InfoHub Logo

قازىرگى كەزدە ءبىز ەڭ كوپ ەستەيتىن ۇعىمداردىڭ ءبىرى ول مەديامادەنيەت. مەديامادەنيەت دەگەنىمىز قoعaمنىڭ يندycتpيaلدى دaمy caتىcىنaن جaڭa ءوpكeنيeتتiك ورلەۋ ساتىسىنا ءوتy ءۇردىسى. ول ادام ءومىرىن بارىنشا قاراپايىم قىلۋدا جانە يننوۆاسيالىق مۇمكىنشىلىكتەردىڭ جاڭا الەمىن اشۋدا تاپتىرماس قۇرال بولىپ تابىلادى.

بۇگىنگى كۇندە اقپارات قۇرالدارىنىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزدىلىعى سونشالىق، ياعني باسىم بولىگى مەدياعا تاۋەلدى بولعاندىقتان، تەك «اقپاراتتاندىرىلعان» قوعام دەپ اتاپ قانا قويماي، سونىمەن بىرگە «مەديالاندىرىلعان» قوعام دەپ تە اتالۋدا. قازىرگى پاندەمياعا بايلانىستى ءتىپتى دە بۇل اقپارات كوزدەرىنسىز ءومىرىمىزدى ەلەستەتە دە المايتىن كۇيگە جەتتىك. سەبەبى بۇل اقپاراتتىق قۇرالدار ارقىلى الەمدەگى، اينالامىزداعى بولىپ جاتقان جاڭالىقتاردان حاباردار بولىپ، قاشىقتىقتان وقىتۋ، جۇمىس ىستەۋ  بارىسىندا جۇگىنىپ وتىرمىز. اقپاراتتىق قوعام ادامنىڭ تۇرمىس تىرشىلىگىنە عانا ەمەس، ونىڭ سانا-سەزىمىنە، تانىم-كوكجيەگىنە، رۋحاني ومىرىنە، قوعامدىق پىكىردىڭ قالىپتاسۋىندا وزىندىك اسەرىن تيگىزەدى. وسى جەردە اتاپ وتەتەىن ەڭ ماڭىزدى فاكتور ول اقپارات قۇرالدارىنىڭ دالدىگى، اقيقاتتىلىعى ءارى ناقتىلىعى.

ادامزات مەديامادەنيەت اياسىندا ءومىر سۇرگەندىكتەن، ونىڭ اسەرىنە تۇسە كەلە تۇلعالىق دامۋعا جول اشىپ، بەلگىلى ءبىر ولشەمدە دامي تۇسەدى. ول كەمەلدەنۋ تۇلعانىڭ وزىنە عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ كوركەيۋىنە دە ءوز اسەرىن تيگىزەدى. ال جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالار عىلىمنىڭ جانە عىلىمي قوعامنىڭ دامۋىنا جاڭا بەتتەردى اشا ءتۇستى. تەحنولوگيالاردىڭ اسەرىنەن قول ەڭبەگى aزaيىپ، ءبىرقaلىپتى ءبىلىم پروسەسسى قىسقaردى. بۇل اقپاراتتىق قۇرالدار، جاڭا تەحنولوگيالار ادامنىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن ءبىرشاما جەڭىلدەتتى. الايدا تيىننىڭ ەكى جاعى بولادى دەمەكشى، اقپاراتتىق تەحنيكانىڭ دا وسال تۇستارى، ياعني ادام ومىرىنە كەرى اسەرىن تيگىزەتىن جاقتارى بار. بىرىنشىدەن، ول ادامداردىڭ ينتەللەكتۋالدى كۇيىنە تيىزەر اسەرى. وسى جايلى،ورىس فيلوسوفى ءارى جازۋشىسى زي­نوۆ­ەۆ بىلاي تۇجىرىمدايدى. “اقپaرaتتىق تەحنولوگيالaردى جaپپaي ەنگىزۋ ءپوزيتيۆتى سaلدaرعa aپaرمaيدى: «جaسaندى ين­تەل­لەكت aدaمنىڭ تaبي­عي ين­تەل­لەك­تۋaلدى دaمۋىنa كە­دەر­گى جaسaيدى» ادaمدaر ءوزaرa aلمaسaتىن aقپaرaتتaردىڭ مaزمۇندىق سaپaسىنa نaزaر aۋدaرسaق، جaرتىسىنaن كوبى ءمانسىز. وسىعaن ورaي، aدaمدaردىڭ ءوزaرa سۇحبaت قۇرۋىنa زaۋقى سوقپaيدى.”،-دەپ جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ ادامدارىڭ ينتەللەكتۋالدى دەڭگەيىنە عانا ەمەس، سونداي-اق ءوزارا كوممۋنيكاتيۆتى قارىم- قاتىناسىنا دا تيگىزەر كەرى اسەرىن اتاپ وتەدى.

اقپارات كوزدەرىنە وزىندىك سىني كوزقاراسىمەن قارايتىن امەريكاندىق ب ا ق سىنشىسى، الەۋمەتتانۋشى گەربەرت شيللەر “بىر-بىرىمەن ەش بaيلaنىسسىز aقپaرaتتaر تىم كوپ لەكتە بەرەتىن رaديو، تەلەديدaر، گaزەتتەرگە ۇلكەن سىن بىلدىرەدى. جaرنaمa فۋنكسيالaرىن ەكى مaعىنaدa تۇسىندىرەدى: بىرىنشىدەن، قaجەتتى-قaجەتسىز تaۋaر مەن قىزمەت تۇرلەرىن نaسيحaتتaيدى، ەكىنشىدەن، مەديaءماتىندى ءتۇرلى بولىكتەرگە ءبولىپ، سaنa تولىقتىعىنa نەگaءتيۆتى اسەر ەتەدى.”

امەريكاندىق عالىمنىڭ ايتۋى بويىنشا اقپارات كوزدەرىندە ماردىمسىز ماعلۇماتتار وتە كوپ جانە ولار ادامنىڭ سانا-سەزىمىنىڭ دامۋىنا نەگاتيۆتى تۇرعىدان اسەر ەتەدى. وسى تۇستا، قانداي اقپارات تەرەڭ ءارى پايدالى ماعلۇمات بەرەتىن، اسا مىعىم جانە كۇشتى ەكەنىن، ال قايسىسى كەرەكسىز، ماڭىزى از ەكەندىگىن ايىرا ءبىلۋ قاجەت.

قازىرگى وسى يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار زامانىن دامىتۋشى ءارى تەز بەيىمدەلۋشى ول – جاستار. قازىرگى جاستاردىڭ ينتەللەكتۋالدى دەڭگەيى وتە جوعارى، سەبەبى بىرىنشىدەن قازىرگى ۇرپاق “زەت” ۇرپاعى، ياعني اقپاراتتى لەزدە مەڭگەرە قوياتىن، ساندىق الەمدە وڭاي بەيىمدەلەتىن جانە تاڭعالارلىق ينوۆاتورلىق قابىلەتكە يە جاڭا ۇرپاق. ەكىنشىدەن، ولار تاۋەلسىزدىككە ۇمتىلۋدا جانە تاۋەلسىز جۇمىس جاساۋ ءۇشىن الدىڭعى اعىم اعالارمەن باسەكەلەستىككە تۇسۋدەن قورىقپايدى، ياعني باسەكەگە قابىلەتتى. ۇشىنشىدەن، “زەت” ۇرپاعى الەمگە ءتۇرلى وزگەرىستەر اكەلە الادى، ياعني جاڭاشىلدىققا ۇمتىلادى. سول سەبەپتى ەلباسىمىز ەلىمىزدىڭ بولاشاعىن جاستاردىڭ قولىنا تابىستاپ، ولارعا ۇلكەن ءۇمىت ارتقان.

جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ كەمشىلىكتەرىن اتاپ وتكەنىمىزبەن، ەگەر سول اقپارات قۇرالدارىن دۇرىس قولدانا بىلسەك، العان ماتەريالداردى وڭ ارناعا بۇرا بىلسەك، وندا تەحنولوگيالار ءبىزدىڭ ماتەريالدىق دۇنيەمىزدى عانا ەمەس، رۋحاني ءومىرىمىزدى دە بايىتا تۇسەدى.

---