ول ىزدەگەن الەم
(اڭگىمە)
وسى ءحالى باستاپقىدا وزىنە قىزىق كورىنگەن. سيقىرلى تەلپەك كيگەندە ەشكىمنىڭ كوزىنە تۇسپەيتىن ەرتەگى كەيىپكەرى سياقتى. ءبارىن كورىپ، ەستىپ تۇر. ءبىرى شىن ەگىلىپ، ءبىرى وتىرىك كوزىن ۋقالاعان الا-قۇلا جۇرت. ارالارىنان ويلى جانارىنا مۇڭ ۇيا سالعان تانىس بەينەنى كورە المادى. ءبىر قالتارىستا ەلەۋسىزدەۋ تۇر ما كىم ءبىلسىن. تىلسىم تۇندە تەرەزەنىڭ قاپ-قاراڭعى اينەگىنەن سىرعاناعان جاڭبىر تامشىسىنداي، كەرمەك تە ءمولدىر مونشاقتارىن جۇرت كوزىنەن جاسىرىپ. دومبىرانىڭ ەگىز شەگىندەي بىر-بىرىمەن ىشكى جان-دۇنيەسى ۇندەسكەنىمەن، ەكەۋى ەشقاشان قيىلىسپايتىن قوس رەلس سياقتى ەدى. سوندا دا جەر قايىسقان قالىڭ كوپتىڭ ورتاسىنان شىبىن جانى شارق ۇرىپ، تەك سونى ىزدەۋدە. بالكiم ول بارىنەن مۇلدە بەيحابار دا شىعار-اۋ؟! كىم ءبىلسىن... الايدا، ءوز قيالىنان تۋعان الەمدە كوڭىلىن الديلەگەن اۋەنمەن كۇن كەشكەن سول جاندى سىرتىنان ءبىر كورمەي قالاي كەتپەك انا-و-وۋ جاققا!؟. ەڭ العاش ونىمەن كەزدەسكەن كۇنىن بۇل ولسە دە ۇمىتار ما...
***
ءيا، سول كۇنى ول ساقال-مۇرتىن قىرىپ، اينا الدىندا بەيعام تۇرعان. ەركە كەلىنشەگى ءۇن-تۇنسىز كەپ يىعىنا اسىلدى. بۇنىڭ سابىن كوبىگى جۇققان يەگى مەن جاعىن ءسۇيىر ساۋساعىمەن شۇقىلاپ تۇرىپ: «ەرتەڭ مامامىزدىڭ تۋعان كۇنى عوي،» — دەدى. «بار اقشا ءوز قولىڭدا عوي، التىن با، بىردەڭە الساڭ...» «وي، التىندارى از ەمەس قوي، ءبىراق ونىسىن كىم كورىپ جاتىر؟..» — دەدى دە، سالدەن سوڭ، «بۇرىن اۋىلدا جۇرتتىڭ ءبارى راديو تىڭدايتىن. دالادا مال جايىپ ءجۇرىپ تە، جولدا ماشينامەن كەلە جاتىپ تا. ورتالىق كوشەدە راديو دەگەنىڭ كۇندىز-تۇنى سامبىرلاپ تۇراتىن». «ءقازىر دە سولاي شىعار، نە وزگەرە قويدى دەيسىڭ؟!» — دەدى ول، اڭگىمە تاقىرىبىنىڭ لەزدە وزگەرىپ كەتكەنىنە ىشتەي تاڭعالىپ. «قىزىق بولسىن، مامامىزدى تۋعان كۇنىمەن قۇتتىقتاپ، راديودان ءبىر مۋزىكالىق سالەم جولدايىق. بالكىم اۋىلداعى تۋما-تۋىستار ەستىر. بىرەۋى بولماسا، بىرەۋى،» — دەدى نازدانىپ. نازدانا ايتقانىمەن، ۇنىنەن “ايتتىم — ءبىتتى، كەستىم — ءۇزىلدى” دەگەن ءبىر ناندىك بايقالعانداي.
ەكەۋىن تابىستىرعان ونىڭ وسى ەركىن دە وجەت مىنەزى ەمەس پە ەدى؟! وندا بۇل ءسۇر بويداق ەدى. دۇنيەنىڭ قات كەزى. بىردە اق قار، كوك مۇزدا كوشەدە ساتىلىپ جاتقان جۇمىرتقاعا كەز بولعانى. جۇمىرتقا تولى تور قالتاسىن ۇستاپ، اياعىن ەپپەن باسىپ، ايالداماعا قاراي كەلە جاتقان. ۇزىن سيراق، قۇمىرسقا بەل قىز ەكپىنى تاۋ قۇلاتارداي بوپ ەمپىلدەپ كەلە جاتىپ، بۇنىڭ تۇسىنا كەلگەندە مۇرتتاي ۇشسىن. سۇيەمەك بوپ ۇمتىلعان بۇنىڭ دا قولىنداعى توركوز قالتاسى — ءبىر جاققا، ءوزى ءبىر جاققا ۇشىپ كەتكەنى. قىز اتىپ تۇرىپ: «جۇمىرتقاڭىز امان با؟» — دەمەسى بار ما. سوسىن، ويلانباي قويعان ءوز سۇراعىن ەرسى كوردى مە، سىقىلىقتاي كۇلدى. سوسىن بۇنى پاتەرىنە دەيىن سۇيەمەلدەپ اكەلدى. ءسىرا، مۇزعا وڭباي قۇلاعان جىگىتتەن وزىنە تونەر ءقاۋىپ جوعىن سەزدى مە: «قوزعالماي، توسەگىڭىزدە جاتىڭىز. مەن ءقازىر...» — دەپ، كوپتەن سىپىرعىش تيمەگەن شاعىن پاتەردىڭ ءىشىن اپ-ساتتە ايناداي قىلدى. قيمىلى شالت، شارۋاعا يكەمدى ەكەن. جۋىلماي ءۇيىلىپ تۇرعان ىدىس-اياقتىڭ دا كوزى اشىلىپ قالدى. «اندا-ساندا كەلىپ تۇر، جۇمىرتقا قۋىرىپ جەيمىز»، — دەپ قالجىڭداعان، ستۋدەنت قىز سىڭعىرلاي كۇلىپ: «مىندەتتى تۇردە!» — دەدى...
ءبىر كۇنى كىتاپتارى مەن كيىم-كەشەگىن كوتەرىپ، ءبىرجولا كوشىپ كەلدى. وسى ۇيدە ءومىر بويى تۇرىپ جاتقانداي. قىسىلىپ-قىمتىرىلعان جوق. كوپ ۇزاماي، قوشقارداي قوس ۇل تاپتى دا، بيلىك تىزگىنى ءبىرجولا قولىنا كوشتى. ەگىز ءسابيدى باقتىرۋ ءۇشىن اناسىن اۋىلدان كوشىرىپ اكەلگەن. ۇنەمى سىركەسى سۋ كوتەرمەي وتىراتىن بۇنىڭ اۋرۋشاڭ ەنەسى قاز-قاتار تىزىلگەن قالىڭ بازاردى ءبىر ءسۇزىپ شىقسا، بار كەسەلىنەن ايىعىپ كەتەتىن. بۇگىن ەندى كەلىنشەگىنىڭ ءدال قاسىندا، كۇندە كورىپ جۇرگەن ادامدى جالعانعا جار سالا قۇتتىقتايىق دەگەنىنە كۇلكىسى كەلدى. باستاپقىدا، ءالى كۇنگە بالالىعى قالماعانعا جورىعان. الايدا ونىڭ تۇپكى ماقساتى — الىستا جاتقان اۋىلداستارى مەن اعايىن-تۋىستارىنىڭ «ءىشىن كۇيدىرۋ» ەكەنىن كەيىن ۇقتى.
***
راديو ستۋديانىڭ ەنى تاپ-تار، ۇزىن ءدالىزىن بويلاي الشاڭ باسىپ كەلە جاتقان. كەنەت قارسى الدىنان شىعا كەلگەن تالدىرماش كەلىنشەك يمەنە جول بەردى. سىرت تۇلعاسى قىلمىس الەمىندەگى سۇستى جىگىتتەرگە ۇقساس، شىمىر دەنەلى، كىرپى شاش بۇدان قايمىقتى ما، كىم ءبىلسىن. بۇل وزىنشە دجەنتلمەندىك كورسەتپەك بولعان، «جوق، ەر ازاماتسىز عوي،ءوتىڭىز!» — دەدى جولىن كەسپەي. كوزدەن ۇشقان قازاقى قاسيەت وسى زاماندا كىمنىڭ قانىندا ءجۇر دەيسىڭ؟!. مۇراجايدا قاڭقاسى تۇرعان اتامزامانعى دينوزاۆر اياق استىنان ءتىرىلىپ كەتكەندەي قاتتى تاڭعالسىن. “ەر-ازاماتسىز عوي” دەگەن ءسوزدى ەستىمەگەلى قاشان! كوڭىلى ءبىر كوتەرىلىپ قالدى. ەر-ازامات دەمەكشى...بۇدان تورت-بەس جىل بۇرىن ۇي-ىشىمەن اۋىلعا بارعان. تورگە توسەلگەن قىزىلدى-جاسىلدى تەرمە الاشاعا اۋناي كەتسىن. قۇس تاڭداي ويۋ-ورنەگى كونەرىپ، بوياۋى كوشە باستاعان بەدەرىندە بالا كۇنگى تابانىنىڭ قىزۋى قالعانداي، الاقانىمەن ايالاي سيپالاپ، ءبىر ءتۇرلى جانى راحاتتانعانى. اۋىلعا كەلىسىمەن، وزىنشە “كەلىن رولىنە” ەنگەن ايەلى بۇنىڭ اياعىنان اتتاعانىن كوزى شالعان شەشەسى شىداماي كەتىپ: «ەر-ازاماتتىڭ ۇستىنەن اتتاعانىڭ نە؟ اينالىپ وتپەيسىڭ بە؟ ەر ادامنىڭ كيەسىنەن قورىقساڭ ەتتى!» — دەپ كەيىسىن. «وي، اپاشكا، وندا تۇرعان نە بار؟ ءسىزدىڭ بالاڭىز — سوۆرەمەننىي، كۋلتۋرنىي ادام. ول اناۋ-مىناۋ اۋىلبايسكيي ادەت-عۇرىپتارعا پىسقىرمايدى!» — دەپ كەلىنشەگىنىڭ سىلق-سىلق كۇلگەنى ءدال ءقازىر ويىنا ورالعان، جۇرەگى ءبىر ءتۇرلى تۇرشىككەندەي بولدى.
قاي ورتاعا بولسىن جاتىرقاماي كىرىپ كەتەتىن جايناڭ كوز ايەلىنە مۇلدە ۇقسامايتىنىن ۇياڭ مىنەزدى، ىزەتتى كەلىنشەكتى تاعى دا كورگىسى كەلدى. نەگە ەكەنىن قايدام... ەڭ شەتكى ەسىكتى اشىپ ەدى: ول تەرەزە الدىندا، جاعىن تايانىپ، سىرتقا ويلانا قاراپ تۇر ەكەن. «كەشىرىڭىز، ەرتەڭ مامامىزدىڭ تۋعان كۇنى ەدى. كەلىنشەگىم راديودان قۇتتىقتايىق دەگەن»، — دەپ ونىڭ ويىن ءبولىپ جىبەردى. «سىزدەي قامقور ۇلى بار قانداي باقىتتى انا!» دەگەندەي، بەيتانىس كەلىنشەك كوزىنىڭ نۇرىن توگە بۇرىلىپ، بۇعان سونداي سۇيسىنە قارادى. سوسىن تانىمايتىن ادامعا ۇزدىگە قاراعانىنا ىڭعايسىزداندى ما، بويىن تەز جيىپ العان ول: « الدىن-الا دايىنداپ اكەلگەن قۇتتىقتاۋ ءسوزىڭىز بار ما؟ قانداي ءاندى قالايسىز؟» — دەپ سۇرادى. «ايەلىم ايتىپ ەدى، ءقازىر اندەرى ەلدىڭ اۋىزىندا جۇرگەن اق گۇلدىڭ اندەرىنىڭ ءبىرىن سۇرا دەپ...» «ايەلىم، ايەلىم دەي بەرەتىن قىزىق جىگىت ەكەنسىز. سوندا نەمەنە، وعان ۇناعان، الگى...اق گۇلدىڭ اندەرى وزىڭىزگە ۇناماي ما؟» — دەدى. اشەيىندە ىقتى-جاردى ەلەمەيتىن، جىگەرلى جىگىت نەگە ەكەنىن، ونىڭ مىسى باسقانداي ءبىر ءتۇرلى ساسقالاقتاپ: «ايتەۋىر جۇرت جاقسى دەپ ماقتاعاسىن، تاياۋدا اق گۇلدىڭ اندەرىن ساتىپ العام. كاسسەتاسىن...ءۇنتاسپا دەيتىن بە ەدىڭىزدەر، سوعان جازىلعان اندەرىن. ەندى الىس جولعا شىعا قالسام، سول اق گۇلدى وزىممەن بىرگە الا كەتىپ، ءبىر ارمانسىز تىڭدارمىن»، — دەدى. سول ءسات بەيتانىس جاننىڭ جابىرقاۋ ءجۇزى بۇلت استىنان شىققان كۇندەي جارق ەتە قالدى.
***
بىردە كوشەگە ىلىنگەن جارناما كوزىنە جىلى ۇشىراسىن. سۋرەتتەگى قىز ءبىر جەردەن كورگەن ادامى سياقتى. تاياۋدا ءانشى، سازگەر اق گۇلدىڭ ونەر كەشى وتەدى ەكەن. ەسىمى ەلدىڭ اۋىزىندا جۇرگەن تانىمال جاندى ەڭ العاش كورگەندە تانىماعانىنا قاتتى قىسىلدى.
مىڭ قۇبىلعان مۇڭدى دا سىرلى ءان تامىر-تامىرىن قۋالاپ، بەسىكتەگى سابيدەي تەربەتە الديلەسىن. مامىقتاي الاقان ماڭدايىنان ايالاپ سيپاعانداي بوي-بويى بالقىپ، ءبىر ءتۇرلى ماۋجىراي باستاعانى. كوك شىبىقتى ات قىپ ءمىنىپ، كوشەسىندە جالاڭاياق شاپقىلاعان اياداي اۋىلىن كينودان كورىپ وتىرعانداي... ءبىر كورپەنىڭ استىندا، بۇيىعا بىرگە ۇيىقتايتىن ىنىلەرى كوز الدىنا ەلەستەسىن. ۇيالاس كۇشىكتەر سياقتى ەدى. قىستىڭ ايازدى تۇندەرىندە، شىتىر-شىتىر ەتىپ، قىزىل شوقتانا جانعان وشاقتاعى وتقا قاراپ جاتىپ، اناسىنىڭ الديىنە قۇلاق تۇرەتىن…وتكەندە اسكەردەن كەلگەن كەنجە ءىنىسى: “اعا، اۋىلدا جۇمىس جوق. باعاتىن مال دا قالماپتى بۇرىنعىداي. ەكى قولىمىز الدىمىزعا سىيماي، قۇر بوسقا سەندەلىپ ءجۇرمىز. جۇرت قالاعا كەتىپ جاتىر. بارساق، جۇمىستىڭ ىڭعايى شىعار ما ەكەن؟” — دەپ تەلەفون شالعان. اڭگىمەگە قۇلاق تىگىپ، قاسىندا ءۇنسىز جاتقان كەلىنشەگى اماندىق-ساۋلىق سۇراسپاستان: “وي، كەنجەتاي، بۇندا نەنىڭ جۇمىسى بولسىن؟ ودان دا ءقازىر ۋدارنىي قۇرىلىستار ءجۇرىپ جاتقان استاناعا بارمايسىڭدار ما؟” — دەپ تەلەفون تۇتقاسىن قويا سالعانى. قۇداي-اۋ، نەگە سول كەزدە... جۇرەگى ءبىر ءتۇرلى شىم ەتە قالدى. اسەرلى اۋەن سان قيلى ويلارعا باتىردى.
كەش سوڭىندا جان دۇنيەسى جاڭبىردان سوڭ اشىلعان جازعى اسپانداي جادىراپ سالا بەردى. تامىلجىعان تاماشا اندەرى ءۇشىن اق گۇلگە العىس ايتپاق بوپ، ساحنا سىرتىنا تايانعان. بۇرىن بارعان بىرەۋدىڭ توسىن اڭگىمەسى قۇلاعىنا تۇرپىدەي ءتيدى: «مەنى كەلدى-اۋ، كەتتى-اۋ دەپ، ەلەپ جاتقان دا ەشكىم جوق…» دەپ بىرەۋ اق گۇلگە قارا قازانداي وكپەسىن ايتىپ تاۋىسا الماي جاتىر ەكەن. جارتىلاي اشىق قالعان ەسىكتەن كوزى كەنەت بۇعان ءتۇستى مە، بوراندى كۇنى قۇتىرعان بۋراداي بار جىنىن توكسىن: «ءيا، اناۋ نەعىلعان ەركەك؟ ەسىگىڭنىڭ الدىندا نەعىپ تۇر ەربيىپ؟!» — دەپ. سىنىققا سىلتاۋ تابا الماي تۇرعان بوتەن بىرەۋ ەمەس، ەت جاقىن ادامى، ءتىپتى كۇيەۋى ەكەنىنە داۋ جوق. ەگەر بوتەن بىرەۋ كوشەدە اق گۇلگە تيىسسە، بۇل وندا الگىنىڭ قاسىنا جەتىپ بارىپ، مۇرىنىن — بەت، بەتىن قىپ-قىزىل ەت قىلار ەدى...اتتەڭ-اي، اتتەڭ!.. «ەرلى-زايىپتىنىڭ ورتاسىنا ەسى كەتكەن تۇسەدى». بالا كەزدەن بىلەتىن قازاقى قاعيداعا قارسى شىعا الماي، ءلام-ميم دەمەستەن، جالت بۇرىلدى...
***
سوڭعى كەزدەرى ونىڭ سۇلۋ سازدى ساعىنىش تۇنعان اندەرى قايدا بارسا دا الدىنان شىعادى. كەزدەيسوقتىق پا، الدە تىلسىم تاعدىردىڭ ادام تۇسىنبەيتىن ءبىر زاڭدىلىعى ما. ەرتەلى-كەش راديو مەن تەلەديداردان شىرقالادى دا جاتادى. توي-تومالاقتان دا ءجيى ەستيدى. ونىمەن جاقىنىراق تانىسۋ ويدا بولعانىمەن، قىم-قۋىت تىرلىك ىرىق بەرەر ەمەس. سوسىن سەبەپ جوق، سىلتاۋ جوق، نە دەپ ىزدەپ بارارىن ءوزى دە بىلمەيدى. بىردە قۇداي ايداپ اق گۇلدىڭ ءوزى كەلە قالماسى بار ما؟!. قۇلاعىنان كۇن كورىنەتىن قالاقتاي عانا بالاسىن قولىنان جەتەكتەپ العان. كەلگەن شارۋاسى — جۇرەگىندە اقاۋى بار دىمكاس ۇلىن سۋعا جۇزۋگە ۇيرەتۋ كورىنەدى. دارىگەرلەر ۇنەمى سۋعا جۇزسە، بالا دەرتىنەن بىرتىندەپ جازىلىپ كەتەدى دەسە كەرەك. «قايدا بارسام دا، جۇرتتىڭ ءبارى: “بويى تىم الاسا، ءوزى وتە ءالجۋاز ەكەن”، — دەپ ماڭى تۇگىلى شاڭىنا جولاتپايدى. ءتۇۋ، كەزدەسكەنىڭىز قانداي جاقسى بولدى!» — دەپ، كوكتەن ىزدەگەنى جەردەن تابىلعانداي ءماز.
دەرەۋ بالاسىن ءبىر جاتتىقتىرۋشىنىڭ قولىنا تاپسىردى. اسىقپاي اڭگىمە-دۇكەن قۇرۋدىڭ بۇنداي ءساتى تۇسپەس. «بالاسىنىڭ...بىزگە كەلىپ جۇرگەنىن بىلسە، اكەسى تاعى دا سىزگە رەنجىمەس پە ەكەن؟» « تاعى دا دەيمىسىز؟» — كەلىنشەك تاڭدانا جالت قارادى. بۇل ايتسام با، ايتپاسام با دەپ ەكى ويلى بوپ ءسال ءۇنسىز قالدى دا: «وتكەندە كوسەرتتەن سوڭ راحمەت ايتقىم كەلگەن. مەنى كورگەسىن، كۇيەۋىڭىز سىزگە قاتتى رەنجىدى عوي»، — دەدى كۇمىلجىپ. جاڭا عانا جاز كۇنىندەي جايناپ تۇرعان كەلىنشەكتىڭ ءجۇزى لەزدە كۇزگى كەشتەي كۇڭگىرت تارتتى. وسى اڭگىمەنى نەگە قوزعادىم دەگەندەي، بۇل قاتتى ىڭعايسىزدانسىن. نە ىستەرىن بىلمەي، ورنىنان تۇرىپ، تەرەزەدەن سىرتقا كوز سالدى. قار ۇشقىنداي باستاپتى. «بيىلعى قىستىڭ العاشقى قارى عوي. كوپتەن كۇتكەن...ءجۇرىڭىز، تازا اۋا جۇتىپ، سەرۋەندەي تۇرايىق. جاتتىعۋ ءبىتىپ، بالاڭىز كەلگەنشە،» — دەدى بالاشا ەلپىلدەپ. ونداعى ويى — اق گۇلدى ىڭعايسىز حالدەن قۇتقارۋ ەدى. قاتەلەسپەپتى. ول اق ماقتاداي ۇلپىلدەگەن، اقشا قارعا الاقانىن توسىپ ءماز: «توڭىرەك قانداي ادەمى. تۋرا كوز الدىمىزدا كۇللى الەم جاڭارىپ، تازارىپ، سۇلۋلانىپ بارا جاتقان سياقتى! ءبىز وسى جۇمىس-جۇمىس دەپ تابيعاتتى تاماشالاۋدان دا قالىپ بارامىز.» «شىنىندا دا…ءقازىر دەمالىس دەگەندى مۇلدە ۇمىتتىق. بيزنەسپەن اينالىسقالى، كۇندىز-تۇنى جۇمىس. قىسى-جازى. ايەلىم دە: “ءقازىر بويدا كۇش-قۋات باردا ءبارىن جاساپ الۋىمىز كەرەك،” — دەپ مەنى قامشىلاپ قويادى. وي، ونىڭ ويىنا كەلمەيتىنى دە، ويلاپ تاپپايتىنى دا جوق. ەڭ اۋەلى، كونتەينەر ساتىپ الدىق، دۇكەن اشتىق. ەندى وعان ساۋنا، باسسەين، مىناۋ سپورت مەكتەبى قوسىلدى. مامامىز دا: «تۇستىك ءومىرىڭ بولسا، كەشتىك مال جينا» دەگەندى ءجيى ايتادى بىزگە. كۇنكورىس قيىنداي باستاعان كەزدە ول كىسىنى، بالا-كەلىندەرىنە قوسىپ، قالاعا كوشىرىپ العانبىز،» — دەدى بۇل جوق جەردەن شەشىلسىن. « اكەڭىز... ومىردەن ەرتەرەك كەتتى مە؟» «قۇداي ساقتاسىن! اكەم دە، شەشەم دە ءدىن امان. اۋىلدا. مالدان ايىرىلسا، كۇندەرىن كورە الماستاي كورەدى. ءالى كۇنگە سول، مال، مال دەپ... ءتىپتى قالاعا جىلىنا ءبىر قىدىرىپ كەلۋگە دە مۇرشالارى جوق.» «سوندا قالاي؟ ءسىز جاڭا عانا اناڭىزدى قالاعا كوشىرىپ الدىق دەگەن سياقتى ەدىڭىز. الدە... اكەڭىز ەكى ايەل العان با؟» «اكەم وسى كەزگە دەيىن شەشەمنەن باسقا ءبىر ايەلدىڭ بەتىنە قاراماعان ادام! كەزىندە ۇلكەندەر اتاستىرىپ اپەرىپتى. ءومىرى ءبىر-بىرىن مۇلدە كورمەگەن كىسىلەر عوي. اكەمىز قوي اۋىزىنان ءشوپ المايتىن وتە مومىن كىسى. ال شەشەمiءزدىڭ پىسىقتىعىندا شەك جوق. اۋىلعا بارا قالساق، سەن كەلەر دەپ ساقتاپ جۇرگەم، — دەپ ساقىرلاي قاتىپ قالعان قۇرت-ىرىمشىگىن ساندىعىنان شىعارادى. بىردە ۇلكەن جەڭگەم، وي، اللا-اي، كۇنى كەشە عانا اۋىزىمنىڭ ءدامىن الايىن دەپ، ءبىر ءتۇيىر قۇرت سۇراعانىمدا، اۋىزىن قۋ شوپپەن ءسۇرتىپ وتىر ەدى. قىرىق جىلعى تاستاي قۇرت-ىرىمشىگىن تىعىپ ءجۇر ەكەن عوي، نەتكەن تاس ساراڭ ەدى، دەپ جاعاسىن ۇستادى،» — دەگەن، اق گۇلدىڭ جايماشۋاق ۇنىنە سالقىندىق كىردى: «قىرىق جىلعى قاتقان قۇرت ول كىسىنىڭ ساراڭدىعىن ەمەس، ساعىنىشىن كورسەتپەي مە. بالاسىنا دەگەن جۇرەك تۇكپىرىندەگى سارىتاپ ساعىنىشىن!..» — دەدى قاباعىن شىتىپ. «ا،ا، وتكەندە راديوعا سۇيىكتى ەنەڭىزدى...، كەشىرىڭىز، ماماڭىزدى قۇتتىقتاۋعا كەلگەن ەكەنسىز عوي»، — دەدى اق گۇل. سوسىن تۋىسى ەمەس، تۋماسى ەمەس، بوتەن بىرەۋگە قيتىققانىم قالاي دەپ قىسىلدى ما، ءۇنسىز قالدى. سول كۇنى بۇل جۇمىستان ۇيگە قاس-قارايا قايتتى. جول-جونەكەي راديونى ءقوسقانى، تاعى دا اق گۇلدىڭ اندەرىن بەرىپ جاتىر ەكەن. كولىك ىشىندە ءان تىڭداپ كەلە جاتىپ، كۇندىزگى اڭگىمەنىڭ ءبارىن وي ەلەگىنەن قايتا وتكىزدى. راس-اۋ، بايعۇس شەشەسى جىراقتا جۇرگەن پەرزەنتى كىندىك قانى تامعان قاسيەتتى شاڭىراققا كۇندەردىڭ كۇنىندە، ايتەۋىر ءبىر ات باسىن تىرەر دەپ بۇنىڭ سىباعاسىن ساقتاپ جۇرگەنىنە جازىقتى ما؟!. ىشىنەن شىققان ءوز بالاسى “تاس ساراڭ” دەپ ۇقسا، كەشە كەلگەن كەلىن-كەپشىگى نە دەمەيدى؟ قىسى-جازى مال سوڭىندا جۇرگەن اكەسى بيىل كۇزدە، اللا جازسا، جەتپىسكە تولادى. بار بالاسىن وقىتىپ، اياقتاندىرۋ وڭاي ما؟!. ءومىر بويى بەل شەشىپ، جايباراقات وتىرعان كەزىن كورمەپتى-اۋ. شىركىن، ايدى اسپاننان ءبىر-اق شىعارىپ، دۇبىرلەتە توي ىستەپ بەرسە قايتەر ەدى!؟ كەنەت ەنەسىنىڭ بىلتىردان بەرى: «شالىم مارقۇم سوڭعى كەزدە تۇسىمنەن شىقپاي ءجۇر. ەل جاققا بارىپ، اس بەرىپ، باسىن جاڭارتۋ كەرەك»، — دەپ قۇلاق قاعىس قىپ جۇرگەنى ويىنا ورالا كەتتى. كەلىنشەگىنىڭ دە كوڭىلىن قيماي، ۋادە بەرىپ قويعان. «ۋادە — قۇداي اتى». ءبىر ءتۇرلى ءارى-سارى بوپ، سامسوز وتىرىپ قالعان، كۇمىس ءۇندى تاۋ بۇلاعىنداي سىلاڭ قاققان سۇلۋ اندەر كۇندەلىكتى كۇيبەڭ تىرلىكتى ۇمىتتىرا، وزگەشە ءبىر الەمگە جەتەلەي بەردى.
***
بىردە جاتتىعۋدان كەشتەۋ شىققان اق گۇل مەن بالاسى اقىرعان ايازدا اۆتوبۋس كۇتىپ تۇر ەكەن. ۇيلەرىنە دەيىن اكەپ سالدى. بۇرالاڭ كوشە. جاپىرايعان جامان ۇيلەر... ايگىلى سازگەر پەش جاعاتىن جاتاعان ەسكى ۇيلەردىڭ بىرىندە تۇرادى دەگەن وي ءۇش ۇيىقتاسا تۇسىنە كىرمەگەن... ويپىرماي، تاماشا اندەرى وسىنداي كونە لاشىقتا ومىرگە كەلگەنى مە سوندا؟!. ەرتەلى-كەش كوز الدىنان سول ءبىر سۇپ-سۇر سۇرقاي كورىنىس كەتپەي قويسىن. ەكى ايرىق جولدا نە ىستەرىن بىلمەي، داعدارعالى قانشا ۋاقىت. اقىرى كوڭىلىندەگى كورىكتى ويىن اق گۇلگە ايتۋعا بەل بۋدى. اسىپ-ساسىپ، ءبىرىنىڭ باسى، ءبىرىنىڭ سوڭى، ءسوزدىڭ باسىن قۇراي الساشى!
— سەن مۇلدە ەشكىمگە ۇقسامايسىڭ. بويىڭدا قۇداي بەرگەن تالانتىڭ بار. سەنى باقىتتى ەتسەم دەيمىن، ءبىراق سونى قالاي ىستەرىمدى بىلمەي، باسىم قاتادى... قالاي، قايتىپ ىستەسەم ەكەن؟
— “قۇداي بەرگەن تالانتىڭ بار” دەيسىز. سول تالانت دەگەن نە ءوزى؟ مىناۋ مارجان كوزدى جۇزىككە قاراڭىزشى. وسىناۋ اسىل تاس مۇحيت تۇبىندەگى ءبىر جاندىكتىڭ جاراقاتىنان پايدا بولادى ەكەن. بالىقتار ءتيىسىپ، جاراسى ۇلعايعان سايىن، تاس تا كولەمدى، قوماقتى بولا تۇسەتىن كورىنەدى…مەن كەي-كەيدە ءوزىمدى مۇحيت استىنداعى سول جاندىك سياقتى سەزىنەمىن. — (ول ىشىنەن ءسوز استارىنا ءۇڭىلدى: اندەرى سوندا ونىڭ جان جاراسى بولعانى عوي. سونى ءبىراق كىم تۇسىنەدى؟!)
— العاشقى ءان كەشىم ەسىڭىزدە شىعار، — دەپ اق گۇل اڭگىمەسىن جالعاستىردى، — مەنىڭ سونى قانشا جىل ارمانداپ، كۇتكەنىمدى بىلسەڭىز عوي! جولداسىم..، كۇيەۋىمدى ايتامىن، قۋانباق تۇگىلى... ونىڭ شەت-جاعاسىن ءوزىڭىز دە بايقاپسىز.(قۇداي-اۋ، ول دۇلەيگە قايدان كەزىگىپ ءجۇرسىڭ؟ — دەپ سۇراعىسى كەلگەن، الايدا كوڭىلىنە كەلەر دەپ، ءتىلىن تىستەدى.)
— ەكەۋمىز ستۋدەنت كەزىمىزدە قوسىلدىق. قالادا تۋىپ-وسكەن جىگىت. سيمفونيالىق مۋزىكا جازادى. وتە ەڭبەكقور، الايدا ونەردە ءبىر جولى بولماي-اق قويدى. بارىنە قولدى ءبىر-اق سىلتەپ، شەتەلگە كەتكىسى كەلەدى. وعان مەن كونبەيمىن. سوسىن... كەي-كەيدە بار اشۋىن مەنەن الادى. مەنىڭ كەمەم ورگە جۇزسە، ونىڭ سالى سۋعا كەتەدى. سوسىن ونىڭ الدىنا تۇسپەيىن دەپ، ءومىرى ءوزىمدى كەيىن تارتۋمەن جۇرەتىنمىن... جالپى، ەر ادامداردىڭ ءبارى ايەلدىڭ وزىنەن اسىپ كەتكەنىن ۇناتا بەرمەيدى عوي. بيزنەستە بولسىن، ونەردە بولسىن. مەن سونى ۇقتىم. (اندەرى ەل اۋىزىنا ىلىگىپ، جۇرت كوزىنە تۇسە باستاعالى، بايعۇستىڭ باسىنان قارا بۇلت كەتپەي قويعان ەكەن-اۋ دەپ ويلادى بۇل. سوسىن، شىدامنىڭ دا شەگى بار ەمەس پە؟!. ونىڭ ازابى مەن مازاعىنا كونىپ، ءومىر بويى جاپا شەگىپ جۇرە بەرگەنشە، ايىرىلىپ كەتپەيسىڭ بە؟ — دەپ ايتپاققا وقتالا بەرگەن، تاعى دا ويىنىڭ ۇستىنەن ءتۇسىپتى.)
— ايىرىلىسۋ دەگەن وي سوڭعى ۋاقىتتا باسىما ءجيى كەلەتىن. ءبىراق اكە-شەشەنى ويلايسىڭ. قارتايعاندا، ولاردى جەرگە قاراتقىڭ كەلمەيدى. بالا جەتىم بولماسىن دەيسىڭ... بىردە قاتتى جابىرلەدى. سوسىن ۇلىمدى جەتەكتەپ، ءتۇن ىشىندە شىعىپ كەتتىم. شىنىمدى ايتسام، بالامدى بىرەۋگە تابىستاپ، ومىرمەن قوشتاسقىم كەلدى... ءتۇنى بويى تەنتىرەدىك. سوندا قالانىڭ ءار تۇسىنان، ءوزىم ەشقاشان باس سۇقپايتىن جەرلەردەن تانىس اۋەندەرگە كەزىكتىم. (سالتاناتتى سارايلار مەن قىمبات رەستورانداردان... كوپ قاباتتى ۇيلەر مەن ستۋدەنت جاتاقحانالارىنان... سولاردىڭ ايقارا اشىلعان ەسىك-تەرەزەلەرىنەن ءوز اندەرىڭ سىرتقا توگىلىپ جاتقانىن ءوز كوزىڭمەن كورىپ، ءوز قۇلاعىڭمەن ەستىگەن ەكەنسىڭ عوي، جانىم!)
— اۋەلەتە ءان شىرقاپ، تەربەلە بيلەپ جۇرگەن جانداردىڭ سىرتىنان سۇقتانىپ ۇزاق تۇردىم. مۇڭسىز-قامسىز بەيتانىس جاندار...تەرەزە سىرتىندا بارار جەر، باسار تاۋى جوق مەنىڭ تۇرعانىمدى قايدان ءبىلسىن! — دەدى اق گۇل وتكەن كۇندەردى كوز الدىنان قايتا وتكىزە. بالا كەزىمدە اجەم: “جاقسى ايەلدە قىزدىڭ يباسى مەن ەر جىگىتتىڭ قايراتى بولۋى كەرەك” دەۋشى ەدى. سول جالعىز اۋىز ءسوز سانامدا قايتا جاڭعىرىقتى. جىگەرىمدى قامشىلادى. (اشىق كۇندە باسىڭا قارا بۇلت ۇيىرەتىن كۇيەۋىڭدى قايراق دەپ ەلەستەتىپ، ءوزىڭدى ءبىر ءسات... پىشاق سەكىلدى سەزىنگەن ەكەنسىڭ عوي دەپ ويلادى بۇل. ەكەۋى ءبىر-بىرىنىڭ ويىن ءۇنسىز ۇعاتىنىنا شىنىمەن-اق كوزى جەتتى. بۇل جولى دا ونىڭ ايتار ءسوزىنىڭ ۇستىنەن ءدوپ ءتۇسىپتى).
— بولات كەزدىك قايراق تيگەن سايىن وتكىرلەنە تۇسەدى، جاسىق تەمىر مۇجىلە بەرەدى. قۇداي ماعان ەلدى قۋانتسىن، تەبىرەنتسىن، ويلانتسىن دەپ ەرەكشە قابىلەت سىيلاعان ەكەن، نە قيىندىق باسىما تۇسسە دە ەزىلىپ، ەڭىرەمەيىن دەپ، رايىمنان قايتىپ، تاۋبەگە كەلدىم. مەنى باقىتسىز دەپ ويلاماڭىز! — دەدى ول كۇلىمسىرەپ. كۇلىپ تۇرعانىمەن، كوزىندە تەرەڭ مۇڭ بار ەدى. (ءسويتىپ، وتباسى، وشاق قاسىڭا قايتا ورالىپ، ماڭدايىڭا جازىلعان تاعدىرىڭا مويىن ۇسىنعان ەكەنسىڭ عوي، جانىم! — دەدى بۇل ىشىنەن.) بۇلقىنا بۋىرقانعان تەنتەك جۇرەگىندەگى الاۋ سەزىمگە سابىردىڭ سالقىن سۋىن سەبەلەپ، الىپ-ۇشقان البىرت تا اساۋ كوڭىلىن اقىلمەن تىزگىندەۋى ۇلكەن جەڭىس، تەڭدەسسىز ەرلىك دەپ كىم ويلاعان سول كەزدە.
ەندى ءتىپتى جۇزىنەن شۋاق توگىلگەن، سىنىق مىنەزدى سىپايى جان كۇندىز-تۇنى ويىنان شىقپاي-اق قويعانى. العاش رەت بالاۋسا سەزىمى ويانعان ءجاسوسپىرىم جىگىت سياقتى... ۋاقىت اتتى قالىڭ كىتاپتىڭ سارعايعان پاراقتارى اراسىنداعى سەمىپ قالعان جالعىز قىزعالداق كوكتەممەن بىرگە قايتا تىرىلگەندەي. جوق، بۇل «اسىرەقىزىل تەز وڭار» وتكىنشى سەزىم دە، كورسەقىزارلىق تا ەمەس. بۇل — ءومىرى باستان كەشپەگەن ەرەكشە سەزىم. ۇيدە وڭاشا قالسا، تىڭدايتىنى سونىڭ اندەرى. قالقان قۇلاق قالاقتاي بالاسى سوڭعى ۋاقىتتا جاتتىعۋعا قالانىڭ ءبىر تۇكپىرىنەن جالعىز ءوزى كەلىپ ءجۇر. وڭىنە قان جۇگىرىپ، بويى تارالىپ، دەنەسى شىمىرلانىپ كەلەدى. ءبىر كۇنى ول قالالىق جارىستان جۇلدەلى ورالدى. سول كۇنى اق گۇلگە تەلەفون شالدى:
— ۇلىڭنىڭ العاشقى جۇلدەسى قۇتتى بولسىن!
— راحمەت! چەمپيون بولماسا دا... ءسىز سياقتى قايراتتى ازامات بولسا ەكەن، — دەدى. داۋىسىنان ونىڭ تولقىپ تۇرعانىن سەزدى.
— سوڭعى كەزدە مۇلدە كەلۋدى قويدىڭ عوي. سەنى شوشىتىپ الدىم-اۋ دەيمىن، ءا؟! — دەدى كۇلىپ.
— ۋاقىت جوق. جۇمىس كوپ. ونىڭ ۇستىنە، بالامدى قاشانعى سۇيرەلەيمىن. قويان دا كوجەگىن تۋا سالىپ، “قانجىعادا كەزدەسكەنشە!” — دەپ كەۋدەسىنەن ءبىر تەۋىپ، جونىنە كەتەدى ەكەن.
— ءاپىرماي-ا، “قانجىعادا كەزدەسكەنى“ قالاي؟
— ايتەۋىر كۇندەردىڭ كۇنىندە ءبىر اڭشى اتىپ الارى انىق قوي. سوندا ەكەۋى سونىڭ قانجىعاسىندا كەزدەسپەگەندە، باسقا قايدا كەزدەسەدى؟!. وسى باستان ءوز باسىن ءوزى الىپ جۇرۋگە ۇيرەنە بەرسىن. (جەڭىل كۇرسىنگەنىن سەزدى. ودان ءارى ەكەۋى دە ءۇنسىز قالدى. “بالاڭنىڭ جۇلدەسىن جۋمايمىز با؟” — دەپ ازىلدەۋگە جۇرەگى داۋالامادى.)
— جارايدى، ساۋ بولىڭىز! قانجىعادا كەزدەسكەنشە! — دەپ اق گۇل قالجىڭعا سۇيەگەندەي بوپ، تەلەفون تۇتقاسىن قويا سالدى. ونىڭ بۇل ءسوزى ”و دۇنيەدە كەزدەسپەسەك، ەندى ەكەۋمىزدىڭ بىرگە ءجۇرۋىمىز مۇمكىن ەمەس!” — دەگەندەي ەستىلدى. دىڭ-دىڭ ەتكەن تەلەفون تۇتقاسىن ۇستاپ، ۇزاق وتىردى. كۇن باتىپ، قاس قارايدى. ءالى دە وتىرا بەرەر مە ەدى... شامى جانباعان قاراكولەڭكە كابينەتىنىڭ ەسىگى دىبىسسىز اقىرىن اشىلدى. ىشكە كىرىپ كەلە جاتقان ايەل سۇلباسىن كورىپ، اق گۇل كەلگەن ەكەن دەپ ورنىنا ۇشىپ كەتە جازداسىن. جۇرەگى دە كىپ-كىشكەنتاي تورعاي قۇساپ، تىپىرلاي جوعارى ۇمتىلىپ، اۋىزىنان شىعىپ كەتۋگە شاق قالدى. جوق، ءوز ايەلى ەكەن. «سوڭعى كەزدە ءبىر ءتۇرلى بوپ ءجۇرسىڭ عوي. ادەيى اڭدىپ كەلگەم! وڭاشادا ءبىر سىلقىممەن قۇشاقتاسىپ وتىرسا، ۇستىنەن تۇسەيىن دەپ»، — دەپ سىقىلىقتاي كۇلدى. «قويشى، قايداعىنى ايتپاي.» «ەلدىڭ ءبارى كەتىپ قالعاندا، سەنىكى نە وتىرىس؟ ءجۇر ۇيگە قايتايىق!» — دەپ ول موينىنا اسىلدى. ۇستىنەن قىمبات ءاتىردىڭ وتكىر ءيىسى اڭقيدى. «شارشاپ تۇرمىن، — دەپ ونىڭ جۇپ-جۇمىر بىلەگىن ىسىرىپ تاستادى، — ءجۇر، ۇيگە قايتساق، قايتايىق». «وسى سەنىكى نەنىڭ كۇيىگى؟ نەگە شىلىم شەكتىڭ؟ ءومىرى ىستەمەگەن ادەتىڭدى ىستەپ... نە بولدى سونشا؟ اناۋ اۋىلداعى جۇمىسسىز ىنىلەرىڭدى قايتسەم قالاعا اكەلەم دەپ، باسىڭ قاتىپ وتىر ما؟ اسىراي المايتىنى بار، شەشەڭ نەگە تۋعان ولاردى شۇبىرتىپ؟
(بۇنىڭ جۇدىرىعى قاتتى ءتۇيىلىپ بارىپ اشىلدى). « جوق، قورىقپا...ولار قالاعا شۇبىرماس ءۇشىن، مەن اۋىلعا قايتامىن. وسى شارۋانىڭ تالايىن ەل جاقتان دا ىستەۋگە بولادى. ەندى ەرتەڭنەن باستاپ، مىنانىڭ بارىنە ءوزىڭ يە بولاسىڭ!» — دەدى شارشاڭقى، ءبىراق كەسىمدى ۇنمەن. وسىناۋ توسىن ويدىڭ قايدان باسىنا كەلگەنىنە ءوزى دە قايران...
***
بىردە ەرتە كوكتەمدە كوكونىس وسىرەتىن جىلىجايدا ىنىلەرىمەن بىرگە جۇمىس ىستەپ جاتقان. كۇنى بويى ءبىر تىنباستان جەر-كوكتىڭ جاڭالىعىن ايتىپ سامبىرلاپ تۇرعان راديو، ىمىرت ۇيىرىلە اق گۇلدىڭ مۇڭدى دا سىرلى اندەرىن توكسىن... تۇلا بويىنا شىم-شىمداي ەنىپ، تامىر-تامىرىن شىمىرلاي كەرنەگەن اسەرلى اۋەن ءسال قوزعالسا، ساپ تيىلارداي قيمىلداۋعا جاسقاندى. قاناتى قايىرىلىپ، جاپان دالادا جالعىز قالعان سىڭار اققۋ كوزىنە ەلەستەدى... ءتۇپسىز تەرەڭ اڭساۋ مەن الاپات ساعىنىشقا تولى شەكسىز ءبىر سەزىم ەرىك بەرمەي، سول ءتۇنى الىستا جاتقان ارمان قالاعا اسىعىس اتتانسىن. كورگەن جۇرتتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، قۇستاي ۇشىپ كەلە جاتقان جەڭىل كولىگى جولدان شىعىپ كەتىپ، كۇل-تالقانى شىعىپتى. ءتۇن قاتىپ، ءتۇس قاشىپ، ۇزاق ساپار شەگۋ وڭاي ما، تاڭعا جۋىق قالعىپ كەتكەن-اۋ، ءسىرا!
...جارلاۋىت جاعالاۋعا باياۋ لىقسىپ كەپ، ۇستى-ۇستىنە كۇڭىرەنە سوعىلعان ءزىلباتپان مۇحيت تولقىندارىنداي وركەستردىڭ زارلى سازى ساي-سۇيەكتى سىرقىراتادى. “ءسوزى مەن ءىسى قابىسقان ءمارت ازاماتتىڭ” توسىن قازاسىنا قابىرعالارى قايىسقاندار وسىنشاما كوپ بولار ما؟!. ماقتاۋ سوزدەن جولىنا مامىق توسەۋدە. سوزدەرىنىڭ ءبىر وتىرىگى جوق. ءيا، ادىرا قالعان اۋىلدان قالاعا اعىلعان اعايىننىڭ اپتىعىن باسسام دەپ تىراشتانعانى دا راس. تالايدىڭ ەرىنىن اققا، تاقىمىن اتقا تيگىزۋگە تالپىنعانى دا بەكەر كەتپەپتى. سونىڭ ءبارىن قايراڭدا قالعان قايران جۇرتى ءتۇپتىڭ تۇبىندە ءبىر ۇققانىنا دا شۇكى-ى-ىر!.. الايدا قارالى جۇرت جىپكە مونشاق تىزگەندەي اسپەتتەپ ايتىپ جاتقان ىزگى ىستەرىنىڭ ءبارىن بۇل ەلدىڭ كوزىنە ءتۇسىپ، اتىن شىعارۋ ءۇشىن قولعا الماپ ەدى عوي. كوكتەمگى نوسەردەي سىركىرەپ وتە شىققان عۇمىرىنىڭ ساۋلەلi ءساتىن تەك ساناسىنان وشىرمەۋ ءۇشىن ءجان-تانىن سالعانى وزىنە — ايان. قىسى-جازى تىرشىلىك تەگەرشىگىن تىنىمسىز اينالدىرعان تاسباۋىر قالانىڭ شىنجىر تابانىنا تاڭعى اۋاداي تاپ-تازا، جاڭا جاۋعان قارداي اپپاق سەزىمىن تاپتاتپاس ءۇشىن جىراققا كەتكەنىن ەندى ۇقتى.
بۇرىن-سوڭدى بۇلاي ەمىن-ەركىن ۇشىپ كورمەگەسىن، مامىقتاي سالماعى جوق، ءتانسىز قۇر جاندى يگەرۋ دە وڭاي ەمەس ەكەن. قۇس قاناتى تالاتىن شىرقاۋ بيىككە كوتەرىلىپ اپ، تومەنگە «كوزى» تالعانشا قارادى. كورمەگەلى قانشا جىل، قالا قاتتى وزگەرىپتى. تاۋ ەتەگى جىپىرلاعان قوس قاباتتى ءساندى سارايلار. ءتۇرلى-تۇستى ويىنشىقتاي. ءتۇپ-تۇزۋ، ايناداي جارقىراعان تاس جولدار مەن ءساندى كوپىرلەردىڭ ۇستىنەن زۋ-زۋ-ۋ ءوتىپ جاتىر... قالبالاقتاپ ءجۇرىپ، باسقا ءبىر مەملەكەتكە ءوتىپ كەتكەننەن ساۋ ما ءوزى؟! كوڭىلىنە كۇدىك كىردى. اينەگى كۇنمەن شاعىلىسقان، بىرىنەن-بىر اۋمايتىن بيىك ۇيلەردەن ءبىر ءسات بۇنىڭ «باسى» اينالعانداي بولدى. قۇداي-اۋ، اداسىپ كەتۋدەن امان با؟! اق گۇل ەندى تەرەزەلەرىنەن كۇن نۇرى توگىلگەن، جاپ-جارىق، جىپ-جىلى، جاڭا پاتەردە تۇرىپ جاتقان بولار. قىس بويى ءتۇتىنى تارتپايتىن جامان پەشپەن ارپالىسپاي... سىز ۇيدە بۇرسەڭ قاعا توڭىپ شىقپاي...وندا تاپپادىم-اۋ دەپ رەنجۋگە بولا ما؟!. الايدا، قالانىڭ ءدال وسى ءمۇيىسى ءباز-باياعى قالپىندا، ەش وزگەرىسسىز مۇلگىپ جاتىر ەكەن. جەر-كوكتىڭ ءبارى جاڭعىرا جاڭارعانىمەن. سول بۇرىنعى قيقى-جيقى شولاق كوشەلەر. سول ءۇي، سول اۋلا.. سودان بەرى ارادا ون شاقتى جىل ءوتتى دەگەنگە كىم سەنەر؟!. تانىس ءۇيدى سىرتىنان كورىپ، بۇنىڭ «القىمىنا» وكسىك تىرەلدى. جەلدەي ەسكەن جۇيرىك ۋاقىت تاپ وسى جەرگە كەلگەندە ءجۇرىسىن باياۋلاتىپ بارىپ، مۇلدە تىنشۋ تاپقان سىڭايلى. ەسىگىن قاعايىن دەسە قولى جوق، ايعايلايىن دەسە، ءۇنى جوق. توسىلىپ تۇرىپ قالدى. سوسىن تەرەزەنىڭ اشىق تۇرعان الاقانداي عانا جەلكوزىنەن لىپ ەتىپ ىشكە ەندى. اق ورامالمەن بەت-اۋىزىن بۇركەگەن شۇيكەدەي بىرەۋ جايناماز ۇستىندە كوزىن جۇما جۇگىنىپ وتىر ەكەن. ءان سۇيەر قاۋىمنىڭ الاقانىندا جۇرگەن تالانتتى جان ءدۇنيا قىزىعىن تارك ەتىپ، بارىنەن باز كەشەدى دەپ كىم ويلاعان؟!.
ناماز سوڭىندا تىرىگە — بەرەكە، ولىگە يمان تىلەپ ۇزاق كۇبىرلەگەن ول بۇنىڭ دا ءاتى-جونىن دۇعاسىنا قوستى. بالا-شاعاسىنىڭ قىزىعىن كورىپ، جۇمىر جەر ۇستىندە امان-ساۋ ءجۇرۋىن اللادان جالبارىنا سۇرادى...
You Might Also Like
-
كەتىرمەگەن بەرەكەسىن داستارحاننىڭ، تۋعان كۇنى قۇتتى بولسىن وت-اناسىنىڭ. تاعى دا وسىنشاما ءومىر ءسۇرىپ، قىزىعىن قىزىقتاي بەر جالعىزىڭنىڭ.
