«ورال» گازەتىندەگى پاتشا وكىمەتىنىڭ شىمبايىنا باتقان قاي ماقالا؟
قازاق حالقى تاريحي جاعىنان اسا ماڭىزدى ءارى شەكتەن تىس قاتال كەزەڭدەردى باستان كەشىرگەنى بەلگىلى. بۇل ۋاقىتتا ەلدىڭ ءبىرتۇتاستىعىنان عانا ايرىلىپ قويماي، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى جوعالتۋ، ءتىپتى حالىق رەتىندە جويىلىپ كەتۋ ءقاۋپى تونگەن ەدى. قاي كەزدە دە بولماسىن مۇنداي سىندارلى ساتتە تۋعان حالقى ءۇشىن كەز كەلگەن قيىندىققا قايىسپايتىن ەرلەردىڭ باس كوتەرەرى انىق. ول ۋاقىتتاعى قازاق زيالىلارى ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك قۇرامى جاعىنان بىرتەكتى ەمەس ەدى. دەگەنمەن، وسىنداي تۇرلىلىگىنە قاراماستان ءبارىن بىرىكتىرگەن ورتاق دۇنيە – ولاردىڭ پاتشانىڭ شەكسىز ءوز بەتىمەن بيلەۋشىلىگىنە دەگەن وشپەندىلىك بولاتىن. پاتشالىق ءوز مۇددەلەرىنە قايشى كەلەتىن ءاربىر پايىمدار مەن ىس-ارەكەتتەردى جويۋعا، باسقارۋ ساياساتىنا سىني كوزقاراستىڭ كەز كەلگەن كورىنىسىن بىردەن تۇنشىقتىرۋعا تىرىستى.
سول قازاق حالقى ءۇشىن قيىن-قىستاۋ كەزەڭدە ۇلت مۇددەسىن ساقتاۋعا تىرىسقان قازاق زيالىلارىنىڭ قاتارىندا اعارتۋشى، جeر-سۋ ءماسeلەسى بويىنشa قaزاقتىڭ ءمۇددeءسىن قoرعاعان حaلىق جaناشىرى باقىتجان بيسالى ۇلى قاراتايەۆ تا بولدى. ول مىنبەردەن سويلەگەن ءسوزىن اشىق حات رەتىندە باسقا باسىلىمدارمەن قاتار بولشيەۆيكتىك «ورaل» گازەتى دە جاريالايدى. بۇراتانا حالىق وكىلىنىڭ اششى شىندىقتى اشكەرەلەگەنى شىمبايىنا باتقان پاتشا ۇكىمەتى گازەتتى جاۋىپ تاستايدى.
بيلىك باسىنداعىلارعا قاۋىپتەنەتىندەي سەبەپ بەرگەن بۇل «اشىق حاتتا» ب.قاراتايەۆ ەل تەرريتورياسىنا قاراشەكپەندەردى ماجبۇرلەپ قونىس اۋدارتۋ ماسەلەسىندە باسى ارتىق جەردىڭ بار-جوقتىعى قىزىقتىرماعانىن، ول جەردىڭ اۋا رايى مەن توپىراق قۇرامى زەرتتەلمەگەنىن بەتكە باسا ايتادى. جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ جاعدايىمەن جانە پىكىرىمەن ساناسپاۋ ادىلەتسىزدىك ءارى حالىقتى قاناۋشىلىق ەكەنىن ىزا-كەكپەن جەتكىزىپ، ورىس شارۋالارىن قونىستاندىرۋدى توقتاتۋ كەرەكتىگىنە توقتالادى.
ۇلت جاناشىرىنىڭ كورەگەندىكپەن قوزعاعان كەلەسى ماسەلەسى – پاتشا بيلىگىنىڭ قازاق جeرىندە جۇرگiءزىپ oتىرعان جeر سaياساتى كوشپeءلى قaزاقتارعا قيىندىق تۋعىزىپ oتىرعاندىعى بولدى. ول وتىرىقشى قازاقتاردى ءۇي-جايىنان قۋىپ شىعۋعا جول بەرمەي، باسى ارتىق جەرلەرگە عانا قونىستانۋدى ۇسىندى. شىنىمەن دە، كەيىنىرەك تاريح كورسەتكەنىندەي بۇل سaياسات كوشپeءلى حaلىقتاردىڭ جaعدايىن تىم نaشارلاتتى. بايىرعى جايلى ورىندارىنان كۇشپەن قۋىلعان قارا حالىق قيىن كەزەڭگە ۇشىراپ، مال-مۇلكىنەن دە، باسپاناسىنان دا ايرىلدى.
قاھارلى كەزەڭدە شىندىقتى شىرىلداتا ايتۋ تىكەلەي ءوز باسىن ولىمگە تىگۋمەن تەڭ ەكەنىن تۇيسىنە وتىرىپ، قايراتكەر «اشىق حاتىندا» قاراپايىم حالىقتىڭ وتارلاۋ ساياساتىنان تۋىنداعان مۇڭ-زارىن قايمىقپاي جەتكىزە العان. جاپا شەككەن حالقىنا ادال قىزمەت ەتكەن اردا ازاماتتىڭ بۇل قايسارلىعىن ەلى ۇمىتپاق ەمەس.
ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى جۋرناليستيكا 1 كۋرس جۋانقان ايتولقىن
You Might Also Like
-
كۇن نۇرىنداي ساۋلە شاشقان، ماۋەلى بايتەرەكتەي تامىرىن كەڭگە جايعان، قازاق قوعامىندا اسىل ەردىڭ تۇقىمى رەتىندە، بەكزادانىڭ ءوزى بولعان شوقان ءۋاليحانوۆ، دانالىعى مەن دارالىعى ۇشتاسقان، تاريحتا التىن ءا...
-
"بۇكىل قازاقتىڭ بالاسى قالايدا وقۋ كەرەك!" دەپ، ەرتەڭ ءوزىنىڭ سوتتالاتىنىن ءبىلىپ وتىرىپ تالاي كىتاپ جازعان – احمەت بايتۇرسىن ۇلى. "قازاق ءالىپبيىنىڭ" العاشقى اۆتورى، قازاق ءتى...
