كۇلايحان مەن كەمپىرلەر
كۇلايحانجان وقۋ ءبىتىرىپ كەلگەلى بۇل ۇيگە دە كەلىمدى-كەتىمدى كىسى اياعى كوبەيگەن. سارىكەمپىر ونى، ءسىرا دا سەزبەي جۇرگەن جوق. قىدىرماشىلار تاعى قۇر كەلمەي، زامانداستارىن قالاي قولعا ءتۇسىرۋدىڭ جايىن بىلەتىن سىرالعىلارى: «ءاي، سەمىز كەمپىرى كۇلايحانجاننىڭ تابىسىن جارىلماي جالعىز ءوزىڭ قالاي جويا جاتىرسىڭ؟» — دەپ كىنالاي نازدانا، ءبىرى: «ءوز قولىمىزدا وسكىش بالا ەدى عوي، ماڭدايىنان يىسكەيىنشى، اينالايىننىڭ» — دەپ، كوپە-كورىنەۋ قىزىنىڭ شاشباۋىن كوتەرە، كەلەسىسى: «وسى سەن تويىڭدى قاشان جاسايسىڭ؟» — دەپ، قىرىنا الا كىرەدى.
سول-اق ەكەن، ماعريپا ءتورت قۇبىلاسى تەڭەلگەندەي كوڭىلى شالقىپ، قولدا بارىن داستارقانعا ۇيىپ-توگىپ، ارقا-جارقا جايىلىپ سالا بەرەدى. دەرەۋ، وزىمەن بىرگە جاساسقان، ءوزى سياقتى جاتاعان ءبۇيىرلى سارى ساماۋرىنىنا جارماسادى. ونىڭ بۇلايشا اقتارىلار ءجونى دە بار.
كۇلايحانى تاۋ قويناۋىنان قونىس تەپكەن، شاعىن عانا تىرلىگى بار، بۇكىل اڭگىمەنى سونىڭ اينالاسىنان عانا ءوربىتىپ وتىراتىن شالعاي اۋىل ادامدارىنىڭ، بۇگىندە الدىڭعى قاتارلى قاراتاياقتارىنىڭ اراسىندا ءجۇر. ەل قاتارىنا قوسىلدى دەگەن — وسى شىعار. قىزى، وسى جەردىڭ قاتىندارى ءوڭى تۇگىل تۇسىندە كورمەگەن، اتىن تەك كلۋب ماڭدايشاسىنا جاپسىرىلعان، ازانعى سيىر ساۋىنىنان قارا كەشكە دەيىن قاقساپ تۇرار تەمىر تاباقتان عانا ەستيتىن، قاشىقتاعى قالادان ينستيتۋت ءبىتىرىپ كەلدى. بۇل — وسى جازداعى ءدۇمپۋى ءالى باسىلا قويماعان، ەرەكشە دە ەلەۋلى وقيعالاردىڭ ءبىرى ەدى. ماعريپانىڭ مەرەيىن ءوسىرىپ، ەل سياقتى سىقسيعان كەمپىرلەردىڭ اراسىندا ابىرويىن كوتەرىپ-اق تاستادى.
ادىلەتىنە كەلسەك، الىس قالادان وقۋ تامامداپ جاتقان قىز دارعا بۇل اۋىل ونشا كەندە دە ەمەستىن، ءبىراق، ءبىر وكىنىشتىسى، سولاردىڭ ىشىندە اۋىلعا قايتا ورالىپ كەلەتىندەرى — نەكەن-ساياق. بۇل اۋىلدىڭ كەمپىرلەرى تەگىندە سوعان ۇيرەنگەن. قالىپتاسقان وسى ءداستۇر بۇزىلىپ، كۇلايحاننىڭ تۋعان اۋىلىنا ورالىپ، مەكتەپكە دىڭداي ءبىر ءمۇعالىم بولا كەلۋى — ۇلكەندەر اراسىندا، اسىرەسە كەمپىرلەر جاعىنان كەرەمەتتەي ريزاشىلىق تۋدىرىپ، اۋىزدان تۇسپەيتىن جاڭالىق بۇل كۇندە.
ەكى كەمپىردىڭ باسى قوسىلا قالعان جەردە:
ماعريپانىڭ قىزىنىڭ كەلىستى بوپ، تارالىپ-اق وسكەنى-اي! شىركىن، جىبەكشە شيراتىلىپ تۇر! — دەسەتىن اۋىزدارىنىڭ سۋى قۇرىپ.
بەتىم-اۋ، الگى ون بەس جىل داسەردەي عىپ وقىتقان كۇلاندانىڭ قىزىنا ۇقساپ، اكە-شەشەنى جەرگە قاراتىپ، كولدەنەڭ كوك اتتىنىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ، تايىپ وتىرسا قايتەر ەدىڭ؟ ءوزىمىزدىڭ اۋىلعا كەلگەنىن ايتپايسىڭ با؟!
ەسى بار بالا عوي، سەندەر نە دەسەڭدەر — و دەڭدەر، ءتاڭىرىم ماعريپاعا ريزىقتى قىزدان سالعان ەكەن.
ايتارى جوق، شەشەنىڭ جاعدايىن ويلاعان بالا دەپ وسىنى ايت! ەستى بالا دەيمىن عوي، ەستى بالا.
ويباي-اۋ! سەندەر كۇلاندانىڭ قىزىن ايتاسىڭدار، قىزدى قويشى، جات جۇرتقا جاراتىلعان پاقىرلار عوي. بۇگىندە ۇلدى دا ۇزاتاتىن بولدىق ەمەس پە؟
مۇنى ايتقان قاراگەر كەمپىر يەگى شوشاڭداپ كەمسەڭدەيتىن. قاراگەر انادان تۋعاندا ازان شاقىرىپ قويعان اتى ەمەس، ارينە، سۇڭعاق بويىنا، تىپ-تىك جۇرىسىنە قاراپ، كەلىندەرىنىڭ نە ابىسىندارىنىڭ ءبىرى وسىلاي اتاسا كەرەك، سودان بۇكىل اۋىل — ۇلكەن-كىشىسىنىڭ ءبارى ونى قاراگەر دەۋشى ەدى. كوبىسى ونىڭ شىن اتىنىڭ ءاليپا ەكەنىن بىلمەيتىن دە بولار.
ي-باي-اۋ، قاراگەر-اۋ، ەكى ۇلىڭنىڭ بىرەۋى قالاعا كەتسە، ءورىسىڭنىڭ ۇزارىپ، قولتىعىڭنىڭ سوگىلگەنى ەمەس پە؟ وعان سەن نەسىنە جاسيسىڭ، قايتا قۋانباي؟
ءيا-اۋ — دەسەڭشى! الگى بيجامالدىڭ جالعىزىن ايتساڭشى ودان دا، بەتىم-اۋ، كەلىنشەگىمە اۋىلدىڭ كليماتى جاقپايدى دەپ، قالاعا كەتىپ قاپتى عوي، — دەپ، بىرەۋى بەتىن شىمشىلاپ، قاراداي كۇيىپ-پىسەتىن.
ول قۋ شەشەككە بىرەۋ اۋىلدىڭ كليماتى جاقپايتىن، قالانىڭ قىزىنا ۇيلەن دەپ پە؟ ول نەسى-اي!
ايتامىن عوي، وسى كۇنگى جاستار بۇزىلعان دەپ.
بالالار بۇزىلعان با، زامان بۇزىلعان با — ايىرۋ قيىن بولدى عوي؟!
كۇلايحاننان باستالعاننان اڭگىمە وسىلايشا اۋىلدىڭ بار بالاسىن ءبىر-بىر قاعىستىرىپ، تۇگەندەپ شىعاتىن. بۇل اڭگىمەنىڭ ۇزىن-ىرعاسى ماعريپا مەن كۇلايحاننىڭ دا قۇلاعىنا شالىنباي جۇرگەن جوق، ەستيتىن. ەستىگەن سايىن مارقايا تۇسەتىن. «كورىڭدەر، بالەم، ماعريپانىڭ وسىرگەن قىزىن».
كەلىمدى-كەتىمدى كەمپىرلەرگە شاي قۇيىپ وتىرىپ ول:
شاي الساڭدارشى تۇگە، سەندەرگە نە بولعان سونشا، ساماۋىر سول قالپىنشا تۇر، — دەپ ءوزى پەنجەگىنىڭ قالتاسىنان كولدەي كوك شاعي ورامالىن الىپ، تەرشىگەن ماڭدايىن ءسۇرتىپ، جەلپىنەتىن.
مىناۋىڭ ءبىر تازا بۇلدىڭ قيىعى عوي ءوزى، ءتاۋىر ەكەنى كورىنىپ تۇر-اۋ، — دەسەتىن ونى دا قالت جىبەرمەگەن، ءارى شىداپ وتىرا الماعان كەمپىرلەر.
ياپىر-اي، ءا، سەن وسىندايدى قايدان الاسىڭ، ايتساڭشى بالسىنبەي؟
بىزگە دە بەرسەڭشى، بار بولسا؟!
كۇلايحانىم ەكىنشى كۇرسىندە جۇرگەندە اكەپ بەرگەن ەدى، — دەپ، شايدىڭ بۋىنا جىپسىگەن قىزىل شىرايلى جۇزىنە قۋانىش جۇگىرىپ، قايتا-قايتا سۇرتىنە تۇسەتىن ءوزى.
ءبىزدىڭ كۇلايحان، — دەپ، باستار ەدى اڭگىمەسىن ول — بالا كەزىنەن ەرەكشە ەدى عوي، ەرەكشە. اۋىلدىڭ بار شوپجەلكە قىزدارى جينالىپ، سەكەڭدەپ، دوپ قۋىپ جۇرگەندە، ول كىتاپ وقىپ وتىراتىن. كۇنى بويى كىتاپ وقۋعا بار، ال ويىنعا جوق اتاما. سول ادەتى — ءالى ادەت. تۇنىمەن وقيدى دا جاتادى. بەس جىل وقىعاندا تاۋسىلماعان ول نەعىلعان كىتاپ ەكەنىن؟ اۋەلى بار عوي، ونداعى مۇعالىمدەرى ارى قاراي تاعى وقى دەپ، الىپ قالماق بولىپتى.
ا، ينستوتىڭنەن دە جوعارى وقۋ بولادى ەكەن-اۋ؟!
اپىرم-اي، ءا؟ — كەمپىرلەر تاڭدانىسىپ، تاڭداي قاعىساتىن.
سەن ەكەۋمىز نە بىلەمىز؟ مىنا تۇرعان ستانسادان ۇزاپ نە كوردىك؟ كۇلايحان ايتسا، بولعانى دا.
شەشەم، جالعىزىلىكتى ەدى دەپ، جاعدايىن ايتىپ، ارەڭ سۇرانىپ كەلگەن كورىنەدى. ايتپەسە، جىبەرمەگەندەي ەكەن، اۋەلى.
سولاي بولار، جاقسى بالا ولارعا دا كەرەك ەمەس دەيسىڭدەر مە؟
كەمپىرلەر شايعا دا، اڭگىمەگە دە ءبىرشاما قانىپ، قايتۋعا جينالا باستادى.
وسى ۋاقىتقا قاراي، مەكتەپتەگى ساباعى اياقتالىپ، تۇسكى ۇزىلىسكە كۇلايحان دا كەلەتىن. الگىندە عانا تارقاسۋعا وقتالىپ وتىرعان كەمپىرلەر ونى كورگەن سوڭ ءتىپتى دە قايتقىلارى كەلمەي قالاتىن. ىلىك ىزدەپ، ءبىرىن-بىرى سوزبەن قاجاپ:
وي-بۋ-ۋ، كۇن تۇسكە جارماسىپ قالىپتى عوي، قوي ويباي كەتەلىك، — دەيتىن بىرەۋى وپ-وتىرىك.
نەمەنە، جىلاپ جاتقان بالاڭ بار ما؟ الدە وت الا كەلىپ پە ەدىڭ، ۇيگە بارعاندا نە بىتىرەسىڭ؟ — ىزدەگەنگە سۇراعان دەگەندەي ەكىنشى بىرەۋى ونى توقتاتقانسىپ جاتادى.
قاراڭ قالعىردىڭ شارۋاسى — ءبىرى-بىر بىتپەيدى، — دەيتىن ەندى بىرەۋى تۇرا بەرىپ، قايتا وتىرىپ:
ەرتەڭ ءبىز ولگەندە دە كۇندەرىن كورەدى عوي پىسىق كەلىندەر، دانەڭە جوق، اسىقپا، — قومپاڭداسىپ-قومپاڭداسىپ كەمپىرلەر قايتا تىزە بۇگىسەتىن.
كەل، كۇنىم، كەل! قارنىڭ دا اشقان بولار؟! — سارى كەمپىر بايەك بولىپ، ساماۋرىنىن ەسەلەپ، شوق سالىپ، شاي جابدىعىنا قايتا كىرىسەتىن.
كۇلايحان تورگى بولمەگە ءوتىپ، كىتاپ-قاعازدارىن قويىپ كەلىپ، داستارقان شەتىنە ول دا جايعاساتىن. ستول باسىنا ءبىر قۇشاق گازەت-جۋرنال الا وتىراتىن. كۇندەگى ادەتى وسى. اپاسىنىڭ شايى دەمدەلگەنشە جاڭادان كەلگەن پوشتانى مۇقيات قاراپ شىعۋعا ابدەن بولادى. ىشىنەن بالا تاربيەسىنە قاتىستى وقۋعا تۇرادى-اۋ دەگەن ءبىر نارسە تاپسا، جالما-جان شۇقشيىپ جاتقانى. كوڭىلىنە ۇناعانىن دەرەۋ قويىن كىتاپشاسىنا كوشىرىپ جازىپ، نەمەسە تۇتاس قيىپ الىپ جۇرگەنى. پالەندەي قاجەتتى-اۋ دەگەن ەشنارسە تابا قويماسا، «وسى گازەتتەرىندە دە ءوزى كەيدە اۋىز تۇشىتىپ، وقيتىن تۇك بولمايدى» دەپ ىسىرا سالىپ، وتىرعان ورىندىعىنا شالقاياتىن، نە ستول باسىنان مۇلدە تۇرىپ كەتەتىن.
كۇلايحانجان دۇرىس ايتادى، كازيت-جۋرنالىڭدا ءوزى قۇر قىزىلدى-جاسىلدى سۋرەتتەرى دەگەنىڭ بولماسا، وقيتىن قىزىق، ەسكى اڭگىمەلەرى قالماي بارا جاتىر عوي، — دەپ، قاشاننان بەرى گازەت وقىپ جۇرگەندەي-اق ماعريپا دا قوستاي كەتەتىن.
باعانادان شۇيكەلەرىن سوزىپ، ءوزارا قىسىر اڭگىمە سوعىپ، ەش نارسەمەن ءىسى جوقتاي وتىرعان كەمپىرلەر ءمۇعالىم قىزدىڭ ءاربىر ارەكەتىن كوزدەرىنىڭ استىمەن باعۋدا ەدى: «ويپىرماي، وقىعان دەگەندى قويساڭشى»، — دەپ ەرىندەرىن ءبىر-بىر سىلپ ەتكىزىپ، كۇبىرلەسە قالىساتىن مۇندايدا.
كۇلايحاننىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىندا جيىرما بەستەگى وي توقتاتقان قىزدىڭ ورنىقتى مىنەزى بار، اياڭ الىسىندا، ءاربىر قيمىلىندا وزىنە سەنىمدى ادامنىڭ قىلىعى جاتىر. سويلەگەن سوزىنەن دە ىرىلىك تانىلىپ، اڭگىمەگە ارالاسقاندا: «ول ءوزى بىلاي بولۋ كەرەك شىعار... مۇنىڭ ءمانىسى مىناداي... باياعىدان سولاي بولۋ كەرەك قوي... باسە، مەن ايتقانمىن وعان...» دەگەندەي، كەسىپ-پىشىپ ايتۋ سارىنى وعان ادەت بولىپ العالى قاشان. ءتۇسى دە قاتالداۋ، ادامعا قاراعانى سۋىقتاۋ ما، قالاي؟ الدە ءبىر تالىم سەلكەۋ شىعارماي، توبەسىنە قوقىرايتا تۇيگەن شاشى سولاي كورسەتە مە، ايتەۋىر ول تالاي جىل ءمۇعالىم بولىپ داعدىلانىپ العان جانداي وتە سالماقتى ەدى، سىرت قاراعاندا. كەمپىرلەرگە قىلتىڭ-سىلتىڭى جوق وسى مىنەزى جاعاتىن.
اپا، اسىڭىز دايىن با؟
قايدا، كۇنىم؟ تۇستەن كەيىن بارماۋشى ەدىڭ عوي؟
ديرەكتور تاعى ساعات قوسىپ بەردى. سەنەن جاس، سەنەن جىگەرلى ارامىزدا ەشكىم جوق، سەن ىستەمەگەندە جۇمىستى كىم ىستەيدى دەيدى عوي ءبارى.
ايتپادىڭ با، ول ديرەكتورىڭا... وقۋ-وقۋ دەپ كوز مايىڭدى تاۋىسىپ كەلگەندە، ءبىر جىلشا ۇستەمەلەمەي قويا تۇرسىن. — سارى كەمپىر قومپاڭداپ ءبىراز ۇرسىپ الار ەدى. داۋسىڭدا رەنىشتەن گورى توقتىق، كوڭىلى تولعاندىقتىڭ نىشانى، ماقتانىش لەبى كوبىرەك سەزىلەتىن. — ءبىزدىڭ كۇلايحانجان كەلمەسە، وسى اۋىلدىڭ بار بالاسى تۇگەل وقۋسىز قالاتىنداي ەكەن عوي.
الدارىنداعى قايماق قاتقان قۇلا شايدى ءۇنسىز سوراپتاپ وتىرعان سىقسيما كەمپىرلەر ءبىر ءسوزدى قالت جىبەرمەي ىشكە ءتۇيىپ:
كۇلايحانجان قۇساپ ىستەۋ كەرەك قوي، جۇمىس ىستەگەن سوڭ، — دەپ قويىپ، بىلاي شىعا بەرە باسقا اڭگىمەنى دە گۋلەتەر ەدى. قىدىرماشى كەمپىرلەردىڭ ارقاسىندا اۋىلداستارى اراسىندا كۇلايحاننىڭ بەدەلى كۇننەن-كۇنگە وسۋدە. ول تۋرالى ازىرگە ءبىر اق پىكىر بار — بار اۋىلدىڭ كورىكتى دەسەڭ كورىكتى، وقىعان دەسەڭ وقىعان، اقىلدى دەسەڭ اقىلدى جالعىز بەتكە ۇستار بويجەتكەنى. «قىز بولسا، كۇلايحانداي بولسىن!»
بۇعان جىگىتتەردىڭ دە قۇلاعى ەلەڭدەيدى عوي. بۇل اۋىل جىگىتتەرگە دە باي ەدى. الگى كەمپىرلەردىڭ ءبىرازى دا ۇيگە بارىسىمەن-اق وسى كۇنگە دەيىن ۇيلەنبەي، سۇر بويداق اتالىپ بارا جاتقان ۇلدارىنىڭ ونسىز دا جۇقارعان جۇيكەلەرىن ودان سايىپ جۇقارتا تۇسەتىن:
ي-ي، قىزعا ەبى جوق، ەبەدەيسىز. ەندى قاشانعى ءوستىپ جۇرمەكسىڭ؟ سويلەسپەيسىڭ بە، انا ماعريپانىڭ قىزىنا. الدە مەن بارىپ سويلەسەيىن بە؟
جوقتى ايتپاساڭشى، اپا! الارىم كەلگەن كەزدە — جەتەكتەپ ءبىر-اق الىپ كەلەمىن. ازىرگە ايتپا ماعان وندايىڭدى، — دەپ، شىعا جونەلگەن ۇلىنىڭ سوڭىنان جەردى ساباپ ۇرسىپ قالا بەرەتىن.
ەندى بىرەۋلەرى اڭگىمەنى بۇلاي تىكە باستاماي:
ماعريپانىڭ قىزىنا كىمنىڭ ماڭدايى جارقىراپ تۇر ەكەن؟ كىمنىڭ بولسا دا، باعى بار ەنەگە تۋعان بالا، سىپايىلىعى قانداي، كىسى سىيلاعانى قانداي؟ — دەپ الىستان وراعىتىپ، كۇندە ءبىر اڭگىمەلەپ قوياتىن.
وسىنداي سوزدەردىڭ اسەرىنەن بە، وقىعان قىزعا كوز تىگۋشىلەر دە كوپ. ماعريپانىڭ ءۇيىنىڭ بيىل شارۋا جايىنىڭ قامقورشىلارى ەرەكشە مول. جىلدا قار ءبىر جاۋعانشا دالادا جاتاتىن اتىنى مەن ءشوبى قارا كۇزدەن-اق قورادان ورىن تەپتى. «ءبارى كۇلايحانجاننىڭ ارقاسى».
كۇلايحاننىڭ ءار نارسە تۋرالى تۇبەگەيلى ءوز كوزقاراسى بار، استە ونى كوپ وزگەرتپەيدى. ءوز كوزقاراسىڭ بولعانعا نە جەتسىن! ماسەلەن، جىگىت تۋرالى... كۇيەۋگە شىعۋعا قارسى، كەزدەسكەننىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ جۇرە بەرۋگە بولا ما؟! بۇعان كۇنى ەرتەڭ شەشەگە قارايلاساتىن ادام كەرەك. توركىنىڭە تاسىعاندى ەكىنىڭ ءبىرى ۇناتا بەرمەيدى. وعان دا كونەتىن ادام عانا كونەدى. ول وسى جاعىن كوبىرەك ويلايدى. جىگىتتەردىڭ ىشىندە دە نەبىر عاجاپتارى بار عوي، شىركىن. ايلىعىن اكەپ بەرىپ، ارتىنان «اناۋ قايدا، مىناۋ قايدا؟» دەپ ەسەپشوتقا سالىپ تارسىلداتىپ وتىراتىن تىرسيعانداردان قۇدايىم ساقتاسىن. ءوزىنىڭ تاپقانىن ەسەپتەگەنى بىلاي تۇرسىن، سەنىڭ قانشا الاتىنىڭدى كۇنى ىلگەرى-اق ىشتەي ءبىلىپ وتىرادى عوي وندايلار، ال سوندا شەشەڭە كومەكتەسىپ كور. وسى ما، كۇلايحانعا كەرەگى؟ كۇلايحانعا كەرەگى — اۋزىڭ قايسى دەسە، مۇرنىن كورسەتىپ، ىرجيىپ تۇراتىن جۇپ-جۋاس، ءارى وقىعان، ەڭ باستىسى، ەرتەڭ وسەتىندەي دەگەندەي «پەرسپەكتيۆاسى» بار جىگىت قوي. وزىڭە نە كەرەگىن الدىن-الا بىلگەن قانداي جاقسى؟! قىز تاڭداۋى — وسىلاي.
اۋىلداعى كوپ جىگىتتىڭ وسىنداي «قاتال تالاپقا» ءبىر قىرى كەلسە دە ءبىرى كەلمەي اۋرە. كەيبىرەۋلەرىن قىز جاقتىرمادى، كەيبىرىنە قىز جاقپادى. وندايدى كىم كورگەن؟! وقىعان قىزىڭنان دا بەزەتىندەر بولادى ەكەن-اۋ! و، توبا-اي، كەجەگەسى كەيىن تارتقان شىركىن شىرىك نەمە، باسىڭدا تورعايدىڭ ميىنداي مي بولسا، سەن كەشكە دەيىن سيىردىڭ ءتورت ەمشەگىنەن باسقا ەش نارسە كورمەگەن ساۋىنشى قىزدارعا شاپقىلاعانشا، ءمۇعالىم قىزعا—اق سويلەسەر ەدىڭ عوي!» — دەپ، ۇلىن سىرتىنان جەر-جەبىرىنە جەتىپ وتىراتىن بولدى كەمپىرلەردىڭ كوبى. ال كۇلايحاننىڭ مارتەبەسى ودان سايىن بيىكتەي تۇسەتىن.
بىرتە-بىرتە كۇلايحان تۋرالى دا اڭگىمەنىڭ ىستىق-سۋىعى باسىلايىن دەدى. ويتكەنى، ونىڭ ەگەر دۇنيەدە ەكى جاقسى بولسا، سونىڭ ءبىرى ەكەنىنە، جالعىز بولسا، سونىڭ ءوزى ەكەنىنە كەم پىرلەردىڭ كوزى جەتىپ بولدى عوي. ونداي كەلىننىڭ وزدەرىم» بۇيىرمايتىنى دا كوبىسىنە ايان. جۇرەككە قىجىل سالىپ، ەندى نەسىنە ايتا بەرسىن!
جىگىتتەردىڭ دە ءبىرازى باسىندا قىز كوزىنە تۇسۋگە، رەتىن تاۋىپ، قالايدا شارۋاسىنا بولىسقانسىپ، تىلگە كەلۋگە جاندارىن سالىپ، ىنتالى-اق بولىپ تۇرۋشى ەدى. كەلە-كەلە بۇل قىزدىڭ وزدەرىنە قول ەمەستىگىن سەزگەندەي. سەزگەن-داعى اقىرىنداپ، تايساقتاپ، شىعا بەرگەندەي. تەك ماناربەك قانا، ءالى كۇنگە وقىعان قىزدان كۇدەر ۇزبەي جۇرگەن.
ماناربەك — اڭقىلداعان، اۋزىن اشسا — جۇرەگى كورىنەتىن اقكوڭىل جىگىت. اۋىلدىڭ مەحانيگى. بار ايىبى: اۋىل اراسىنا ءالى تاراي قويماعان ادەت — «جىندى سۋعا» ءۇيىر. كەمپىرلەر ونىڭ ونىسىن دا كەشىرەتىن. «ە، سالت باستى، ىشپەگەندە نە ىستەسىن؟! ەرتەڭ ايەل العان سوڭ قويادى دا»، — دەيتىن. كەمپىرلەردىڭ بۇلاي كەشىرىممەن قاراۋىنىڭ تاعى ءبىر سەبەبى، بالا ەستيار بولعان كەزدە شەشەسى باسقا كىسىگە تۇرمىسقا شىعىپ كەتكەن-دى. ول ءبىر جاعى سوعان دا كەكتەنەتىن راي تانىتادى. كەمپەكەڭدەر «ءبىر اۋىلعا — ءبىر تەنتەك» دەپ وعان ونشا ءمان بەرمەيدى. ال ءوزىنىڭ قولىنان كەلمەيتىنى جوق. وسى جىگىتكە كۇلايحان دا پالەندەي كەت ءارى ەمەس.
ماعريپا تەگىندە وسى ەلدىڭ قىزى بولاتىن. سوندىقتان اۋىلداعى بالالار جاعى ونى تۇتاس «اپكە» دەيتىن.
اپكە، بۇلىنگەن ءبىر نارسەڭىز جوق پا، جوندەپ تاستايىن، دەپ سالدىراپ، ول بۇرىن دا كەلىپ-كەتىپ تۇراتىن. كۇلايحان وقۋ ءبىتىرىپ كەلگەلى ءتىپتى كەلگىشتەپ ءجۇر. اندا-ساندا تۇسكى شايعا تۇسپالداپ كەلەتىنى بار:
اپامنىڭ شايىن ساعىنىپ قالدىم، — دەپ، كۇلايحان مەكتەپتەن كەلگەندە اڭگىمە سوعىپ، شاي ءىشىپ وتىراتىن كەيدە. قىز كەلگەن سوڭ كادىمگىدەي قىسىلىپ، ەكى قولىن قايدا سىيعىزارىن بىلمەي، ءومىرى تاراق دەگەندى بىلمەيتىن قايراتتى قالىڭ شاشىن سيپاعىشتاي بەرەتىن. كۇلايحان ءتۇسىن بەرمەي، ستول شەتىنە كەلىپ، قاعازدارىن قاراي باستاسا، ودان سايىن ساساتىن. ونداي كەزدە ماعريپا قىزىنا كادىمگىدەي كەيىپ:
تاستاساڭشى، ءبىر ۋاق، — دەپ، كۇڭك ەتە قالاتىن.
جيەن قىزدان، مەن قورقامىن وسى، اپكە، — دەيتىن ماناربەك كەيدە شىن كوڭىلىمەن. قانشا سالماقتى بولعانىمەن سوقتالداي جىگىتتىڭ وزىنەن شىن قايمىعىپ وتىرعانىن كورگەن قىز:
ءتۇرىڭ قۇرسىن، — دەپ كۇلەتىن. كۇلايحان كۇلگەن سوڭ ءۇيدىڭ ءىشى كوڭىلدەنىپ سالا بەرەتىن. وعان ماناربەك سامبىرلاپ، انانى-مىنانى ايتىپ، ءۇيدى باسىنا كوتەرەتىن. تۇسكى ءۇزىلىس تەز-اق وتە شىعاتىن.
اپكە، سىرتقى قاقپالارىڭىزدىڭ توسپاسى بوساپ تۇر ەكەن، ەرتەڭ قۇرالدارىمدى الا كەلىپ، جوندەپ بەرەيىن، — دەپ جىگىت كەتەتىن. قاقپانىڭ پالەندەي قيراپ تۇرعان ەش نارسەسى جوق، ەرتەڭ كەلۋدىڭ سىلتاۋى ەكەنى بارىنە تۇسىنىكتى ەدى. جىگىت كەتكەن سوڭ، ەكەۋى شوشايىپ، قوڭىلتاقسىپ قالاتىن...
اۋىلعا «زاۆكلۋب كەلىپتى» دەگەن ءسوز تىز ەتىپ، تەز تارادى. ول ءوزى تامپيگەن عانا ءبىر جاپىراق قارا قىز ەكەن. مادەنيەتتەرىن كوتەرەم، اۋىل اجارىن كوركەيتەم دەپ كەلگەن قىزعا قىس ىشىندە ءۇي تاۋىپ بەرە الماي، باسشىلار ساستى. ويلاپ-ويلاپ، كۇلايحاننىڭ جانىندا جۇرە تۇرسىن دەپ ماعريپانىڭ ۇيىنە كىرگىزدى. ولار بۇعان قۋانباسا، باسقا ويلارى بولعان جوق. قۋانىشتىڭ اشۋلانۋى دا، قايتىمى دا جىلدام، كۇلۋى ودان دا وپ-وڭاي، جاپ-جايدارى، بالا مىنەز قىز ەكەن. ءوزىنىڭ جاسى پالەندەي جاس بوپ تۇرعان جوق، كۇلايحانمەن شامالاس، ءبىراق ەلگەزەك، ۇشىپ-قونعان جان. ونجىلدىقتى جاڭا بىتىرگەن سياقتى مىنەزى الىپ-ۇشپا، ءىسى اردىڭ-گۇردىڭ. ماعريپا مەن كۇلايحاننىڭ اراسىندا وسى ءۇيدىڭ كەنجە بالاسى سياقتى اۋزىن قومپاڭداتىپ، انانى-مىنانى ءبىر ايتىپ، ەزۋ جيعىزبايدى.
سايابىرلاپ قالعان قىدىرماشىلار تاعى كوبەيدى. جاڭا كەلگەن قىز تۋرالى دەرەكتەر جيناپ، سىناپ الۋ كەرەك ەمەس پە؟ ولارعا شاي قۇيىپ وتىرىپ ماعريپا:
مۇنىڭ بىتىرگەنى ۋچيليششە دەگەن ەڭ تومەنگى وقۋ كورىنەدى عوي، — دەيتىن. — ءبىزدىڭ كۇلايحاننىڭ وقۋىنا قايدان جەتسىن... ءوزىنىڭ اكە-شەشەسى جوق كورىنەدى. اعا-جەڭگەسى عانا بار ەكەن. جەڭگەگە قاراعان كۇن بەلگىلى عوي. تۋعان شەشەسى بولسا، تۇرمىس قۇرماعان قىزىن ءبۇيتىپ بەتىمەن جىبەرە مە؟ — دەيتىن تاعى.
ي، الدا، بايعۇس-اي! — دەسەتىن كەمپىرلەر شىن اياۋشىلىق ءبىلدىرىپ.
جىگىتتەر جاعى بۇل ءۇيدى تاعى جاعالاي باستادى. اۋىلعا كەلگەن جاڭا قىز — بارىنە تاڭسىق.
بىردە ماعريپا ەكى-ۇش كۇنگە ايىرتاۋ جاعىنداعى باۋىرىنىڭ ۇيىنە قىدىرا كەتتى. وعان دا كومەكتەسىپ جۇرگەن ماناربەك. سول جاققا قاراي باراتىن ماشينانىڭ رەتىن تاۋىپ، وتىرعىزىپ جىبەرگەن. سول كۇنى باستاڭعى جاساماق بولدى قىزدار. ءبارىن باستاعان تاعى قۋانىش. «قويشى، ەكەۋدەن-ەكەۋ وتىرامىز با؟ ماناربەكتى شاقىرايىق. اپامنىڭ توقىمىن قاعايىڭ» — دەگەن: كۇلايحانعا دا بۇل ۇسىنىس ۇناعان. باسقانى ەمەس، ماناربەكتى شاقىرسا، نەسى بار؟ كەلمەي جۇرگەن ادام ەمەس.
ماناربەك جالعىز كەلمەدى. جانىندا ءبىر ادام ەمەس، ەكى بىردەي توقان بار. ءبىر قىزىعى، وسى اۋىلدا كىم كوپ، توقان كوپ ەدى. جىگىتتەردىڭ كوبىسىنىڭ اتى — توقان. بىر-بىرىنەن ايىرۋ ءۇشىن جۇرتتىڭ ءارقايسىسىنا قويعان قوسىمشا اتى جانە بار، كۇلايحان كىرە بەرىستەگى دالىزدە اياقتارىن ءسۇرتىپ جاتىپ، سويلەگەن سوزدەرىنەن-اق ۇزىن توقان مەن سارى توقان ەكەنىن تانىعان.بۇل ەكەۋى جولداس-تىن. ۇنەمى بىرگە جۇرەتىن. بۇلاردى قۇرداس توقان دەپ بىرگە، قوسىپ تا ايتاتىن.
اپامنىڭ توقىمىن قاعايىن دەپ كەلدىك، — دەدى جارىسا ەكەۋى.
تورلەتىڭدەر، تورلەتىڭدەر. — قۋانىش جۇگىرىپ، ستولعا تاعى قوسىمشا تاباقشا، قاسىڭ قويىپ، زىرىلداپ ءجۇر.
كۇلايحان، جىگىتتەر، بىلاي... بارايىق دەگەن سوڭ، بىلاي... — دەپ، ماناربەك جىگىتتەردى ەرتىپ كەلگەنىنە اقتالعانداي بوپ جاتىر.
كەلگەن ەكەنسىڭدەر، نە تۇرىس، ستولعا وتىرىڭدار، — دەسە دە، كۇلايحان سالقىن قاباق تانىتقانى كورىنىپ تۇر. ستولعا وتىرعانىمەن سوستيىپ-سوستيىپ، ەركىن سويلەي الماي، جابىرقاپ قالدى جىگىتتەر. ءبارى دە كۇلايحاننىڭ تومسىرايعان تۇرىنەن باتپاي وتىرعان سياقتى.
قولايسىز تىنىشتىق ورنادى.
وي، اۋىلدارىڭىز سونداي كوڭىلسىز ەكەن، — دەپ، تىنىشتىقتى قۋانىش بۇزدى.
نەگە، قارىنداس؟ — دەپ جىگىتتەر اڭگىمە تابىلعانىنا قۋانىسىپ، سوزگە ارالاسىپ كەتتى.
نەگە، نەگە؟ وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر دە، جىگىتتەردىڭ ءبارى جاسىق. كلۋبقا ءبىر نارسە ۇيىمداستىرايىن دەسەڭ، ەشقايسىسى كەلمەيدى.
ويباي-اۋ، مىنا بىزدەردى شاقىرمايسىز با؟ — ەكى توقان كەۋدەلەرىن سوعىپ شىعا كەلدى.
حابارلاندىرۋ جازىپ قويدىق، كەلمەيسىزدەر مە؟
جوق، بۇل ەكەۋىن ادەيىلەپ شاقىرماساڭىز، بارمايدى، دەپ، سوزگە ماناربەك تە قوسىلدى. ايتارىن ايتسا دا، كۇلايحانعا باعدارلاي قاراپ قويدى. قىزدىڭ جۇزىندە ءتىپتى كۇلكىنىڭ نىشانى جوق، تومسىرايعان قالپى.
كىلەڭ ءبىر ونەرسىز، جاسىڭ جىگىتتەر جينالعان اۋىل ەكەن. — قىزدىڭ ءسوزى جىگىتتەرگە باتىپ كەتتى.
ءسىز ولاي دەپ قورلاماڭىز، ونەرىمىز جەتەدى، — دەپ، ماناربەك قىزبالانىپ شىعا كەلدى.
قالايشا، وتكەندە كوركەمونەرپازدار ۇيىرمەسىن قۇرايىق دەپ جيناپ كورىپ ەدىك، بەس-التى قىزدان باسقا ەشكىم شىقپادى.
ەندى قاي كۇنى جينالاسىزدار. ايتىڭىزشى، ءبىز بارايىقشى ءوزى، — دەپ ەكى توقان بىر-بىرىنە قومپاڭداسىپ قاراستى. بارسا، ەكەۋى ءبارىن ورنىنا كەلتىرەتىندەي-اق بەلسەندى.
«سەن ەكەۋىڭ قاشاننان بەرى ءانشى ەدىڭدەر؟» — دەپ ويلادى دا، مىرس ەتە ءتۇستى كۇلايحان. قىزدىڭ كۇلگەنىن قوستاعانى دەپ ۇققان جىگىتتەر ءبىر جەڭىلدەپ، ءتىپتى ماناربەك «ءۇھ» دەپ، يىعىنان جۇك تۇسكەندەي، كۇرسىنىپ سالدى.
كورەرمىز، كورەرمىز ءالى ونەرلەرىڭىزدى، — دەپ، قۋانىش قۋىرداقتى بالاشا اساپ جەپ، اۋزىن قومپاڭداتىپ وتىر. وزىنە وسى ادەتى ۇيلەسىمدى. ادەيى ىستەپ وتىرعان جوق. ادەتى وسى.
ءبىزدىڭ جىگىتتەردىڭ جاڭا قىرلارى اشىلۋى ءۇشىن. — مۇنى ايتقان ماناربەك.
تاعى قانداي ۇيىرمەلەرىڭىز بار؟ — دەپ، سارى توقان بەتى قىزارىپ، وزەۋرەي تۇسەدى.
بي ۇيىرمەمىز بار، حور ۇيىرمەمىز بار... — قۋانىش شۇبىرتىپ جاتىر. جىگىتتەر اۋزىن اشىپ، قاراپ قالعان.
وي، مەن بارىنە دە قاتىسام، — دەپ، ۇزىن توقان شىعا كەلدى.
مەن دە...
ءبىرىنشى مامىرعا دەيىن ءانسامبلىمىزدى قۇرىپ، العاشقى كونسەرت بەرەيىك دەپ جاتىرمىز.
ويباي-اۋ، ول الىس قوي. كونسەرتتى مىنا قىزدار مەرەكەسىنە — 8 ناۋرىزعا قويمايمىز با؟ — توقاندار بىلەكتەرىن سىبانىپ، مويىندارىن سوزىپ، ستولعا جاقىنداي تۇسەدى.
قۋانىش ورنىنان تۇرىپ، مۋزىكا قويىپ كەلدى. ءۇي ءىشىن سازدى اۋەن بيلەدى. كۇلايحاننىڭ ءتىپتى وتىرعان-وتىرماعانى ۇمىت بولدى. ۇشەۋى الداعى كونسەرتتە قانداي ءان-بي كەرەكتىگى تۋرالى قىزۋ ايتىسۋدا. اۋزىن تومپايتىپ، قاباعىن ءتۇيىپ، قۋانىش قارسى بولعان ءتۇر كورسەتەدى. ولار ودان سايىن قىزۋلانا دالەلدەي تۇسەدى.
ماناربەك وزىنە كۇلايحاننىڭ قادالىپ قاراپ وتىرعانىن بايقاپ، ىڭعايسىزدانىپ قالدى. ونى بىردەن سەزگەن قۋانىش ورنىنان لىپ ەتىپ تۇرىپ، كۇيتاباقتى اۋىستىرىپ كەلدى. جەڭىل، ويناقى، بي اۋەنى باستالدى. قۋانىش ەكى بىردەي توقاندى ەرتىپ، ورتاعا شىعىپ، تاۋ حالىقتارىنىڭ ءبىرىنىڭ ءبيىن بيلەپ كەتتى. ەكى توقان دا قاراجاياۋ ەمەس ەكەن، ۇشەۋى كادىمگىدەي ءبىر كىسىدەي-اق بيلەپ ءجۇر.
ماناربەك كۇلايحانعا جاقىنداي وتىرىپ، قولىن ورىندىقتاردىڭ ارقالىعىنا سالعان بولىپ، قىزدى يىعىنان قۇشاقتاپ، وزىنە تارتتى، قىز جىلىشىراي تانىتپاي، قاباعى تىرىسقان كۇيى وتىرىپ قالدى. ماناربەك تە قولىن الىپ، تۇزەلىپ وتىردى. بي دە اياقتالدى. قۋانىش ءالى الگى مۋزىكانىڭ ىرعاعىمەن ادەمى مايىسا بيلەي ءجۇرىپ، كۇيتاباقتى وزگەرتتى.
ەندى وسى كۇنگى جەلدىرمە بي باستالدى. ەكى توقان ءتىپتى مۋزىكا توسىپ، ورىندارىنا دا وتىرعان جوق. قايتا بيلەپ كەتتى، «اھ، شىركىن، ءبىر ونەردىڭ جەتپەي تۇرعانى-اي! — دەپ ماناربەك جالىن اتىپ كۇلايحانعا قاراپ، بيگە شاقىرعانداي بولدى. قىز ونىڭ ىڭعايىن تۇسىنبەگەندەي وتىرا بەردى. ماناربەك ورنىنان تۇرىپ، بيلەپ جۇرگەندەرگە قوسىلدى. جىگىت — ۇشەۋ، قىز — بىرەۋ. ءتۇر دەيتىن ءتۇرى، بوي دەيتىن بويى، نە كەسكىن-اجارى جوق شىلتيگەن عانا قارا قىزدىڭ بويىنان وسىنشا مىنەز، قىلىق شىعىپ جاتقانى ما؟ قاي جەرىنەن شىعادى؟ مىنەزى جەڭىل دەيىن دەسەڭ، وعان كەلمەيدى. ءسوزى جىلدام، قىلىعى شاپشام، بولعانىمەن، ويلارى بايسالدى. وتكەندە ءبىر جينالىستا سويلەپ ەدى، باسشىلار دا كادىمگىدەي سوزىنە كوڭىل بولە يلانىپ، ايتقانىمەن ساناسۋعا تىرىسادى سودان بەرى. «كىشكەنتايىنان سىرتتا وقىپ، ورىس اراسىندا وسكەندىكتەن بولار» دەپ ءتۇيدى كۇلايحان. وسىلاي دەپ ويلاعان سايىن، ول ءوزىنىڭ كوڭىلىندە الدەقانداي ءبىر مازاسىزدىقتىڭ، قوبالجۋدىڭ ويانعانىن سەزدى. ونىڭ انىق نە ەكەنىن ءوزى دە تۇسىنە الماي تۇر. ءبىر مۋزىكا ءبىتىپ، ەكىنشىسى باستالدى. شوشايىپ، وقشاۋ وتىرا بىرەۋدى رەتسىز كورىپ، كۇلايحان دا ورنىنان تۇرىپ، ىدىستاردى جيناستىرۋعا كىرىستى. ءۇي يەسى داستارحان جيناۋعا اينالعانىن بايقاپ، جىگىتتەر دە ءبيىن توقتاتقان. ءبىرازدان بەرى مۇنداي دىردۋ كورمەي، قىزىپ العان ەكى توقان ءالى دە جالعاستىرعىلارى كەلىپ:
داۆاي، ءقازىر كينو بىتەدى، كلۋبقا بارىپ بيلەيىك، — دەپ ۇسىنىس جاسادى.
بۇل دا ءجون ەكەن، — دەستى قالعاندارى.
ەرتەڭگى ساباققا جوسپار جازۋىم كەرەك ەدى، — دەپ، كۇلايحان تاعى تىرىسا قالدى. نەگە جۇيكەسى جۇقارىپ، شىرتىلداپ تۇرعانىن ءوزى دە بىلمەدى. ايتەۋىر، وسىلاردىڭ قاي-قايسىن دا جاقتىرماي تۇرعانى انىق. كەتسە، كەتسىنشى ءبارى. ءبىراق ماناربەك بارماي قالدى. الگىلەردى شىعارىپ سالىپ، تەمەكى تارتىپ، دالادا تۇرىپ قالعان. ىدىس-اياق جيناستىرعان بولىپ، ءبىراز كۇيبەڭدەپ جۇرگەن قىز، ول كىرە قويماعان سوڭ كيىنىپ، تىسقا شىقتى. اعاش شارباققا سۇيەنىپ تۇرعان جىگىتتىڭ قاسىنا كەلگەن بۇل دا. كلۋب جاقتان ويناقى مۋزىكا كەلدى قۇلاققا. بي باستالعان ەكەن. ەكى قىزدىڭ شىرقاتا سالعان ءانى جەتتى ءبىر ۋاقىتتا. كۇلايحان قانشا تىرىسسا «دا جاستاردىڭ وسىنداي ويىن-ساۋىعىنا ارالاسا الماي-اق كەلەدى. الدەنەشە رەت بارىپ تا كوردى، قوقايىپ شەتتەپ تۇرادى دا قويادى. قىزدارمەن شۇيىركەلەسىپ كەتە دە المايدى. كوبىسى وزىنەن كىشى. جوقتان وزگەگە ولار ىرجالاقتاپ كۇلسە، بۇل كۇلە دە المايدى. جۇرتقا كۇلكىلى كورىنگەنمەن بۇعان ەش كۇلەتىن نارسە ەمەس بوپ كورىنەدى. ىشتەي ءوزىنىڭ ءوسىپ كەتكەنىن سەزىپ، قايتىپ كەتۋشى ەدى.
ال بۇگىن شە؟ بۇگىن ءبارى باسقاشا سياقتى. ءوسىپ كەتپەگەندەي، قايتا ۇلى دۇرمەكتەن، توپتان ءبولىنىپ قالعانداي ءبىر كۇي. ول وسى اۋىلدا مەنەن اساتىن قىز جوق دەپ كەلدى ەمەس پە؟ تاپ ءقازىر وعان، اندەتىپ جاتقان انا ساۋىنشى قىزدار وزىنەن الدەقايدا باقىتتى، سولاردىڭ ءىسى باياندى سياقتى كورىندى. ول وسى اۋىلداعى ەڭ ەستى دە اجارلى، وقىعان دەسەڭ وقىعان جالعىز بويجەتكەن ەكەنىنە ءالى دە ءوزىن سەندىرگىسى كەلەدى. ءبىراق ىشتەگى مازاسىز كۇدىك باسىن كوتەرە بەرەدى. الگى ويدان با، قارا سۋىڭ جەلدەن بە — ونە بويى قالتىراي جونەلدى.
تەمەكىسىن تۇقىلىنا دەيىن قويماعايلانا سورا تۇسكەن جىگىت قولىن كۇيدىرىپ الدى بىلەم، اناداي جەرگە اتىپ جىبەردى. قىز ونىڭ الگى قيمىلىنا جىميىپ كۇلگەن. قاراڭعىدا جىگىت ونى كورمەدى. تەمەكى شوعى ءبىرازعا دەيىن قىزارىپ جاتىپ الدى. ەكەۋىنىڭ كوزى سوندا. شوق سونگەن كەزدە جىگىت قىزدىڭ يىعىنا قولىن سالىپ:
كۇلايحان، ءبىر نارسە سۇرايىن، كوڭىلىڭە اۋىر الما، — دەپ يىعىنان قاعىپ قويدى. بۇل قۇشاقتاۋى جىگىت پەن قىزدىڭ ىنتىق قۇشاقتاسۋى ەمەس، اعانىڭ، باۋىردىڭ جاناشىرلىعى سياقتى نارسە ەدى.
ايتشى، وسى سەنىڭ مىنەزىڭ نەگە سونشالىقتى اۋىر؟ الدە وقىعان قىزداردىڭ ءبارى وسىنداي ما؟ ولاي دەيىن دەسەڭ، جۇرتتىڭ قىزدارى جۇتىنىپ-اق تۇر عوي... سەن دە جاس ەمەسسىڭ بە؟ — قىز جۇرەگى زىرق ەتە ءتۇستى. ونىڭ ار جاعىندا سەن دە جاسسىڭ عوي، ال ءوزىڭ جاسىڭنان الدەقايدا كەكسە، كوپتى كورگەن، ورنىققان ەگدە ايەلدەردەي كورىنەسىڭ دەگەن ءسوز تۇرعانى ايتپاسا دا ءتۇسىنىمى ەدى. بۇل ءسوزدىڭ توركىنى دە قىزدىڭ قازىرگى ىشكى كۇيىمەن ۇندەسىپ جاتقان.
قايدام، ۇيرەنگەن ادەتىم بولار. — قىز مۇنى شىن كوڭىلىمەن ايتقان.
ءۇنى مۇڭدى، جابىرقاۋ شىقتى.
جاس ادام دەگەن بىلاي... — ارى قاراي نە ايتارىن بىلمەي، جىگىت ءمۇدىرىپ قالدى. بالكىم، قىزدى ودان ءارى جاسىتقىسى كەلمەگەن شىعار. ال، قىزدىڭ ءىشى ونسىز دا الاي-دۇلەي. بۇعان دەيىن وسى اۋىلدىڭ مىقتىلارىنىڭ بەل ورتاسىندا ءجۇرمىن دەپ ويلاۋى بەكەر ەكەن. ءوزى پالەندەي ءمان بەرمەي، «سونىڭ بىتىرگەن وقۋ دا وقۋ بولىپ پا؟» — دەپ كەلگەن قۋانىش وزىنەن كوش ىلگەرى، ءارى نىق تۇرعانىنا، ىستەپ جۇرگەن ءىسىنىڭ الدەقايدا پايدالىراق ەكەنىنە كوزى جەتكەندەي.
ءجۇر، ءبىراز قىدىرايىق. — مۇنداي ءارى-سارى كۇيدە ادامدى تاستاپ كەتۋگە بولمايتىنىن جىگىت ۇعىنعان. ەكەۋى قاتار كەلەدى. بەتى قابىرشىقتانىپ قاتقانىمەن دىمقىل قار باسقان سايىن ويىلىپ، اياققا اۋىر، جۇرگىزبەيدى.
بىرتىندەپ كلۋبتان جۇرت تاراي باستاعان. الدارىنان قارسى كەلە جاتقان قىز بەن جىگىتتىڭ نوبايى شالىندى. انادايدا تاعى بىر-ەكى جۇپ كەتىپ بارادى. قارسى كەلە جاتقاندار بۇلاردى تانىدى بىلەم، قيعاشتاپ وتە شىقتى. ءوتىپ بارا جاتىپ تاعى:
وي، كۇلايحان تاتەي كورىپ قويدى-اۋ، — دەپ، قىزدىڭ جىگىت قولتىعىنا تىعىلا سىبىرلاعانى اپ-انىق ەستىلدى.
مىناداي قاراڭعىدا قايدان تانىسىن؟
«ءا، بۇل وقۋشى قىزدارى بولدى عوي». ولار مۇنىڭ ويىندا ءدال ءقازىر بىرنەشە كۇلايحاننىڭ تايتالاسىپ كەلە جاتقانىن، سونىڭ بىرەۋىنىڭ «مىنا قىزدىڭ ورنىندا نەگە مەن ەمەسپىن، وسىنىڭ جاسىندا مەن دە وسىلاي قىدىرىپ جۇرسەم، ءقازىر ءبارى باسقاشا بولار ما ەدى؟» دەپ ويلاعانىن قايدان ءبىلسىن!..
You Might Also Like
