InfoHub Logo

نەفروليتياز ءارتۇرلى ىشكى جانە سىرتقى فاكتورلاردىڭ، سونىڭ ىشىندە تۇقىم قۋالاۋشىلىقتىڭ، اسەرىنەن بولاتىن نەسەپ جولدارىندا تاستىڭ پايدا بولۋىنا اكەلەتىن زات الماسۋ اۋرۋى. اۋرۋ ايتارلىقتاي بەلگى بەرمەي، بەل ايماعىنىڭ اۋرۋىمەن نە بۇيرەك ۇستاماسىمەن وتەدى.

ەپيدەميولوگياسى

اۋرۋ جەر شارىنىڭ بارلىق اۋماعىندا كەزدەسەدى جانە قازىرگى كەزدە بەلەس الىپ كەلە جاتقان اۋرۋلاردىڭ ساناتىندا. كەي جەرلەردە ەندەميالىق تۇردە كەزدەسەدى. ۋرولوگيالىق اۋرۋلار ىشىندە نەسەپ جولدارىنىڭ قابۋىنان كەيىن ەكىنشى ورىندا. تاس بايلانۋ ادامنىڭ ءار جاستاعى كەزىندە پايدا بولۋى مۇمكىن. سونىڭ دا ىشىندە ەڭبەككە جارامدى (30-55 جاس) كىسىلەردىڭ اراسىندا ءجيى كەزدەسەدى.

توپتاماسى

تاس اۋرۋلارى قاتارىندا ولاردىڭ مينەرالوگيالىق اتاۋلارى قولدانىلىپ ءجۇر. جوعارى دالدىكتەگى تەكسەرۋ ارقىلى سىرقاتتىڭ 44 حيميالىق ءتۇرى انىقتالدى. تۇرلەرىنىڭ كوپتىگىنە قاراماستان ولاردى حيميالىق كاسيەتىنە قاراي نەگىزگى ءۇش توپقا بولەمىز: ولار:

1. نەسەپقىشقىلدى تاستار؛

2. كالسيي-وكسالاتتى تاستار؛

3. فوسفاتتى تاستار.

ءىس جۇزىندە مەديسينادا تاستاردىڭ 11 حيميالىق ءتۇرى ەرەكشە ماڭىزعا يە. كاربونات كالسيي، وكسالاتتى جانە فوسفاتتى تاستار ورگانيكالىق ەمەس، ال نەسەپ قىشقىلدى، ءسيستيىندى جانە كسانتيندى تاستار ورگانيكالىق. كەزدەسۋ جيىلىگىنە بايلانىستى:

— نەسەپ قىشقىلدى تاستار 2،3 تەن 44 % دەيىن؛

— وكسالاتتى جانە ارالاس تاستار 50-70 % دەيىن؛

— كالسيي-فوسفاتتى ءتۇرى 0،3-18،9 % دەيىن كەزدەسەدى.

ەتيولوگياسى مەن پاتوگەنەزى

ۋروليتيازدىڭ پايدا بولۋىنىڭ بۇل تۇرعاندا ورتاق تۇجىرىمى جوق. پايدا بولۋىنىڭ ءارتۇرلى قيىن جولدارى بار. تۇپتەپ كەلگەندە حيميالىق تۇرلىلىگىمەن ەرەكشەلەنەتىن پوليمورفتى اۋرۋ. تاستاردىڭ پايدا بولۋىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىن زات الماسۋ بۇزىلىستارى، گيپەرۋروكيميا، گيپەرۋريكۋريا، گيپەروكسالۋريا، گيپەركالسيۋريا، گيپەرفوسفاتۋريا جانە نەسەپ قىشقىلدىعىنىڭ وزگەرۋى. سىرتقى اسەر ەتۋشى فاكتورلارعا:

— اۋا رايى؛

— توپىراقتىڭ گەولوگيالىق قۇرىلىمى؛

— سۋ مەن فلورانىڭ حيميالىق جاعدايى؛

— تاماقتانۋ ءتارتىبى؛

— تۇرمىستىق جاعداي جاتادى.

تاس پايدا بولۋدا ماڭىزدى ورىن الاتىن جاي — ادامداردىڭ پايدالاناتىن ازىق-تۇلىگىنىڭ قۋاتتىلىعى، جانۋار مايى، تۇزدى تاعام، قۇرامىندا كالسيي، قىمىزدىق، اسكوربين قىشقىلدارىنىڭ دەڭگەيى جوعارى تاعامدار جانە ادام اعزاسىنداعى ا، ۆ توبى دارۋمەندەرىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى.

ىشكى ەتيولوگيالىق فاكتورلار دا ءار ءتۇرلى. مىسالى، نەسەپ جولدارىنىڭ قابىنۋىنان كەيىن پايدا بولاتىن اعزاعا كاجەتسىز فيبرين تالشىقتارى، ۇيىمالار، جاسۋشالىق دەتريت كەلە-كەلە تاس كريستالىنىڭ ورتالىعىنا اينالادى. تاس پايدا بولۋ مەن ءارتۇرلى اۋىر جاراقات سالدارىنان ۇزاق توسەك تارتۋدىڭ اراسىندا دا بايلانىس بار. سونىمەن قاتار ادامنىڭ ىشەك-قۇرىلىس، باۋىر مەن ءوت جولدارى اۋرۋلارى دا ايتارلىقتاي اسەر ەتەدى. نەفروليتياز دامۋىندا ادامنىڭ جاسى مەن جىنىسى دا ماڭىزدى. اۋرۋ ايەلدەرگە قاراعاندا ەر ادامداردا ءۇش ەسە كوپ. اعزاداعى نەسەپ جولدارىنىڭ تۋا پايدا بولعان اقاۋلارى دا (دامۋ انومالياسى، قوسالقى قان تامىرلار) سىرقات تۋىنداۋعا سەپ بولاتىنى بار.

كلينيكاسى

نەسەپ جولدارىنا تاس بايلانۋىنىڭ نەگىزگى كلينيكالىق كورىنىستەرى: بەل اۋماعىنداعى اۋىسىنۋ، كوبىنە ۇستامالى تۇردە، گەماتۋريا (زارگە قان ارالاسۋ)، پيۋريا (زارگە ءىرىڭ ارالاسۋ)، ديزۋريا (نەسەپ شىعۋىنىڭ ءارتۇرلى بۇزىلىستارى)، تاستىڭ ءوز بەتىمەن شىعۋى جانە انۋريا (مۇلدەم ءزار شىعۋىنىڭ توقتاۋى). بۇل بەلگىلەر بالالاردا تۇراقتى ەمەس.

نەسەپ جولدارىنداعى تاستاردى انىقتاۋ

وسىدان 20 جىل بۇرىن تاس بايلانۋدى انىقتاۋدىڭ جالعىز جولى رەنتگەن تاسىلدەرى بولاتىن. جوعارى دارەجەلى ۋلترادىبىستىق زەرتتەۋ قۇرالدارىنىڭ پايدا بولۋى جاعدايدى ايتا قالارلىقتاي وزگەرتتى. بۇل كۇندەرى تاس اۋرۋىن ناقتامالاۋ ۋلترادىبىستىق زەرتتەۋدەن باستالادى.

ۋلترادىبىستىق ادىستەرمەن ەمدەۋ

ۋلترادىبىستىڭ اسەرى ءۇزىلىسسىز جانە ءيمپۋلستى. ءۇزىلىسسىز اسەر ەتۋ كەزىندە ول ءبىر اعىممەن، ال ءيمپۋلستى كەزىندە اراسىنا ۋاقىت سالىپ اسەر ەتەدى.

قازىرگى كەزدە ۋلترادىبىسپەن بۇيرەك، نەسەپاعار، قۋىقتاعى جانە وتتەگى تاستاردى ۋاتۋ مۇمكىندىگى بار.

تاجىريبە جۇزىندە ۋلترادىبىستى تەك دياگنوستيكالىق ەمەس، ەمدىك ءادىس رەتىندە پايدالانۋعا بولاتىندىعى، ۇگىتۋ ارقىلى تاستاردى كىشىرەيتىپ شىعارۋعا بولاتىندىعى انىقتالدى.

گ. م. سارييەۆا

---