وڭ مەن سول
مەن كىشكەنتاي كەزىمدە وڭ اياعىم قايسى، سول اياعىم قايسى — اجىراتا الماۋشى ەدىم. وڭ اياقتىڭ، سول اياقتىڭ وزدەرىن ەمەس. ەتىكتى. ەتىكتىڭ قاي سىڭارى قاي اياققا كەلەتىنىن ايىرا بىلمەيمىن. الدىمەن ءبىر اياعىمدى كيەم. ويلانىپ وتىرىپ، ەكىنشىسىن كيەم. ەكى اياقتى قاتار قويىپ، سالىستىرىپ قارايمىن. تەرىس سياقتى. اۋىستىرىپ قايتا كيەم. دۇرىس. جوق، تەرىس. قايتا اۋىستىرام. ەكى ەتىكتىڭ باسىن ءتۇيىستىرىپ، سوعىستىرىپ، سالعاستىرىپ كورىپ، تاعى ءبىراز ويلانىپ تۇرام. اۋىستىرسام با ەكەن، اۋىستىرماسام با ەكەن؟ اقىرى دالاعا شىعام. باسقا بالالار ويىنعا كىرىسكەلى قاشان. ال مەن... مەن ءازىر ەمەسپىن. اۋەلى وڭ مەن سولدى انىقتاۋ كەرەك... قارى تاپتالماعان، ءبىراق ونشا كۇپسەك تە ەمەس، تازالاۋ ءبىر جەرگە بارىپ، ەكى اياعىمدى قاتار قويىپ، ەتىك تابانىن تاڭبالايمىن. سودان سوڭ وپ-وڭاي. قاتار مورلەنگەن ەكى ءىزدىڭ باستارى جاناسا تۇرسا — ءبارى دۇرىس: وڭ ەتىك — وڭ اياقتا، سول ەتىك — سول اياقتا. ەگەر ەكى ءىزدىڭ باسى قايقايىپ، ەكى جاققا قاراپ تۇرسا — تەرىس، ياعني، سول جاق اياققا وڭ ەتىك، وڭ جاق اياققا سول ەتىك كيىلگەنى. ءبىر عاجابى، اق قار بەتىنە بەدەرلەي باسىپ، ناقتى تاڭباسى ارقىلى تەكسەرگەندە كوبىنە-كوپ ەتىگىمدى تەرىس كيگەن بولىپ شىعام. بۇل كەزدە ويىن ابدەن قىزعان؛ ەسىك الدىندا كۇيبەڭدەپ ءالى جۇرگەنىڭدى بايقاعان بالالار داۋىستاپ شاقىرا باستايدى. ولارعا وڭاي. سىرما پيما، كون شاقاي؛ كيىز بايپاق ىلە سالعاندارى دا بار. ەتىك كيگەن بىرەۋى جوق. وڭ قايدا، سول قايدا دەپ باس اۋىرتپايدى. ال سەن وزىڭە-وزىڭ ىزا بولىپ، مۇنداي قورلىقتان جىلاي جازداپ، ۇيگە قايتا كىرەسىڭ. ەتىكتى تاعى ءبىر رەت اۋىستىرىپ كيۋ كەرەك. ەتىك اۋىستىرۋ — ەرىككەننىڭ ءىسى ەمەس. شۇباتىلعان شۇلعاۋى بار. الاي جازىپ، بىلاي قايىرىپ، وراپ، سوزىپ، تارتىپ... كوپ جۇمىس. ناعىز بەينەت. ونىڭ ۇستىنە مانادان بەرى نەشىنشى رەت...
كوپ ويلانسام كەرەك. كوپ قينالسام كەرەك. اقىرى، ەتىك كيۋدىڭ ەڭ وڭاي ءتاسىلىن تاپتىم. قايسىسى وڭ، قايسىسى تەرىس دەپ بال اشپايمىن. جاقسىلاپ شۇلعانامىن دا، قولىما ىلىنگەنىن كەز كەلگەن اياعىما سۇعا سالام. بوگەلمەي تىسقا شىعام. قارعا باسىپ، قاتار ءىز سالام. ەكى ەتىك سۇيكەنە تابىسىپ، تاتۋ تۇرسا، بىردەن ويىنعا قوسىلاسىڭ. باستارى بىرىكپەي، تەرىس تۇرسا دا وقا ەمەس، ىشكە كىرىپ، الماستىرىپ كيەسىڭ. تەپ-تەز. بۇگىنگە ءبىرىنشى رەت قانا. تاماشا!
ال جازدى كۇنى قايتەمىز؟ قار جوق، ءىز قالاي اجىراتىلادى؟ وپ-وڭاي. جازدا ەتىك كيمەيمىز. باتەڭكە، ساندال دەگەن اتىمەن جوق. كوكتەم تۋىپ، كۇن جىلىنسا ءبىتتى — جالاڭ اياق شاۋىپ كەتەمىز. اۋەلدە اياققا تاس تيەتىنى، نەمەسە شوڭگە كىرەتىنى بار. ءبىراق ارادا ونشاقتى كۇن وتپەي-اق تابانىمىز كون بولادى دا شىعادى. تاعالى اتتاي تايپاڭ قاعاسىڭ. وسى ىستىقتا اياق كيىممەن پىسىناپ جۇرگەن ۇلكەندەرگە جانىڭ اشيدى. كەيىن سەن دە ۇلكەن بولاسىڭ، جۇرتتان ۇيات، اياققا بىردەڭە كيۋگە تۋرا كەلەدى. ءبىراق وعان دەيىن ءالى تالاي زامان بار. قانداي جاقسى. راحات!
ال سودان سوڭ شە؟ ءقازىر؟ اعا بولدىق. اكە بولدىق. اتا بولدىق. بار ەركىڭ باسىڭدا سياقتى. ءبىراق ەلدەن بولەكتەنىپ، قالاۋىڭشا جۇرە المايسىڭ. كۇن شىجىپ تۇرسا دا اياققا بىردەڭە كيۋ كەرەك. ۇلكەن ءبىزدى ايتاسىڭ، قازىرگى بالا-شاعاعا دەيىن بەسىكتەن شىقپاي جاتىپ تار قالىپقا تۇسەدى. اياق قالىبى، باس قالىبى. ءسوز قالىبى... جەر سولاي، اۋا سولاي، ۋاقىت سولاي. بۇرا تارتار مۇمكىندىك جوق. ۇزدىكسىز دامۋ، اكەلىك قامقورلىق، جوسپارلى تىرشىلىك وسىعان الىپ كەلدى. بۇل، ارينە، ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىزدان تىس اڭگىمە...
ماناعى وڭ مەن سولعا كەلسەك، ءقازىر قاپىسىز اجىراتام. ەتىك بولسا دا، تۋفلي بولسا دا. ودان ارعىسى قيىنىراق. وڭ جاق قايسى، سول جاق قايسى، ۇمسىنار باعىت، ۇمتىلار مەجە قايدا، نە بولدى، نە بولماق — بىردەن اجىراتا الماي، ويلانىپ قالاتىن جاعدايلار ءالى دە كەزدەسەدى. قارعا باسىپ تەكسەرەيىن دەسەڭ، ءىزى جوق. قينالاسىڭ، تولعاناسىڭ، سودان سوڭ... قولىڭا قالام الاسىڭ. جاڭاعى كۇماندى، بۇلدىر، اۋىر وي شىنجىرشا سوزىلىپ، قاعاز بەتىندە ورنەكتەلە باستايدى. كۇمان سەيىلەدى، تۇمان ايىعادى، جارقىراپ كۇن شىعادى. الەم تولقىنا قۇبىلىپ، بار بەدەر-بىتىسىمەن الدىڭا تارتىلادى. ءىز دەگەن وسى. وتكەن ءومىرىڭنىڭ، قازىرگى تىرلىگىڭنىڭ، بولاشاق باعدارىڭنىڭ سۋرەتى. ءوز ءىسىڭ، ءوز سۋرەتىڭ عانا ەمەس، اتا-بابا رۋحى، بۇگىنگى اۋلەت تىنىسى، كەلەشەك ۇرپاق مۇراتى — بۇكىل تاريح تاڭباسى. ءوزىڭ عانا كورمەيسىڭ، بۇكىل ەل كورەدى. وقيدى، تانيدى. وڭ قايسى، سول قايسى، ەكى اياقتى قالاي تەڭ باسۋ كەرەك، قايدا بارامىز، نەگە ۇمتىلامىز، اقىرعى مۇرات نە — سونىڭ ءبارى بەينەلەنگەن. قارعا ەمەس، قاعاز بەتىنە تۇسكەن، تاسقا باسىلعان، ماڭگىگە بەدەرلەنگەن، جەل دە، بوران دا، تاسقىن مەن سەل دە وشىرە، جوعالتا المايتىن، بالاڭنىڭ بالاسىنان ءوتىپ، شوپشەكتىڭ تۋاجاتىنا جەتەتىن ۇلگى. مىڭ جاسار ۇرپاققا قالدىرعان وسيەت.
سونىڭ ءبارى — اپپاق قار بەتىنە تۇسكەن، وڭ مەن سولدى ايىراتىن العاشقى تاڭبادان باستالىپتى.
شىنى — وسى.
1990.
You Might Also Like
-
ايەلى كىشى قىزىنا جۇكتى كەزىندە ارىستانبەك «وسى جولى ۇل بولار» دەپ قاتتى دامەلەندى.
-
كادرلاردى دايارلاۋعا ارنالعان گرانتتار سۇرانىسقا يە باعىتتارعا عانا بولىنەدى. بۇل تۋرالى ۇكىمەت وتىرىسىندا ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ ايتتى.
