سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 3 كۇن بۇرىن)
ويۋمەن تۇستىك جارىسقا
قىزىلوردا قالاسى
№ 197 قازاق ورتا مەكتەبى
بەينەلەۋ ونەرى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
الىبەكوۆا نۇرگۇل ورىنتاي قىزى

«ويۋمەن تۇستىك جارىسقا»

سىنىپتان تىس سايىس ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى قازاقتىڭ ۇلتتىق ويۋ-ورنەك ونەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن تانىستىرۋ، ءتول مادەنيەتىن قاستەرلەۋگە باۋلۋ جانە ولاردىڭ ۇشقىر وي، اسەمدىك تالعام، بەلسەندى بىلىكتىلىك، شەبەرلىكتەرىن دامىتۋعا ىقپال ەتۋ.
كورنەكى قۇرالدار: سايىس تاقىرىبى، ونەر جايلى ناقىل سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار.
قولدانىلاتىن ادىستەر: سۇراق-جاۋاپ، تەست، توپپەن جۇمىس.
ءپانارالىق بايلانىس: ەڭبەك، انا ءتىلى، ان-اۋەز.
ساباقتىڭ بارىسى:
كىرىسپە: قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار!

قازاقتىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىنىڭ ەڭ بايىرعى، اسا قۇندى سالاسىنىڭ ءبىرى – قولونەرى، ونىڭ ىشىندە ويۋ-ورنەك ونەرى بولىپ تابىلادى. عۇلاما عالىم الكەي مارعۇلاننىڭ «قازاقتار ويۋ-ورنەك الەمىندە ءومىر سۇرەدى»، - دەپ ايتقانىنداي، قازاق حالقىن اينالا قورشاعان زات، بۇيىمداردىڭ قاي-قايسىسىن الىپ قاراساق تا، كەز كەلگەنىنەن ويۋ-ورنەك ونەرىنىڭ ەلەمەنتتەرىن كورەمىز. سول ويۋ-ورنەكتەر اسەمدىك پەن ساندىكتىڭ بەلگىسى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ول حالىقتىڭ ارمان-ويىنىڭ، تىلەك-مۇددەسىنىڭ نىشانى، وسى تۇرعىدان الىپ قاراعاندا، ويۋ-ورنەكتەردىڭ مازمۇندىق ەرەكشەلىكتەرى سان الۋان.
سوندىقتان بۇگىنگى «ويۋمەن تۇستىك جارىسقا» اتتى سايىستا ەكى سىنىپ وقۋشىلارى وزدەرىنىڭ ويۋ-ورنەك جايلى ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگىن، شەبەرلىگىن سىنعا سالماقشى.

1 جۇرگىزۋشى: «ويۋمەن تۇستىك جارىسقا» سايىسىنا قوش كەلدىڭىزدەر.
سايىس باعدارلاماسى:
1. «اتىمدا مەنىڭ سىرىم بار». ەكى توپتىڭ تانىستىرۋى.
2. «ويۋ ويعاننىڭ ويى ۇشقىر».
3. «كىم بىلگىر؟». تەست سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ.
4. «ورنەكپەن بەزەندىرۋ».
5. «ويۋ انمەن اسەرلى».

2 جۇرگىزۋشى: سايىسقا قاتىسۋشى ەكى توپتى ورتاعا شاقىرايىق.
3 «ا» سىنىبى – «شەبەرلەر» توبى
3 «ءا» سىنىبى – «جۇلدىزشا» توبى

1 جۇرگىزۋشى: «ونەر – تاۋسىلماس ازىق، جۇتاماس بايلىق» دەيدى حالىق دانالىعى. قازاقتىڭ قولونەرى دە حالىق دانالىعى. بابالارىمىزدان قالعان ونەردىڭ ءبىرى – ويۋ-ورنەك. ويۋلاردى جوعالتپاي ۇيرەنىپ، ارى قاراي دامىتۋ ءبىزدىڭ مىندەتىمىز.
2 جۇرگىزۋشى: ويۋ-ورنەك دەگەندە، ويۋ-ورنەك،
ءقوشقارمۇيىز ويۋى بولسىن ەرمەك.
كەل، بالالار سايىستى ءبىز باستايىق.
ءادىلقازى القاسىن تانىستىرىپ،
سايىستىڭ باعاسىن بەرسىن لايىق.

1 جۇرگىزۋشى: سايىسقا قاتىسۋشى ءادىلقازى القاسىن تانىستىرىپ وتەيىك.


2 جۇرگىزۋشى: سايىستىڭ العاشقى بايقاۋى – «اتىمدا مەنىڭ سىرىم بار» دەپ اتالادى. بايقاۋدىڭ شارتى – توپ اتىنىڭ ءمان-ماعىناسىن اشۋ.

«شەبەرلەر» توبى:
توپ باسشىسى: قازاق حالقىنىڭ قولونەرىنىڭ ءتۇرى كوپ. اتاپ ايتساق، زەرگەرلىك، اعاش ۇقساتۋ، ءمۇيىز ۇقساتۋ، كىلەم توقۋ، كيىز باسۋ، شي توقۋ، الاشا توقۋ، كەستە تىگۋ، ويۋ-ورنەك. وسى ۇلتتىق قولونەرىمىزدى عاسىرلاردان عاسىرلارعا جالعاستىرۋشى، دامىتۋشى – حالىق شەبەرلەرى. ءبىز دە اتا مۇراسىن جالعاستىراتىن شەبەر بولامىز. سوندىقتان دا ءبىزدىڭ توپ – «شەبەرلەر» توبى.

1. شەبەر ءبىزدىڭ اجەمىز،
شەبەر ءبىزدىڭ اتامىز،
شەبەر بولعان بابام دا،
ءبىز دە شەبەر بولامىز.

2. بۇيىمدار مەن زاتتاردى
ساندەۋ ءۇشىن كورنەكتى .
قيىن دا بولسا قينالماي،
مەن دە ۇيرەندىم ورنەكتى.

3. ويا الساڭ ويۋ ادەمى،
ۇيلەسسىن وعان كولەمى.
بوياۋىمەن ۇندەسكەن،
ويۋ اسەم تۇر-تۇسپەن.

4. سالەم بەرىپ «جۇلدىزعا»،
توپتاعى بار ۇل-قىزعا.
ساتتىلىك، ۇتىس تىلەيمىز،
وزسىن سامعاپ شىڭ-قۇزعا.

6.ويۋمەن وي ءبولىسىپ،
ءوزىڭدى تانىت قالىسپا.
شات كوڭىل، كۇلكى، قۋانىش،
دوستىق جەڭسىن جارىستا.

«جۇلدىزشا» توبى:
توپ باسشىسى: جۇلدىزشا – قازاق حالقىنىڭ بايىرعى ورنەك بەلگىلەرىنىڭ ءبىرى. ويتكەنى ويۋ-ورنەكتەر تەك كوركەمدىك، ساندىك ءۇشىن عانا قولدانىلماعان، ولار شارتتى بەينەلەر ارقىلى حالىقتىڭ ومىرگە دەگەن تالپىنىستارىن دا تانىتقان. ءبىز بۇگىنگى سايىستا اسپان بيىگىنەن جارقىراپ كورىنىپ، قارسىلاستارىمىزعا، قوناقتارعا جۇلدىز نۇرىن توگەيىك، قازاق ۇلتتىق ويۋ-ورنەك تۇرلەرى دە سانسىز جۇلدىزدارداي كوبەيىپ، تۇرلەنە بەرسىن، ەشقاشاندا جارىق سونبەسىن دەگەن نيەتپەن توبىمىزدى «جۇلدىزشا» دەپ اتادىق.

1.ەرتە حالىق ونەرىندە،
ورنەك بولعان – جۇلدىزشا.
وداقتىق كەڭەس كەزىندە،
بەلگى بولعان جۇلدىزشا.

2.ونەردەگى جۇلدىزشا،
تانىتقان حالىق تانىمىن.
وقۋشى تاققان جۇلدىزشا،
كورسەتەر وقۋ تالابىن.

3.«جۇلدىزدى» تاقتى اتام دا،
بولىپ ەرى ەڭبەكتىڭ.
«جۇلدىزدى» تاقتى اجەم دە،
ءوسىرىپ ون ءبىر بوبەكتى.


4. ويۋ ويىپ ويماقتى،
شەبەرلىكتى شىڭدايىق.
بىلگىر بولىپ بىلىكتى،
جانباي جۇلدىز تىنبايىق.

5. ويۋ-ورنەك ونەرىن،
جارىستىرعان ورداعا
ونەردى سۇيگەن ۇل-قىزعا،
جالىندى سالەم «جۇلدىزدان».

1 جۇرگىزۋشى:
تۇسكيىز توردە ىلىنگەن،
ويۋى قانداي ادەمى.
ورنەگى اشىق بىلىنگەن،
ۇلتتىق بۇيىم كادەلى.
قيۋ وڭاي دەمەڭدەر،
وعان دا ونەر، وي كەرەك.
بوسقا ماقتانىپ جۇرمەڭدەر،
قيۋعا ەپتى جان كەرەك.

كەلەسى بايقاۋ «ويۋ ويعاننىڭ ويى ۇشقىر» دەپ اتالادى. توپ مۇشەلەرى ويۋ ويىپ جارىسادى.

2 جۇرگىزۋشى: كەلەسى بايقاۋىمىز – «كىم بىلگىر؟». ەكى توپقا تەست سۇراقتارى بەرىلەدى. توپ مۇشەلەرى بىرلەسە تەست جاۋاپتارىن بەلگىلەيدى.

«شەبەرلەر» توبى
1. ءسىنىقمۇيىز ويۋى نەنى بىلدىرەدى؟
ا) ءمۇيىزدىڭ ءبىر سىڭارىن بىلدىرەدى.
ءا) مالدىڭ سىنعان مۇيىزىنە ۇقسايدى.
ب) بۇعىنىڭ مۇيىزىنە ۇقسايدى.

2. يتتابان ويۋى قاي ورنەك تۇرىنە جاتادى؟
ا) وسىمدىكتىك
ءا) گەومەتريالىق
ب) جانۋارلىق

3. گەومەتريالىق ويۋ-ورنەككە قاي ويۋ جاتادى؟
ا) ءقوشقارمۇيىز
ءا) تۇمارشا
ب) بۇرشىك

4. اسپان الەمىنە بايلانىستى ورنەك قايسىسى؟
ا) شۇعىلا
ءا) جىلىنشىك
ب) وركەش
5. قۇستارعا بايلانىستى ويۋ-ورنەكتى اتا.
ا) بوتاكوز
ءا) قۇسقاناتى
ب) بالتا

«جۇلدىزشا» توبى
1. «قولتىقشا» ويۋى نەنى بىلدىرەدى؟
ا) بايلىقتى
ءا) قوناقجايلىلىقتى
ب) ەڭبەكتى

2. وسىمدىكتىك ويۋ-ورنەككە قاي ورنەك جاتادى؟
ا) ايشىق
ءا) بالداق
ب) بۇرشىك

3. «ويۋ-ورنەك» اتاۋى قاي سوزدەن شىققان؟
ا) جيۆوپيس
ءا) ناتيۋرمورت
ب) ورنامەنت

4. جانۋار تەكتەس ويۋ-ورنەك قايسىسى؟
ا) يرەك
ءا) ءسىڭارمۇيىز
ب) ءايشابيبى

5. جاندىكتەرگە بايلانىستى ورنەكتى اتا.
ا) ورمەكشى
ءا) قوسدوڭگەلەك
ب) وركەش

1 جۇرگىزۋشى:
ويۋ-ورنەك ساندىگى
كوزدىڭ جاۋىن الادى.
بولماسا زات ورنەكسىز،
ەشبىر ءمانسىز قالادى.
ەندىگى بايقاۋ شارتى – سۋرەت سالۋ. سايىسقا تۇسكەن ونەرشىلەر بەرىلگەن بۇيىمدى ورنەكپەن بەزەندىرەدى.

2 جۇرگىزۋشى: سوڭعى بايقاۋ - ءان بايقاۋى. ول «ويۋ انمەن اسەرلى» دەپ اتالادى. ەكى توپتان ەكى وقۋشى شىعىپ ءان ورىندايدى.
«شەبەرلەر» توبى – ايبولات ايجان «جىلايدى جاپىراق» ءانى
«جۇلدىزشا» توبى – شايزادا اقبوتا «ەرتەگىلەر ەلىندە» ءانى

1 جۇرگىزۋشى: وسىمەن «ويۋمەن تۇستىك جارىسقا» اتتى سايىسىمىز ءوز مارەسىنە جەتتى. سايىستىڭ قورىتىندىسىن ايتۋعا ءسوز كەزەگىن ءادىلقازى القاسىنا بەرمەكپىز.
سايىسقا قاتىسۋشى توپتاردى ماراپاتتاۋ.
«شەبەرلەر» توبى – 75 ۇپاي
«جۇلدىزشا» توبى – 69 ۇپاي جينادى.
توپتار «العىس حاتتارمەن» ماراپاتتالدى.

ءمۇعالىمنىڭ قورىتىندى ءسوزى.
«ويۋ-ورنەك، قۇراق قۇراۋ – قازاقتىڭ كەشەگىسى، بۇگىنگىسى، ەرتەڭى» - دەپ باۋىرجان مومىش ۇلى اتامىز ايتقانداي، ويۋ ويۋدى ۇيرەنۋ، وسى ونەردى جالعاستىرۋ سەندەردىڭ قولدارىڭدا.
جاس ۇرپاق ءومىرلى بولسىن،
تۇرمىسى كوڭىلدى بولسىن،
اتا-اناعا مەيىرلى بولسىن،
اعايىن-تۋىسقا پەيىلدى بولسىن،
ونەر-بىلىمگە زەيىندى بولسىن،
ون ساۋساعىنان ونەر تامعان
ويۋشى بولسىن دەپ، - بۇگىنگى سايىسىمىزدى اياقتايمىز.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما