وتان ءۇشىن
قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترى كەشە جاس دراماتۋرگ ءا. ابىشيەۆ جولداستىڭ «وتان ءۇشىن» اتتى جاڭا تەمادا جازىلعان پەساسىن قويدى.
جاس دراماتۋرگتىڭ تەاتر يسكۋسستۆوسىنداعى العاشقى ادىمى — جاڭا سپەكتاكلدى كورۋگە ءبىز دە اسىقتىق. ءبىز دە تەاترعا كەلدىك.
مىنە اكادەميالىق تەاتر، مىنە ونىڭ ءوزىمىز كورىپ جۇرگەن زالى مەن تانىس ساحناسى. فويە تولعان ادام، ءبارى دە ساحنانىڭ اشىلۋىن اسىعىپ كۇتىپ وتىر. ساحنا اشىلدى. زريتەلدەردىڭ كوزىنە 1916 جىلدىڭ ءبىر ايانىشتى سۋرەتى جارق ەتە قالدى.
ەكى تالاي كەزەڭدە ەل باستاعان قازاق حالقىنىڭ ادال ۇلى سەرعازى، ونىڭ قاسىنا ەرگەن ساربازدار. 1916 جىلدىڭ قارا تۇنەگى تۇتەپ سوعىپ تۇرعان كەز. قازاق حالقىنىڭ باسىنا تۋعان اجال قايعى، قاندى شەردىڭ ءۇستى. سەرعازىنىڭ قولىندا مىلتىق، بەلىندە قىلىش. قالىڭ ەلدىڭ تىلەگى ءۇشىن، بوستاندىق ءۇشىن، باسىن مايداندا ەلىمگە بايلاپ، پاتشا اسكەرلەرىنە قارسى سوعىس اشتى.
تاۋدا بەكىنىستە جاتىر. قاسىندا سەنىمدى ساربازدارى، ايەلى، ەمشەكتەگى ۇلى — ەركىن.
شىمىلدىق اشىلعاندا پەسا ءبىزدىڭ كوز الدىمىزعا وسى سۋرەتتەردى ەلەستەتە، وسى سياقتى ايانىشتى حالدى كور¬سەتە جونەلدى. جازۋشى 1916 جىلدىڭ ەپيزودىن جاڭا ءادىس، جاڭا پريەممەن جازۋعا تىرىسقان.
مايدان ۇستىندە ەرلىكپەن ولگەن سەرعازى، ونىڭ ارتىندا جەسىر قالعان ايەلى، جەتىم بالاسى، قاندى قول قۇرتىمبەت، زارلاپ قالعان انا مەن بالانى ولىمنەن ايىرىپ قالعان مەيرىمدى ەرجۇرەك سولدات كوپتىڭ كوز الدىنان تىزبەكتەلىپ ءوتىپ جاتادى. بۇل كارتينادا ءىرى ۋاقيعانىڭ، ۇلى ىستەردىڭ ءالى الدا جاتقاندىعى كورىنەدى.
زريتەل جەتىم قالعان بالا مەن جەسىر قالعان ايەلدىڭ جايى نە بولار ەكەن دەپ، ولار قانداي قيىن قىستاۋلاردان وتەدى ەكەن دەپ كۇتىپ وتىرادى.
ەكىنشى كارتينا. ساحناعا پيونەرلەر شىعادى. پيونەرلەردى ەرتىپ جۇرەتىن كومىر ءوندىرىسىنىڭ قارت جۇمىسشىسى – كەرىم. بۇلاردىڭ جۇرگەن جەرى 1916 جىلدىڭ مايدانىندا حالىق باتىرى سەرعازى ولگەن جەر.
تاۋدىڭ ءبىر جەرىندە 1916 جىلعى ولگەن قۇربانداردىڭ ەسكەرتكىشى جازىلعان تاس. ونىڭ قاسىنا كەلگەن پيونەرلەر: «توگىلگەن قان بوسقا كەتكەن جوق...» دەگەن ءسوزدى وقىپ ماساتتانادى. بالالار ول جازۋدىڭ ءمانىسىن كەرىمنەن سۇرايدى. كەرىم تاستاعى جازۋدى ءوزى جازعانىن، بۇل جەردە ولگەن سەرعازى باتىر ەكەنىن ايتادى. سونىمەن قاتار وسى قالاعا وقۋدان قايتقان سەرعازىنىڭ ينجەنەر بالاسى ەركىننىڭ كەلە جاتقانىن، سونى قارسى العالى تۇرعانىن ايتادى. ەركىندى قارسى الۋ. ونى كۇتكەن ادامدار. ەركىننىڭ اناسى، باياعى جاۋىز قۇرتىمبەت، ونىڭ اسىراندى قىزى – ەركىننىڭ سۇيگەنى گۇلجان، شاحتەر كەرىم، پارتكوم سەكرەتارى ەگورينا ت. ب. بۇلار اسىعىپ كۇتىپ تۇرعاندا ەركىن كەلەدى. ماز-مەيرام، قۋانىش. بۇرىنعى بانديت، ءقازىر شاحتا باستىعى بولىپ العان قۇرتىمبەت ەركىنگە جاقىندىعىن ايتىپ، قۇشاعىن جايادى. ءوز ەركىنە كوندىرىپ، ايتقانىنا جۇرگىزبەك بولادى. وسىدان بىلاي قاراي پەسادا ماحاببات پەن وندىرىستەگى تارتىس قاتار شيەلەنىسىپ ءورشي بەرەدى.
ءبىر جاعى — ساحنانىڭ باس ينجەنەرى زيانكەس — دانكو، قۇرتىمبەت، شالابايلار. ەكىنشى جاق — پارتكوم سەكرەتارى ەگورينا، جاس ينجەنەر ەركىن، شاحتەر كەرىم، نكۆد ناچالنيگى. ەكى ورتادا ەركىننىڭ سۇيگەنى گۇلجان. مىنە، وسىدان باستاپ جاڭا تارتىس، جاڭا ۋاقيعا ورىستەي بەرەدى. تارتىستىڭ وبەكتىسى — زيانكەستەر جاۋىپ تاستاعان قارا شاحتا. ەركىن باستاعان توپتىڭ قارا شاحتانى اشۋ، ونداعى تولىپ تۇرعان كومىر بايلىعىن وتانىمىزعا بەرۋ پلانى مەن زيانكەس دانكو، قۇرتىمبەتتىڭ ول شاحتانى جابۋ پلانى. ەگەر اشا قالعان كۇندە شاحتانى ءبۇلدىرۋ، ءورت شىعارۋ، شاحتاعا تۇسكەن ەركىندەردى قۇرتىپ جىبەرۋ پلانى شيەلەنىسىپ ءجۇرىپ جاعادى. ونىڭ اياعى بارىپ زيانكەستەردىڭ شاحتادا ءورت شىعارۋى مەنەن ول ورتتەن كۇنى بۇرىن ءبىلىپ، ساقتانعان ەركىندەردىڭ امان قالۋىمەن تىنادى. اقىرى سول ۋاقيعانىڭ زيانكەسى قۇرتىمبەت، دانكولار ۇستالىپ، ەركىن ءوزىنىڭ سۇيگەن قىزى گۇلجانمەن قوسىلىپ بارىپ ۋاقيعا اياقتالادى.
پەسانىڭ قىسقاشا مازمۇنى وسىلاي. جاس دراماتۋرگ ابىشيەۆ جولداس ءوزىنىڭ پەسا جازۋداعى الدىنا قويعان ماقساتىن دۇرىس ورىنداپ، پەسانى قىزىقتى ەتىپ درامالىق جولمەن ويداعىداي شىعارا العان.
«وتان ءۇشىن» پوستانوۆكاسىن زريتەلدەر قىزىعا قارادى.
ەندى تەاتر كوللەكتيۆى تۋرالى، ونىڭ جاس اۆتورعا كومەگى، ويىنى، ساحنالىق وفورملەنيەسى تۋرالى بىر-ەكى ءسوز ايتا كەتەلىك.
بۇل پوستانوۆكەنى كورگەندە تەاتر كوللەكتيۆىنىڭ كوپ جۇمىس جاساعاندىعى بايقالادى. ويتكەنى، بىرىنشىدەن پەسانى جازۋشى ابىشيەۆ جولداس جاس اۆتور بولسا، ەكىنشىدەن، ويناۋشىلاردىڭ كوپشىلىگى ىلعي جاستار. بۇل پوستانوۆكەنى قويۋعا پوستانوۆششيك رەجيسسەر ناسونوۆ پەن رەجيسسەر اسسيستەنتى قىزمەتىن اتقارعان م. شاموۆا جولداستار دا كوپ ەڭبەك سىڭىرگەنى بايقالادى.
اسىرەسە جاس حۋدوجنيك وسكەنبايەۆ پەن سيلايەۆ جولداستاردىڭ جاساعان دەكوراسياسى وتە ۇنامدى، وتە جاقسى شىققان.
ال ارتيستەردىڭ جەكە رولدەرىن ورىنداۋ جاعىن ايتساق: ءوز ءرولىن ۇنامدى ەتىپ جاقسى ورىنداعان جاعدا. قۇرتىمبەت ءرولىن اتقارعان جاعدا جولداس اكتەرلىك شەبەرلىگىن، ىسىلعاندىعىن، ءاربىر جاڭا ءتيپتى ءوز بويىنا قوندىرىپ الا قوياتىندىعىن، ءوزى اتقارىپ جۇرگەن ءرولىن كەڭىنەن تۇسىنەتىندىگىن كورسەتتى.
ەگورينا ءرولىن ويناعان ءسابيرا، شالاباي ءرولىن ويناعان سەيفوللا ءوز رولدەرىن ويداعىداي اتقارىپ شىقتى. ەركىن ءرولىن اتقارعان ءا. سابىربايەۆ جولداستىڭ قيمىلدارىندا، سويلەگەن سوزدەرىندە ەرسىلەۋ كورىنىستەرى بولدى. ونىڭ قۋانعان، رەنجىگەن، سۇيىنگەن جەرلەرىندە دە سوزدەرى ءبىر قالىپتا شىعىپ ۋاقيعاعا ۇلەسىمدى وبراز تابا الماعاندىعى كورىندى. بۇل ارينە تۇزەلەتىن كەمشىلىك.
ەركىننىڭ سۇيگەن قىزى گۇلجان بولىپ ويناعان ابدۋللينا ءوز ءرولىن كوبىنەسە سىلبىر اتقاردى.
قورىتىپ ايتقاندا تەاتر كوللەكتيۆى بۇل پوستانوۆكەنى اجەپتاۋىر تۆورچەستۆولىق تابىستارمەن قويا الدى.
You Might Also Like
-
التى اي ايداسا ات جەتپەيتىن، تۇلپاردىڭ تۇياعى، سۇڭقاردىڭ قاناتى مايىرىلاتىن ۇلان-بايتاق دالامەن ءبىز زاۋلاتىپ كەلەمىز، بەتىمىز قارتالى.
-
قاتال قىستىڭ قۇشاعىنا ەنگەن تابيعات قىس بويى ءبىر باياۋ اعىنمەن مارعاۋ قيمىلدايتىن ءتارىزدى. اندا-ساندا سوققان بوران، ساقىلداعان اياز سامارقاۋ قىسقى دالا تىرشىلىگىنە ءبىر مەزگىل عانا شيراقتى، قاتاڭ مىنە...
