قازانعا باعىشتالعان قوناقاسى
ءبىرىنشى مەيمان:
— و، اپەندى، جوعارى شىعىڭىز، تورلەتىڭىز، مۇندا كەلىڭىز! سىزدەي جۋرناليستەرگە ءتورىمىز ءارقاشان ءازىر. ال، الگى...
ەكىنشى مەيمان:
— جاقسى كەلدىڭىز، مىرزا، مەن ءسىزدى شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن!
ءۇشىنشى مەيمان:
— پەيىلىڭىزگە ريزامىن، ءبىراق، مەنى نەمەن، نە ءۇشىن قۇتتىقتايتىنىڭىزدى تۇسىنبەي تۇرعانىم...
ەكىنشى مەيمان:
— جاڭا قازانىڭىز قۇتتى بولسىن!
— ە-ە-ە، ءيا، ءيا، قازان دەڭىز. بۇل دۇنيەدە، مىرزالار، قازانسىز بەرەكە جوق. قازان — تىرشىلىكتىڭ كوزى!
— ال، بۋفەتكە جۇرىڭىزدەر!.. ءاي، شاراپتى قۇيا بەر، تەز. گۋبەرناتور مىرزا كەلەم دەپ ەدى، ءقازىر كەلىپ تە قالار...
ءتورتىنشى مەيمان:
— مەن وسى... ءسىزدى ءبىر جەردەن كورگەن سياقتىمىن..
بەسىنشى مەيمان:
— مەن دە ءسىزدى كورگەن سياقتىمىن. ءپىشىنىڭىز تانىس. ءسىز الگى قاساپحاناعا جاڭا قاقپا ورناتىلعانداعى سالتاناتتى جيىنعا قاتىستىڭىز با؟
— جوق، قاتىسا المادىم. سوعان ءالى كۇنگە دەيىن وكىنىپ ءجۇرمىن. بۇل سالتاناتتى جيىن دەگەندەرىڭ ءوزى ءبىر كۇندە، ءبىر مەزگىلدە وتكىزىلەتىن بولىپ كەتتى عوي، قايسىسىنا بارىپ ۇلگىرەرسىڭ! ءسىز ايتىپ وتىرعان كۇنى مەن شىنى زاۆودىنىڭ قوسىمشا تۇرباسى سالىنىپ بىتۋىنە ارنالعان تويدا بولعانمىن.
— ال، ول تويعا مەن بارا المادىم. ءبىر قۇستىڭ كەرەمەت ءتاتتى ەتى بولدى دەپ جولداستارىم ايتىپ كەلدى-اۋ، شىركىن، سونى ەستىگەننەن بەرى اۋزىمنىڭ سۋى قۇرىپ ءجۇر. ءسىز راس ايتاسىز، مىرزا، ءقازىر قوناقاسىلارعا بارىپ ۇلگىرۋ قيىن بوپ كەتتى.
— ە، ەسىمە جاڭا ءتۇستى! مەن ءسىزدى الگى جاپونيادان ساتىپ اكەلىنگەن كەمەنى سۋعا تۇسىرەتىن كۇنگى تويدا كورگەن ەكەنمىن!
— و، ول تويدا بولدىم، بولدىم. ءيا، ءيا، مەنىڭ دە ەسىمە جاڭا ءتۇستى! ءسىز سوندا تورتتان باسقا ەشتەڭە جەمەي وتىردىڭىز-اۋ، مىرزا، ءا؟
— ونىڭىز راس، مىرزا. سونىڭ الدىنداعى قوناقاسىدا تىم قاربىتىپ جىبەرسەم كەرەك، ايتەۋىر، الباستى باسىپ، ەتكە قاراي الماي قالدىم...
ءبىرىنشى مەيمان:
— مىنا بۇگىنگى ورناتىپ جاتقاندارى نەندەي قازان ەكەن؟
ەكىنشى مەيمان:
— كىم ءبىلسىن. كادىمگى قازان دا. ايتەۋىر، كىر قايناتاتىن قازان ەمەس شىعار...
— Ac ءتاتتى بولسىن، مىرزا! ۋھ، مەنىڭ اسقازانىما ءبىر پالە جابىسا باستادى-اۋ دەيمىن، ىشكەن اسىم باتپايتىن بولىپ ءجۇر.
— ۋايىمداماڭىز، اپەندى، مەندە دە سونداي ءبىر سىرقات بار. ءوزى سوڭعى كەزدە اسقازانى اۋىراتىندار كوبەيە باستادى، تەك ىندەتكە اينالىپ كەتپەسە جارار ەدى. ايتپاقشى، مەندە سودا بار. ىشەسىز بە؟ ءبىر شىمشىم بەرەيىن، سۋمەن ءىشىپ جىبەرىڭىز.
— كوپ راقمەت.. مەن دە بۇدان بىلاي سودا الا جۇرەرمىن-اۋ... ۋھ...
— ءيا، قالاي، شيپا بولدى ما؟
— شيپا بولعاندا قانداي! مىنا قۋىرداق كۇركەتاۋىقتىڭ ەتىنەن قۋىرىلعان-اۋ، ءا؟.. ءتاتتى ەكەن، الىڭىز، مىرزا، الىڭىز.
— راقمەت، ءوزىڭىز دە جەي وتىرىڭىز، ماعان ەتى مايلى مىنا سامسا ۇناپ قالدى.
— ءسىز اناۋ وتىرعان مەسقارىندى تانيسىز با، كىم ءوزى؟
— قايسىسى؟ شاراپتى سۋشا ءسىمىرىپ وتىرعان با؟
— جوق، ول ەمەس.
— بانان كۇيسەپ وتىرعان با؟
— جوق، سونىڭ جانىنداعى.
— سۋىق ەتتى كومەيلەپ وتىرعان با؟
— جو-عا. سوعان قاراي توڭكەرىلىپ جاتقاندى ايتام.
— ءا، جوق، ونى تانىمايمىن. سان رەت تاباقتاس بولدىم، ءبىراق، تانىسقان ەمەسپىن. ءوزىنىڭ تاماق ءىشىسى جاقسى، ايىزىڭدى قاندىرادى.
ءبىرىنشى مەيمان:
— قۇداي بىلەدى دەپ ايتايىن، مىرزا، ەگەر وسى قوناقاسىلار بولمادى بار عوي، ءبىز ءبۇيتىپ تانىسا دا الماس ەدىك. باياعىدا، بالا كەزىمدە، اكەم جارىقتىق مەنى جەتەكتەپ الىپ، ەكەۋىمىز كۇندە دارۋىشتەردىڭ ۇيىنە باراتىنبىز. دۇيسەنبىدە ۇشكىدارداعى، سەيسەنبىدە — قاسىم پاشا اۋىلىنداعى، سارسەنبىدە — شىرىككولدەگى، جۇمادا — ءماۋلىقاپتاعى دارۋىشتەرگە باراتىنبىز. ءسويتىپ، نە كەرەك، قۇدايدىڭ قۇتتى كۇنىن قۇر جىبەرمەۋشى ەدىك.
— ءبىز دە سويتەتىنبىز. نەشە ءتۇرلى سامسالاردى جەدىك قوي، شىركىن!
— ولاردىڭ تاماقتارىنىڭ ءبارى ءتاتتى ەدى عوي. تاباق-تاباعىمەن تارتاتىن. ءبىز، ايتەۋىر، سونىڭ ءبارىن تاۋىسىپ كەتەتىنبىز.
— ە، وڭ قاباقپەن بەرگەن تاماق ءسىڭىمدى ەمەس پە؟
— ونىڭىز راس. ءسىز باۋىر جەمەيسىز بە؟
— مەن مىنا قۋىرداقتى ۇناتىپ وتىرمىن. ءارى ۇساق تۋرالىپتى، ءارى كەرەمەت ءدامدى ەكەن!
— ايتپاقشى، اپەندىم، مىنالاردىڭ زاۆودى نەمەنە شىعارادى ءوزى؟
— كىم ءبىلسىن... ماشينالارىنىڭ كوپتىگىنە قاراعاندا، ءسىرا، ماشينا شىعاراتىن شىعار.
— ايتەۋىر، ۇلكەن-اق!
— ە، اپەندى-اي، بۇل ءوندىرىس دەگەنىڭ كۇن سايىن قۇبىلادى عوي! ىشىنە جەمىس سالىپ پىسىرىلگەن مىنا ءبىر بالىقتى جەپ كورىڭىزشى، عاجاپ-اق، شىركىن، عاجاپ-اق!
— جۋىردا ءبىر گازەتتەر الگى امەريكا بىزگە اتوم اگرەگاتىن بەرەتىن بولىپتى دەپ جازىپ ەدى، وسى مىنا زاۆودتارى سول اتومعا قاتىسى بار پالە بوپ جۇرمەسىن...
— بولسا بولار... «قازان-مازان» دەپ شۋلاۋلارى كادىك.
— سالتاناتتارى قاشان باستالار ەكەن؟
— گۋبەرناتور مىرزانى توسىپ وتىرعان كورىنەدى.
— ال، زاۆودتىڭ يەسى كىم ەكەن؟
— امەريكانداردىڭ بىرەۋى شىعار.
— ولاي بولماس. امەريكاندار مىناداي اعىل-تەگىل توي جاساي قويمايدى. زاۆود بىزدىكى ەكەنى بىزدىكى، ءبىراق مونوپوليا باسقارماسىنا قاراي ما، الدە، سۋ شارۋاشىلىعى باسقارماسىنا قاراي ما — سونى ءبىلۋ كەرەك.
— سۋ شارۋاشىلىعىنىڭ بۇعان قانداي قاتىسى بار؟ بۇل زاۆود، نەمەنە، ساپىرىپ سۋ شىعارادى دەيمىسىڭ؟!
— سوندا بۇل نە جاساماقشى؟
— قازان جاسايدى دەسەدى.
— ولاي بولسا، بۇل مونوپوليا باسقارماسىنا قارايدى. ءسىرا، اراڭ قايناتاتىن قازان جاسايتىن شىعار... مەن اناۋ ءبىر مىرزانى دا وسىنداي قوناقاسىلاردا ءجيى كورىپ ءجۇرمىن.
— ال، سوناۋ ستول باسىندا، ورتادا وتىرعاندار كىم؟
— سالتاناتقا شاقىرىلعان دەپۋتاتتار. ءسىز ەرتەڭ الگى... نەنىڭ... ۇمىتا قالعانىمدى قاراڭىزشى... الگى... نەنىڭ قوناقاسىسىنا باراسىز با؟
— البەتتە، البەتتە... بارماي قويۋ ىڭعايسىز بولادى. مىنا بادامدارى ءدامسىز ەكەن، جەپ كوردىڭىز بە؟
— حالايىق! — دەدى الدەكىم.— ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ىلگەرى باسۋى مىناۋ زاۆودتارعا بايلانىستى، ەندەشە...
— ەندەشە،— دەدى ەكىنشى بىرەۋ، ونىڭ ءسوزىن ءبولىپ،— كۇن سايىن ءبىر زاۆود اشىلىپ تۇرسىن دە... شىركىن، مايعا قۋىرىلعان مىنا شايانداردىڭ ءتاتتىسى-اي! جەسەڭدەرشى!
— ءتاتتى دەپ كەشەگى قوناقاسىداعى شاياندى ايت. سەن ونى جەگەن بولساڭ، شىراعىم، ءتىلىڭدى قوسا جۇتىپ قويار ەدىڭ! مىناۋ كىمنىڭ بال اسى؟ ءاي، بالاقاي، ساعان نە كەرەك؟ الما ما؟ المۇرت پا؟ سامسا ما؟ ءما، ال، ال، اينالايىن، ال!..
— تىنىشتالىڭىزدار! مىرزا كەلدى!
— ول كىم!؟
— فابريكانىڭ يەسى-اۋ دەيمىن. الدە ءمينيستردىڭ ءوزى مە ەكەن؟ الدە باسقارمادان كەلگەن ۇلىق پا؟ ايتپاقشى، قۇرمەتتى اپەندىم، وسى ەكەۋىمىز قوناقاسىلاردا كەزدەسىپ جۇرگەلى نە زامان... ىڭعايسىز ەكەن... ايىپقا بۇيىرماڭىز، ءاتى-جونىڭىز قالاي؟
— مەنىڭ ءاتى-جونىم بە؟ مەن... تس-س-س! جاڭاعى مىرزا سويلەي باستادى، اۋەلى ءسوز تىڭدالىق!..
— ءقادىرلى مەيمان مىرزالار! سىزدەردى ءبىزدىڭ مىنا تەزگياحتاراگ ەلەكتر ستانسيامىزعا ءتورتىنشى قازاننىڭ ورناتىلۋىمەن قىزۋ قۇتتىقتايمىن! بۇگىنگى سالتاناتىمىز وسى قىمباتتى قازانعا باعىشتالىپ وتىر. ءبىز بۇل قازاندى تەك ءوز كۇشىمىزبەن ورناتتىڭ. امەريكادان ەشقانداي كومەك الماي-اق ورناتتىق. ۆەنگريانىڭ فۋتبول كومانداسىن 3:1 ەسەبىمەن جەڭگەن جىگەرىمىز، تاباندىلىعىمىز، قايرات-قۋاتىمىز، ىنتا-جىگەرىمىز، مىنە، بۇگىن كادەگە مىقتاپ جارادى. قازاندى پەشتىڭ تۇپ-تۋرا ورتاسىنا قوندىرا قويۋ ءۇشىن ءبىز امەريكادان بار-جوعى ءۇش تەحنيك، ەكى ينجەنەر، ءتورت ماستەر عانا شاقىرتتىق. سىرتتان بۇدان باسقا كومەك قاجەت بولمادى دا، ءبىز بۇل قازاندى تەك ءوز كۇشىمىزبەن ورناتتىق. راس، قازانداعى سۋ كۇنى بويى قايناماي قويعان سوڭ، ونىڭ سەبەبىن ىزدەپ بىرنەشە كۇن اۋرە بولدىڭ. اقىرىندا قازاننىڭ پەشتەن نەبارى التى مەتر الىس ورناتىلعانىن ەسەپتەپ شىعاردىق. ءبىر ورناپ قالعان قازاندى قايتا كوتەرىپ كوشىرۋ ءتيىمسىز ەكەنىن وزدەرىنىڭ تاجىريبەلەرىنەن بىلەتىن تەحنيكتەر ونىڭ استىنا سول تۇرعان جەرىندە جاڭادان پەش سالدى. ءبىزدىڭ بۇل قازانىمىز — مىناۋ تاياۋ شىعىستاعى عانا ەمەس، بۇكىل بالقانداعى ەڭ ۇلكەن قازان. جانە، ەستەرىڭىزدە بولسىن، قالايى جالاتىلعان مىس قازان. ەكى جەرى عانا تەسىلگەن ەكەن، ءبىز ونى تەك ءوز كۇشىمىزبەن جاماپ-جاسقاپ، ماقتامەن، كەندىرمەن بىتەپ-تىعىنداپ، قارا مايمەن مايلاپ، جىپ-جىلماعاي ەتىپ قويدىق. بۇل جولى دا امەريكان اعايىندارىمىزدىڭ ەشقانداي كومەگى قاجەت بولمادى. ەگەر قازاننىڭ جامالعان تەسىكتەرىنەن جازاتايىم سۋ اعا قالسا، ول استىنداعى وتتى ءبارىبىر وشىرە المايدى. تەركوس كولى سۋالىپ قالىپ، بۇل توڭىرەكتىڭ تالايدان بەرى سۋسىز وتىرعانىن كوردىڭدەر مە، ايتپەسە، ءبىز الگى ەكى تەسىكتەن اققان سۋدىڭ استىنداعى وتتى وشىرە المايتىنىن وزدەرىڭە ءدال ءقازىر، وسى جەردە كوزبە-كوز دالەلدەپ بەرگەن بولار ەدىك!
ءبىزدىڭ بۇل ايگىلى قازانىمىزدى باياعىدا قاباقشى مۇستافا كوتەرىلىسى كەزىندە يانىچارلار پايدالانعان بولاتىن. سودان كەيىن مۇنى قىرىقاياق حاليل پاشانىڭ باس ءۋازىرى ۇيىنە اپارىپ، پاتشاعا تاماق ءپىسىرىپ بەرىپ جۇرگەن. ودان بەرتىندە بۇل وزدىگىنەن جۇرەتىن بارجادا بۋ قازانى بولدى. ول جىلدارى مۇنىڭ قۇلاعى توعىز ەدى، ءبىز ونىنشى قۇلاقتى ويلاپ شىعاردىق تا، مىنە، بۇگىن ءوزىمىزدىڭ ەلەكتر ستانسيامىزعا اكەلىپ ورناتىپ وتىرمىز. بۇل قازاننىڭ...
ءبىرىنشى مەيمان:
— بۇل قازاننىڭ جىرى بىتەتىن ەمەس. مەن كەتەمىن! ەكىنشى مەيمان:
— مەن دە كەتەمىن... ەرتەڭ الگى نەنىڭ... اناۋ... الگى نەمەنەنىڭ قوناقاسىسىندا كەزدەسەرمىز.
— البەتتە، كەزدەسەمىز. حوش بولىڭىز!
— جولىڭىز بولسىن!
***
...بۇل قازاننىڭ...
(قازانعا باعىشتالعان قوناقاسىداعى ءسوز ءالى كۇنگە اياقتالعان جوق).
ورىسشادان اۋدارعان عابباس قابىشيەۆ
You Might Also Like
-
تارعاق — ورتاشا ءپىشىندى دالا بالشىقشىسى (سالماعى 230 گ). وسى ادەمى، سىمباتتى قۇستىڭ نەگىزگى ۇيالارى قازاق دالالارىندا ورنالاسقان. قىستا جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى (قىركۇيەكتەن ناۋرىزعا دەيىن). جەر...
-
جۇرتشىلىعىمىزدىڭ سوڭعى كەزدە ماڭىزدى ماقالالاردى وقىمايتىن بوپ كەتكەنى ءبىز ءۇشىن ورنى تولماس وكىنىش ەكەنى وزىنەن-وزى تۇسىنىكتى. ايتسە دە، ءبىز ءوزىمىزدىڭ باسماقالالارىمىزبەن ەلىمىزدەگى كۇردەلى ماسەلەل...
