InfoHub Logo

نەمەسە عاينيكەن ايدارحان قىزى بيباتىروۆا تۋرالى تولعانىس

ءبىزدىڭ حالىقتا جاقسى ادامدار كوپ ەكەن. ءقازىر ادام ءوزىن ماقتاماعاننىڭ ءبارىن جاماندار قاتارىنا قوسۋعا داعدىلانىپ العان. ءوزىم دە سولاردىڭ ءبىرى بولعاندىقتان، جەر ورتاسىنان اسقانشا «مەنى جاقسى كورمەگەننىڭ ءبارى جامان» دەپ كەلىپپىن. بۇگىن الدى-ارتىما كوز سالىپ وتىرسام، «مەنى ماقتاڭدار — مىنانداي ءىس تىندىرىپ جاتىرمىن» دەپ جار سالماي، بىرەۋلەر جاقسى ادام ەكەنىمدى ءتۇسىنسىن دەپ تىرىسىپ-تىرمىسپاي، ادالدىعى مەن ادامگەرشىلىك قاسيەتىن جۇرگەن جەرىنە ساۋلەدەي شاشىپ ءومىر كەشىپ كەلە جاتقان ادامدار قانشا!

سىيلاستىعى دا، سەزىمى دە ساتۋلى زاماندا وتىرعانىمىزبەن، ادامدىق پەن ادامگەرشىلىكتىڭ ءمانىن و باستاعى قالپىندا تۇسىنەتىن، ەلدىگىمىز بەن ار الدىنداعى تازالىقتىڭ، ورىندى نامىسقويلىق پەن جاناشىرلىقتىڭ ءار ءتۇسقا قاعىلعان التىن قازىعىنداي ۇلكەندى-كىشىلى ۇرپاقتار وكىلدەرىنە ارنالعان وي-تولعانىستارىمدى «اپالار مەن سىڭلىلەر»، «اعالار مەن ىنىلەر» دەگەن تاقىرىپتارعا بىرىكتىرۋگە نيەتتەنىپ ەدىم. بۇگىنگى قوعامداعى اياعىڭنىڭ استىنان جەر كوشكەندەي سەزىندىرەتىن احۋال ونسىز دا كۇن جەگەن جەلكەندەي سەلدىرەگەن جانىڭنىڭ ارقاۋى مەن ءتىنىن بىردەي قاجاپ، ادالدىق-ارۋعا ارامزا-الاياقتىڭ قولىنا سۋ قۇيعىزىپ قويعانى جۇگەنسىز زاماننىڭ قانقۇيلى قۇلقىنىنان شوشىندىرىپ، قولىڭا قالام الۋدىڭ ءوزىن ەسۋاستىڭ قىلىعى سەكىلدى ۇياتتى ىستەي سەزىندىرەدى.

وقتا-تەكتە ەسىڭدى جيعىزاتىن — جوعارىدا ايتىلعان جانى مەن ويى ءالى تازا جاقسى ادامدار عانا.

مەنىڭ ايتقالى وتىرعان ادامىم — عاينيكەن ايدارحان قىزى بيباتىروۆا. ينستيتۋت. قىزىل ديپلوم. الماتى قالالىق كومسومول كوميتەتىنىڭ حاتشىسى. قوعامدىق عىلىمدار اكادەمياسى. جامبىل وبلىستىق پارتيا كوميتەگىنىڭ يدەولوگيا جونىندەگى حاتشىسى. رەسپۋبليكا مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى. ءومىر بويى كۇش-قۋاتىن قوعامعا ادال قىزمەت ىستەۋگە ارناپ، اتتان تۇسكەسىن قىمىزى سارقىلعان كۇزگى مەستەي سولىپ قالاتىن تالاي اكىم-قارانى كورىپ كەلەمىز. قانداي دەڭگەيدەگى قىزمەتتە جۇرسە دە، ءتىپتى رەسپۋبليكانىڭ باسقارۋ ورنىندا وتىرىپ، ودان وبلىس نە اۋداننان ءبىر-اق شىقسا دا، بۇلتيىپ-بۇرقىلداماي، ىزالانىپ-ىسىنبەي، ماڭايىنا ەل-جۇرتتى ءۇيىرىپ ءىس تىندىرىپ جۇرەتىن، سونىسى ءۇشىن قارا حالىق ءومىر بويى قادىرلەيتىن ەكى ادامدى بىلەمىن.

ءبىرىنشىسى — وزبەكالى جانىبەكوۆ اعامىز دا، ەكىنشىسى وسى عاينيكەن ايدارحان قىزى. تالايلار ەل باسقاردى، حالىقتىڭ رۋحاني ءتىنى مادەنيەتتىڭ تاعدىرىن دا تالايلار شەشتى. ءبىراق سولاردىڭ ىشىندە كوڭىل كوكجيەگىمىز شولاتىن تاريحىمىزدا حالىقتىڭ ءتىلى مەن عىلىمىن، ادەبيەتى مەن ونەرىن وركەندەتۋگە وشپەس ءىز قالدىرعان، تالانتتاردى تىزگىندەپ تالايلارمەن قوساقتاۋعا جول بەرمەۋگە تىرىسقان، تابيعاتتىڭ بايلىعىنداي دارابوز دارىنداردى جاستايىنان اجىراتا بىلگەن ءىلياس وماروۆ سەكىلدى تۇلعالار سيرەك.

حالىق اراسىندا وسىنداي كورەگەن دە كورگەندى ادامدار جوق ەمەس. تەك ولارعا سەنىم كورسەتىپ، قادىر-قاسيەتىن شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەر كوكىرەك كوزى اشىق ورتا جەتىسپەيدى.

وسىدان بىرەر جىل بۇرىن مەنى بەكزادا دوسىمنىڭ اۋىلى شاقىرىپ، تالاس اۋدانىنا باردىم. جولاي جامبىل قالاسىنداعى «تاراز» قوناق ۇيىندە ايالداعان كەشتە ءبىراز ادامدارمەن جۇزدەسكەنىم بار. جوعارى وقۋ ورنىندا ءمۇعالىم بولىپ ىستەيتىن جاس ازامات قازىرگى پوەزيا جايلى، ادەبيەت پەن ونەر توڭىرەگىندە ءبىراز اڭگىمە شەرتە وتىرىپ:

— كوپ جاعداي رۋلدەگى باسشىعا بايلانىستى عوي، بىزدە بۇرىن بيباتىروۆا دەگەن يدەولوگيالىق حاتشى بولىپ ەدى، — دەي بەرىپ ەدى (ءبىز قوناق ءۇيدىڭ ءبىرىنشى قاباتىنداعى فويەدە وتىرعانبىز) جاسى بار، جاسامىسى بار — ءبىر توپ كىسى سىرتقى ەسىكتەن كىردى دە، تۋرا بىزگە باعىتتادى. اقكول جاقتان مەنى الىپ كەتۋگە كەلگەندەر ەكەن.

— مىناۋ قاي بالا، الماتىدان با؟ — دەپ اماندىقتان كەيىن ەسەكەڭ اعامىز جانىمداعى مۇعالىمگە قارادى.

— مەن مىنا ماڭبۇلاقتىڭ بالاسىمىن، وسى جەردەنمىن.

— بۇل جىگىت ءمۇعالىم ەكەن، ونەردى، ولەڭدى جاقسى كورەدى ەكەن، — دەدىم، — عاينيكەن بيباتىروۆا دەگەن حاتشى قارىنداسىڭىز بولىپتى عوي، سول كىسى ءبىر كۇننىڭ ىشىندە پاتەر الۋعا كومەكتەسىپتى.

— وي-بۋي، قاراعىم، ونداي ادام جوق قوي ءقازىر، — دەپ اعامىز ەلپىلدەپ قالدى. — ول ءبىر قازاقتىڭ التىن قىزى ەدى عوي. ونىڭ جاقسىلىعىن كورمەگەن كىسى اۋليەاتا توپىراعىندا كەمدە-كەم شىعار.

مەن كۇلدىم:

— اعاسى، انا جىلى كولبيننىڭ تۇسىندا «وڭتۇستىكتىڭ قازاقتارى وزدەرىنەن باسقانى بىلمەيدى، ءبىرىن-بىرى سۇيرەيدى» دەپ ورتالىق گازەتتەر شۋلاپ ەدى. بيباتىروۆا، مەن بىلسەم، تالدىقورعاننان ەمەس پە ەدى، جامبىلعا قالاي سىيىسىپ ءجۇردى؟

— ادەيى ايتىپ وتىرسىڭ عوي. ول ادامىنا بايلانىستى، قالقام. جاقسى ادام قاي اۋىلعا دا سىيلى، قاي ەلگە دە سىيىمدى. ءبىزدىڭ اۋليەاتا توپىراعىنىڭ قاسيەتتىلىگى سول — جاقسىنى باعالاي، قادىرلەي بىلەدى.

ول كەزدە عاينيكەن ايدارحان قىزى الماتىدا مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى بولىپ ىستەيتىن. مەن ول كىسى تۋرالى عابيت مۇسىرەپوۆ اعادان دا ەستىگەنىم بار ەدى.

— فاريزا، سەن قارقارالىدا دەمالدىڭ با، شايتانكولدى كوردىڭ بە؟ — دەدى بىردە عابيت اعاي ۇيگە تەلەفون سوعىپ.

— جوق، اعا، ءساتى تۇسپەي ءجۇر.

— ال، جامبىلداعى عاينيكەن دەگەن اپاڭدى بىلەسىڭ بە؟

— جەكە تانىستىعىم جوق، سىرتتاي بىلەمىز عوي... — دەپ كۇمىلجىدىم،

— سەن دەمالىسىڭدى ىلعي وقجەتپەستە وتكىزەتىن كورىنەسىڭ، شايتانكولدى ءالى كورمەگەنىڭ دۇرىس ەمەس. مەن قالت ەتكەندە، مويىنقۇم، شۋعا كەتەم. جامبىلدا عاينيكەن بيباتىروۆا دەگەن حاتشى قىز بار. جىگىتكە بەرگىسىز قىز. ادەبيەت پەن ونەر دەسە، ىشكەن اسىن جەرگە قويادى. بارلىق مۇمكىندىكتى جاساي الاتىن ادام. بار، تانىس. نەمەسە مەنىمەن بىرگە ءجۇر.

مەن عابەڭ اعامىزعا ەرە المادىم. ءبىراق سول جىلى عاينيكەن ايدارحانقىزىمەن تەلەفون ارقىلى سويلەسكەنىم بار. ول بىلاي بولعان ەدى. ءبىر كۇنى حالىقارالىق تەلەفون شىر ەتتى:

— سىزبەن جامبىل وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى بيباتىروۆا سايلەسەدى، — دەدى قىز بالا، ادەپپەن سويلەپ. ول كەزدە (ءقازىر دە سولاي عوي) وبكومنىڭ حاتشىسى قايداعى ءبىر ينەلىكتىڭ قاناتىنداي بالالار جۋرنالىنىڭ رەداكتورىنا تەلەفون سوعۋ تۇگىلى، الدىنا بارساڭ، ارەڭ قابىلدايدى. جۇرەگىم تارس-تارس ەتتى.

— فاريزا قالقام، بۇگىن جامبىلدىڭ وبلىستىق گازەتىنە ءبىزدىڭ بەكزادا ورازبەكوۆاعا ارناعان «ساعىنىش» دەگەن ولەڭىڭ شىعىپتى. سونى وقىپ، قاتتى قۋانىپ، وزىڭە راحمەت ايتقالى تەلەفون سوعىپ وتىرمىن. ءبىزدىڭ قىزدار ءبىر-بىرىن وسىلاي ساعىنىپ، وسىلاي قادىرلەپ جۇرسە عوي! — دەدى حاتشى سۇيكىمدى دە ءىلتيپاتتى ۇنمەن.

ادام ءبىر نارسەنى نەمەسە بىرەۋدى جاقسى كورسە، نەگە جاقسى كورەتىنىن تۇسىندىرە المايدى. سەزىمدى دالەلدەۋ قيىن. سول سەبەپتى عاينيكەن ايدارحان قىزى جايلى ول كىسىنىڭ كەرەمەتتەي تازا، اسا سەزىمتال، تەك جاقسىلىق جاساعىسى كەلىپ تۇراتىن جاناشىر، قانداي مەكەمەدە وتىرسا دا، حالىقتىق ءىس جاساپ وتىراتىن قابىلەتتى، ۇيىمداستىرعىش قاسيەتتەرىن ەل-جۇرتقا جەتكىزگىم كەلسە دە، ءوز جازعانىما ءوزىمنىڭ كوڭىلىم تولماي، قينالۋ ۇستىندەمىن. ايتەۋىر باسى اۋىرىپ، بالتىرى سىزداعاننىڭ كوبى سول كىسىدەن جان جىلۋىن ىزدەپ كەلەتىنىن بىلەمىن. ءقازىر جۇرتتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن تىڭدايتىن ادامدى ىزدەپ تابۋدىڭ ءوزى قيىن، وركىمنىڭ ءوز پروبلەماسى وزىندە.

بۇل كۇندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى رۋحاني ءنار الاتىن جالعىز مەكەن — ۇلتتىق اكادەميامىزدىڭ «عالىمدار ءۇيى». مەرزىمى تولار-تولماستا «جوعارى» جاق عاينيكەن ايدارحان قىزىنىڭ زەينەتكەرلىك دەمالىسقا كەتۋىنە «قامقورلىق» جاسادى دا، ءومىر بويى قىزمەت ىستەپ قالعان، كۇش-قايراتى جەتەرلىك، العىر كىسى ءتورت قابىرعاعا قاراپ وتىرا الماي، اكادەميا باسشىلارىنىڭ شاقىرۋىمەن وسىندا ديرەكتور بولىپ كەلگەن ەدى. سودان بەرى اكادەميانىڭ «عالىمدار ءۇيى» باياعى كەزدەگى جازۋشىلار وداعىنىڭ اق ورداسىنىڭ نەمەسە زاماننىڭ ءتۇزۋ كەزىندەگى مادەنيەت مينيسترلىگىنىڭ جۇگىن ارقالاپ، ەكونوميكالىق اعىستار تولقىنىنىڭ استىندا قالعان اقىن-جازۋشى، ونەر قايراتكەرلەرىمەن، جاس تالانتتارمەن كەزدەسۋلەر، ءان مەن جىر كەشتەرى — ايتەۋىر قۇداي كوكىرەگىنە بەرگەن ساۋلەدەن باسقا اقشالاي بايلىعى جوق اقىن، ءانشى، كومپوزيتورلاردىڭ ءبارىن پانالاتاتىن، قۇدايدىڭ ۇيىندەي جانىڭدى تازارتاتىن جىلى ۇياعا اينالدى.

بۇرىن بىرەۋ ءبىلىپ، بىرەۋ بىلمەيتىن «عالىمدار ءۇيى» حالىقارالىق باسقوسۋلارعا دا قاقپاسىن ايقارا اشىپ، ءتورىن ۇسىناتىن بولدى. ءتۇرلى كونسەرت زالدارى مەن سارايلارعا كىرىپ-شىعۋ ساتۋلى كەزدە انشىلەر مەن ارتيستەرگە ساحنادا كورىنۋدىڭ ءوزى ۇلكەن وقيعامەن پارا-پار. اقىن مەن جازۋشى كىتاپ شىعارۋ ءۇشىن باسپاعا مىڭداعان، ميلليونداعان اقشا بەرۋى كەرەك. ءانشى مەن كۇيشى ورتالىق كونسەرت زالىندا ونەرىن كورسەتۋى ءۇشىن مىڭداعان قارجى تولەپ، زالدى جالداپ الۋى كەرەك. جازۋشى مەن ونەر قايراتكەرلەرى اراسىندا ونداي قالىڭ قالتالىلار جوق ەكەنى اقيقات. ارينە، ءبىرلى-جارىم تاسى تاۋعا ورلەگەن بيزنەسمەن جەرلەستەرى مەن جيەندەرى بارلار بولۋى مۇمكىن. ءبىراق ونداي پىتىر-زەكەتتەر قانشاما مول بولعانىمەن، ازەر بولسا، ءبىر كىتاپ شىعارۋعا نەمەسە ءبىر كونسەرت ءۇشىن زالدى جالعا الۋتا جەتەدى. مۇنداي جاعدايدا الەمگە ايگىلى ءارى سۇيىكتى «وتىرار سازىنىڭ» ءوزى دە كونسەرت قوياتىن ورىن تاپپاي قالۋى ابدەن مۇمكىن.

مۇندايدا ءوزىن قوعامعا قاجەتسىز زاتتاي سەزىنىپ باسى اينالعان ونەر يەلەرى «عالىمدار ءۇيىن» بەتكە الادى. نەمەسە ءابدىلدا، كاكىمبەك سەكىلدى جىر، ەركەعالي سەكىلدى ونەر تارلاندارىن «وسى كىسى كورىنبەي كەتتى» دەپ، سول ءۇشىن جالاقى الماسا دا ىزدەۋ سالىپ، «عالىمدار ءۇيىنىڭ» تورىنە شاقىرىپ قۇرمەتتەيتىن دە — عاينيكەن ايدارحان قىزى. مۇنىڭ ءبارى تىرلىكتىڭ بارلىق قالتارىستارى اقشامەن ەسەپتەلگەن ءداۋىردىڭ دوللارمەن اۋىزدانىپ ۇلگەرگەن پەرزەنتتەرىنە كۇلكىلى كورىنۋى مۋمكىن. ءبىراق حالىقتىڭ رۋحاني ءتىنى بولىپ ەسەپتەلەتىن ادەبيەت پەن ونەر يەلەرىن ساۋداگەرلىكپەن كۇن كورۋگە ءماجبۇر ەتسە، ۇلتتىڭ تابيعي بولمىسى دا جەر بەتىنەن كوشەرى حاق.

ءبىر كەزدە «الاتاۋ» ءانسامبلى كەلدى دەسە، اۋىل عانا ەمەس، استانا تۇرعىندارى دا تايلى-تاياعىمەن كونسەرتكە ايالاعانى ءبارىمىزدىڭ ەسىمىزدە. انسامبل-تريونىڭ قۇرامىنداعى ءۇش جىگىت — ءۇش التىنبەكتىڭ ءبىرى – قازاق اناسىنىڭ جوقتاۋ گيمنىنە اينالعان «قارا كەمپىردىڭ» اۆتورى التىنبەك قورازبايەۆ بولاتىن. قۇرمانعازى اتىنداعى كونسەرۆاتوريانى جاڭا عانا ءبىتىرىپ كەلگەن تالدىرماش بالاڭ جىگىتتىڭ ونەر ورىنە سامعاۋىنا العاش سەنىم كورسەتىپ، سەبەپ بولعان، اپكەسىندەي جاناشىر، اعاسىنداي قامقورشى بولعان دا — سول كەزدە جامبىل وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ جاڭا كەلگەن حاتشىسى عاينيكەن بيباتىروۆا ەدى. ارينە، ولەڭ مەن ونەرگە قامقورشى بولۋ — تالانتتارعا جىر نە مۋزىكا جازىپ بەرۋ ەمەس، ولاردىڭ جاراتىلىس بەرگەن قابىلەت-قاسيەتتەرىن شىعارۋعا مۇمكىندىك جاساۋ، رۋحاني كوتەرمەلەۋ جانە جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىندىرە ءبىلۋ. التىنبەك «الاتاۋدىڭ» عانا ەمەس، جامبىل وبلىسىنداعى ونەرلى قاۋىمنىڭ جۇرەگىنە اينالدى — وبلىستىڭ مادەنيەت ءبولىمىن باسقارا ءجۇرىپ، ءوزى دە ونەرىن شىڭدادى. وبلىستا تۇراتىن ونداعان ۇلتتاردىڭ انسامبلدەرى دە سول جىلدارى ومىرگە كەلدى.

بۇگىن رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق دەڭگەيدە عىلىم، اكىمشىلىك، ادەبيەت پەن مادەنيەت سالاسىندا باسقارۋ ورىندارىندا جۇرگەن كوپتەگەن ۇل-قىزدار ءبىر كەزدە الماتى قالالىق كومسومول كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى عاينيكەن ايدارحان قىزىنىڭ قىراعى كوزىنە شالىنىپ، كوپشىلىكپەن جۇمىس ىستەۋدىڭ تەزىنەن وتكەندەر ەكەن. ءبارى دە سول كەزدەگى ىسكەر دە ادىلەتتى حاتشىنى ءالى كۇنگە وزدەرىنىڭ ساياسي، رۋحاني ۇستازى سانايدى، ءالى كۇنگە ول كىسىمەن اقىلداسىپ-پىكىرلەسۋگە، وي بولىسۋگە ۇمتىلادى.

«بالا ءوزى تۋعانداي، كەلىن ءوزى كەلگەندەي» دەمەكشى، كۇنى كەشە «وسى جاستىڭ بويىندا ءبىر ساۋلە بار» دەپ، بوزامىق بوزبالانى قولىنان جەتەلەپ ءجۇرىپ كىسىلىككە جەتكىزگەن ۇستازىنا سالەم بەرمەيتىندەر دە قوزىلاعان قويداي كوبەيىپ، ادامگەرشىلىك پەن اردى ءپىر تۇتاتىندار اسىلدىڭ سىنىعىنداي سيرەپ بارا جاتقان زاماندا مۇنداي قىلىق ۇلگى بولار قاسيەتتەي قىزىقتىرادى.

مەن سوڭعى جىلدارى، عاينيكەن ايدارحان قىزى بارلىق لاۋازىمىن تاستاپ، زەينەتكەرلىك دەمالىسقا شىققالى، ول كىسىمەن ءجيى پىكىرلەسەتىن بولدىم. ءومىر جايلى سىرلاسقىم كەلەدى، ىشىمدە جينالعان كوپ نارسەنى اقتارعىم كەلەدى. بايقاسام، ول كىسىنىڭ جان — دۇنيەسى «بوس» وتىرمايدى: قىزىلورداداعى ءبيبىجان اۆارياعا ءتۇسىپ قالىپتى؛ جامبىلداعى ەل اعاسى ايتباي قايتىس بولىپتى، بارۋىم كەرەك؛ تۇمانباي كوپتەن كورىنبەي كەتتى — كەشىن وتكىزۋ كەرەك؛ شەت ەلدەردەن كەلىپ وقىپ جۇرگەن قازاق ستۋدەنتتەرىنىڭ ونەر كەشىن وتكىزگەن دۇرىس-اۋ؛ ءار اپتا سايىن وسىنداي سان ماسەلەنىڭ ورتاسىندا وتىرعانىن كورەمىن.

جاستىق جىلدارىن بىرگە وتكىزگەن، كومسومول كوميتەتىندە، قىزمەتتەس بولعان، ءبىر ءۇيدىڭ بالاسىنداي اعا-قارىنداس بولىپ كەتكەن عيبات مىرزاعالييەۆتىڭ اناسى و دۇنيەگە اتتانار الدىندا:

— قالقام عاينيكەن، عيباتجان جالعىز عوي، ءوزى تىم ۇياڭ، ءوزىڭ باس-كوز بولىپ جۇرگەيسىڭ، — دەپ ازامات ۇلىن وسى كىسىگە تاپسىرىپتى..

ەلىمىزدىڭ ارداقتى ازاماتى، كورنەكتى قوعام قايراتكەرى ميحايل يۆانوۆيچ ەسەنالييەۆ، سۇيىكتى جارى ماييا ميحايلوۆنا ميليسيا گەنەرالى ءابدىحايىم ماسكەۋدەگى ءبارىنىڭ اقىلداسىپ-پىكىرلەسەتىن، كوڭىل تارقاتاتىن كيەلى بۇرىشى — عاينيكەن ايدارحان قىزى مەن حاميمت اعامىزدىڭ ءۇيى.

ول كىسىنى بىلمەيتىن ادام ءبىر كورگەندە تەك جۇرتتىڭ جاعدايىن شەشۋگە جارالعان كىسى دەپ قالۋى مۇمكىن.

لەپسى ستانساسىندا تۇراتىن ايدارحان اتتى ەل ازاماتىنىڭ وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن تۇڭعىش پەرزەنت عاينيكەن سوڭىنان ەرگەن ءتورت ءسىڭىلىسى مەن اتا-اناسى زارىقتىرىپ كورگەن جالعىز ىنىسىنە قامقور بولىپ ەرجەتكەسىن بە، جوق، ۇل بالانى ارمانداپ وتىراتىن اكە كوڭىلىن ىلعي سەزىنگەننەن بە — ايتەۋىر ءوزى قۇربىلاس ەر بالالاردان قالىسپاۋعا تىرىسىپ وسكەنى راس.

بەرتىن كەلە اتا-انا دۇنيەدەن وتكەسىن، باۋىرلارىنا اكە ورنىنا اكە، انا ورنىنا انا بولۋعا تۋرا كەلدى. ولاردىن ءارقايسىسى بالالى-شاعالى، ومىردەن ءوز ورىندارىن تاپقان سانالى ازاماتتار بولسا دا، عاينيكەنسىز، ول كىسىنىڭ اقىل-كەڭەسىنسىز ءالى كۇنگە ماسەلە شەشىلمەيدى. جىلىنا ەكى رەت سوناۋ لەپسى توپىراعىندا جاتقان ارداقتى اكە مەن اياۋلى انانىڭ زيراتىنا دا عاينيكەن باستاپ بارۋ ادەتكە اينالعان.

جالعىز پەرزەنتى جانار مەن كۇيەۋ بالاسى الماستىڭ عانا ىشكى شارۋالارىنا ارالاسپايدى؛ ارالاساتىنى — ولاردىڭ سەنبى، جەكسەنبىدە اتاسى مەن اجەسىنە كەلەتىن ەكى كىشكەنتايى ءادينا مەن ايىمدى ەكى كۇن بويى قىدىرتۋ، باعىپ-كۇتۋ، سوسىن مۇنتازداي ەتىپ ۇيلەرىنە قايتارۋ. بۇل دا وڭاي شارۋا ەمەس. كىشكەنتاي ەركەلەردىڭ بابىن تابام دەپ جايىلىپ توسەك بولۋعا دايىن اجەنىڭ كولدەي كوڭىلىن سەزە قوياتىن بالاپاندار اكە مەن شەشەنىڭ «تايتىنەن» قۇتىلعاسىن، ەسىكتەن ايقايلاي كىرەدى. ويتكەنى اتا مەن اجەگە بۇيرىقتارى جۇرىڭكىرەيدى. اجەنى شارشاتادى. ءبىراق ول جانعا ءومىر ءنارىن بەرەتىن راحات-شارشاۋ.

جۇقالتاڭ اقسارى وڭىنەن ىلعي مەيىرىم مەن پاراساتتىلىق ەسىپ تۇراتىن، ۇزىن بويلى قاعىلەز كەلگەن سول كىسىنى وزىمە جاقىن كورەمىن. «كەيدە وسى كىسىنى قالاي دەپ اتاسام ەكەن» دەپ ويلايمىن. «عاينيكەن ايدارحان قىزى» دەسەم، تىم الىستاتىپ الاتىن سەكىلدىمىن. «اپا» دەسەم، ءالى دە جاس، ادەمى كىسى قارتايىپ كەتەتىندەي كورىنەدى. «اپكە» دەۋگە باتىلىم بارمايدى. اقىرى «تاتە» دەۋدى ءجون كوردىم.

بۇگىن عاينيكەن ايدارحان قىزىنىڭ تۋعان كۇنى. قارشادايىنان جۇرت دەپ جانۇشىرعان مەنىڭ تاتەم الپىس جاسقا تولىپ وتىر.

ارينە، ول كىسى ومىراۋىنا وردەن تاعۋعا، حالىقتىڭ ءىقىلاس-ىلتيپاتىن سەزىنۋگە ابدەن لايىق جان. ەگەر ەلىمىزدە ادامنىڭ ەڭبەگىن، ادالدىعىن، قادىر-قاسيەتىن قاستەرلەي تىزەتىن «قۇرمەت كىتابى» بولسا، سونىڭ ءبىر بەتىنە عاينيكەن ايدارحان قىزى بيباتىروۆا ەسىمى التىن ارىپتەرمەن جازىلار ەدى. ونىڭ ەسەسىنە، سوناۋ اقكول جاقتاعى ەسەكەڭ سەكىلدى عاينيكەندى بىلەتىن مىڭداعان قاراپايىم ادامداردىڭ جۇرەگىنە الدەقاشان وشپەس ارىپتەرمەن جازىلىپ قالعان. سوندىقتان دا ولار: «ونداي ادام جوق قوي»، دەپ جۇرەگىڭدى ءدىر ەتكىزەر ساعىنىشپەن ايتادى.

ساعىنا، ساعىندىرا بىلگەنگە نە جەتسىن!

1994.

---