كۇشىك كۇيەۋ
كومەديا
قاتىناسۋشىلار:
گۇلجامال تريۋنيانچيك
بيعايشا كۋبيك
بەكبولات الما
قابانباي بوتكا
ءبىرىنشى ءبولىم
ءبىرىنشى كورىنىس
شىمىلدىق الدىنا بەكبولات شىعادى. موينىندا دومبىرا.
بەكبولات. سالاماتسىزدار ما. سىزدەرگە ءبىر از عاپا اڭگىمە ايتىپ بەرگىم كەلىپ تۇر. ءبىراق سوڭىنان وسى اڭگىمەنى ايتقان كىم، ءوزى ءبىر سۋايت ەمەس پە؟ — دەپ تالاسىپ، شەكىسىپ قالماۋلارىڭىز ءۇشىن الدىمەن ءوزىمدى تانىستىرىپ وتەيىن. مەنىڭ اتىم بەكبولات. قاي بەكبولات دەيسىز بە؟ كادىمگى ستۋدەنت بەكبولات. ءيا، سول بەكبولاتتىڭ ءوزى. تۇراعىم جاتاقحانا. ءيا، مەن اۋىلدان كەلدىم عوي. «اۋىلدان كەلگەندەردى دە بىلەمىز» دەپسىز بە؟ ارينە بىلەسىز. ءا-ا، ءسىز (تاماعىن شەرتىپ) مىنانى ايتاسىز با؟ تاتىپ المايمىن دەسەم سەنە قويارسىز، و. ارينە رەتى كەلىپ قالعاندا... ءبىراق مەنىڭ قالتامنان بىردەڭە شىعادى ەكەن دەپ الدانىپ قالماڭىز. مەن بايعۇس ساراڭ ەمەسپىن-اۋ. جوقشىلىق جومارت ەردىڭ قولىن بايلايدى. تۇرمىس ءحالىم مىقتى ەمەس. ويتكەنى ارتىمنان اي سايىن اقشا سالىپ تۇرارلىق اتا-انالارىم دا مىقتى ەمەس. «ەندەشە وقۋعا قالاي ءتۇستىڭ» دەيسىز بە؟ ۇستاعان جەرىن قاراشى. قوي-قوي اعايىن، باس جاعىنا بارىسپايىق. قىتىقتى سوزگە بارىپ قايتەمىز، ودان دا قابانباي دەگەن دوسىمنىڭ ءبىر حيكاياسىن ايتىپ بەرەيىن. ول ءوزى جاقسى جىگىت. بار ءمىنى سولەكەت. وسى وقيعا دا سونىڭ سولەكەتتىگىنەن باستالدى. انەكەي، ەستىدىڭىزدەر مە؟
قابانباي (ساحنا، سىرتىنان). جوق، جوق. مەن ونداي وسكاربلەنيەگە توزە المايمىن. ادام سياقتى دۇرىس ايتساڭىز ءبىر ءسارى. قالايشا مەن... مەنى سونشا سوگەتىندەي... اي، ايتشى، بەكبولات.
قابانباي مەن بيعايشا شىعادى.
بيعايشا. اح، توزە المايسىڭ با؟ قاراشى مىنانىڭ كەسىرىن؟! ەندەشە وتە جاقسى. جاتاقحانانى بوساتىڭىز ءقازىر.
قابانباي. نە دەپ بوساتام؟
بيعايشا. تۇك تۇسىنبەگەنسۋىن قاراشى مىنانىڭ. جولداس جالعاسبايەۆ، جاتاقحاناعا بوگدە ادامدى اكەلىپ اراق ءىشىپ، ءتارتىپ بۇزعانىڭىز ءۇشىن.
قابانباي. مەن اراق ىشكەن جوقپىن.
بيعايشا. ەندى كىم ىشكەن؟ الدە مەن بە؟
قابانباي. جوق، ءسىز دە ىشكەن جوقسىز. اناۋ عوي.
بيعايشا. سول اناۋىڭ كىم سەنىڭ؟
قابانباي. ول ما؟ ول ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ بالاسى. كەلە جاتسام كەزدەسە كەتتى. ۋداي ماس. ءوزىن ميليسيا اكەتەيىن دەپ تۇر. شاشىن قىرقىپ ون بەس سوتكەگە ايداپ جىبەرمەي مە.
بيعايشا. Aha، توقتا، جولداس جالعاسبايەۆ! سوندا جاتاقحانا سىزگە ۆىترەزۆيتەل بولعانى ما؟ مەن سەنىڭ ءوزىڭدى ون بەس سوتكەگە ايداتىپ جىبەرەم، ءالى. تاڭ اتقانشا بارىلداپ ءان سالاسىڭدار. اراق سۇراپ ستۋدەنتتەردىڭ مازاسىن الاسىڭدار.
قابانباي. ول اناۋ عوي. مەن تۇك تاتقانىم جوق.
بيعايشا. تۋك تاتقانىم جوق. جولداسىڭ ۋداي ماس بولعاندا سەن تۋك تاتپايسىڭ، ءا؟ مەنى الجىدى دەپ تۇرسىن، با، الدە اقىماق كورەسىڭ بە.
قابانباي. ويباي-اۋ، مەن ىشپەيمىن عوي.
بيعايشا. ىشپەيمىن؟.. ون جىلدان بەرى كومەندانت بوپ كەلەم. سوندا ىشپەيتىن ستۋدەنت كورسەم قايدا ءجۇرمىن مەن، ا؟ ەششە كىسىنى كۇيدىرىپ، وتىرىك ايتۋىن قاراشى.
بەكبولات. بيعايشا اپا، ونىڭ ىشپەيتىنى راس.
بيعايشا. سەنىڭ دە سىرىڭ ءمالىم، تەك تۇر. اتتەڭ گۇلجامال پودرۋگامنىڭ جەكجاتى بولماعاندا سەنى باياعىدا قۋىپ شىعاتىن ەدىم. ال، سەن جالعاسبايەۆ جاتاقحانادان تابانىڭدى جالتىرات.
قابانباي. نەگە جالتىراتام؟ جوق مەن كەتپەيمىن.
بەكبولات. بيعايشا اپا، بىلاي مامىلەگە كەلەيىك گە. ءسىزدىڭ دە بالا-شاعاڭىز... قىزىڭىز بار.
بيعايشا. قىزىم بولسا شە... قاراي گور مىنانىڭ دامەسىن. مەن ونى سەندەر سياقتى جالاڭ اياقتار ءۇشىن ءوcipگەنىم جوق.
بەكبولات. جوق، ءبىز دامەلەنبەيمىز عوي. ءبىراق...
قابانباي. شىركىن-اي، قانداي جىگىتتىڭ ماڭدايى جارقىراپ تۇر ەكەن.
بيعايشا. نە دەيسىڭ؟
قابانباي. ءسىز سياقتى تاماشا قايىن ەنەگە تاپ كەلەتىن دەيمىن. ءسىزدىڭ ءوزىڭىز مىناندايسىز، قىزىڭىز ءتىپتى كەرەمەت شىعار.
بيعايشا. قارا مىنانى. كەشىرىم سۇراپ اياعىما جىعىلۋدىڭ ورنىنا ماسقارالاۋعا شىقتىڭ با؟ وبالىڭ وزىڭە. (سۋمكاسىنان قاعاز سۋىرىپ.) مىنە، مۇندا ەكى بىردەي اكتى بار. بۇگىن جەكسەنبى بولىپ قولىم بايلانىپ تۇر. ەرتەڭ دۇيسەنبى كۇنى رەكتورعا اپارام دا وقۋدان شىعارتىپ، قاڭعىرتىپ جىبەرەم.
بەكبولات. بيعايشا اپا-اۋ، ول بايعۇس شىنىن ايتىپ تۇر. قايىن ەنەنىڭ قاتالى جاقسى بولادى.
بيعايشا. سەن دە كەكەتۋگە اينالدىڭ با؟
بەكبولات. قۇداي ساقتاسىن. بيعايشا اپا. تەك ءبىر جولعا كەشىرىم سۇراپ تۇرعانىم عوي. (قابانبايعا.) ءاي، كەشىرىم سۇراپ، اياعىنا جىعىلسايشى.
قابانباي. شوك، مەن جازىقسىز جازعىرعان ادامنان كەشىرىم سۇراي المايمىن.
بەكبولات. وي، سەپ دە ءبىر... بيعايشا اپا، ءبىز سىزدەن ۇلكەن كەشىرىم سۇرايمىز، ءبىر اشۋىڭىزدى قيىڭىزشى.
بيعايشا. جوق، جولداس جالعاسبايەۆ، قۇيرىعىڭىزعا شالا بايلانسىن دەمەسەڭىز — بۇگىن جاتاقتان تايىڭىز. بۇل جاقسىلىقتىڭ ءوزىن مىنا بەكبولاتتىڭ ءسوزىن قيماعاندىقتان ىستەپ تۇرمىن. ايتپەسە مىنا اكتىلەردى ەرتەڭ رەكتورعا بەرىپ تۇبىڭە جەتەمىن. وبششەجيتيەدەن ورىپ سۇراپ جۇرگەن ءتارتىپتى ستۋدەنتتەر تولىپ جاتىر.
بەكبولات. بيعايشا اپا، ءسىز كەرەمەت مەيىربان ادامسىز. ءسىزدى سول ءۇشىن ءبارىمىز جاقسى كورەمىز. ەندى ءبىر شەگىنىڭىزشى.
بيعايشا. جوق، ەندى شەگىنبەيمىن. قاراشى، دەمالىس كۇپى ناستروەنيەمدى بۇزىپ... (شىعادى.)
قابانباي (قالشىلداپ). اي، ءوزى نەتكەن دۇلەي-اي. ءتىپتى بار عوي، ءسوزدىڭ بايىبىنا بارمايدى. ءوزىن دە قاتىردىم-اۋ.
بەكبولات. ءيا، قاتىردىڭ.
قابانباي. ءسىزدىڭ ءوزىڭىز مىناندايسىز، اپىراي قىزىڭىز قانداي ەكەن، دەگەن جوقپىن با؟ قالاي تاۋىپ ايتتىم-اي.
بەكبولات. ومىرىڭدە ءبىر تاۋىپ ايتقان ءسوزىڭ ەدى، ءبىراق سونىڭ ءوزى سورىڭا كورىنىپ تۇر عوي.
قابانباي. نەگە سورىما؟
بەكبولات. ەندى جاتاقحانادان كەتەسىڭ. بولماسا بۇدان دا ۇلكەن پالەگە قالاسىڭ.
قابانباي. ءوزىم دە كەتەم. پاتەرگە شىعام.
بەكبولات. پاتەردىڭ اقشاسىن قالاي تولەيسىڭ؟ ويلان.
قابانباي. قانشا ويلانسام دا جازىقسىز جازعىرعان ادامنىڭ اياعىنا جىعىلىپ، باس يە المايمىن. جۇمىس ىستەيمىن. دۇكەنگە بارىپ جۇك تۇسىرەم، بولماسا اسحاناعا بارىپ ىدىس-اياق جۋام. ايتەۋىر ءبىر نارسە تابارمىن. تەك ماعان ءبىر پاتەر تاۋىپ بەرشى. سەنىڭ ارالاسىپ جۇرگەن ادامدارىڭ بار عوي.
بەكبولات. ىدىس-اياق جۋام دەيسىڭ بە؟.. توقتا، توقتا. ماعان ءبىر كەرەمەت وي كەلىپ قالدى. ءبىر جەردە ءبىر پاتەر بار.
قابانباي. ىڭعايلى ما؟
بەكبولات. ىڭعايلى بولعاندا — قۋدان بەرىپ وقۋىڭدى ءبىتىرىپ، وتىز جىلدان كەيىن مينيستر بولىپ كەتسەڭ ءدال سونداي پاتەر الاسىڭ.
قابانباي. سەن نە كوكىپ تۇرسىڭ؟ مەنى مازاق ەتكىڭ كەلدى مە؟
بەكبولات. سەنى مازاقتاپ، مەنى ولە الماي ءجۇر دەيسىڭ بە، قابان اعا؟ وللاھي شىن ايتام.
قابانباي. ونداي ادامدار پاتەرىن جالداي ما؟
بەكبولات. ارينە جالدامايدى. تەك ونىڭ ءبىر قيتۇرقىسى بار.
قابانباي. تۇسىنسەم بۇيىرماسىن.
بەكبولات. كەيىن تۇسىنەسىڭ. ارينە، ونداي ۇيگە ورنالاسۋ وڭاي ەمەس. ساعان قوياتىن ءۇش شارتىم بار. ورىندايسىڭ با؟
قابانباي. سەن ءوزىڭ مەنى ءبىر شاتاققا ۇرىندىرايىن دەپ تۇرعان جوقسىڭ با؟ اشىپ ايتشى.
بەكبولات. ءبىر شاتاققا سەن ۋجە ۇرىندىڭ. Mەن سەنى شاتاققا ۇرىندىرمايمىن. تەك مەنىڭ شارتىمدى ورىندايتىن بولساڭ ايت، بولماسا پاتەردى باسقا جاقتاپ ىزدە.
قابانباي. جارايدى. نە دە بولسا كوندىم.
بەكبولات. كونسەڭ جارادىڭ. بىرىنشىدەن، مىنا ساقال-مۇرتتى سىپىراسىڭ.
قابانباي. مەن بۇل ساقالدى مودا ءۇشىن ءوسىرىپ جۇرگەنىم جوق. تەك ديپلومىمدى بەسكە جازىپ بىتىرگەنشە قىرىنبايمىن دەگەن سەرتىم بار ەدى.
بەكبولات. ەكىنشىدەن، اناۋ الماي سارى مايداي ساقتاپ جۇرگەن جالعىز كوستيۋمىڭدى سىقيتىپ كيىپ الاسىڭ.
قابانباي. ونى دا سول ديپلومعا تىلەكتەس بولسىن دەپ الىپ ەم. قورعاعان كۇنى كيىپ شىعايىن دەپ سەرت قىلىپ ەدىم. ءقازىر كيىپ السام ديپلوم قورعاعانشا ونىڭ نەسى قالادى؟
بەكبولات. ونى ءقازىر كيمەسەڭ ديپلوممەن قوش ايتىساسىڭ. ال، ءۇشىنشى شارتىم — نەگە بولسا دا تاڭىرقامايسىڭ. مەنىڭ ايتقانىمدى ىستەي بەرەسىڭ.
قابانباي. مەيلى ەندەشە. تەك ءوزىڭ ءۇي يەلەرىن تانيسىڭ با؟
بەكبولات. تانىعانى نەسى؟ مەنىڭ اعايىنىم ولار.
قابانباي. جاقىن اعايىنىڭ با؟
بەكبولات. ول ءۇيدىڭ حوزيايكاسى مەنىڭ ناعاشىمنىڭ قۇداعيىنىڭ قۇداشاسى.
قابانباي. سوندا ولار ساعان كىم بولادى؟
بەكبولات. ماعان با؟ ماعان قۇداشا جەڭگەي بولادى دا. جارايدى و جاعىن قازىپ قايتەسىڭ. كومەندانتپەن كورىسكەنىڭ قانداي جاقسى بولدى. ناعىز ءبىر شىلقىمايعا بارىپ شىلق ەتە تۇسەتىن بولدىڭ.
قابانباي. اي، وسى ونداي جايلى پاتەرگە سەنىڭ ءوزىڭ نەگە تۇرمايسىڭ؟
بەكبولات. ماعان بولمايدى.
قابانباي. نەگە؟
بەكبولات. ولار مەنىڭ سىرىمدى بىلەدى. ال سەن بولساڭ ولار ءۇشىن جۇمباقسىڭ. ۇقتىڭ با؟
قابانباي. اي، ۇعا الماي تۇرمىن-اۋ.
بەكبولات. اسىقپا. ءبارىن ۇعاسىڭ (اندەتىپ). «جۇرەگىمنىڭ تۇبىنە تەرەڭ بويلا، مەن ءبىر جۇمباق اداممىن ونى دا ويلا». ولار سەنىڭ جۇرەگىڭنىڭ تۇبىنە تەرەڭ بويلاپ بولعانشا، سەن ديپلومىڭدى جازىپ، وقۋىڭدى ءبىتىرىپ الاسىڭ. ستۋدەنتكە نە كەرەك؟ (اندەتىپ).
وتپەي جۇرگەن ارۋ بولسا،
زەرىككەندە ءدارۋ بولسا،
ەرمەك ىزدەپ ەسى كەتكەن
ەركەكتەرگە ءزارۋ بولسا،
باسقا نە كەرەك؟
ءتورت بولمەلى ءۇيى بولسا،
تەكە ۇستايتىن كۇيى بولسا.
مايعا بوككەن مەكيەننىڭ،
ميىنداي-اق ميى بولسا.
باسقا نە كەرەك؟
قۇربىسى دا جورعا بولسا،
اقشاسى مول دوربا بولسا،
ءۇي دەگەنىڭ ءۇي ەمەس-اۋ
جىندىلارعا وردا بولسا،
باسقا نە كەرەك؟
مۋتەرى دە جاستاۋ بولسا،
بارىنە ەزى باستاۋ بولسا،
شارابى مول شيشا بولسا،
اراعى مول استاۋ بولسا
باسقا نە كەرەك؟
ەكىنشى كورىنىس
ۇلكەن كەلىستى پاتەردىڭ زالى. وسى ءۇيدىڭ بايبىشەسى گۇلجامال شىعادى. ۇستىندە حالات، شاماسى اس ۇيدەگى شارۋاسىن ىستەپ جۇرگەن ءتۇرى بار. بەرەكەسى كەتىپ قالعان زالدى جيناستىرادى. رەنىشتى.
گۇلجامال. اپىراي، وسى كۇنگى جاستار نە بوپ بارادى؟ ەرىك بەرمەسەڭ ءبارىبىر ىرقىڭا كونبەيدى. ال، ەرىك بەرسەڭ... مىنەكەي. مىناۋ عوي. اۋ، ءىشسىن، جەسىن، بارىنە ەرىك بەردىك قوي. تەك ءۇيدىڭ استان-كەستەڭىن شىعارماسا قايتەدى ەكەن. قاراشى ەندى. ءبىر قىزدىڭ ءوزى وسىنشا شارشاتتى، بايعۇس كوپ بالالى ايەلدەر نە كۇن كورەدى ەكەن؟ بۇ زاماندا قىز ءوسىرۋ دەگەن قيامەت قايىم بولدى عوي. اي، قيناپ تۇر-اۋ، قيناپ تۇر-اۋ (اندەتىپ).
ەشكىم ونى تۇزەمەس،
ءوزىم قامىن جەمەسەم.
قىز سەكىلدى قىز ەمەس،
كويلەك كيگەن دەمەسەڭ.
جانعا باتىپ ون ەسە،
قابىرعاممەن كەڭەسەم.
ەركەك ەمەس، نەمەسە،
شالبار كيگەن دەمەسەڭ.
ەشكىم ونى تۇزەمەس،
ءوزىم قامىن جەمەسەم،
قىز سەكىلدى قىز ەمەس،
سىرعا تاققان دەمەسەڭ،
جانعا باتىپ ون ەسە،
قابىرعاممەن كەڭەسەم،
ەركەك ەمەس نەمەسە،
شىلىم شەككەن دەمەسەڭ.
جانعا باتىپ ون ەسە،
قابىرعاممەن كەڭەسەم.
ەركەك ەمەس نەمەسە،
اراق ىشكەن دەمەسەڭ.
اقىل ايتپاس، تۇزەمەس،
وزدەرىندەي دوسى بار.
ەركەك ەمەس، قىز ەمەس،
قىز-تەكەلەر وسىلار.
باقىتتى انا مەن ەمەس،
اينالايىن سىرلاسىم...
ەركەك تە ەمەس، قىز دا ەمەس
كەلەدى ءوسىپ ءبىر ماسىل.
ەسىك قاعىلادى.
گۇلجامال. ەسىك اشىق. كىرە بەر.
بيعايشا كىرەدى.
بيعايشا. امانسىڭ با، گۇلجامال.
گۇلجامال. ءبىزدىڭ المۋشكا تۇرعان جوق پا؟
گۇلجامال. جوق ءالى. ەكەۋى ۇيىقتاپ جاتىر. تۇنىمەن جىن قاققانداي قۇتىرىپ، تال تۇسكە دەيىن ۇيىقتايتىن ادەتتەرى ەمەس پە.
بيعايشا. ءبىزدىڭ المۋشكا «ماما، سەنى وياتپايمىن، بوتكانىڭ قاسىنا جاتا كەتەم» دەپ.
گۇلجامال. ەكەۋى جاتىر. ساعات ون ءبىر بولدى. بىلمەيمىن قاشان تۇراتىندارىن. بيعايشا-اۋ، وسى مەنىڭ باسىم قاتىپ كەتتى.
بيعايشا. ىشكەنىڭ الدىڭدا، ىشپەگەنىڭ ارتىڭدا، تورت قۇبىلاڭ تۇگەل، سەنىڭ نەدەن باسىڭ قاتادى؟! تارتىن سوزىپ جەتكىزە الماي جۇرگەن مەن سياقتى بولساڭ ءبىر ءسارى. جۇمىسىم دا نەرۆنىي. دەمالىس كۇنى دە تىنىشتىق جوق.
گۇلجامال. نە بولىپ قالدى؟
بيعايشا. ءاي، ءبىر بۇزىق بالالار اراق ءىشىڭ ايقاي سالىپ، جاتاقحانانىڭ مازاسىن الىپتى.
گۇلجامال. ونداي پەرىلەر وزىمىزدە دە بار ەمەس پە.
بيعايشا. سەن دە قىزىقسىڭ، گۇلجامال. ءبىزدىڭ بالالاردىكى انشەيىن ەركەلىك قوي. ال، انا بۇزىقتار ما، كىسىنىڭ نەرۆىسىنەن تۇك قالدىرمايدى.
گۇلجامال. ال، مەنىڭ قىزىم دا نەرۆىمنەن ەش نارسە قالدىراتىن ەمەس. جاتىر انەكەي، تىرايىپ.
بيعايشا. بۇگىن كۇن دەمالىس. جاستار تىنىقسىن. شارشاعان شىعار.
گۇلجامال. جىپ قاققانداي جەر تەپكىلەپ، سەلكىلدەۋدەن شارشاسا شارشاعان شىعار. سولار سەلكىلدەگەندە كىسى ءتىپتى قاسىندا قاراپ وتىرىپ شارشايدى عوي. باياعى ءبىزدىڭ زامانىمىزداعى بيلەردى ايتسايشى، شىركىن. فوكستروت، تانگو، ۆالس. العاشقى قازاق ءۆالسى شىققاندا ءماز بولعانىمىز ەسىڭدە مە؟
بيعايشا. ە، نەگە ەسىمدە بولماسىن. سەندە «قازاق ءۆالسى» بار ەدى. قويىپ جىبەرشى. ناستروەنيەم بۇزىلىپ كەلىپ ەدى. جاس داۋرەندى ەسكە ءتۇسىرىپ، نەرۆىمدى تۇزەپ الايىن.
گۇلجامال پلاستينكانى قويادى. ەكەۋى بيلەپ كەتەدى.
گۇلجامال. شىركىن-اي، ءوتىپ كەتتى عوي، قۇرعىر.
بيعايشا. ءيا، و دا ءبىر قىزىق زامان ەدى-اۋ. ۇستىمىزدە ءجوندى كويلەگىمىز دە جوق. ەسىڭدە مە، مەنىڭ جالعىز كويلەگىمدى ەكەۋمىز كەزەك كيىپ بيگە جۇگىرەتىنىمىز؟
گۇلجامال. سول جاقسىلىعىڭ عوي، ءالى كۇنگە دەيىن ۇمىتپايتىنىم. سوندا دا سول كەزىمىز قىزىق ەدى. ول كەزدىڭ جىگىتى دە، قىزى دا سىپايى ەدى. ەسىڭدە مە، جىگىتتەر جەنپي-دىڭ جاتاقحاناسىنىڭ قاقپاسىنان وتە الماي، كوشەدە ءيىرىلىپ تۇراتىندارى. سىرتتان كەلە جاتساڭ «قارىنداس، ءۇشىنشى كۋرستان بيعايشا دەگەن قىزدى شاقىرىپ جىبەرىڭىزشى»، دەپ قيىلىپ تۇراتىن.
بيعايشا. «گۇلجامالدى شاقىرىپ جىبەرىڭىزشى، قارىنداس»، دەيتىن جىگىتتەر دە بولاتىن.
گۇلجامال. ە، نەگە بولماسىن. مەن قىز بولماپپىن با. اي، ونداعى ءجۇرىس بولەك ەدى عوي. جىگىتپەن ءبىر كەش سالپاقتاپ جۇرگەندەگى جەيتىنىمىز ءبىر موروجەنىي. سوعان دا ءماز بولۋشى ەدىك.
بيعايشا. ءبىز قانداي نايۆنىي بولعانبىز. ول كەزدە باسقا جىگىت بيگە شاقىرسا بارماۋشى ەدىك قوي. ءتىپتى، تاعى بولىپپىز-اۋ.
گۇلجامال. ءيا، دەسەيشى، ايلاپ جۇرگەندە جىگىت بەتىمىزدەن ارەڭ ءسۇيۋشى ەدى. ال قازىرگى قۇرعىرلار كەزدەسپەي جاتى شايقاسا كەتەدى.
بيعايشا. سەن دە قىزىقسىڭ، گۇلجامال. قازىرگى زاماننىڭ قارقىنى باسقا. FTP دەيدى ونى. FTP — عىلىمي-تەحنيكالىق ريەۆوليۋسيانىڭ زامانى. وسى كۇنگى مودا سولاي.
گۇلجامال. كيىمگە مودا بولۋشى ەدى. كويلەكتەرىن بىردە قىسقارتىپ كىندىگىنەن، بىردە شۇبالتىپ توبىعىنان كيىپ ءجۇر عوي. ءبىراق ماحابباتقا مودا بولادى دەگەندى ەستىگەن جوق ەدىم.
بيعايشا. ا كاك جە، ءقازىر ماحابباتقا دا مودا شىقتى. باياعى ءسىز سياقتى سىزىلىپ، جىگىتتەردى الىستان ەمەكسىتىپ قوياتىن قىزدار بۇگىندە ستارومودنىي. ولار بايسىز قالادى.
گۇلجامال. قايدان بىلەيىن، «وتىرعان قىز ورنىن تابار» دەۋشى ەدى شەشەلەرىمىز.
بيعايشا. قالتاڭدا قولاقپانداي ديپلومىڭ جۇرسە دە، سەنىڭ-اق قازاقشىلىعىڭ قالمايدى، گۇلجامال. زاماننان ارتتا قالساڭ جۇرتقا كۇلكى بولمايسىڭ با.
گۇلجامال. جوق، بيعايشا. مەن ءبىر نارسە بىلسەم كۇلكى بولىپ جۇرگەندەر زاماننان ارتتا قالعاندار ەمەس، شوشاڭداپ الدىنا شىعىن كەتكەندەر. سەن بەرى قاراشى، ماعان بوتاگوزىم قاتتى ۋايىم بولىپ تۇر. ارالاساتىنى كىلەڭ ءبىر جىن قاققان بالالار. شىنىمدى ايتسام بوتكاما قازاقى قولداۋ، ورنىقتى ءبىر جىگىت تاپسام دەپ ەدىم. ءوزى وندايعا جولامايدى. ورايىن ءوزىم كەلتىرمەسەم. سونىڭ جولىن تابا الماي باسىم قاتىپ ءجۇر. ەلدەن كەلگەن بالانىڭ تاربيەسى بولەك قوي.
بيعايشا. سەن دە قىزىقسىڭ، گۇلجامال. قازاقى جىگىتىڭ قىزىڭدى ەلگە الىپ كەتپەي مە.
گۇلجامال. قالادا قالاتىندارى دا بار ەمەس پە؟
بيعايشا. ويباي-اۋ، ەسى بارلارى ەلگە كەتەدى دە، قالادا قاعىنعاندارى قالادى عوي.
گۇلجامال. اي، جاقسى جىگىت تابىلسا، وسىندا قالدىرار ەدىك قوي.
بيعايشا. وندا اعايىن-تۋىستارى توپىرلاپ كەلىپ ۇيىڭە جاتىپ الماي ما. ولارعا شاي قايناتىپ، تاماق ءپىسىرىپ، كىر-قوڭىن جۋىپ بەرۋ سوۆرەمەننىي قىزدىڭ قولىنان كەلە مە؟
گۇلجامال. ءيا، سونىسى بار. ءبىزدىڭ قىز تاماق ىشكەن تارەلكەسىن جۋىپ قويۋعا دا جارامايدى. اي، شىركىن-اي، ەزى جالعىز، ءوزى مومىن، ءۇي شارۋاسىنا قاتىننان بەتەر جىگىت تابىلسا...
بيعايشا. ونىڭ ۇستىنە كانديدات بولسا...
گۇلجامال. ءيا، كانديدات بولسا ءتىپتى قاتىن كەگەر ەدى. ونداي جىگىت تابىلسا قادالىپ الىپ، قاتىپ قالار ەدىم-اۋ. ءبىزدىڭ قىزدى جات جەرگە جىبەرۋ ماسقارا عوي. جامانىن جاسىرىپ ءوز قولىڭدا ۇستاماساڭ... كۇشىك كۇيەۋ عوي، كۇشىك كۇيەۋ مەنىڭ ارمانىم.
بيعايشا. اركىمنىڭ ءبىر ارمانى بار. گۇلجامال، بەرى قاراشى، مەنىڭ دە ءبىر مىقتى ەسەبىم بولىپ ءجۇر. وسىندا كەلىپ جۇرگەن انا كۋبيك دەگەن جىگىت بار عوي. ول اناۋ بايەكەڭنىڭ بالاسى ەكەن.
گۇلجامال. قايداعى باسەكەڭ؟
بيعايشا. كادىمگى بايسالباي سەڭگىربايەۆيچ بار ەمەس پە؟ سو كىسىنىڭ ءوزىنىڭ بالاسى. ول ءبىزدىڭ المۋشكاعا ۋحاجيۆات ەتىپ ءجۇر. كوردىڭ بە، ماسەلە قايدا جاتىر. سونىڭ تىرناعىن ءبىر ىلىكتىرسەم شىركىن.
گۇلجامال. سول جىگىت ماعان ۇنامايدى. ءوزى وقۋىن دا تاستاپ كەتكەن بە، نەمەنە.
بيعايشا. ءتۇۋ، گۇلجامال-اي، سو دا ءسوز بولىپ پا. تەك باسەكەڭ cay بولسىن، وقۋ دا، ديپلوم دا، قىزمەتتىڭ كوكەسى دە تابىلادى ول جىگىتكە. سەن مەنى تۇسىنبەيسىڭ عوي. ءوزىڭنىڭ بەكتەمىرىڭ مىقتى، كوبىنە شەتەلدە قىزمەت ىستەدى.
گۇلجامال. وسى قىزعا باس-كوز بولام دەپ شەتەلگە دە بارا الماي وتىرمىن.
بيعايشا. ءبىزدىڭ قۋاندىق بولسا بۇعالتىرلىقتان اسا الماي-اق قويدى. بار اقشا الدىنان وتەدى، ءبىراق قولىنا تۇك جۇقپايدى. سونىڭ كۇيىگىنەن-اق ءولىپ بولدىم. اتتەڭ دۇنيە-اي. باسەكەڭدەي ادامعا قولىم ءبىر جەتىپ، قۇداعي بولىپ السام باياعىدان بەرگى كەتكەن ەسەمدى ءبىر-اق قايىرار ەدىم. (اندەتىپ.)
تۇشكىرگەنىم،
بىرەۋگە ارۋ بولىپ جۇعاتىن
ۇشكىرگەنىم
بىرەۋگە دارۋ بولىپ شىعاتىن،
قۇداي بولماي، شىركىن-اي،
قۇدا بولسام مىقتىعا.
دىمداعانىم
بىرەۋگە داۋلەت بولىپ جۇعاتىن،
ىمداعانىم
بىرەۋگە پاتەر بولىپ شىعاتىن،
قۇداي بولماي، شىركىن-اي،
قۇدا بولسام مىقتىعا.
شۇيىلگەنىم
بىرەۋدى تۇعىرىنان جىعاتىن،
سۇيىنگەنىم
بىرەۋدى بيىككە الىپ شىعاتىن
قۇداي بولماي، شىركىن-اي،
قۇدا بولسام مىقتىعا.
ەسىك قاعىلادى.
گۇلجامال. ەسىك اشىق، كىرە بەر كىم دە بولساڭ.
موينىنا دومبىرا اسىنعان بەكبولات كىرەدى.
بەكبولات. اسسالاۋماعالايكۋم. سالاماتسىز با، قۇداشا-جەڭگەي. ءحالىڭىز جاقسى ما؟ (بيعايشانى كورىپ، تاڭىرقاي ساسىپ.) ءا-ا، بيعايشا اپا، ءسىز دە وسىندا ەكەنسىز...
بيعايشا (قاتال). ءيا وسىندامىن. نە ايتايىن دەپ ەدىڭ؟
بەكبولات (ىرجيىپ). ءيا دەگەنىم عوي.
بيعايشا. مەن كەتتىم. گۇلجامال، المۋشكا ويانعان سوڭ ۇيگە كەلسىنشى. پاريكماحەردەن ساعات بىرگە وچەرەد الىپ قويايىن. (شىعادى.)
بەكبولات. ءسىزدىڭ پودرۋگاڭىز سونداي جاقسى كىسى...
گۇلجامال. وسى سەن الگى...
بەكبولات. اقكۇمىس اجەيدىڭ قۇداسىنىڭ جيەنىمىن عوي. ەلگە بارىپ ەدىم، اقكۇمىس اجەي ۇستاپ الىپ: «وسىدان الماتىعا بارعان سوڭ مەنىڭ گۇلجامال قۇداشامنىڭ اماندىعىن ءبىلىپ، حات سالىپ جىبەرمەسەڭ، تۇرا-تۇر بالەم»، دەن ەسىمدى تاندىرعانى.
گۇلجامال. قالاي، كەمپىر قۋاتتى ما ءالى؟
بەكبولات. ءازىر ولەتىن كەمپوشكە جوق. ەشكىنى قۋىپ جەتىپ سيراعىنان ۇستاپ الىپ ساۋادى.
ۇيقىدان شالا ويانعان، القام-سالقام بوتكا كىرەدى.
بوتكا. ماما، ءبىز وياندىق. زاۆتراك بار ما؟
گۇلجامال. ۇيدە كىسى بار، جىنعا ۇقساماي كيىنىپ جۇرسەڭدەرشى.
بوتكا. ول كىم كىسى؟ مىناۋ ما؟
بەكبولات. Mەن بەكبولاتپىن عوي. ءحالىڭ جاقسى ما، بوتكا.
بوتكا. كاكوي بەكبولات؟
بەكبولات. كاكويى نەسى؟ كادىمگى بەكبولاتپىن. ءوزىڭ ۋمىتىي قالعانسىڭ با؟
بوتكا. ا، كاجەتسيا ەسىمدە. تاكوي سمەتنوي. دومبىرا اسىنىپ جۇرەدى.
گۇلجامال. ايتتى، ايتپادى، قاراعىم-اۋ، وسى دومبىراڭدى ىلعي موينىڭا اسىپ جۇرەتىنىڭ نە؟
بەكبولات. قاتاردان قالدىرمايىن دەپ جۇرگەنىم عوي، قۇداشا-جەڭگەي.
گۇلجامال. قاتاردان قالدىرماعانى قالاي؟
بەكبولات. وسى كۇنگى قازاقتىڭ قارا دومالاق جىگىتتەرى اكەسىنەن قالعانداي، مويىندارىنا ءبىر-بىر گيتار اسىپ الىپتى. سوسىن اتامنان قالعان مۋرا ەدى، وسى بايعۇستى جەتىم قالدىرمايىن دەپ مەن دە موينىما دومبىرامدى ا سىن الدىم.
گۇلجامال. دۇرىس ايتاسىڭ، قاراعىم. ءوزىڭ ءبىر تاپقىر جىگىت ەكەنسىڭ.
بوتكا. وي، ماما، مەن ونى سمەشنو دەسەم... وكازىۆاەتسيا ەتو وچەن وريگينالنو.
بەكبولات. باسىڭ بار، بوتكا. دۇرىس ايتاسىڭ. بىلە بىلسەڭ، قازاعىڭنىڭ ءوزى وريگينالنىي حالىق.
بوتكا. زناەش، سەن ءبىزدىڭ كومپانياعا قاتىس. ەتو جە وريگينالنو، ناسيونالنىي كولوريت.
بەكبولات. اي، بوتكا-اي، ءتۇزۋ باستان قيسىق باسىپ كەتەسىڭ، بۇل ساعان كولوريت بولعانمەن، ماعان اتا-بابادان قالعان تابارىك.
بوتكا. نۋ، سەن وكپەلەمە. وبيازاتەلنو ءبىزدىڭ ۆەچەرينكاعا كەل. نۋ، ماما ءبىز اشپىز. زاۆتراك قاشان دايىن بولادى؟
گۇلجامال. بار، جۋىنىڭدار. تاماقتارىڭ ءقازىر دايار بولادى.
بوتكا كەتەدى.
بەكبولات. بوتكا دا بوي جەتىپ قالعان ەكەن.
گۇلجامال. بوي جەتكەنى ءتۇسسىن. شارشاتىپ تۇر. وسكەن سايىن قيىن بوپ بارادى.
بەكبولات. اشەيىن ايتاتىن شىعارسىز، قۇداشا-جەڭگەي. مەنىڭ مامام «وسى مەنى سەن شارشاتتىڭ الباستى دەپ كەيۋشى ەدى، ءقازىر كانيكۋلعا بارسام جىلاپ كورىسەدى. ونىڭ ۇستىنە قىز بالا دەگەن ماماسىنا قولقانات قوي. مەنىڭ ءبىر قارىنداسىم بار، ۇيدەگى بار جۇمىستى جالعىز ءوزى ىستەيدى.
گۇلجامال. ويباي، ونداي قىز ارمان بولىپ تۇرعان جوق پا.
بەكبولات. بوتكا دا جاقسى بالا. تەك ەركەلەتىپ العانسىز.
گۇلجامال. سەن ماعان ءبىر نارسەنى ءتۇسىندىرشى، اينالايىن بەكبولات. وسى سەنىمەن ادام سياقتى سويلەسە الام. سەن اۋىلدا وسكەن بالاسىڭ. ال مىنالاردىڭ ءتىلىپ دە، بابىن دا تابا الماي قويدىم.
بەكبولات. وي، قۇداشا-جەڭگەي-اي، اۋىلدا وسكەندەردىڭ دە تالاي سوققاندارى بار. ودان ەمەس شىعار. ال، مەنىڭ ءبىر جولداسىم بار... اي، ناعىز ازامات سول جىگىت.
گۇلجامال. بويداق پا ءوزى؟
بەكبولات. بويداق بولعاندا ناعىز ءسۇر بويداق.
گۇلجامال. وقۋ بىتىرگەن بە؟
بەكبولات. وقۋ بىتىرگەنىڭىز نە. كانديدات بولۋعا بەس-اق مينۋت قالعان. ءوزى سونداي كىشىپەيىل جىگىت. كىشىپەيىل بولماسا مەن سياقتى جالاڭ اياق ستۋدەنتپەن جولداس بولا ما. مىنەزى قانداي دەسەڭىزشى، كەرەمەت سىپايى، جىبەكتەي. سونىڭ قاسىندا جۇرەم دەپ ءوزىم دە اجەپتاۋىر تاربيە الىپ قالدىم. بۇرىپ كىشكەنە الاڭعاسارلاۋ ەدىم عوي، قۇداشا-جەڭگەي. ءقازىر كادىمگىدەي جوندەلىپ قالعان جوقپىن با؟
گۇلجامال. ءيا. ول جىگىتتىڭ بىلاي تۋعان-تۋىسقاندارى كوپ پە؟
بەكبولات. تۋعان-تۋىسقاندارى دەيسىز بە؟.. جوق. ول ءوزى جالقى جىگىت. ءبىر وگەي شەشەسى بار ەدى، و دا كۇيەۋگە ءتيىپ كەتتى. ءوزىنىڭ تالابىمەن، ەڭبەگىمەن جەتىلىپ جۇرگەن جىگىت.
گۇلجامال. سەن ول جىگىتتى ۇيگە ەرتىپ اكەلىپ تۇرسايشى.
بەكبولات. اكەلگەندە قانداي. ايتپاقشى، قۇداشا-جەڭگەي-اۋ، سول جىگىت ءبىر پاتەر ىزدەپ ءجۇر ەدى. ءسىزدىڭ ءۇيدىڭ ءوزى سول جىگىتكە قولايلى بولار ەدى.
گۇلجامال. قولايلى بولعانى قالاي؟
بەكبولات. وسى ۇيدە ازعانا ۋاقىت پاتەردە تۇرا تۇرسا...
گۇلجامال. پاتەردە تۇرعانى قالاي؟ ۇيدە قىز بالا بار.
بەكبولات. و جاعىنان قورىقپاڭىز، قۇداشا-جەڭگەي. ول ءتىپتى ايەل زاتىنا قارامايدى.
گۇلجامال. قاراماعانى قالاي؟
بەكبولات. عىلىمعا شىن بەرىلىپ كەتكەن. كىتاپتان باس المايدى. ەندى ءبىر راحاتى — سىزگە ءتىپتى سالماعى تۇسپەيدى. ەدەن سىپىرۋ، ىدىس-اياق جۋۋ، كىر جۋۋ دەگەندە، كەرەمەت. وگەي شەشەسى ۇيرەتىپ تاستاعان. ال، اس ءپىسىرۋ دەگەنىڭىز بار ما، وعان ەندى، و-وي شەبەر. كەيدە ءبىر ستۋدەنتتەر جيىلىپ... مەن دە قىزىقپىن، ستۋدەنتتەر دەپپىن عوي، عالىمدار جيىلىپ باس قوسقاندا، بار تاماقتى ءوزى پىسىرەدى. ال، پالاۋ باسقاندا سارتىڭىزدى ساتىپ جىبەرەدى.
گۇلجامال. اپىراي، مىناۋ ءبىر ءبىزدىڭ قولىنان تۇك كەلمەيتىن قىزداردىڭ باعىنا تۋعان جىگىت ەكەن. التىن عوي، التىن...
بەكبولات. ايتپاڭىز دەيمىن. سونىمەن پاتەر ماسەلەسىن كەلىستىك قوي، قۇداشا-جەڭگەي.
گۇلجامال. ا؟ جوق، ويباي پاتەر جالداپ...
بەكبولات. جارايدى ەندەشە. پاتەردى باسقا جەردەي ىزدەيتىن بولدىق قوي. وعان پاتەر تابىلار-اۋ. تەك پاتەر بەرگەن ءۇيدىڭ قىزى بولىپ جۇرسە. سودان قورقام.
گۇلجامال. جاڭا ايەل زاتىنا قارامايدى دەگەنىڭ قايدا؟
بەكبولات. سول قارامايتىنىنان قورقام عوي. قارايتىن قۋلار اياعىن ىلدىرمەي كەتەدى. مىناۋ سياقتى ەبەدەيسىزدەر قولق ەتىپ قولعا تۇسەدى دە، قامىتتى موينىنا قالاي كيىپ العانىن بىلمەي قالادى.
گۇلجامال. ءيا، ونىڭ راس. وندايلار سۇيتەدى. ءبىزدىڭ بەكتەمىر دە سونداي ەدى.
بەكبولات. ءيا، دەيمىن، قۇددى اۋماعان بەكەڭ. ال ەندى قۇداشا-جەڭگەي، ساۋ بولىڭىز.
گۇلجامال. جوق، جوق سەن تۇرا تۇرشى. ءبىز كىشكەنە ويلانايىق. مۇمكىن كەيىن ءبىر رەتىن كەلتىرىن.
بەكبولات. كەيىنگە بولماي تۇر عوي. ءقازىر ديسسەرتاسياسىن قورعايمىن دەن مۇرنىنان شانشىلىن جۇرگەن كەزى... وعان ءبىر تىنىش ءۇي كەرەك.
گۇلجامال. اپىراي قولدان شىعارمايتىن-اق جىگىت ەكەن. تەك پاتەر جىبەرۋگە جۇرتتان ۇيالىپ...
بەكبولات. قۇداشا جەڭگەي-اۋ، ونىڭ تۇك تە ۇياتى جوق. جاقىن-تۋىسىمىز ەدى دەي سالىڭىز.
گۇلجامال. ءيا، ءيا، ايتپاقشى سولاي دەۋگە بولادى ەكەن عوي. مەن ونى بەكەڭنىڭ ءىنىسى ەدى دەيىن.
بەكبولات. ءىنىسى دەيسىز بە؟ جوق، ءىنىسى دەسەڭىز — coڭىرا ءساتى ءتۇسىپ كەتسە، وندا ىڭعايسىز بولادى. مۇندايدا ەڭ راقاتى جيەن عوي. قالاي سالساڭىز دا كەلە بەرەدى.
گۇلجامال. باسىڭ باس-اق ەكەن عوي، اينالايىن-اي.
بەكبولات. بەرى كەلىڭىزشى، قۇداشا-جەڭگەي. اناۋ سكۆەردە سكامەيكادا وتىرعان جىگىتتى كوردىڭىز بە؟
گۇلجامال. انە ءبىر كىتاپقا ءۇڭىلىپ وتىرعان با؟
بەكبولات. ءيا، ءوزى ءتىنتى كىتاپتان باس المايدى. بايقايسىز با، ناعىز مىقتى وقىمىستى بولاتىن ادامنىڭ كەسكىنى. مەن ءقازىر بارىن ەرتىن كەلە قويايىن.
گۇلجامال. جارايدى، مەن كىشكەنە داستارقان دايارلاپ جىبەرەيىن. جاستار تانىسسىن. تەك، وسى قۇرعىرلار ساۋدىراعان بوس بۋتىلكادان باسقا تۋك قالدىرماعان شىعار.
بەكبولات. و جاعىنا شۇرق ەتپەڭىز. ول جىگىت تاتىن المايدى.
گۇلجامال (تاڭىرقاپ). تاتىپ المايدى دەيسىڭ بە؟
بەكبولات. تەمەكى دە تارتپايدى.
گۇلجامال. اپىر-اۋ، سەنەيىن بە، سەنبەيىن بە! مىناۋ... مىناۋ ءبىر التىن عوي.
بەكبولات. وللاھي شىپ ايتام، قۇداشا-جەڭگەي.
گۇلجامال. اينالايىن، بەكبولات، وسى ايتقانىڭنىڭ ءدال قاق جارتىسى راس بولسا دا، بۇل ءبىر قوس قولدان ۇستاپ الىن، ايرىلمايتىن جىگىت ەكەن. اتى كىم ءوزىنىڭ؟
بەكبولات. قابانباي.
گۇلجامال. قازىرگى جاستارعا كىشكەنە ەرسىلەۋ ەكەن.
بەكبولات. ۋاقاسى جوق، قۇداشا-جەڭگەي. قازىرگى قىزدار قازاقى ەسىمدى قاق ورتاسىنان ومىرىپ تاستايدى دا، اياعىنا ورىسشا جالعاپ سۇمىرەيتىپ الا قويادى.
گۇلجامال. ءيا، اتىپ قويشى، اتىن. زاتىن ايتسايشى، زاتىن.
بەكبولات. زاتىن دەيسىز بە؟ زاتىن ايتسام (اندەتىپ)،
ەكى بەتىن ادالدىقپەن جۋعان جان،
الۋ ەمەس، بەرۋ ءۇشىن تۋعان جان،
ادام ەمەس...
ساف التىن.
ايەل دەسە شىبىن جانىن قيعان جان،
ساۋىن سيىر بولۋ ءۇشىن تۋعان جان.
ادام ەمەس...
ساف التىن.
دۇنيەدە جوق نارسەنى قۋعان جاق،
ىدىس-اياق جۋۋ ءۇشىن تۋعان جان.
ادام ەمەس...
ساف التىن.
نە بولسا دا بەلىن بەكەم بۋعان جان،
كۇشىك كۇيەۋ بولۋ ءۇشىن تۋعان جان.
ادام ەمەس...
ساف التىن.
بەكبولات. ال، قۇداشا-جەڭگەي، مەن قابانبايدى جەتەلەپ اكەلىپ، اپا شەتكى بولمەڭىزگە ءبىر سۇڭگىتىن جىبەرەيىن. سودان كەيىن كۇشىك كۇيەۋ قىلىپ بايلاپ الۋ ءسىزدىڭ ءوز قولىڭىزدا.
گۇلجامال. اي، سول قولىڭنان كەلمەي قالا ما دەپ قورقام. بەكبولات قاراعىم. ءبىزدىڭ قىز ءوزىڭ بىلەسىڭ قيىن عوي. ونىڭ ۇستىنە انا جىگىتىڭ دە كىتاپتان باس المايتىن بولسا... ارالارىنا ءوزىڭ دانەكەر بولسايشى.
بەكبولات. ويباي-اۋ، مەنىڭ ساباعىم بار عوي، قۇداشا-جەڭگەي.
گۇلجامال. ساباق دەپ... ەندى كۇندىز-تۇنى كىتاپ وقي بەرمەيتىن شىعارسىڭ. بىلاي ۇيگە جيىرەك كەلىپ، باس قوسىپ، ارالارىن جالعاستىرىپ جىبەرسەڭ...
بەكبولات. ۇيگە جيىرەك كەلىپ دەيسىز بە؟ ءاپىراي-ا... جارايدى ەندى، ءسىز قولقا سالعان سوڭ ءتىپتى ينستيتۋتتى بىتىرە الماي وماقاتا قۇلاپ جاتسام دا، امال جوق. بار ونەرىمدى سالارمىن، قۇداشا-جەڭگەي. (شىعادى.)
گۇلجامال. اپىراي، ءوزى وڭ مەن تۇستەي بولدى-اۋ. كوكتەن تىلەگەنىم جەردەن تابىلىپ. سەنەيىن بە، سەنبەيىن بە؟ اپىراي ءبىر ءسان تۇسسە... اناۋ شاشتارىن جاۋرىنىنا ءتۇسىرىپ، گيتار اسىنىپ سەكەڭدەگەن جاستاردان قورقام. كوبىندە نە وقۋ جوق، يە كاسىپ جوق. وزدەرى اتا-انالارىنىڭ موينىنا ماسىل بوپ جۇرگەندە — ولار كىمگە كۇيەۋ، كىمگە اكە بولىپ جارىتادى. ارتتارىنا قاراماي ۇيلەنەتىندەرى بار-اۋ ولاردىڭ. ارادا جىل وتپەي اجىراسىپ جاتادى. ويباي، بۇگىنگى قىزدار كۇيەۋ تاڭداۋدى، ەرتەڭگىسىن ويلاۋدى بىلە مە؟ جوق، گۇلجامال جالعىز قىزىڭدى ءجونىن تاۋىپ قۇتتى جەرىنە قوندىرا الماساڭ، نەسىنە گۇلجامال اتاناسىڭ. وسى ارادان ءمۇلت كەتسەڭ... ەندى قايتىپ ونداي ادام قولىڭا تۇسپەيدى. (ەسىك قاعىلادى.) ە، كەلىڭدەر، كەلىڭدەر، اينالايىن. ەسىك اشىق تۇر.
كۋبيك پەن تيۋريانچيك كىرەدى.
تيۋريانچيك. پريۆەت، گۋليا جەڭگەي. داۋسىڭىز سونداي جىلى ەستىلدى.
كۋبيك. سالاماتسىز با، گۋليا جەڭگەي.
گۇلجامال. امانسىزدار ما. (وزىنە.) بۇلاردى قانداي جىن-شايتان ايداپ اكەلدى. ناعىز ءبىر كەلمەيتىن ۋاقىتتا كەلگەندەرىن قاراشى.
كۋبيك. ءسىز... كتو ەتو... قوناقجاي ادامسىز، گۋليا جەڭگەي. ىقىلاسىڭىزعا راقمەت.
تيۋريانچيك. ءبىزدىڭ كۋبيك مولودەس. دوستارىن ۇمىتپايدى. قينالعان كەزدە تابىلۋ كەرەك. ازعانتاي سىيى بار.
شاراپ، ول-پۇل سالعان جەڭىل سۋمكانى ستولعا قويادى.
كۋبيك. Mەن الدىمەن ءسىزدى ويلايمىن، گۋليا جەڭگەي. مىناۋ سىزگە. (گۇلجامالعا شوكولاد ۇسىنادى.)
گۇلجامال. كىشكەنە ەرتەلەۋ كەلىپ قالعان ەكەنسىڭدەر.
تيۋريانچيك. تۇندە اۋىرعان باستى ەرتەڭگىسىن جازباسا بولمايدى.
گۇلجامال. بوتكالار ءالى ۇيىقتاپ جاتىر ەدى.
ىشكى بولمەدەن بوتكا شىعادى.
بوتكا. ماما، سەن وتىرىك ايتپا. ءبىز تۇردىق. پريۆەت گرانەدەرام. (ستولداعىنى كورىپ.) وي، كۋبيك، تيۋريانچيك كاكيە ۆى مولودسى. ءبارىن وزدەرى بىلەدى. پروستو پرەلەست. ا نۋ كا، يا ۆاس پوسەلۋيۋ. قىسىلماڭدار مەنىڭ مامام سوۆرەمەننايا جەنششينا. (ەكەۋىن سۇيەدى.) المۋشكا، شىق تەزىرەك.
الما كىرەدى. گۇلجامال كۋحنياعا كەتەدى.
الما. شەل اياقتارعا سالەم. عافۋ ەتىڭىزدەر، مەن ءالى جۋىنىپ، تارانىپ تا بولعان جوق ەدىم.
كۋبيك. كانە، ستارۋحا، وبلوبىزاەمسيا. تۋالەتىڭە سودان كەيىن كىرەرسىڭ. (سۇيەدى.) سۇيۋگە بويانعان قىزدان گورى ۇيقىدان ويانعان قىز ءتاتتى بولادى.
تيۋريانچيك. كۋبيك، تى گەنيي، دانىشپان. سەن بار عوي، سەن كىم ەدى الگى، مۇزافار الىمبايەۆسىڭ. اياق استىنان ماقال شىعاردىڭ. «سۇيۋگە بويانعان قىزدان گورى ۇيقىدان ويانعان قىز ءتاتتى بولادى». تاماشا. گلاۆنوە — شىندىق.
بوتكا. المۋشكا، زناەش كاكيە وني دوگادليۆىە. كەرەكتىڭ ءبارىن اكەلىپتى. پروستو پرەلەست.
تيۋريانچيك. كۋبيككە راقمەت ايتىڭدار. مۇنىڭ باسى ناعىز التىن باس.
كۋبيك. نۋ، ديەۆوچكي، ءبىز كەشە سىلتەپ جىبەرىپپىز. يا پروسىپايۋس، قاراسام باسىم قازانداي. سودان دۋمايۋ، ءبىزدىڭ قىزداردىڭ باسى دا، نۋ پو كراينەي مەرە، تاباقتاي بولعان شىعار دەپ ويلادىم. ونداي كەزدە... كونەچنو ءبىر نارسە تابۋ كەرەك.
الما. سەن تاپقىر جىگىتسىڭ، كۋبيك.
بوتكا. نەت، ول بار ما، ول... پروستو مولودەس.
تيۋريانچيك. ءبىزدىڭ ماماندىق اۋىرعان باستاردى جازۋ.
كۋبيك. ال ءبىزدىڭ ديەۆيز، ياعني ۋرانىمىز (گيتارمەن اندەتىپ).
تەسىك باشكا ەشقاشان دا تولمايدى،
يدەالنىي بولام دەگەن وڭبايدى.
قۇراپ قالعان پرەدكامنان ۇيات دەپ،
بار قىزىقتاپ باس تارتۋعا بولمايدى.
ق ا ي ى ر م ا س ى:
سۇيەرىڭدى ءسۇيىپ قال،
قۇشارىڭدى قۇشىپ قال.
ىشەرىڭدى ءىشىپ قال،
اسارىڭدى اساپ قال
جاسارىڭدى جاسان قال.
سەلياۆي.
تەسىك باشكا ەشقاشان دا تولمايدى،
يدەالنىي بولام دەگەن وڭبايدى.
كاك چەلوۆەك ءومىر ءسۇرۋ كەرەك دەپ،
وگىز بولىپ جەگىلۋگە بولمايدى.
ق ا ي ى ر م ا س ى:
تەسىك باشكا ەشقاشان دا تولمايدى،
مىنا باسقا ەشبىر اقىل قونبايدى.
قىسقا ءومىردى ودان سايىن قىسقارتىپ،
قاتىن الىپ، بالا باعىپ بولمايدى.
ق ا ي ى ر م ا س ى:
بوتكا. براۆو. براۆو كۋبيك. پراۆدا. المۋشكا، ول جاقسى.
الما. ارينە جاقسى. مەن ءسىزدىڭ تالانتىڭىزعا تابىنامىن.
كۋبيك. كوردىڭ بە، تيۋريا، مەنىڭ باعام ارتىپ كەلەدى. ءتىپتى ادامدى مەنسىنبەيتىن مامزەل المانىڭ ءوزى ماقتادى.
بوتكا. جوق. كۋبيك، سەنىڭ وگرومنىي ۋسپەحىڭ بار. مەن دە ساعان عاشىقپىن.
تيۋريانچيك. كۋبيك، سەن ءيتسىڭ. سەنىمەن بىرگە جۇرۋگە بولمايدى.
بوتكا. نەگە؟
تيۋريانچيك. بارلىڭ قىزداردى ءبىر وزىنە قاراتىپ الادى. سوندا قاسىندا جۇرگەن ادامعا اسىلىپ ولۋدەن باسقا تۋك قالمايدى.
بوتكا. نەگە؟ سەن اسىلىن ولمە، تيۋريانچيك. مەن سەنى جاقسى كورەم. سەن مەنىڭ جاقسى... سەنىمدى كۇشىگىم سياقتىسىڭ. (مۇرنىنان، شىمشىپ.) وي، پۋپسيك.
الما. تيۋريانچيك، سەن ءقادىرلى جانىڭدى ساقتاي تۇر. مەن كۋبيكتىڭ موينىنا اسىلايىن دەپ تۇرعانىم جوق.
تيۋريانچيك. المۋشكا، نە فورسي. سەن دە ۇزاققا شىدامايسىڭ. جارىلاسىڭ.
گۇلجامال كىرەدى.
گۇلجامال. ال، بالالار، ەندى كۋحنياعا بارىپ وتىرىڭدار كىشكەنە.
كۋبيك. گۇلجامال جەڭگەي، ءبىزدى كۋحنياعا قۋىپ تىعاتىنداي يە جازدىق؟ ءسىز قوناقشىل ەدىڭىز.
گۇلجامال. ءبىر كىسىلەر كەلەتىن ەدى. اعايىندارىمىز.
الما. جيەنىڭىز ەمەس پە، گۋليا اپا؟
گۇلجامال. ءيا، جيەنىمىز. ونى قايدان ءبىلدىڭ؟
الما. انشەيىن ۇستىنەن ءتۇسىپپىن. ال، جىگىتتەر، گۋليا اپايدىڭ قۇرمەتتى ادامدارى كەلىپ قالعان ەكەن، انا جاققا بارايىق.
بوتكا. كاك قۇرمەتتى ادامدار. ەتو كاك ەگو — بەكبولات پا؟ پودۋماەش. ءبىز وسىندا وتىرامىز. ماما، بىزگە قاي چتو-نيبۋد پەرەكۋسيت. بارشى، ماما، ءبىر نارسە اكەلشى.
گۇلجامال (وزىنە). اپىراي، مىنا ءبىر پەرىلەردىڭ مەزگىلسىز كەلگەنى-اي. ۇركىتىپ جىبەرمەسە نەعىلسىن. بالالار ەندى كەلگەن كىسىلەرگە سىپايى بولىڭىزدار. (بوتكاعا.) سەن دە سەكەڭدەي بەرمە، ۇيات بولادى.
بوتكا. ۇيات بولادى؟ نەسى ۇيات؟
الما. گۋليا انا، ءسىز قورىقپاڭىز. اعايىندارىڭىز كەلگەندە ءبىز جىبەكتەي سىزىلىپ تۇرامىز.
تيۋريانچيك. گۋليا اپا، ونىڭىز پە؟ ءبىزدىڭ تاربيەمىز مىقتى. كۋبيك تالاي ديپلوماتيالىق قابىلداۋدا بولعان.
گۇلجامال. جارايدى. ايتەۋىر تىنىش بولىڭدار. ( شىعادى.)
تيۋريانچيك. كەلەتىندەر قانداي مىقتىلار. گۋليا جەڭگەيدى سونشا ساستىرعان؟
الما. عىلىم كانديداتى، تەك بەس مينۋتى عانا جەتپەيتىن كورىنەدى. ەكىنشىسى — ستۋدەنت.
كۋبيك. و-و. وندا مىقتى بولدى. ەندەشە جاقسىلاپ قارسى الايىق.
بوتكا. تى. گولوۆا، كۋبيك. داۆاي پريدۋماەم ۆسترەچۋ.
تيۋرياچيك. مەن دايىن. وزدەرىن ءبىر ساستىرايىن.
الما. ولار سەنىڭ ماماڭنىڭ جاقسى كورەتىن ادامدارى. ۇركىتىپ الىپ جۇرمە، بوتكا.
بوتكا. پودۋماەش، زا تو ماعان كەرەگى جوق. اۋىلدان كەلگەن. زناەش وني كاكيە. ولارعا ءبارى دە ۇنامايدى. پوتومۋ چتو نە پو يحنەمۋ.
الما. جارايدى ەندەشە، سىنشىل قوناقتار ەكەن، ءبىز دە ولاردى سىننان وتكىزىپ الايىق.
تيۋريانچيك. المۋشكا، سەن كەرەمەتسىڭ. الماتىنىڭ قىزدارى اياعىنىڭ استىندا جاپىرىلىپ جاتاتىن كۋبيكتىڭ ساعان ەمەشەسى قۇرىپ جۇرگەنى تەگىن ەمەس. (ەسىك قاعىلادى.) تسس... كەلدى.
الما (داۋىستاپ). ەسىك اشىق. حوش كەلدىڭىزدەر.
قابانباي مەن بەكبولات كىرەدى. قابانباي ساقالىن سىپىرىپ، سىقيىپ كيىنىپ العان. تيۋريانچيك گيتارامەن تۋش وينايدى. قابانباي ساسىپ قالادى. بەكبولات «ساسپا» دەگەندەي جەڭىنەن تارتىپ قويادى. تيۋريانچيك تۋش ويناپ بولىپ، تاعزىم ەتىپ باسىن يەدى.
تيۋريانچيك. سىزدەردى كورگەنىمە وتە باقىتتىمىن.
الما (قابانبايدىڭ الدىنا ريەۆەرانس جاساپ). سىزبەن كەزدەسكەنىمە ءوزىمدى باقىتتى سانايمىن.
كۋبيك. ءسىزدى كورۋ ماعان زور ءمارتابا.
بوتكا (ريەۆەرانس جاساپ). ۆى پروستو پرەلەست. چاو.
قابانباي (بەكبولاتقا). مىنالارىڭ مەنى مازاقتاپ تۇر عوي.
الما. ءسىز عافۋ ەتىڭىز. ءسىزدى كورگەنىمىزگە شىن قۋانىشتىمىز.
كۋبيك. دۇرىس ايتادى الما. ءسىز ءالى ءوز باعاڭىزدى بىلمەيدى ەكەنسىز.
الما. كىشىپەيىل جىگىت سولاي بولادى.
بەكبولات. ال، بۇل جىگىتتىڭ اتى قابانباي.
بوتكا. ۆوت زدوروۆو. سوندا قابان بولعانى ما؟
الما. بوتكا جيەنىڭدى ەركەلەتىپ كابانچيك دەپ اتايسىڭ.
تيۋريانچيك. قازاق تا اتتى قويا بەرەدى-اۋ.
قابانباي. بۇل اتا-بابامنان كەلە جاتقان ەسىم. وعان ارلانبايمىن.
بەكبولات. ءيا، قانجىعالى بوگەمباي، قارا كەرەي قابانباي دەگەن قازاقتىڭ باتىرلارى بولعان.
الما. و، ءسىزدى عالىم دەسەم، باتىر ەكەنسىز عوي.
تيۋريانچيك. باسە، باس قوندىرىسى بولەك-اۋ.
قابانباي (بەكبولاتقا). مىنالارىڭ ەندى مازاقتى قويىپ، ماسقارالاۋعا كوشتى-اۋ. قايدا اكەلدىڭ ءوزىڭ؟
بەكبولات (وڭاشالاپ). بۇلار ءبىزدى سىناپ تۇر.
ءبىلدىڭ بە؟ ەندەشە ءبىز دە سىناپ كورەلىك. نەگە بولسا دا شىدايمىن دەگەنىڭ قايدا؟
الما. ەكى جىگىت كەلمەي جاتىپ قۇپيا سويلەسىپ كەتكەندەرىڭىز جاراسپايدى.
بەكبولات. عافۋ ەتىڭىز. سىيعا سىي، سىراعا بال دەگەن. (قالشيىپ تۇرا قالىپ دومبىراسىمەن تۋش ويناپ، تاعزىم ەتەدى.) سىزدەردەي مادەنيەتتى، ەۆروپا ۇلگىسىندە تاربيەلەنگەن جاستاردى كورگەنىمىزگە ءبىز دە اسا باقىتتىمىز. ال، وسى ۇيگە كەلىپ جۇرەتىن جەكجات ادام بولعاندىقتان سىزدەردى بىر-بىرىڭىزگە مەن تانىستىرىپ قويايىن. قابانباي دوسىمدى سىزدەرگە تانىستىردىم. (قابانبايعا.) ال، مىنا الماداي ۇلبىرەپ تۇرعان قىزدىڭ اتى — الما. ال، مىناۋ بولسا — بوتكا، وسى ءۇيدىڭ ەركەسى.
قابانباي. بوتكا؟
بەكبولات. ءيا، بوتكا. شىن اتى بوتاگوز، سونى بوتقا قىلىپ العان. مىنا جىگىت كادىمگى باسەكەڭنىڭ بالاسى — كۋبيك. اكەسىنىڭ قويعان اتى كوبەيسىن بولسا كەرەك. باسەكەڭ اۋزى دۋالى كىسى عوي، شىنىندا دا ءقازىر وسىندايلار كوبەيىپ بارادى. ال، مىنا جىگىتتىڭ اتى تيۋريانچيك. وسىنىڭ قازاقشا پەرۋاتىن بىلە المادىم.
الما. تورەبەك.
قابانباي. تورەبەك بولسا ميعا قونادى.
گۇلجامال كىرەدى.
بەكبولات. قۇداشا-جەڭگەي، قابانباي دەگەن جيەنىڭىز وسى جىگىت.
گۇلجامال. سالاماتسىڭ با، قاراعىم.
قابانباي (ساسىپ). سالاماتسىز با. (بەكبولاتقا.) جيەنى قالاي؟
بەكبولات. مەن ساعان سيۋرپريز جاسايمىن دەپ ەدىم عوي. سول وسى. سەنىڭ ماماڭنىڭ شىققان تەگى قىپشاڭ ەمەس پە؟ Miنe، بۇل كىسىلەر دە قىپشاق. سوندا جيەن بولماي قايدا كەتەسىڭ؟
گۇلجامال. ءيا، قاراعىم، جيەندىكتەن قاشىن قۇتىلا المايسىڭ.
قابانباي. بىلمەيمىن، مەن ءوزى...
بەكبولات. بىلمەسەڭ ءبىل ەندى. تاۋدا تۋىپ، تاستا وسكەن، اعايىننان باسقا وسكەن.
گۇلجامال. ءيا، قاراعىم، بىلىسپەگەندىگىمىز بولماسا، ءتىپتى بوتەندىگىمىز جوق. بەكبولاتقا راقمەت، تانىستىرىپ جاتىر.
بەكبولات. ويباي-اۋ، قۇداشا-جەڭگەي-اۋ، سىزدەردى تانىستىرماسام ەرتەڭ ەلگە نە بەتىممەن كورىنەم.
گۇلجامال. بوتكا (بوتكا قاسىنا كەلەدى.) بۇل مەنىڭ قىزىم بوتاگوز دەگەن ناعاشى قارىنداسىڭ. بوتكا، تانىسىپ قوي.
بوتكا. مەن ۋجە تانىستىم. ەتو ناش كابانچيك. (ءتىلىن شىعارادى.)
گۇلجامال (قىسىلىپ). ءاي، سەن...
بەكبولات. قالاي جاراسا كەتتى-اي. قايران ناعاشى-جيەندەر-اي. كورىسپەي جاتىپ ازىلدەرى جاراسا كەتەدى.
الما. گۋليا جەڭگەي، تۋعالى كورىسپەگەن جيەنىڭىزدى تاۋىپ العان قۋانىشىڭىز قۇتتى بولسىن.
كۋبيك. ءسىزدى قۇتتىقتايمىن، گۋليا جەڭگەي. چۋدەسنايا ناحودكا.
تيۋريانچيك. بۇل شىنىندا عاجايىپ كەزدەسۋ. قۇتتىقتايمىن، گۋليا جەڭگەي.
گۇلجامال. سەندەر ەندى بۇل جىگىتتەردىڭ مازاسىن الا بەرسەڭدەر. بۇلار ەل تاربيەسىندە وسكەن، سەندەردىڭ مىنەزدەرىڭ وعاش كورىنۋى مۇمكىن.
تيۋريانچيك. ونىڭىز نە، گۋليا جەڭگەي. ءبىز دە قازاق سالتىن بىلەمىز. مۇنداي... كاك ەتو... قۇتتى قوناق كەلگەندە توي جاساۋ كەرەك.
كۋبيك. بوتكا، داۆاي مۋزىكۋ.
بوتكا. كۋبيك، تى سۆەتلايا گولوۆا. (بارىپ ماگنيتوفون قوسادى. تورتەۋى مۋزىكاعا ىلەسە بيلەپ كەتەدى. قالعاندارى مۋزىكانىڭ شۋىنان، اياق دۇرسىلىنەن قاشىپ ءجۇرىپ ايقايلاپ سويلەيدى.)
گۇلجامال. بەكبولات ايتىپ ەدى، جاتار جەرىنىڭ ىڭعايى بولماي ءجۇر دەپ، وسى ۇيدە بول.
قابانباي. قىسىلىپ تۇرعانىم.
گۇلجامال. سەن تۋك تە قىسىلما. ءوز ۇيىڭدەي كور.
قابانباي. نە دەيسىز؟
گۇلجامال. ءوز ۇيىڭدەي كور دەيمىن. بوتەندىگىمىز جوق.
بەكبولات. وي، ناعاشىڭنىڭ ۇيىنە جاتپاعاندا قايدا جاتاسىڭ.
قابانباي. بىلاي ساباق دايىنداعاندا ىڭعايسىزداۋ بولىپ جۇرمەسە.
گۇلجامال. ساباعى نەسى. وقۋدى بىتىرگەن جوق پا ەدىڭ؟
قابانباي. مەنىڭ...ءى...ءى. ءيا...
بەكبولات. ۇيرەنىپ قالعان، باياعى ستۋدەنتتىك ادەتى قالماپتى، لەكسياعا دايىندالام دەگەنى عوي. لەكسياعا.
گۇلجامال. ا، سولاي ما. لەكسياعا دايىندالساڭ وسى ۇيدەن قولايلى جەر تاپپايسىڭ. ءيا. ءيا. سونداي تىنىش. ءتورت بولمەدە اينالدىرعان بوتكا ەكەۋمىز. ەكەۋمىز عانا دەيمىن. ساعان مەشايت ەتەتىن ءتىرى جان جوق.
بەكبولات. مۇنداي تىنىش ءۇيدى قالا تۇرسىن، اۋىلدان دا تابا المايسىڭ. ناعىز عىلىمپازعا كەرەك بۇل.
گۇلجامال. ال، ەندى جاستار كىشكەنە دەم الىڭدار. مەن اس قامداپ جىبەرەيىن. (كەتەدى.)
الما. جيەن جىگىت بيگە كەلىڭىز.
كۋبيك. ءمارتابامىز ءوسىپ قالسىن، ءبىزدىڭ كومپانياعا قوسىلىڭىز.
قابانباي. مەن بي بىلمەيمىن.
الما. بىلمەسەڭىز ۇيرەنەرسىز. (قولىنان سۇيرەپ بيلەپ جۇرگەندەردىڭ ورتاسىنا كىرگىزىپ جىبەرەدى.) تىم بولماسا اياعىڭىزدى قيمىلداتىڭىز.
ءبارى قابانبايدى قورشاپ، اينالا بيلەيدى. قابانباي ورتالارىنان شىعا قاشادى.
ونى بەكبولات ۇستاپ الادى.
بەكبولات. Ay، سەنىڭ مۇنىڭ نە؟
قابانباي. جوق، مەن كەتەم.
بەكبولات. نەگە كەتەسىڭ؟
قابانباي. ءوزىڭنىڭ دەنىڭ ساۋ ما؟ مىنا جەردە ديپلوم دايىنداماق تۇگىل بار بىلگەنىمنەن ايرىلىپ قالمايمىن با؟
بەكبولات. ايرىلمايسىڭ. قالاسىڭ وسىندا.
قابانباي. ءۇي تاۋىپ بەرگەنىڭە راقمەت. كەتەمىن.
بەكبولات. مەن سەنى مىقتى دەپ قۇدايداي كورىپ جۇرسەم. اشەيىن تابانسىز، قورقاق ەكەنسىڭ عوي.
قابانباي. مەن بە قورقاق؟ مەن تابانسىز؟
بەكبولات. ەندى كىم؟ مىنا سەكەڭدەگەن پيجونداردان قورقىپ قاشىپ بارا جاتىرسىڭ.
قابانباي. مەن بە وسىلاردان قاشاتىن؟
بەكبولات. ەندى كىم؟ ارينە سەنسىڭ.
قابانباي. جوق، مەن قاشپايمىن.
الما بيلەپ جۇرگەندەردىڭ اراسىنان جۇگىرىپ كەلىپ،
قابانبايدىڭ قولىنان تارتادى.
الما. جيەنجان، ءسىز تىم ۇيالشاق ەكەنسىز.
بەكبولات. ە، باسە دەسەيشى، جيەن دەگەن ەركە بولار ەدى. مىنانىڭ ءالى بەتى اشىلماعان.
الما. نيچەگو. بەتى دە اشىلادى. بارىنە دە ۇيرەنەدى.
الما قابانبايدى قولىنان سۇيرەپ اپارىپ، بيلەگەندەردىڭ اراسىنا سۇڭگىتىپ جىبەرەدى.
ءبارى قابانبايدى اينالىپ يقى-قيقى بيلەپ ءجۇر.
بەكبولات (ىلگەرى شىعىپ). وسىلاي قابانبايدى اكەلىپ ءبىر شىلقىمايعا شىلق ەتكىزدىم. ار جاعى قالاي بولادى دەپسىز بە؟ جارايدى، ونى دا ايتايىن. تەك كىشكەنە دەم الىڭىزدار. قازاقشا ايتقاندا — انتراكت.
ەكىنشى ءبولىم
سول پاتەر، بۇرىنعىداي ەمەس، ءۇيى-ىشى تاپ-تۇيناقتاي. گۇلجامال شىعادى. اسا كوڭىلدى. اندەتىپ ءجۇر.
گۇلجامال (اندەتىپ).
ەشكىم ونى تۇزەمەس،
ءوزىم قامىن جەمەسەم،
قىز سەكىلدى قىز ەمەس،
كويلەك كيگەن دەمەسەڭ.
جانعا باتىپ ون ەسە،
قابىرعاممەن كەڭەسەم،
ەركەك ەمەس، نەمەسە،
شالبار كيگەن دەمەسەڭ.
ەشكىم ونى تۇزەمەس،
ءوزىم قامىن جەمەسەم،
قىز سەكىلدى قىز ەمەس،
سىرعا تاققان دەمەسەڭ.
جانعا باتىپ ون ەسە،
قابىرعاممەن كەڭەسەم.
ەركەك ەمەس نەمەسە،
شىلىم شەككەن دەمەسەڭ.
جانعا باتىپ ون ەسە،
قابىرعاممەن كەڭەسەم.
ەركەك ەمەس نەمەسە،
اراق ىشكەن دەمەسەڭ.
اقىل ايتپاس، تۇزەمەس،
وزدەرىندەي دوسى بار.
ەركەك ەمەس، قىز ەمەس،
قىز-تەكەلەر وسىلار،
باقىتتى اپا مەن ەمەس،
اينالايىن سىرلاسىم...
ەركەك تە ەمەس قىز ەمەس،
كەلەدى ءوسىپ ءبىر ماسىل.
جوق، گۇلجامال، ەندى ءبۇيتىپ زارلاي بەرمە. قۇداي تاعالا ءبىر ءساتىن بەرگەن-اق شىعار وسى جولى. كەيدە ءتىپتى سەنەر-سەنبەسىمدى بىلمەي قالام. اپىراي، قالاي عانا بارلىق جاعى تۇگەل كەلە قويدى، ءا. مىنا قابانباي بار عوي. ءدال وسىنداي ويلاعان جەرىڭنەن كەلىپ دىك ەتە قالاتىن جىگىت... ءاي، ءدال وسىنداي ەكىنشى جىگىت جوق شىعار. اكە-شەشەسى جوق، ءاعا-ىنىسى دە جوق، ءوزى جالدى، توپىرلاپ ءۇيىڭنىڭ بەرەكەسىن الاتىن اعايىن، تۋعانى دا جوق... قارادان دارا باسى. تورت جاعى تۇگەل-اۋ، تۇپ-تۇگەل. تەك كۇشىك كۇيەۋ بولىپ، ۇيىڭە كىرىپ كەتەيىن دەپ تۇر. وسى ارادان قاپى كەتە كورمە، گۇلجامال،
سىرتتان سۋمكا كوتەرىپ قابانباي كىرەدى.
گۇلجامال. قاراعىم-اۋ، تاڭ اتپاي قايدا كەتتىڭ؟
قابانباي. ءسىزدى شارشاعان شىعار، مازالامايىن دەپ ءسۇت، نان، ول-پۇل اكەلىپ ەدىم. (اس ۇيگە ءوتىپ كەتەدى.)
گۇلجامال. كوردىڭدەر مە؟ قالاي، ءا؟ «ءسىزدى شارشاعان شىعار، مازالامايىن دەپ...» تاڭ اتپاي دۇكەنگە جۇگىرىپ. مۇنداي راقاتتى ىشتەن شىققان بالاڭنان دا كورمەيسىڭ. ءتىپتى ءبىزدىڭ بەكتەمىر دە مۇنداي ەمەس ەدى. ءيا، تەك قۋداي تاعالا ماڭدايعا سىيعىزسا دەسەيشى.
قابانباي قايتىپ شىعادى.
قابانباي. جەڭەشە، مەن تەاترعا بيلەت الىپ ەدىم. بوتاگوز ەكەۋمىز بارساق...
گۇلجامال. ە، بارا عوي، قالقام. (ەسىك قوڭىراۋى شىرىلدايدى.) ءا-ا، بۇل بيعايشا بولدى عوي.
قابانباي. كىم دەيسىز؟
گۇلجامال. بيعايشا دەيتىن پودرۋگام مەنىڭ. جادا كەلەم دەپ ەدى. بارىپ ەسىك اشا قويشى.
قابانباي (ساسىپ). مەن انا جاققا بارايىن... مەن الگى پروفەسسورعا...
گۇلجامال. پروفەسسورىڭا ۇلگەرەسىڭ عوي. كىشكەنە كىدىرە تۇر.
قابانباي. جەڭەشە، مەن تىم اسىعىس...
گۇلجامال. جوق، تۇرا تۇر. بيعايشا جيەنىڭدى ءبىر كورسەتشى دەپ قويماي ءجۇر ەدى. كورسىن.
قابانباي. ايتسە دە مەن انا جاققا...
گۇلجامال. نەسىنە ساساسىڭ، ءوزىمىزدىڭ بيعايشا عوي. بار، ەسىكتى اش. كورىنشى وزىنە ءبىر. قىسىلما.
قابانباي ساسقالاقتاپ بارىپ ەسىك اشادى. بيعايشامەن امانداسپاي تەز سىرت اينالىپ، كوزىنە قارا كوزىلدىرىك كيىپ الادى.
بيعايشا. سەندەر نەمەنە، ءالى ۇيىقتاپ جاتىرسىڭدار ما؟
گۇلجامال. ءا، ءا، كەل، بيعايشا. جيەنىمدى كورۋگە ىنتىق بولىپ ءجۇر ەدىڭ. مىنەكەي تانىسىپ قوي.
قابانباي (ەسىن جيىپ، سالماقپەن). سالاماتسىز با.
بيعايشا. ءسالاماتسىز با. (قول الىسادى.)
گۇلجامال. بيعايشا ەكەۋمىز جەنپي-دە بىرگە وقىعانبىز.
قابانباي. ءسىزدى گۇلجامال اپاي كوپ ماقتايدى. جاقسىنى كورمەك ءۇشىن دەگەن بار ەمەس پە. مەن ءسىزدى ءبىر كورۋگە ىنتىق بولىپ ءجۇر ەدىم.
بيعايشا. راقمەت. ە-ە، گۇلجامالدىڭ ماقتاۋلى جيەنى سەن ەكەنسىڭ عوي. دۇرىس، دۇرىس.
قابانباي (ساسىڭقىراپ). كىم دەيسىز؟
بيعايشا. ءوزىڭدى ايتام دا. باسقا كىم بولسىن.
قابانباي. ءيا... ارينە.
بيعايشا. وسى ءوزىڭدى ءبىر جەردە كوردىم بە، قالاي؟
قابانباي. مۇمكىن. ءبىر شاھاردا تۇرعان سوڭ...
بيعايشا. ءبىر ءتۇرلى تانيتىن جىگىتىم سياقتىسىڭ. وسى... ايتەۋىر بىرەۋگە ۇقساتام. تەك كىمگە ەكەنى ەسىمە تۇسپەي...
قابانباي. ادامعا ادام ۇقساي بەرەدى. عافۋ ەتىڭىز. جەڭەشە، مەنىڭ عىلمي سوۆەتكە دايىنداپ جاتقان ماتەريالىم بار ەدى. سونى ءبىتىرىپ تاستايىن.
گۇلجامال. قوي، بىزبەن بىرگە وتىرىپ شاي ءىش.
قابانباي. جوق، جەڭەشە، عافۋ ەتىڭىز. عىلمي سوۆەت ساعات ون ەكىدەن باستالادى. سوعان ۇلگەرۋىم كەرەك. (بيعايشاعا.) ساۋ بولىڭىز، جەڭگەي. (شىعىپ بارا جاتىپ.) Ox، دۇلەي، نەگە مۇردەم كەتپەيسىڭ سەن.
گۇلجامال. قالاي؟ جيەنىم ۇنادى ما؟
بيعايشا. بىلاي نيشاۋا. تەك ءوزى تاكاپپارلاۋ ما، نەمەنە؟
گۇلجامال. جو-وق، تاكاپپارىڭ نە سەنىڭ... ءتىپتى بار عوي... سەن بەرى قاراشى، بيعايشا، كەشە ازىق-تۇلىك اكەلەيىن دەپ دۇكەنگە كەتسەم... ىدىس اياقتى جۋىپ، ستولدى جاساپ، شايدى قايناتىپ، ءبارىن دايارلاپ قويىپتى. ال، بۇگىن بار عوي...
بيعايشا. بوتكا ما؟
گۇلجامال. سەن دە قۇدايدىڭ قوسپاعانىن ايتادى ەكەنسىڭ. بوتكا ساعات ون ءبىرسىز تۇرۋشى ما ەدى. قابانبايدى ايتام. سودان بار عوي...
بيعايشا. سەن تۇرا تۇرشى، گۇلجامال. مەن ساعان ءبىر كەرەمەت جاڭالىق ايتايىن. الگى باسەكەڭ بار ەمەس پە، كۋبيكتىڭ اكەسى، سول كىسى تاعى دا جوعارىلايدى دەگەن ءسوز ەستىدىم. ەندى ءتىپتى انانىڭ ءوزى بولاتىن ءتۇرى بار كورىنەدى، بايقادىڭ با، شارۋانىڭ قالاي بولعانىن.
گۇلجامال. سودان بار عوي. الدىڭعى كۇنى ۇيگە كەلسەم قابانباي ەدەندى جۋىپ جاتىر. ادەيى ساياساتپەن «اينالايىن، قوي، ءوزىم جۋام عوي» دەپ ەدىم، «جوق، جەڭەشە، جاستار تۇرعاندا ءسىزدىڭ جۋعانىڭىز ۇيات ەمەس پە، وسى دا ءسوز بولىپ پا» دەگەنى. ءتىپتى ءىشىم جىلىپ قويا بەردى.
بيعايشا. ال، باسەكەڭنىڭ جوعارىلايتىنى انىق كورىنەدى. مەن ونى سارا اپادان ەستىدىم. بۇل قالادا ءبىر جاڭالىق بولسا الدىمەن سارا اپاڭ ەستيدى. ونىڭ ايتقانى قاتە كەتپەيدى.
گۇلجامال. قابانباي بار عوي ءوزى كىتاپتان باس المايدى. ناعىز مىقتى وقىمىستى بولاتىن ءتۇرى بار. تەك، ءوزى ءبىر ءتۇرلى تۇيەگە مىنگەندەي قىزعا ىڭعايى جوق پا، دەپ قورقىپ ءجۇر ەدىم، جاڭا ماعان ايتادى — «جەڭەشە، بوتاگوزدى تەاترعا اپارسام قايتەدى»، — دەيدى. ءتىپتى ءىشىم جىلىپ كەتتى. «اپارا عوي، قاراعىم، جاستاردىڭ كوشەدە جۇرگەنىنەن تەاترعا بارعانى جاقسى» دەدىم. مادەنيەت قوي.
بيعايشا. ساعان نە بولعان، ءتىپتى كىسىگە ءسوز بەرمەيسىڭ.
گۇلجامال. ويباي-اۋ ءولىپ-تالىپ، بەتىن بەرى قاراتقان جوقپىن با. ەندى ىشىمە سىيماي بارا جاتسا قايتەيىن.
بيعايشا. مەنىڭ ءىشىم جارىلماي تۇر دەيسىڭ بە، ويباي! سەن بەرى قاراشى، گۇلجامال. قۇداي قالاسا شارۋامنىڭ دا ءساتى ءتۇسىپ كەلە جاتىر. كۋبيك ايتىپتى: «سەن ءوزىڭ ماعان شىنىمەن ۇناپ كەلە جاتىرسىڭ، ستارۋحا» دەپتى.
گۇلجامال. كىمگە ايتىپتى؟
بيعايشا. ماعان ايتتى دەيمىسىڭ، المۋشكاعا ايتات تا.
گۇلجامال. المۋشكانى ستارۋحا دەي مە؟
بيعايشا. سەن دە ومىردەن ارتتا قالاسىڭ دا جۇرەسىڭ. قازىرگى جاستاردىڭ ءبىر-بىرىن «ستارۋحا» دەيتىن ادەتى ەمەس پە. گۇلجامال-اۋ، ەكەۋمىز قاتار وسكەن قۇربى ەدىك، ساعان ءبىر قولقا سالايىن دەپ تۇرمىن. انا، كۋبيك، تيۋريانچيك ەكەۋى ءسىزدىڭ ۇيگە كەلىپ جۇرەدى، سوڭعى كەزدە كەلۋلەرى سيرەپ كەتتى. بۇگىنگى جاستار دەگەن قيىن عوي. بىر-ەكى اپتا كەزدەسپەسە ارالارى سۋىپ، اينىپ جۇرە بەرەدى. تەمىردى قىزعان كەزدە سوڭ دەمەي مە، سول سۋىماي تۇرعان كەزدە قارماقتى سالىپ قالسام دەپ ەدىم...
گۇلجامال. ەندى سالساڭ سالمايسىڭ با؟
بيعايشا. ويباي-اۋ، قاباتىن كەزىنە جەتە الماي جاتىر عوي ءالى. ءوزىڭ بىلەسىڭ ،ءبىزدىڭ پاتەرىمىز سەنىكىندەي ەمەس، جۇپىنى. كۋبيك دەگەن ناعىز مىقتىنىڭ بالاسى، ولاردىڭ تۇرمىس-جاعدايى بولەك، ءۇيىمدى ءقازىر كۋبيككە كورسەتسەم — ولقىسىنىپ قالا ما دەپ قورقام. سوندىقتان دا ارالارى ابدەن پىسكەنشە — وسى سەنىڭ ۇيىڭدە كەزدەسە تۇرسا دەپ ەدىم.
گۇلجامال. اۋ، سوندا... مەن ولاردان قۇتىلا الماي جۇرسەم...
بيعايشا. كىشكەنە شىداسايشى. مەن شارۋامدى جوندەپ العانشا.
گۇلجامال. سەن شارۋاڭدى جوندەپ العانشا — ولار مەنىڭ جىندى قىزىمدى ناعىز اق جىن قىلىپ جىبەرمەي مە؟ انا جيەنىمىزدى دە ۇركىتىپ جىبەرەدى عوي، و قۇرعىرلار.
بيعايشا. ول ءوزى ءبىر كونتەرلى جىگىت كورىنەدى. توزە تۇرار.
گۇلجامال. جوق، جوق ايتپا، بيعايشا. مەن دە شارۋامنىڭ بەتىن جاڭا عانا بەرى قاراتىن كەلە جاتىرمىن. سەنىڭ قىزىڭا باي تاۋىپ بەرەم دەپ، ءوز قىزىمدى بايسىز قالدىرار جايىم جوق.
بيعايشا (مۇڭايىپ). ءبىز سياقتى كەمباعالىنىڭ ءسوزىن كىم تىڭداسىن. باياعىدا بىرگە وقىعان اقكۇمىس پەن اجارلار بۇگىندە بىزگە قارامايدى دا. قوناققا بارساق بوساعادا وتىرامىز. توردەگىلەردىڭ كەسەسىن اپەرىپ، ريۋمكەلەرىن تولتىرۋعا عانا جارايمىز. بىرگە جاساسىن، بىرگە قارتايىپ كەلە جاتقان، جالعىز عانا كوڭىلى وزگەرمەگەن سەن ەدىڭ. ەندى سەنىڭ دە قايرىلماعانىڭ عوي.
گۇلجامال. اپىر-اۋ، ەندى قايرىلمايىن دەپ تۇرمىن با مەن. مەنى دە بوتكانىڭ جاعدايى قيناپ تۇرعان جوق پا.
بيعايشا. بوتكا ءالى بالا ەمەس پە؟ ءبىزدىڭ المۋشكادان جاس جارىم كىشى. سەندەر سياقتى مىقتىلاردىڭ قىزى ۇيىندە وتىرىپ قالادى دەگەنگە كىم سەنەدى. ءبىر مىقتىمەن قۇدا بولاسىڭ عوي.
گۇلجامال. ونىڭ مىقتىلىعى ءتۇسسىن. ءدال مىناداي ءتورت جاعى تۇگەل كەلگەن جىگىت، ومىردە قولىڭا ءبىر-اق رەت ىلىنەدى. سەن رەنجىمەشى، بيعايشا، ءويتىپ-بۇيتىپ ءبىر امالىن جاسارمىز.
بيعايشa. ە، سۇيدەسەيشى، اينالايىن گۇلجامال. باسەكەڭە مەنىڭ ءبىر قولىم جەتسە — ءتۇبى سەندەرگە دە زيانى تيمەس. قۋاندىعىم ناشار بولىپ، مەن سەندەردەن قالىپ قويدىم عوي. وقىپ جۇرگەندە ەسەپكە جۇيرىك بولعانعا ءبىر مىقتى بولادى ەكەن دەسەم، بۇعالتىرلىقتان اسا الماي-اق قويدى. شىركىن-اي، ءبىر قولىم جەتسە دۇنيەنى توڭكەرىپ، توبەسىنەن قويا سالار ەدىم. و كەزدە ءتامپىش مۇرنىن ءشۇيىرىپ «ءا، بيعايشا، ءحالىڭ جاقسى ما»، دەپ قايرىلماي وتە شىعاتىن اجارلار ۇيىرىلە قالىپ: «وۋ، بيعايشا-اۋ، باياعى بىرگە وقىعانىمىزدى ۇمىتىپ كەتكەنسىڭ بە، ۇيگە نەگە كەلمەيسىڭ»، دەپ قالاي ەلپىلدەر ەدى. «وسى كۇپى كىسىنىڭ قولى بوساي ما، قالت ەتكەندە ءبىر سوعارمىن»، دەپ قايقايىپ وتە شىقسام-اۋ سوندا. اجاردى قويشى، مىقتىلارىڭنىڭ ءوزى «بيەكە» دەپ، ورىسشا مادەنيەتى بارلارى «بيعايشا بىلەۋبايەۆنا» دەپ ەلپىلدەر ەدى-اۋ. «شاي ۇستىندە باسەكەڭە ءبىر اۋىز ءسوز ايتا سالساڭىز... و كىسىنىڭ، ءبىر زۆانوگى دە جەتەدى عوي» دەپ، نەمەسە: «ءتىپتى باسەكەڭنىڭ ۋاقىتىن الماي-اق قۇداعيىڭىزعا ايتساڭىز دا» دەپ قيىلىپ تۇرار ەدى-اۋ. ەح، گۇلجامال، گۇلجامال. وعان جەتەتىن كۇن بولسا بار عوي (اندەتىپ).
تۇشكىرگەنىم،
بىرەۋگە اۋرۋ بولىپ جۇعاتىن،
ۇشكىرگەنىم
بىرەۋگە دارۋ بولىپ شىعاتىن،
قۇداي بولماي شىركىن-اي،
قۇدا بولسام مىقتىعا
دىمداعانىم
بىرەۋگە داۋلەت بولىپ جۇعاتىن،
ىمداعانىم
بىرەۋگە پاتەر بولىپ شىعاتىن،
قۇداي بولماي، شىركىن-اي،
قۇدا بولسام مىقتىعا.
شۇيىلگەنىم
بىرەۋدى تۇعىرىنان جىعاتىن،
سۇيىنگەنىم
بىرەۋدى بيىككە الىپ شىعاتىن
قۇداي بولماي شىركىن-اي،
قۇدا بولسام مىقتىعا.
ال، گۇلجامال، سەندەي قاراپايىم اسىل دوسىن بولعانىنا تاعدىرعا مىڭ دا ءبىر راقمەت. (قۇشاقتاپ.) ءبىزدىڭ قولعا دا ءبىر قارعا ساڭعىپ جىبەرسە — وسى جاقسىلىعىڭدى ۇمىتپاسپىن. ارقامدى باسەكەڭە ءبىر تىرەپ السام... ال، مەن كەتتىم. المۋشكاعا ءبىر كويلەك تىكتىرىپ جاتىر ەدىم. تىگىنشىگە بارىپ، سونى تەزدەت دەپ كەلىسەيىن. (شىعادى.)
گۇلجامال. ءتۇۋ، بيعايشا-اي، باسىمدى شىر اينالدىرىپ جىبەردى-اۋ. انا ءبىر پەرىلەر كەلۋىن سيرەتكەنگە قۋانىپ جۇرسەم... ەندى تاعى دا اكەلىپ توپىرلاتاتىن بولدى-اۋ. ءسويتىپ جۇرگەندە مىنا قابانبايدان ايرىلىپ قالماسام ءقايتسىن. اي، وسى كوڭىلشەكتىگىم-اي. قابانباي دەسە قابانباي عوي ول.
ىشكى بولمەدەن قابانباي كىرەدى.
قابانباي. ءسىز مەنى شاقىردىڭىز با، جەڭەشە؟
گۇلجامال. جوق. نەگە شاقىرايىن.
قابانباي. مەنىڭ اتىمدى اتاپ داۋىستاپ قالعانداي بولعاسىن.
گۇلجامال. ا-ا، ايتپاقشى. (داۋىستاپ.) بوتكا، بوتكا بەرى كەلشى. (بوتكا كىرەدى.) قابانباي سەنى بۇگىن تەاترعا شاقىرىپ تۇر.
بوتكا. پراۆدا؟ سموتري، ءبىزدىڭ جيەن دجەنتەلمەنوم ستانوۆيتسيا. تولكو بويۋس، چتو س نيم يا ۋمرۋ وت توسكي.
قابانباي. تەاتردا مەنىڭ بەتىمە قاراپ وتىرماسسىڭ. سپەكتاكل كورەرسىڭ.
بوتكا. انتراكتا قايتەمىز. دۋماەش ينتەرەسنو — ءبىر بورەنەنى سۇيرەتىپ جۇرگەن.
گۇلجامال. قايداعىنى ايتاتىنىڭ نە سەنىڭ. قابانباي وتە ينتەرەسنىي جىگىت. مەن ونىمەن قانشا سويلەسسەم دە جالىقپايمىن.
بوتكا. ەندەشە ءوزىڭ بار. ەكەۋىڭ كەرەمەت پار بولاسىڭدار.
گۇلجامال. ءسوزدى قوي ءارى. جيەن بولعاسىن قالجىڭداسا بەرەسىڭ. مەن سەنىڭ كويلەگىڭنىڭ تۇيمەسىن قاداپ، وتەكتەپ بەرەيىن.
قابانباي. ءسىز اۋرە بولماڭىز، جەڭەشە. شارۋاڭىزدان قالماي جۇرە بەرىڭىز. ونداي ۇساق-تۇيەكتى بوتكانىڭ ءوزى دە ىستەيدى.
بوتكا. كىم؟ مەن بە؟
قابانباي. ءيا، جەڭەشە، ءسىز اسىعىپ تۇرسىز عوي.
گۇلجامال. جارايدى ەندەشە. (كەتىپ بارا جاتىپ.) ءبۇلدىرىپ السا قايتىپ كەلگەن سوڭ جوندەپ بەرەمىن. (شىعادى.)
قابانباي. بوتاگوز، بار كويلەگىڭدى اكەل.
بوتكا بارىپ كويلەگىن اكەلەدى.
بوتكا. ماماما ىستەتپەدىڭ. ءما، ەندى ءوزىڭ ىستە. (كويلەكتى ستولعا تاستاي سالادى.)
قابaنباي. ول نەنىڭ اقىسى؟ تۇيمەڭدى ءوزىڭ قاداپ، كويلەگىڭدى ءوزىڭ وتەكتەيسىڭ.
بوتكا. كاك نەنىڭ اقىسى. Mەن بىلمەيمىن. سەن ىستەيسىڭ، ۆوت ي ۆسە.
قابانباي. جوق، ۆسە ەمەس. بىلمەسەڭ ۇيرەنەسىڭ. كانە.
بوتكا. وتكۋدا تى ۆزيالسيا چتو بى پريكازىۆات. ەح تى جەنيح.
قابانباي. مەن بە جەنيح؟
بوتكا. ەندى كىم. مەن ءبارىن بىلەم، مامام مەنى ساعان كۇيەۋگە بەرگىسى كەلەدى. ۆوت پوتەحا. حا-حا...
قابانباي. سولاي دە. نەسى بار، مەنىڭ ۇيلەنەتىن ۋاقىتىم بولدى. ۇيلەنسەم ۇيلەنە سالام. ازعانتاي جىنىڭ بار. سونى قاعىپ تاستاسا اجەپتاۋىر ايەل بولاسىڭ.
بوتكا. ەگەر ۇيلەنەتىن بولساڭ مىنا تۇيمەنى قادا، سوسىن وتەكتە.
قابانباي. سودان كەيىن نە ىستەيىن؟
بوتكا. سودان كەيىپ اندا كۋحنياداعى ىدىس-اياقتى جۋ. تاماق ءپىسىر.
قابانباي. ەگەر مەن ۇيلەنەتىن بولسام، وسىنىڭ ءبارىن سەن ىستەيسىڭ.
بوتكا. چتو-و؟ وندا سەپ ماعان نەگە كەرەكسىڭ. سەنىڭ كىتاپقا ۇڭىلگەنىڭە قاران، زەرىگىپ ءولۋ ءۇشىن كەرەكسىڭ بە؟
قابانباي. قىزمەت ىستەسەڭ، ءۇي شارۋاسىن قاراساڭ، ونىڭ ۇستىنە بالا-شاعاڭ بولسا — زەرىگۋ تۇگىل سىڭبىرۋگە مۇرساتىڭ بولمايدى.
بوتكا. نەچەگو سكازات. پرەكراسنايا پەرسپەكتيۆا ۋ مەنيا — سەبيا زاجيۆو حورونيت.
قابانباي: كانە، ۋاقىت از، تۇيمەڭدى قادا.
بوتكا. تى سكاجي حوت... ءبىز قايدا، قاي تەاترعا بارامىز؟
قابانباي. كادىمگى وپەراعا.
بوتكا. وپەراعا؟ ۆوت راسسمەشيل. كونەچنو، سەنەن ودان ارتىق نە كۇتۋگە بولادى؟ مەنى سوۆسەم زەرىكتىرىپ ولتىرگىڭ كەلگەن ەكەن.
قابانباي. وپەرا دەگەن مۋزىكانىڭ ەد بيىك ساتىسى.
بوتكا. ەندەشە مامامدى اپار. ول وپەرانى جاقسى كورەدى، وسوبەننو قازاق وپەراسىن.
قابانباي. ماماڭ بارمايدى.
بوتكا. نەگە؟
قابانباي. بۇگىن وپەرادا سپەكتاكل ەمەس، تىنىق مۇحيتتان كەلگەن پاپۋاس ءانسامبلىنىڭ كونسەرتى بولادى. ولار ىشقىرىنا جاپىراق بايلاپ الىپ، جالاڭاش بيلەيدى.
بوتكا. وي، كاكايا پرەلەست. مەن ءالى ءتىرى پاپۋاس كورگەن جوقپىن. سلۋشاي، كابانچيك، تى پولوجيتەلنو رازۆيۆاەشسيا. ا تو بىل تاكيم چۋربانوم. ۋجاس.
قابانباي. نە دەيسىڭ؟
بوتكا. نۋ يا شۋچۋ. پروستي، پوجالۋيستا.
قابانباي. كەشىرىمدى قازاقشا سۇرا.
بوتكا. قازاقشا كاك... سەن... سەن ونى تازا اقشاعا الما.
قابانباي (تاڭىرقاپ). تازا اقشا؟ ول نە پالە؟
بوتكا. كاك پالە؟ نۋ، نە پرينيماي زا چيستۋيۋ مونەتۋ.
قابانباي (ىشەك-سىلەسى قاتىپ). وي... تازا اقشا... تازا اقشا...
بوتكا. نۋ، چەگو تى سمەەشسيا. مونەتا جە ەتو اقشا...
قابانباي. دۇرىس، دۇرىس. باعدارىڭ دۇرىس، ايتەۋىر. باسا بەر.
بوتكا. حوت ي سمەەشسيا ۆسە راۆنو تەبە سپاسيبو. نۋ، تەپەر ديەۆچونكي وت زاۆيستي لوپيۋت. المۋشكاعا بيلەت الدىڭ با؟
قابانباي. سەنىڭ ەڭ جاقىن پودرۋگاڭا الماسام ماسقارا ەمەس پە؟ ارينە، الدىم.
بوتكا. وي، كابانچيك، راقمەت. سەن شىنىندا دا دجەنتەلمەي بولىپ كەلەسىڭ.
قابانباي. سەندەر بولعىزباي قوياسىڭدار ما كىسىنى. كانە ەگەر كونسەرتكە باراتىن بولساڭ — تۇيمەڭدى قاداپ، كويلەگىڭدى وتەكتە تەزىرەك.
بوكا. نۋ، كابانچيك، يا جە نە سموگۋ.
قابانباي. نە سموگۋ بولساڭ بارمايسىڭ. مەن ءبىر-اق ايتاتىن اداممىن. سودان كەيىن «قابانشىعىڭدى» قوي. تىم بولماسا قاباش دەشى.
بوتكا. جارايدى، قاباش. يا پوستارايۋس. (كويلەگىن الىپ تۇيمەسىن قاداي باستايدى. شىڭعىرىپ جىبەرەدى.) وي.
قابانباي. نە بوپ قالدى؟
بوتكا. قولىما ينە تىعىپ الدىم.
قابانباي. ۋاقاسى جوق.
بوتكا (تاعى دا شىڭعىرىپ). وي.
قابانباي. Tiگe بەر، ۋاقاسى جوق.
بوتكا. كاك ۋاقاسى جوق. ۋجە قان شىقتى.
قابانباي. قولىڭدى ەندى ءبىر ءۇش مارتە تۇيرەپ الساڭ ۇيرەنىپ كەتەسىڭ.
ەسىك قاعىلادى. بوتكا جۇگىرىپ بارىپ ەسىك اشادى. الما كىرەدى.
بوتكا. وي، المۋشكا، مەنىڭ ساعان ءسيۋرپريزىم بار.
الما. قانداي سيۋرپريز؟
بوتكا. ناس كابانچيك... (قابانبايدىڭ الا كوزىمەن قاراعانىن بايقاپ.) ءبىزدىڭ قاباش پاپۋاستاردىڭ كونسەرتىنە بيلەت اكەلگەن. ەتو تاكايا ەكزوتيكا. پراۆدا، ول مادەنيەتتى بولىپ كەلەدى.
الما. ءيا، اياق الىسى جامان ەمەس، ءتۇبى ادام بولاتىن جىگىت كورىنەدى. .
بوتكا. زا تو سول ءۇشىن مەنى ازاپقا سالىپ قويدى.
قابانباي. «الماقتىڭ سالماعى بار» دەگەن قازاق. سونى ۇعىپ قوي، بوتاگوز.
الما. بوتكا، سەنىڭ ۇستازىڭ مىقتى ەكەن. بىزگە قانداي اقىل ايتاسىز، وقىمىستى جىگىت. كوپتەن بەرى اقىل ايتاتىن كىسى تابىلماي ءجۇر ەدى. اقىسىز اقىلىڭىز بولسا — ماعان دا ءبىر ەكەۋىن ايتا سالساڭىز. (قابانبايدىڭ الدىنا ءيىلىپ تاعزىم ەتەدى.)
قابانباي. ساعان بۇلاي قيسالاڭداۋ جاراسپايدى، الما.
الما. وي راقمەت، ءبىر اقىلدى ۋجە ايتىپ تاستادىڭىز.
بوتكا. المۋشكا، مەن كۋحنياعا بارىپ كەلەيىن. مامامنىڭ قانداي زاپاسى بار ەكەن. (شىعادى.)
قابانباي. الما، مەن ءسىزدى كوپتەن بەرى باقىلاپ كەلە جاتىرمىن.
الما. كوپتەن بەرى؟..
قابانباي. ءيا، ايدان استى.
الما. وندا تىم كوپ ەكەن.
قابانباي. ءيا، ادامدى تانۋ ءۇشىن كەيدە ءبىر كۇن دە جەتەدى. العاشقى وسى ۇيدە كورگەن كۇنى-اق بايقاعانمىن — ءسىز ءوز رولىڭىزدە جۇرگەن جوقسىز.
الما. ەندى كىمنىڭ رولىندە؟
قابانباي. ول اراسىن بىلمەيمىن. ايتەۋىر، ءسىز بولەكسىز. انالاردان ءتىپتى بولەكسىز.
الما. ونى قايدان ءبىلىپ قالدىڭىز؟
قابانباي. كوزىڭىزدەن. قانشا ءماز بولىپ سەكەڭدەپ جۇرسەڭ دە كوزىڭدە ءبىر مۇڭ بار.
الما. و-و، كەرەمەت پسيحولوگ ەكەنسىز. جازىپ جاتقان ديسسەرتاسياڭىزدىڭ تاقىرىبى پسيحولوگيا ەمەس پە؟
قابانباي. جوق.
الما. وكىنىشتى. ەندەشە تەزىرەك وزگەرتىڭىز.
قابانباي. ءسىز تاعى دا ءوز ءسوزىڭىزدى ايتىپ تۇرعان جوقسىز. ويناپ تۇرسىز.
الما. ءومىر دەگەن ويىن، ءبىز ءبارىمىز دە اكتەرمىز، دەگەن ەكەن ءبىر دانىشپان.
قابانباي. جوق، ءومىر دەگەن ويىن ەمەس.
الما. ءسىز دە ءوز ءرولىڭىزدى ويناپ ءجۇرسىز. تەك ونى ءوزىڭىز سەزبەيسىز.
قابانباي. مەن بە؟
الما. ءيا. كانە، ماڭدايىڭىزدى بەرى اكەلىڭىزشى.
قابانباي (تاڭىرقاپ). ماڭدايىڭىزدى؟
الما. ءيا. بارلىق دانىشپاندىقتى قۇداي سىزگە عانا بەرىپ قويماعان شىعار. مەن دە قۇر الاقان ەمەسپىن. ءسىز كوزدەن وقىساڭىز مەن ماڭدايداعى جازۋدى وقىپ ۇيرەنگەنمىن. بەرى كەلىڭىز، ءسال ءيىلىڭىزشى. (قابانبايدىڭ ماڭدايىنا ءۇڭىلىپ.) بەس مينۋتتان كەيىن ءسىز كانديدات بولاسىز. ءسوز جوق قورعايسىز. قورعاي الماي قالاتىندار بولمايدى. سودان سوڭ ءسىزدىڭ ەڭبەگىڭىزدى پولكاعا سالىپ قويادى. ونى ەشكىم وقىمايدى. وعان رەنجىمەڭىز. ونىڭ ەسەسىنە ءسىز دارداي كانديدات بولاسىز. ايىنا ءۇش ءجۇز سوم اقشا الاسىز. توقتاي تۇرىڭىز، دالشە ينتەرەسنو. مىنا جەردە ءبىر جازۋ بار. تاك... وسىلاي ستولعا تۇمسىعىڭىزدى تىرەپ ون جىل وتىرساڭىز — دوكتور بولىپ شىعاسىز. قالىڭدىعى جارتى قارىس ەڭبەك جازاسىز. ونداي كىرپىشتى ەشكىم وقىمايدى. ايتەۋىر كوپ ەڭبەك ەتتى عوي. تام ناۆەرنو چتو-تو ەست. وبالىنا قالارمىز دەپ، داۋىس بەرەدى. ءسىز بۋعان دا رەنجىمەڭىز. ونىڭ ەسەسىنە — ايلىعىڭىز كوبەيەدى، ءۇيىڭىز تولعان فارفور، حرۋستال، مودنىي مەبەل بولادى. ماشينا دا ساتىپ الاسىز. بۇعاعىڭىز سالبىراپ، قارىنىڭىز وسەدى، سونىمەن بىرگە بەدەلىڭىز دە وسەدى... ال، وسى ايتقانىم كەلمەسە، مۇرنىمدى كەسىپ بەرەيىن. ۆسە ەتو پرەكراسنو، تولكو كاكايا زەلەنايا توسكا.
قابانباي. مەن كىم بولاتىنىمدى، نە بىتىرەتىنىمدى بىلمەيمىن. ءبىراق ايتەۋىر ەڭبەك ەتەمىن. وعان ارلانبايمىن.
الما. پوجالۋيستا، وعان مەن قارسى ەمەسپىن.
قابانباي. ءبىراق مەن سەنىڭ انا كۋبيگىڭە قارسىمىن. سونىڭ نەسىنە قىزىعاتىنىڭىزدى...
الما. بۇل نە؟ قىزعانىش پا؟ كۋبيك دەگەن شيكارنىي پارەن.
قابانباي. سونى شىنىمەن جاقسى كورەسىز بە؟
الما. كونەچنو، جاقسى كورەم. مامام ونى مەنەن دە جاقسى كورەدى.
قابانباي. وح، سەنىڭ ماماڭ...
الما. مەنىڭ مامامنىڭ نەسى بار؟
قابانباي. سەنىڭ ماماڭ با؟ ا... جوق، جوق. سەنىڭ ماماڭ وتە جاقسى كىسى. تەك كۋبيكتى جاقسى كورەتىنىن ايتام...
الما. جاقسى كەرسە نەسى بار؟
قابانباي. اكەسى مىقتى عوي.
الما. رازۆە ەتو پلوحو. ءسىزدىڭ ون جىلدا ءولىپ-تالىپ قولىڭىز جەتكەن دۇنيەنى مەن ءبىر-اق كۇندە قاعىپ الام. كوردىڭىز بە، سىزدەن گورى مەن اقىلدىراق بولىپ شىققانىمدى.
قابانباي. ال، ونىڭ اكەسى پەنسياعا شىققاندا قايتەسىز؟
الما. ول كەزدە ءسىز دوكتور بولاسىز. سىزگە ءتيىپ الامىن.
قابانباي. تۋۋ، قايداعى جوقتى...
الما. عافۋ ەتىڭىز، ولاي بولمايدى ەكەن. ويتكەنى وندا ءسىزدىڭ مانسابىڭىزعا نۇقسان كەلەدى. سوندىقتان ايەلىڭىز توبەڭىزدەن قانشا تەپكىلەپ جاتسا دا ءسىز اجىراسپايسىز. سولاي، جولداس، بەس مينۋتى كەم كانديدات...
قابانباي. قايداعى كانديدات؟
الما. جاقىندا كانديداتتىڭ قورعامايسىز با؟
قابانباي. اح، ايتپاقشى سولاي ەكەن-اۋ. ۇمىتىن كەتىپپىن عوي.
الما. ۇمىتقانى قالاي؟
قابانباي. ۇمىتقانى دەيسىڭ بە؟ ءاي، قۇرىپ كەتسىنشى... المۋشكا، مەن ساعان وتىرىك ايتا المايمىن. شىنىمدى ايتسام كانديداتتىق ەمەس، ديپلوم قورعاۋعا دايىندالىپ جاتىرمىن.
الما. توقتاڭىز، سوندا ءسىز ءالى ستۋدەنتسىز بە؟ جۇرتقا اقىل ايتقاندا مىقتىسىز. وتىزعا كەلگەنشە وقۋ بىتىرە الماي ءجۇرىپ. دا، نە سوۆسەم بلەستياششايا كارەرا ۋ ۆاس.
قابانباي. ەكى جىل اسكەردە بولدىم. وقۋعا تۇسە الماي ەكى رەت قۇلادىم. ءۇش جىل وسى قالادا قارا جۇمىس ىستەپ ءجۇرىپ دايىندالدىم.
الما. سونىمەن ءسىز ورتا قول عانا الاياق بولىپ شىقتىڭىز با.
قابانباي. نەگە؟
الما. گۋليا اپايدى الداۋ ءۇشىن ناعىز مىقتى جۋليك بولۋدىڭ كەرەگى جوق.
قابانباي. ءيا، اشۋ ۇستىندە جاتاقحانادان قۋىلدىم دا..
الما. جاتاقحانادان دا قۋىلدىڭىز با؟ و، ءسىز ماعان ۇناپ كەلە جاتىرسىز. قول جەتپەيتىن بولاشاق ءبىر جۇلدىز عوي دەسەم، كادىمگى ءوزىمىز سياقتى جالاڭ اياق، كوپ سوتقاردىڭ ءبىرى ەكەنسىز عوي.
قابانباي. شىنىندا دا مەن ىڭعايسىز، ۇيات جاعدايعا ۇشىراپ قالدىم. بىلمەيمىن، ەندى وسىدان قالاي جول تاۋىپ كەتەرىمدى.
الما. بۇل حالىڭىزدە سىزگە مەن قول ۇشىن بەرۋگە جارامايمىن. تەك قولىمنان كەلەر جاقسىلىعىم — ءسىزدى اشكەرەلەمەي-اق قويايىن.
بەكبولات كىرەدى.
بەكبولات. ەسىك اشىق ەكەن. رۇقساتسىز كىرىپ كەتتىم.
الما. سىزگە گۋليا اپايدىڭ ەسىگى قاشان دا اشىق.
بەكبولات (اندەتىپ).
الما بەتتى الما قىز،
قىزارىپ يىسكەن الماداي،
ەمەشەسىن قۇرىتىپ.
ىندىنىن تۇگەل كەپتىرگەن
بار جىگىتتىڭ ارمانى-اي.
ۇلبىرەگەن المانى
ءۇزىپ الار اقىرىن
كۇن بولار ما جالعان-اي.
كوزى كورىپ قول جەتپەي
ءىشى كۇيىپ تۇز جالاپ،
بەكبولات سورلى زارلادى-اي.
قابانباي. سەن زارلاماي، توقتاي تۇرشى.
بەكبولات. نە بوپ قالدى؟
قابانباي. وسىنىڭ تۇبىندە ءبىر شيكىسى شىعادى دەپ ايتقان جوق پا ەدىم، مەن ساعان. مىنەكەي، ەندى كەلىپ مەنى ۇيدەي ۇياتقا قالدىردىڭ.
بەكبولات. قايداعى ۇيات؟ قايداعى شيكى؟ مەنەن شيكى شىققان جوق. مەنىڭ ىشىمدە يت ءولىپ، ارىستان ءشىرىپ جاتسا دا تيتىمدەي ءيسى شىقپايدى.
الما. وتىرىگىن بۇل جىگىتتىڭ ءوزى مويىنداپ تۇر،
بەكبولات. اي، بۇلدىرەرسىڭ-اۋ دەپ ەدىم. قىزدىڭ الدىندا قىلدىرىقتاي سىرىن جاسىرا المايدى عوي بۇل شىركىن.
قابانباي. الماعا وتىرىك ايتا الماعانىم راس. ءبىراق كىمنىڭ الدىندا بولسا دا ۇيات بولدى. گۋليا اپاي سونداي اق كوڭىل ادام... وسى سەن... جۋليكسىڭ.
بەكبولات. ونىڭ راس. ءبىر كەلىنشەك ايتقان ەكەن: كورشىلەردىڭ كوڭىلىنە قارايمىن دەپ بالالارىم اكەسىنە تارتۋدان قالدى دەپ. وسى سەندەرگە جانىم اشيمىن دەپ، مەن دە جۋليك بوپ بارام.
قابانباي. سەن بار عوي، سەپ ءبارىن ءبۇلدىردىڭ.
بەكبولات. المۋشكا، مىنانى قاراشى، مەن ءبارىن تۇزەتىپ جۇرسەم — ءبۇلدىردىڭ دەيدى. وقاسى جوق. مەنىڭ قۇداشا-جەڭگەيىم قابانباي دەگەندە ىشكەن اسىپ جەرگە قويادى. «وسى بالا كەلگەلى بوتكام جونگە ءتۇسىپ قالدى، قازاقشاعا دا ءتىلى سىنىپ كەلە جاتىر» دەپ ماعان كۇندە العىس ايتادى. ەرتەڭ دۋداي بەرىپ كۇيەۋ بولىپ العان سوڭ ءبارى ۇمىت بولادى. بۇگىن وسى ۇيگە قۇدا تۇسۋگە كەلدىم.
قابانباي. اي، مەن ساعان قاشان قۇدا ءتۇس دەپ ەدىم. جوق، جوق...
بەكبولات. ءوز قولىڭنان تۇك كەلمەسە قايتەيىن. ساراڭ ايەل الىپ بەرەتىن اكە-شەشەڭ جوق مۇندا. سەنى مەن اياقتاندىرماسام كىم اياقتاندىرادى.
قابانباي. جوق، جوق، اركىمنىڭ ءوز جۇرەگى بار...
بەكبولات. ءاي، سونشا قىزعا ءبىر بۇلك ەتپەگەن جۇرەكتى... سونى دا جۇرەك دەپ الدەقانداي قىلۋىن قاراشى.
قابانباي. جوق، بۇلك ەتەدى.
بەكبولات. Mەن نە ەستىپ تۇرمىن؟ راس پا؟
قابانباي. مەنىڭ سۇيگەن... نۋ، جاقسى كورگەن ادامىم بار.
بەكبولات. المۋشكا، مىنانى قاراشى... اي مىنادان ءبىر نارسە شىعاتىن ءتۇرى بار. ەگەر سەكرەت بولماسا ايتشى كىم؟
قابaنباي. ول ما؟ جوق، ونى ايتا المايمىن.
بەكبولات. نەگە ايتا المايسىڭ؟ ول ءوزى سەنى جاقسى كورەتىن قىز با، تىم قۇرماسا؟
قابانباي. مەنى مە؟
بەكبولات. ارينە سەنى، الدە مەنى دەپ پە ەدىڭ؟
قابانباي. بىلمەيمىن. ءسىرا„. ءسىرا ول مەنى جەك كورەتىن شىعار.
بەكبولات. ە، باسە... ونبەيتىن داۋدى وسپەيتىن جىگىت قۋادى دەپ، سونداي ءبىر ونبەيتىن شارۋاعا ۇرىناتىنىڭدى ءوزىم دە ءبىلىپ ەدىم.
الما. نەگە؟ ەگەر ادام شىن سۇيسە — قايتسە دە ماقساتىنا جەتەدى.
قابانباي. راس ايتاسىز با، الما؟
الما. ارينە، راس ايتام. الدە جۇرتتىڭ ءبارىن ءوزىڭىز سياقتى الدامشى دەپ پە ەدىڭىز؟
قابانباي. راس. مەن ءوزى شىن ماسقارا بولىپپىن. (المانىڭ الدىندا تىزە بۇگىپ.) كەشىرىڭىز. ءسىز كەشىرىڭىز مەنى.
كۋبيك پەن تيۋريانچيك كىرەدى.
كۋبيك. ءبىز مەزگىلسىز كەلىپ قالعان جوقپىز با؟
الما. جوق. ءسىز ءدال ءتۇستىڭىز.
تيۋريانچيك. عالىم جىگىتكە سالەم. ۆاشا پوزا منوگوزناچيتەلنا. ەتو وبياسنەنيە ۆ ليۋبۆي يلي ۋجە پرەدلوجەنيە رۋكي؟
الما. بۇل جىگىت كىتاپتان قولى بوساپ كەتكەندە ەكەۋىن ءبىر-اق ايتىپ تۇر.
قابانباي (ورنىنان تۇرىپ). ءسالاماتسىزدار ما. ( ىڭعايسىزدانىپ تەرىس اينالىپ كەتەدى.)
كۋبيك. سوندا توي قاشان؟
بەكبولات. ەرتەڭ. گيتارلارىڭدى ارقالاپ كەلىڭدەر. كوشەدە بوسقا سارناعانشا — تويدا ولەڭ ايتىپ جۇرتتىڭ كوڭىلىن كوتەرىڭدەر.
تيۋريانچيك. دامەسىن قاراي گور، مىنالاردىڭ. (كەكەتىپ.) عافۋ ەتىڭىزدەر، ءبىز سىزدەردەي جوعارعى قاۋىمنىڭ ورتاسىندا بولۋعا... كاك ەتو... قىسىلامىز.
بەكبولات. تۋك تە قىسىلماڭىز. سەنىڭ انا گيتارىڭمەن مەنىڭ مىنا جەتىم دومبىرامدى ايتىستىرامىز.
كۋبيك. و-و. داۆاي تيۋريانچيك.
تيۋريانچيك.
وتەگەن بوپ پارىزدى
اتاۆيزم ءتارىزدى
قارت شوپاننىڭ ەرىندە،
كونسەرتتىڭ ءار جەرىندە
شىڭكىلدەگەن دومبىرا.
حال-جاعدايىن سۇراساڭ،
قۇلاعىن ءسال بۇراساڭ.
كيىز ءۇيىن ەسكە الىپ،
كەڭ سارايدان جاسقانىپ،
شىڭكىلدەگەن دومبىرا.
شالمەن بىرگە مارقايىپ،
كەمپىرمەن ءبىر قارتايىپ.
كۇي اتاسىن جۇدەتىپ،
بىرتە-بىرتە كۇنى ەتىپ
كۇڭكىلدەگەن دومبىرا.
بەكبولات.
ءىشىن اراق ورتەگەن
باسى اۋىرىپ ەرتەمەن.
شيشالارعا كوز سۇزگەن
جولداس بولىپ ەسسىزبەن
ىڭقىلداعان گيتارا.
تۇرماي جاتىپ توسەكتەن،
ءيى جۇمساق، بوس وكپە
شەشەسىنەن، ءسىرادا،
اقشا سۇراپ سىراعا
قىڭقىلداعان گيتارا.
ەسىرگەننىڭ قوينىندا،
ەسەرسوقتىڭ موينىندا،
دۋالداردىڭ تۇبىندە،
جىن-شايتاننىڭ تىلىندە
مىڭقىلداعان گيتارا.
ايتىستىڭ اياق جاعىندا بوتكا كىرەدى.
بوتكا. ۆوت بەسسوۆەستنىە. مەن اندا كۋحنيادا ازاپقا تۇسەم. ال، بۇلار مۇندا ماز-مەيرام.
تيۋريايچيك. پريۆەت، ستارۋحا. كاك؟ پەريەۆوسپيتىۆاەشسيا؟ ەندى سەنى سۇيۋگە دە بولمايتىن شىعار.
بوتكا. نەگە بولمايدى. بولادى. تولكو ۆ ششەچكۋ.
كۋبيك. قورىقپاي-اق قوي ودان. ءبىزدىڭ تەز قالپىمىزعا كەلۋىمىز وپ-وڭاي.
بوتكا. ۋ ناس نوۆوست. بۇگىن ناش كاباش پاپۋاستاردىڭ كونسەرتىنە بيلەت اكەلدى.
تيۋريانچيك. ءبىز ونى كەشە كورگەنبىز.
بوتكا. كىممەن باردىڭدار؟
تيۋريايچيك. سول دا ءسوز بولىپ پا. كۋبيك شاقىرسا... قىزدار قىرىلىپ قالماي ما. باقىتى بارلارى تابىلدى.
بوتكا. اح، بەسسوۆەستنىە، ءبىزدى شاقىرمايدى.
تيۋريانچيك. ارينە، كۋبيكتىڭ سەندەرگە ىقىلاسى بولەك. ءبىز زۆونيت ەتتىك. ماماڭ ۇيدە جوق، دەدى.
بوتكا. وح ي ماما...
الما. جارايدى، بوتكا، قينالما، بۇگىن بارامىز عوي. قىرىلىپ جاتقان قىزداردىڭ ىشىندە بوسقا ءولىپ كەتەرمىز. جيت وحوتا.
بوتكا. كونەچنو، بۇگىن بارامىز. نو ۆسە-تاكي نە حوروشو، كاباش، سەن نەشىنشى قاتارعا الدىڭ بيلەتتى؟
قابانباي. گالەركاعا.
بوتكا. گالەركا ەتو ۋجاسنو.
تيۋريانچيك. ەندەشە كۋبيك الدىڭعى قاتارعا اپەرەدى عوي.
الما. جوق، مەن گالەركاعا-اق وتىرام. ول جىگىتتى قيناعىم كەلمەيدى.
تيۋريانچيك. سو دا بۇيىم بولىپ پا، كۋبيكتىڭ ءبىر زۆونوگى. ي ۆسە. كۋبيك، اپەرەسىڭ عوي؟
كۋبيك. ارينە، اپەرۋگە بولادى. ءبىراق... (قابانبايعا.) پاردون مسيە، ءسىز رەنجىمەيسىز بە؟
قابانباي. جوق، رەنجىمەيمىن.
كۋبيك. بويجۋر مسيە.
قابانباي. ءسىز فرانسۋز ءتىلىن ءتاۋىر بىلەتىن بولارسىز.
تيۋريانچيك. كۋبيك فرانسۋز ءتىلىن سۇڭقىلداتادى عوي.
قابانباي. ەندەشە ەسكەرە جۇرەرسىز. فرانسۋزدار پاردون بونجۋر، دەپ «ر» ءارپىن ىرىلداتپايدى. جۇتىپ قويادى، نەمەسە ءبىزدىڭ قازاقتىڭ «ع» ارپىنە ۇقساتىپ جۇمساق ايتادى. «پاعدان، بونجۋ».
كۋبيك. كەشىرىڭىز. ءسىز فرانسۋز ءتىلىنىڭ مامانىسىز با؟
قابانباي. جوق. Mەن تۇرىك تىلدەرىن زەرتتەمەكپىن. فرانسۋز ءتىلىن قوسىمشا ۇيرەنگەنمىن.
الما. سوندا ءسىز تۇرىك تىلدەرىن نە ماقساتپەن زەرتتەمەكسىز؟
قابانباي. انا ءتىلىمنىڭ ارعى-بەرگى تەگىن ءبىلۋ ءۇشىن. نەگىزىندە مەن قازاق ءتىلىنىڭ مامانى بولماقپىن.
تيۋريانچيك. سوندا بار بىتىرگەنىڭىز يازىكوۆەد بولۋ ما؟ تەم بولەە قازاق ءتىلى. ول كىمگە كەرەك؟
قابانباي. ول ماعان كەرەك. مەنىڭ بالاما، ۇرپاعىما كەرەك. اتا-بابامنىڭ ارۋاعىنا كەرەك.
بەكبولات. ءيا، ول ماعان دا، بوتكاعا دا كەرەك. ۇعىنا بىلسەڭدەر سەندەرگە دە كەرەك.
كۋبيك. تەپەر مودا پوشلا نا ۆسە ناسيونالنوە. ءتىل، ءان كۇي... ءجۇن-جۇرقا، كيىز ءۇي... پو-موەمۋ نادو بىت پروستو سوۆرەمەننىم كۋلتۋرنىم چەلوۆەكوم. ناعىز مادەنيەت دەگەن بىرەۋ عانا.
قابانباي. ناعىز مادەنيەت بىرەۋ بولسا بىرەۋ شىعار. ءبىراق ونىڭ ەكى اياعى بار.
تيۋريانچيك. و-يو-يو. ەكى اياعى دەيسىڭ بە؟
قابانباي. ءيا. وڭ اياعىڭ ءوزىڭنىڭ حالقىڭنىڭ مادەنيەتى، سول اياعىڭ دۇنيە جۇزىلىك مادەنيەت.
بەكبولات. دەمەك وسىنىڭ ءبىرى بولماسا — شويناڭداعان اقساق بولاسىڭ.
كۋبيك. ءبىز ۇلكەن عالىمدارمەن تالاسا الماسپىز. داۆاي، اقساق بولساق تا بيلەپ قالايىق.
تيۋريانچيك. بوتكا، مۋزىكۋ.
بوتكا. چتو زا سكۋچنىە رازگوۆورى. (مۋزىكا ويناتادى.)
كۋبيك (الماعا). مۇمكىن وقىمىستىڭىزدى بيگە شاقىرارسىز.
الما. ول بيلەمەيدى.
كۋبيك. ەندەشە ءسىزدى شاقىرۋعا رۇقسات ەتىڭىز.
قابانباي. ءسىز رەنجىمەسەڭىز، مەن المانى بيگە شاقىرىپ قويعانمىن.
كۋبيك. وندا سىزگە فوكستروت، تانگو كەرەك شىعار. ونداي اتام زامانعى... كاك ەتو... ءادىرا قالعان بيلەردىڭ پلاستينكاسى تابىلا قويار ما ەكەن.
قابانباي. جوق وسى قۇتىرعانىڭنىڭ ءوزىن-اق كورەيىك.
ءبارى بيلەپ كەتەدى. قابانباي سەكەڭدەگەندە ءتىپتى انا ەكى جىگىتتى بەلىنە قىستىرىپ كەتەدى. بوتكا ونىڭ بيلەگەنىنە ماز-مەيرام بولىپ، الدىنا كەلىپ جارىسىپ بيلەيدى. گۇلجامال مەن بيعايشا كىرەدى. بەكبولاتتان وزگەلەرى ونى بايقامايدى. گۇلجامال قابانبايدىڭ سەكەڭدەپ جۇرگەنىن كورىپ اڭ-تاڭ.
گۇلجامال (بەكبولاتقا). ويباي-اۋ، مىناۋىڭ... مىناۋىڭ دا جىندى بولىپ شىقتى عوي.
بەكبولات. نەگە قۇداشا-جەڭگەي؟
گۇلجامال. مەن ءبىر ءجىبى ءتۇزۋ، ورنىقتى جىگىت دەسەم، مىناۋىڭ انالاردان بەتەر سەكەڭدەيدى عوي.
بەكبولات. مۇنىڭ اتىپ تاكتيكا دەيدى، قۇداشا-جەڭگەي.
گۇلجامال. تاكتيكا؟
بەكبولات. ءيا. تاكتيكا، قۇداشا-جەڭگەي. سۋۆوروۆ دەگەن دانىشپان قولباسشى ايتقان «دۇشپاندى ءوز قارۋىمەن ۇرۋ كەرەك» دەپ:
گۇلجامال. «ءوز قارۋىمەن» دەيسىڭ بە؟
بەكبولات. ءيا. مىنا سەكەڭدەگەندەردى ەزدەرىنەن بەتەر سەكەڭدەمەسەڭ قالاي جەڭەسىڭ؟
بوتكا (بيدەن القىنىپ، ماماسىنا جۇگىرىپ كەلىپ). ماما، ماموچكا. كاكايا پرەلەست. سەن قاباشتىڭ بيلەگەنىن كوردىڭ بە؟ پروستو چۋدو. ون وكازىۆاەتسيا سوۆسەم سوۆرەمەننىي پارەن.
گۇلجامال. ارينە سوۆرەمەننىي. مەن ساعان ايتقان جوق پا ەدىم. سكۋشپىي، سكۋشنىي دەپ بولمايسىڭ كەلىپ.
بوتكا. جوق، ول ءتىپتى سكۋشنىي ەمەس. وستروۋمنىي.
گۇلجامال. ونى مەن باسىنان بىلگەنمىن. كوردىڭ بە قانداي تاماشا جىگىت. قولىنان كەلمەيتىنى جوق. بيىڭە دە، ۇيىڭە دە بىردەي.
قابانباي. شارۋانىڭ تۇگەندەلەتىن ءتۇرى جوق، بەكبولات. بايقاسام، بار ەسەپتى بۇزىپ جىبەرىپپىن. بۇل ۇيدەن ەندى كەتپەسەم بولمايدى. الما، ءسىزدىڭ مەنى جەك كورەتىنىڭىزدى بىلەم. ءبىراق مەن ءسىزدى جاقسى كورەم. شىن جاقسى كورەم، ءبىلدىڭىز بە؟ العاش كورگەندە-اق جۇرەگىم شىمىرلاپ قويا بەرگەن. ءسىز قانشا جەك كورسەڭىز دە مەنىڭ جۇرەگىمە بۇيرىق بەرە المايسىز. مەنىڭ جۇرەگىم تەك ءسىز دەپ قانا سوعادى. ونى ەشكىم توقتاتا المايدى.
گۇلجامال. ويباي-اۋ، ءولىپ-تالىپ ەندى ءساتىن كەلتىردىم دەسەم، مىنانىڭ اياعى نە بوپ بارادى؟..
بوتكا. يا ەگو تولكو چتو پوليۋبيلا، ا ون مەنيا نە ليۋبيت. (جىلاپ جىبەرەدى.)
قابانباي. اينالايىن بوتكا، سەن اق كوڭىل، اڭقاۋ، جاقسى بالاسىڭ. Mەن سەنى جاقسى كورەمىن.
بوتكا. كاك جاقسى كورەسىڭ؟ سەن المۋشكانى جاقسى كورەسىڭ.
قابانباي. سەنىڭ اعاڭ جوق قوي؟ بوتكا. جوق.
قابانباي. Mەن سەنى تۋعان اعاڭداي جاقسى كورەمىن. ەگەر قارسى بولماساڭ، ەڭ جاقىن اعاڭ بولايىن. سىزدەن دە كەشىرىم سۇرايمىن، بيعايشا اپا.
بيعايشا. توقتا، توقتا... سەن جولداس جالعاسبايەۆ ەمەسسىڭ بە؟ ساقالىڭ قايدا؟
قابانباي. ساقالدان جۇرداي بولعانمىن. ەندى ءتىپتى ابىرويدان دا جۇرداي بولا جازداپپىن، بيعايشا اپا.
بيعايشا. مەن مۇنى جاتاقحانادان قۋىپ جىبەرگەنمىن.
الما. ماما، بۇل جىگىتتى سەن قۋعانمەن، مەن قۋا المايمىن.
بيعايشa. نە دەيسىڭ؟.. ماقتاعان قىزىمنىڭ سيقىن قارا. جالاڭ اياق ستۋدەنتكە جارماسىپ...
الما. ەكى جالاڭ اياق پار بولامىز.
بيعايشا. ا؟.. ۋجە ەسىڭ كەتىپ قالعان با؟ گۇلجامال-اۋ، مىنا قىزى قۇرعىر بار ەسەبىمدى بۇزىپ كەتتى عوي. ءبىر اقىلىن تاپسايشى.
گۇلجامال. مەنىڭ ەسەبىم بۇزىلماي تۇر ما، ويباي-اۋ. مەنەن اقىل سۇراعانى نەسى...
بەكبولات. ال، دايىن ەنەگە قارىق بولدىڭ، رۋبەكە.
قابانباي. جوق، بيعايشا اپاي جامان كىسى ەمەس. تەك قىزىپ كەتەتىنى بار. بيعايشا اپا، ءسىز... ءسىز مەنى كەشىرىڭىز. مەن سىزدەن زور كەشىرىم سۇرايمىن. سو جولى مەن بىلاي... قىزىپ كەتىپپىن.
بيعايشا. قاي جولى؟
قابانباي. انادا... جاتاقتان قۋىلاتىن جولى.
بيعايشa. Aha، ەندى اقىلىڭ كىردى مە؟ تاربيەگە كونبەيتىن قيقار ەدىڭ.
الما. ماما، ءبىز تاربيەگە كونەمىز.
بيعايشا. سەن نەگە ەلپىلدەيسىڭ. وسى كۇنگىنىڭ قىزى تىم بولماسا بۇلدانۋدى دا بىلمەيدى. جولداس جالعاسبايەۆ، ءسىز تۋرالى مەن ءالى ويلانامىن.
كۋبيك پەن تيۋريانچيك كىرەدى.
تيۋريانچيك (كۋبيكتى كەيىن تارتقىلاپ). ۇلكەن باسىڭدى كىشىرەيتىپ، سونداي-اق كىم ەدى ولار. پودۋماەش...
كۋبيك. قوي دەدىم عوي.
تيۋريانچيك. سەنىڭ ءقادىرىڭدى بىلە مە ولار. ەششە ۋپيجاتسيا پەرەد نيمي.
كۋبيك. الما، مەن سىزدەن كەشىرىم سۇراۋعا كەلدىم.
الما. ءسىز بە؟ ءسىز ايتارىڭىزدى تۇگەل ايتقان سياقتى ەدىڭىز عوي.
تيۋريانچيك. ەستىدىڭ بە، انە. كەتتىك، كۋبيك.
كۋبيك. مەنىڭ اتىم كۋبيك ەمەس، كوبەيسىن. دوعار ەندى. (الماعا). ارينە، ءسىزدىڭ كەشپەۋگە حاقىڭىز بار. Mەن حايۋاندىق جاسادىم. ونى وزىمە ءوزىم دە كەشپەيمىن. ءبىراق ءسىزدىڭ الدىڭىزعا كەلىپ كەشىرىم سۇراماسام، ودان بەتەر حايۋان بولادى ەكەم. Mەن سىزدەردىڭ بارىڭىزدەن كەشىرىم سۇرايمىن.
بەكبولات. مىنەكەي، مۇنىڭ دۇرىس. اداسقاننىڭ ايىبى جوق دەگەن.
كۋبيك. جوق. اداسقاننىڭ ايىبى بار ەكەن. اقىماق بولعانىمدى جادا ءبىلدىم. (قابانبايعا.) ءسىز كەشىرىڭىز. مەن ءسىزدى قاتتى سىيلايتىن بولدىم.
تيۋريانچيك. كەرەك ەدى وعان سەنىڭ سىيلاعانىڭ، ون جە پوبەديتەل.
قابانباي. نەگە كەرەك ەمەس، ابدەن كەرەك. سىيلاتا الساڭىز مەنىڭ دە ءسىزدى سىيلاعىم كەلەدى. سىيلاسايىق. حالقىمىزدىڭ از-كوپ بارىن سىيلايىق، ەلدىگىمىزدى سىيلايىق.
بەكبولات (ىلگەرى شىعىپ). قابانبايدىڭ حيكاياسى وسىلاي اياقتالدى. اياقتالعان جوق دەيسىڭ بە؟ ءبىراق ءتۇبى قايىر بولارىن ىشتەرىڭىز سەزگەن شىعار. (اندەتىپ، وعان ءبارى قوسىلادى).
اعايىندار، جاسامىسىڭ، جاسىڭ بار،
ازاماتقا قۇشاقتى كەڭ اشىڭدار.
ساي قالىڭدىق ىزدەمەيتىن ادام جوق،
ەكى باي قالىندىق ىزدەگەننەن قاشىڭدار.
اعايىندار، جاسامىسىڭ، جاسىڭ بار،
ارۋ قىزعا قۇشاقتى كەڭ اشىڭدار.
كىشىك كۇيەۋ ىزدەمەيتىن ادام جوق،
كۇشىك كۇيەۋ ىزدەگەننەن قاشىڭدار!
اعايىندار، جاسامىسىڭ، جاسىڭ بار،
ادالدارعا قۇشاقتى كەڭ اشىڭدار!
جاقىن قۇدا ىزدەمەيتىن ادام جوق،
اكىم قۇدا ىزدەگەننەن قاشىڭدار!
تۇسىنىكتەر
«انت» — تاريحي تاقىرىپقا جازىلعان بۇل درامالىق داستان اۆتوردىڭ «جازۋشى» باسپاسىنان 1973 جىلى جارىق كورگەن «شىراعىڭ سونبەسىن»، جانە «جالىن» باسپاسىنان 1978 جىلى شىققان «انا داۋسى» دەپ اتالاتىن كىتاپتارىنا ەنگەن.
«ساۋلە» — 1962 جىلى «جۇلدىز» جۋرنالىنىڭ № 3 سانىندا جاريالانعان. 1963 جىلى قازاقتىڭ مەملەكەتتىك كوركەم ادەبيەت باسپاسىنان شىققان «دالا سىرى» دەپ اتالاتىن پوۆەستەر مەن اڭگىمەلەر جيناعىنا، 1974 جىلى «جازۋشى» باسپاسىنان جارىق كورگەن ەكى تومدىق تاڭدامالى شىعارمالار جيناعىنىڭ ءبىرىنشى تومىنا جانە 1978 جىلى «جالىن» باسپاسىنان شىققان «انا داۋسى» پەسالار جيناعىنا ەنگەن. بۇل پەسا قازاقتىڭ م. اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق جانە رەسپۋبليكامىزدىڭ وزگە دە دراما تەاترلارىندا قويىلدى.
«بوران» — 1966 جىلى قازاقتىڭ م. اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق دراما تەاترىندا، ت. ب. تەاترلاردا قويىلعان.
«اكە مەن بالا» — 1975 جىلى تالدىقورعان وبلىستىق دراما تەاترىندا قويىلدى.
«ماحاببات مۇڭى» — 1974 جىلى الماتى جاسوسپىرىمدەر تەاترىندا قويىلدى.
«كۇتپەگەن كەزدەسۋ» — 1970 جىلى م. اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق دراما تەاترىندا قويىلدى.
«ارىستاننىڭ سىباعاسى» — 1964 جىلى سەمەي وبلىستىق دراما تەاترىندا قويىلعان.
«كۇشىك كۇيەۋ» — 1976 جىلدان بەرى الماتى جاسوسپىرىمدەر تەاترىندا جانە باسقا دا تەاترلاردا قويىلعان.
اتالعان بۇل پەسالار جازۋشىنىڭ 1974 — 1978 جىلدارى «جازۋشى» جانە «جالىن» باسپالارىنان جارىق كورگەن ەكى تومدىق تاڭدامالىسى مەن «انا داۋسى» دەپ اتالاتىن پەسالار جيناعىنا ەنگەن.
You Might Also Like
-
قازاق پوەزياسىنا وزىندىك جاڭا لەپ اكەلگەن اقىننىڭ ءبىرى – ورازاقىن اسقار. ول جاڭا تاقىرىپپەن قاتار، كۇللى قازاق حالقىنا وي سالارلىق تاماشا تۋىندىلارىن جازدى. سونىڭ ءبىرى – «شەتتە ءجۇ...
