InfoHub Logo

قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن جارىق جۇلدىزى،  ءومىرىنىڭ قىسقا عانا مەرزىمىندە ارتىنا وشپەس مۇرا قالدىرعان – شوقان ءۋاليحانوۆتىڭ تۋعانىنا بيىل مىنەكەي 185 جىل تولىپ وتىر.

شوقان ءۋاليحانوۆ، قازاق حالقىنا ەڭبەگى سىڭگەن قايراتكەر، عالىم، اعارتۋشى، ورىستارمەن، سونداي-اق باسقا ۇلتتىڭ حالىقتارىمەن دوستىق قايراتكەرى، ساياحاتشى، شىعىستانۋشى-تاريحشى، ەتنوگراف، پۋبليسيست، فولكلورتانۋشى. ءوز ەسىمىن كۇللى جۇرتقا تانىتىپ، قاھارمان ساياحاتشى رەتiندە داڭقىن شىعارعان. ساياحاتشى ءوزى بارعان ساپارلارىندا نەشەتۇرلى قيىندىقتار مەن كەدەرگىلەردەن وتەدى. جات ەلدىڭ جان-جاقتى سالاسىن:اسكەري، ساياسي، ەكونوميكالىق، ساۋدا-ساتتىق جاعىنان سيپاتتاپ، ۇكىمەتكە دە، عىلىمعا دا پايدالى سيرەك دەرەكتەردى جيناعان. ۇلى عالىمنىڭ ەسىمى قازاقستاننىڭ مادەنيەتى مەن قوعامدىق-عىلىمي ويىنىڭ تاريحىندا ايرىقشا قۇرمەتكە بولەنىپ، ەل ەسىنەن كەتپەيتىندەي دارەجەگە جەتتى.

"جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن بىلۋگە ءتيىس" حان ۇرپاعى، اۋىل مەكتەبىندە وقىپ، ارابشا حات تانىعان. شىعىس تىلدەرىنەن اراب، پارسى، ورىس، ءتىلىن، كەيىنىرەك ورتا ازيانىڭ تۇركى تىلدەرىن مەڭگەرگەن.

قازاقتىڭ جارىق جۇلدىزى اتاڭعان شوقان پورترەت، پەيزاج جانە حالىقتىڭ تۇرمىس سالتىن بەينەلەۋمەن اينالىستى. ودان 150—دەي سۋرەت قالعان. ءوز زامانىنىڭ مادەنيەتتى جانە ءبىلىمدى ادامى  بولعان، عىلىم مەن ادەبيەتتى، ونەردى باعالاي بىلگەن. ساياحاتشى شوقان لينگۆيستيكا، گەوگرافيا، ەتنوگرافيا، ارحەولوگيا، قوعامدىق جانە ساياسي سالاسىندا ەڭبەك ەتىپ، كەيىنگى ۇرپاققا، ياعني، بىزدەرگە، جاستارعا اسا باي، عىلىمي ەڭبەكتەر قالدىردى.

قازاقتىڭ بەلگىلى جازۋشىسى عابيت مۇسىرەپوۆ: «شوقاننىڭ ۇلىلىعى سونشاما، ءبىز ونى ەندى عانا تولىق تۇسىنە باستاعاندايمىز... شوقانى بار ەل - شوقتىعى بيىك ەل» - دەپ جازعان بولاتىن. سول سەبەپتى اتامىزدىڭ قالدىرىپ كەتكەن اسىل مۇراسى – بارشا ادامزات بالاسىنا ورتاق اسىل قۇندىلىق بولىپ تابىلادى.

ارىستانبەك مانشۇك

---