەكەن،— دەدىم مەن.
— بۇل بۇل ما،— دەدى جولداسىم،— بۇدان دا سوراقىسىن كورسەتىپ بەرەيىن، ماعان ەرىپ ءجۇرشى.
مۇنداي ءبىر «كوميسسارياتى» قازاق سسر يۋستيسيا مينيسترلىگىنەن دە كەزدەستىرگەنىمىز بار. وسى مينيسترلىكتىڭ ءبىر قىزمەتكەرىن ىزدەپ. كەڭسەدە وتىر دەگەن سوڭ وسىندا كەلدىك. ەسىكتەن «زاڭ حالىق كوميسسارياتىنىڭ...» دەگەندى كورگەن سوڭ-اق تورىعىپ قالدىق. الدە اداسىن كەتتىك پە دەپ ويلادىق.
زالدا بىزگە موسقال تارتقان قارت ادام كەزدەسە كەتتى. تەرلەپ-تەپشىپ، ءبىر نارسە ىزدەپ جۇرگەن ءتۇرى بار.
— اۋىلدان كەلگەن ەدىم، جاڭا عانا وسى جەردەگى ءبىر بولمەدە بولدىم. دالاعا شىعىپ قايتا كەلىپ ەدىم، الگى ءۇيدى تاپپاي قالدىم. جامان كوزىممەن بايقاعانىمدا، «كودىك-بودىك» دەگەن بولمە مە ەدى، قالاي ەدى.— دەپ توقتادى اقساقال.
بۇيىرماسىن، «كودىك-بودىكتەن» ەشتەمە تۇسىنە المادىق. ول كابينەتتى ءبىز دە ىزدەستىك، بۇل ۇلكەن ۇيدە بىرنەشە مەكەمە بار ەكەن. وبلىستىق سوت، وبلىستىق باسقارما، اربيتراج. قاي ەسىكتىڭ قاي مەكەمەگە قاتىسى بار ەكەنىن كىم ءبىلسىن، ەسىگىن اشىپ، سۇراپ تەگىس ارالاپ ءجۇرمىز. «قازاق سسر مينيسترلەر سوۆەتى جانىنداعى مەملەكەتتىك اربيتراجدىڭ جالپى ءبولىمى» دەگەن ەسىككە كەزدەستىك.
— مىنا ەسىك ەمەس پە؟— دەپ سۇرادىق اقساقالدان.— مۇندا «كودىك-بودىك» جوق ءبىراق، نە مەكەمە باستىعى، نە ەسىكتەگى جازۋدى جازعان سۋرەتشى اراب، پارسى تىلىنەن حاباردار بولۋ كەرەك. «سوۆەتي»، «ءبوليمينىن» دەلىنگەن. ءبىراق ايتەۋىر مىنا جازۋىن ەشكىم قازاقشالاعان دەي المايدى.
تاعى ءبىر كابينەتكە كەلگەنىمىزدە «يۋستيسيا ءمينيسترى ج. جۇربايەۆ م» دەلىنگەن ەكەن ەسىكتە.
— بۇل دا ەمەس،— دەدى اقساقال. وسى كابينەتكە وتىرعالى جۇربايەۆ جولداس «ماڭدايشاعا قاراڭىز» دەگەندە قاراماعانى بەلگىلى-اق بولدى. ويتپەسە ءوز اتىنىڭ دۇرىس-بۇرىسىن كورەر ەدى-اۋ.
ەندى ءبىر كابينەتكە كەلگەنىمىزدە «وسى ەدى» دەپ، اقساقال ىشكە كىرە كەتتى. «كودىك-بودىگى» نە ەكەن دەپ ەسىككە قاراپ ەدىك، «كوديفيكاسيي ءبولىمى» دەپتى. ياعني جارتىسى ورىسشا، جارتىسى قازاقشا، «وتدەل كوديفيكاسيي» دەپ ويلاپ، «وتدەلىن» قالدىرىپ، «كودكفيكاسيىن» العان دا، ءبولىمى» دەگەن ءسوزدى جالعاي سالعان. وسىدان بارىپ «كودىك-بودىك» شىققان.
قىدىرىپ كەلەمىز. دەمالىس قوي، اسحاناعا بارا كەتەيىك دەپ بولمادى جولداسىم. باعانادان بەرى ماڭدايشاداعى جازۋلارعا قاراپ، تالاي قويىرتپاقتى كورگەن جولداسىمنىڭ كوزى اسحانا ماڭدايشاسىنا دا ءتۇسىپ كەتتى.
— ءبالى،— دەدى ول،— اسحانادا تاعامدارمەن قوسا قابات ءسوز دە جاسالىپ شىعاتىن بولعان با؟
ەرىكسىز مەن دە قاراي قالدىم. «ەت جانە ءسۇت ونەركاسىپ مينيسترلىگى الماتىەتكونسەرۆ كومبيناتىنىڭ ۇلتتىق تاعامدار پاۆيلونى» دەلىنگەن ەكەن. شىنىندا دا ءسوز جاساۋشىلار وسىندا ەكەن. قيىننان «قيىستىرۋىن» قاراڭىزشى. ءۇش سوزدەن ءبىر ءسوز.
كوشەدە كورگەنىمىزدىڭ ءبارىن ايتىپ تاۋىسا الار ەمەسپىز. سوندا دا تاعى ءبىر ەكى مىسال كەلتىرەلىك. ءبىر ماڭدايشادا الماتى گوركووپينسويۋز سيستەماسىنىڭ «كراسنىي پروۆودنيك ارتەلىنىڭ دۇكەنى №1» دەپتى. مۇنىڭ قازاقشاسى قايسى ەكەن دەسەك، سويلەمدەگى ەكى سوزگە جالعانعان ىلىك جالعاۋى ەكەن مۇنداي قازاقشالاۋدىڭ ءبىر ءتاۋىرىن «پيونەر» ماگازينىنىڭ بوساعاسىنان كوردىك. «بالانىڭ دايىن كيىمدەرى ماقتا-قاعازدان ىستەلگەن كويلەكتەر، ماقتا-قاعازدان ىستەلگەن كوستيۋمدەر، جۇننەن ىستەلگەن كويلەكتەر»،- دەيدى. قازاقشالاعان-اق ەكەن، شىركىن! قالاي-قالاي بىلدىرلايدى، ءا؟
كۇنى بويى كوشەدە جۇرگەندەگى ءبىزدىڭ كورگەن، بىلگەنىمىز وسى، ءبىز كورمەگەن ماڭدايشالاردا نە جازىلعانىن كىم ءبىلسىن...
1952
You Might Also Like
-
«مەشكەي» دەگەن جاقسى اتاق ەمەس. دەگەنمەن دە مەشكەيدىڭ دە مەشكەيى بار. ولاردىڭ ءبىرى تۇيەنى تۇگىمەن جۇتسا، ەندى بىرەۋلەرى كەرۋەندى جۇگىمەن قىلعىتادى. قايتكەندە دە بىرىنەن ءبىرى قالمايدى. و...
-
كراسيۆوە سەلوسىنىڭ تۇرعان جەرى جاز ايلارىندا ادەمىلەنە ءتۇستى. اينالانى راڭ باسقان كەزدە، سەلو توڭكەرگەن تاقيا تارىزدەنىپ، قۇلپىرىپ كورىنەدى. وسى سۇلۋ تابيعاتتى جەردەگى كوكتەمگى ءبىر كارتينا كوزگە ەل...
