قاڭقا سۇيەگى
ءبىز ءۇش بالا بىرگە جاتۋشى ەدىك. ال كورشى بولمەنىڭ قابىرعاسىندا ادامنىڭ قاڭقا سۇيەگى اسۋلى تۇراتىن.
بۇل قۋ سۇيەكتى تۇندە جەل تەربەسە، كۇندىز ءبىز اۋرەلەيتىنبىز. ول كەزدە ءبىز ءوزىمىزدىڭ پانديتىمىزبەن بىرلەسىپ "مەحناتتىڭ اپات بولۋىن" وقىپ جۇرگەن ەدىك، ال كەنبال مەكتەبىنىڭ شاكىرتى وستەولوگيادان ساباق بەرەتىن. قامقورشىمىز ءبىزدى عىلىمنىڭ بار سالاسىمەن تانىستىرۋعا تىرىستى. ونىڭ ويى قانشالىقتى جۇزەگە استى، تانىستارعا ايتىپ جاتۋدىڭ كەرەگى نە، ال باسقالار مۇنى بىلمەسە دە بولادى.
سودان بەرى كوپ زامان ءوتتى. الگى بولمەدەن قاڭقا سۇيەگى دە عايىپ بولدى، وستەولوگيانى دا ۇمىتىپ ۇلگىردىك.
جۋىردا ايتەۋىر ءبىر سەبەپپەن باياعى شاكىرت ساباق بەرگەن ۇيگە كوپ قوناق جينالدى. ال مەنىڭ قاڭقا سۇيەگى اسۋلى تۇرعان بولمەدە ۇيىقتاۋىما تۋرا كەلدى. كوپكە دەيىن شىركەۋ مۇناراسىنداعى ۇلكەن ساعاتتىڭ قوڭىراۋىن تىڭداپ، كىرپىك ىلە الماي دوڭبەكشۋمەن جاتتىم.
بۇرىشتا شىراق جانىپ تۇر، مىنە ول بىرەر رەت زورايا لاپىلداپ بارىپ ءسونىپ تىندى. وسى ءبىزدىڭ ءۇي بولىپ تۇرعالى تالاي-تالاي قايعىلى وقيعالار وتكەن-دى، سودان با، ايتەۋىر سونگەن شىراق كەنەت ماعان زاماننىڭ وتكىنشىلىگىن، تىرلىكتىڭ پانيلىگىن ەلەستەتتى. مىنا ۇلان-عايىر قاراڭعىلىق جايلاعان ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا عايىپ بولعان شىراق جالىنى سياقتى تىرلىكتە دە كۇن-تۇن دەمەي شىبىنداي ادام جانىنىڭ ۇشقىندارى ويدا-جوقتا جالپ ەتىپ ءسونىپ جاتاتىنى مەنىڭ ەرىكسىز ەسىمە ءتۇستى. ەلەۋسىز بارىپ ءبىر كەزدە ءداپ وسى بولمەدە تۇرعان قاڭقا سۇيەگىن ويلاپ كەتتىم. ءبۇل قاڭقا سۇيەگى قانداي پەندەنىكى ەكەن دەگەن ساۋال بەرىپ الدەبىر بولجام جاساپ جاتىر ەدىم، شىمىلدىعىمدى اينالىپ بىرەۋ جۇرگەن سياقتانىپ كەتتى. الدە بىردەمەنى ايمالاپ ىزدەگەندەي، قابىرعانى سيپاعانداي بولدى. الدەكىمنىڭ ءجيى العان دەمى، شاپشاڭ جۇرگەن اياق دىبىسى ەستىلدى. ارينە، مەن مۇنىڭ ءبارى دە ەلەگىزىپ، قينالىپ جاتقان ءوز قيالىمنىڭ جەمىسى دە، ال انا شاپشاڭ العان اياق دىبىسى ءوز جۇرەگىمنىڭ ءدۇرسىلى ەكەنىن تۇسىنەمىن عوي. سوندا دا تۇلا بويىم ءمۇزداپ سالا بەردى. وسى ءبىر سەبەپسىز تۋعان ۇرەيدەن قۇتىلماق بولدىم دا:
— كىم بۇل؟ — دەپ سۇرادىم.
اياق دىبىسى مەنىڭ كەرەۋەتىمە تايانىپ كەلدى دە تىنىپ قالدى:
— بۇل مەن عوي، قاڭقا سۇيەگىم جوق، سونى ىزدەپ ءجۇرمىن، — دەگەن داۋىس ەستىلدى.
قورىققانعا قوس كورىنەدى دەگەندەي، مىنا ءوز قيالىم تۋعىزعان بۇل ىبىلىستەن نەسىنە قورقامىن دەپ توپشىلادىم دا، وتە ءبىر سالماق، بايىپپەن نەمكەتتى تۇردە:
— ءيا، مۇنداي قارەكەتكە بۇل ءبىر تابىلعان ۋاقىت ەكەن. ال ول قاڭقا سۇيەگىن قايتە قويايىن دەپ ەدىڭ؟ — دەي سالدىم. سوندا دا كورپەمە كىرە تۇسكەندەيمىن.
— وسى دا سۇراق بولىپ پا؟ — داۋىس ءدال شىمىلدىق قاسىنان شىققانداي بولدى. — قاڭقا سۇيەگى جۇرەگىمدى قورعاشتاعان ەدى. وندا مەنىڭ ءارى سۇلۋ، ءارى بالعىن شاعىم بولاتىن. ال سەن شە، مەنىڭ قاڭقا سۇيەگىمە كوز قىرىن سالعىڭ كەلە مە؟
— راس، تالابىڭنىڭ ءجونى بار سياقتى، — دەپ جاۋاپ قايىردىم مەن. — ءيا، سەن ىزدەي بەر، ال مەن ۇيىقتاپ قالۋعا تىرىسايىن.
— سەن وڭاشا ەكەنسىڭ، — دەدى جاڭاعى تىرلىك. — مەن ءبىر شاق قاسىڭا وتىرايىن. از-كەم اڭگىمەلەسەيىك. الدىڭعى وتكەن وتىز بەس جىل ىشىندە مەن مىنە وسىلاي وتىرىپ تالايلارمەن اڭگىمەلەسكەن ەدىم. ال سوڭعى وتىز بەس جىل ىشىندە مولا ۇستىندە ىزىڭداعان جەلدەي كەڭىستىكتى كەزۋمەن ءجۇرمىن. ءقازىر مەن قاسىڭا وتىرايىن دا ادامشا تاعى دا ءبىر سويلەسىپ قالايىنشى.
مەن شىمىلدىقتىڭ قاسىنا كەلىپ الدەبىرەۋدىڭ وتىرعانىن سەزىندىم. ءوز ءحالىمنىڭ مۇشكىلدىگىن اڭعارىپ، ءحال-قادارىمشا بار كۇشىمدى جيناپ:
— مىنە دۇرىس بولدى ءتىپتى. ازداپ كوڭىلدى بىردەمە جايىندا سويلەسەلىك، — دەدىم.
ەگەردە ەڭ ءبىر قىزىقتى وقيعانى تىڭداعىڭ كەلسە، مەن وندا ءوز ءومىرىمدى باياندايىن ساعان.
شىركەۋ ساعاتىنىڭ قوڭىراۋى تۇنگى ەكىنى پاش ەتتى.
— مەن ءوزىمنىڭ قىرشىن شاعىمدا ءبىر عانا ادامنان، ءوزىمنىڭ كۇيەۋىمنەن ولەردەي قورىقتىم. مەن ءوزىمدى قارماققا ىلىنگەن بالىقتاي سەزىنۋشى ەدىم. الدەبىر جات ادام مەنى قايعىسىز دا قامسىز بالالىق شاعىمنان جۇلىپ اكەتكەن سياقتاندى دا تۇردى. ەندى قايتىپ ازات بولار جول دا جوقتاي. تۇرمىسقا شىققان سوڭ ەكى ايدان كەيىن ەرىم دۇنيە سالدى. اعايىن-تۋعان، دوس-جاراندار تالايسىزدىعىمدى ويلاپ كوپ قامىقتى. قايىن اتام بەتىمە تەسىلە قاراپ كوپ تۇردى دا، ەنەمە: "شاسترادا باقىتسىزدىق اكەلەتىن ايەل جايىندا ايتىلعان ءسوز بار ەدى، مىنا پاكەنە قىز سونىڭ ءوزى بولىپ شىقتى"، — دەدى. مۇنىڭ ءبارى ءالى ەسىمدە. تىڭداپ جاتىرسىڭ با؟ ۇناماي ما ساعان اڭگىمەم؟
— وتە ۇنايدى، — دەپ جاۋاپ قاتتىم. — تىم قىزىق باستالدى.
— ولاي بولسا تىڭداي بەر. ءسويتىپ مەن اكەم ۇيىنە قۋانا ورالدىم. ۋاقىت شىركىن زىرلاپ وتە بەردى. جۇرت بولسا جاسىرعان بولادى، ال ءوزىم بولسام، ءدال مەن سياقتى قىزدىڭ تابىلمايتىنىن جاقسى ءبىلدىم. سەن قالاي دەپ ويلايسىڭ؟
— جانى بار ءسوز. مەن ءبىراق سەنى عۇمىرىمدا كورگەن جوقپىن عوي.
— كورگەن جوقپىن! ال مەنىڭ قاڭقا سۇيەگىم شە؟ حي-حي-حي! ويناپ ايتامىن! ءبىر كەزدە مىنا ءبىر ويدىمدا دوڭگەلەك قارا كوزىم جاۋدىراپ تۇرعان ەدى، ال ويماقتاي قىزىل ەرىندەرىمدە ويناعان ادەمى كۇلكى قازىرگى ىرسيىپ قالعان ارسا-ارسا تىستەرگە ۇقساماۋشى ەدى دەپ قايتسەم دالەلدەي الارمىن؟ مىنا ەبەتەيسىز سۇيەكتى وراپ تۇرعان ءتانىمنىڭ نازىكتىگى مەن بيپازدىعىن، اقتىعى مەن سۇلۋلىعىن جەتكىزىپ ايتسام شىركىن؟ مۇنىڭ ءبارى ساعان ءقازىر جالعان سياقتى. بۇل اشۋىمدى كەلتىرەدى. سول كەزدەگى ەڭ داڭقتى دەگەن دارىگەرلەردىڭ ءوزى دە مەنىڭ قاڭقا سۇيەگىم وستەولوگيانى ۇيرەنۋشىگە كورنەكتى قۇرال بولادى دەگەنگە سەنبەگەن بولار ەدى. ءالى ەسىمدە، ءبىر دارىگەر ءوزىنىڭ جاقسى جولداسىمەن اڭگىمەلەسىپ وتىرىپ مەنى ءيىسى اڭقىعان گۇل دەگەنى بار-دى. باسقاشا ايتقاندا، بار ادامزات وستەولوگيا مەن اناتوميانى ۇيرەنۋشىلەرگە كورنەكتى قۇرال بولۋعا جارارلىق تا، تەك مەن عانا تاڭعاجايىپ گۇلگە پارا-پار ەدىم. ايتشى، گۇلدىڭ بارىندە دە قاڭقا سۇيەگى بولا ما؟
مەن ءجۇرىپ كەلە جاتىپ، ءوزىمنىڭ ءار قيمىل-قوزعالىسىمنان جارقىلداعان جاقۇتتاي سۇلۋلىق نۇرى توگىلەتىنىن سەزىنۋشى ەدىم. ۇزاق وتىرىپ سۇيرىكتەي قولىما — ءوزىنىڭ نازىكتىگىمەن دۇنيەدەگى ەڭ ءبىر تەنتەك دەگەن ەركەگىڭدى دە جۋاسىتىپ الاتىن قولىما ءجيى-جيى قاراۋشى ەدىم. سۋبحادرا ءوزىنىڭ جەڭىمپاز كۇيمەسىندە اردجۋنامەن بىرگە شالقي وتىرىپ تاڭىرقاعان ءۇش حات جۇرتتى ۇشىپ وتكەندە، مۇمكىن ونىڭ دا قولى ءدال وسىنداي جۇپ-جۇمىر، الاقانى رەڭدى، ساۋساقتارى جالىن تىلىندەي ءتۇپ-تۇزۋ بولعان شىعار-اق.
دەگەنمەن مەنىڭ مىنا ۇياتسىز دا جالاڭقايا، كارى قاڭقا سۇيەگىمە قاراپ، سەن مەنى باسقاشا تۇسىنگەن بولارسىڭ. قايتەيىن، ول پىكىرىڭدى وزگەرتەر شارام بار ما. سول سەبەپتى دۇنيەدە سەنەن ارتىق جەك كورەر ەشكىمىم دە جوق! مەن سەنىڭ الدىڭدا بۇلىقسىعان ون التى جاسار قىز بولىپ كەلىپ، كوپكە دەيىن ەلەگىزىتىپ قويسام با دەپ ەدىم. ونىڭ ۇستىنە وستەولوگيا اتاۋلىنىڭ ءبارىن تالقانداپ، ۇمىتتىرىپ جىبەرسەم بە دەپ تە ويلايمىن.
ءسىزدىڭ ادامدى ولتىرەر جاس تا سۇلۋ شاعىڭىز قاراڭعى تۇندە الماستاي جارقىلدايدى. ەگەردە ءسىزدىڭ ءتانىڭىز بولسا، سونىڭ اتىمەن انت ەتەيىن، سول ءبىر وستەولوگيا دەگەن عىلىمنان مەنىڭ باسىمدا ەشتەڭە دە قالماپتى. بۇل جايىندا سويلەسۋدىڭ قاجەتى جوق ەندى!
— قۇربى قىزدارىم بولماعان ەدى، — دەدى جاڭاعى تىرلىك يەسى.
دادام ۇيلەنبەۋگە بەت قويدى. سول سەبەپتى ىشكەرى ۇيدە مەن جالعىز تۇردىم. ب ا ق ىشىندە بايتەرەكتىڭ تۇبىندە وڭاشا وتىرىپ ويعا شومۋشى ەدىم. دۇنيە ماعان عاشىق سياقتى. اسپانداعى جۇلدىزدار تەك ماعان عانا جىمىڭدايتىنداي. جەل كۇرسىنگەندەي بولادى. مەنىڭ اياعىم تيگەن ءشوپ ەلتىپ قالاتىنداي كورىنەتىن. سول ءبىر سىنىپ قالعان ءشوپ ساباعىن اياعىمنىڭ استىندا ماعان قۇلدىق ۇرىپ جاتقان بار دۇنيە جاستارى دەپ ەلەستەتۋشى ەدىم. سوندا دا كوڭىلىم ءبىر شەرگە تولى سياقتى ەدى.
اعامنىڭ دوسى شوشيشەكحور دارىگەرلىك كوللەدجدى بىتىرىسىمەن ءبىزدىڭ ۇيگە دارىگەر بولىپ ورنالاستى. مەن بۇرىن ونى شىمىلدىق استىنان ءجيى كورەتىنمىن. اعاي ءبىر قىزىق ادام بولاتىن. دۇنيەگە تەرەڭىرەك وي جۇگىرتە المايتىن-دى. ونىڭ ۇعىمىندا دۇنيە دەگەن قيىن ءبىر جۇمباق، سول سەبەپتى ول بىرتە-بىرتە الىستاپ، وڭاشالانىپ قالدى.
ال شوشيشەكحور بولسا، ونىڭ جان دەگەندە جالعىز دوسى ەدى. مەن ونى ءجيى كورەتىن بولدىم. كەشقۇرىم باقشاعا باراتىن كەزىم بولادى. سوندا مەن ءوزىمدى پاتشا تاعىندا وتىرمىن دەپ سەزىنەتىنمىن. مەنىڭ اياعىما جىعىلىپ جاتقان بار دۇنيە جاستارى شوشيشەكحوردىڭ ءوزى سياقتى بولىپ كورىنۋشى ەدى. تىڭداپ جاتىرسىڭ با؟ — دەدى ول ماعان. — نە ويلاپ قالدىڭ؟
— مەن شوشيشەكحور بولىپ جارالسام مۇمكىن جاقسى بولاتىن با ەدى؟! — دەپ كۇرسىنىپ قويدىم. — ەڭ الدىمەن تىڭداپ ال. ءبىر جاڭبىرلى كۇنى دەنەم كۇيىپ-جانىپ اۋىرىپ قالدىم. دارىگەر كەلدى. ءبىز ءبىرىنشى رەت كورىستىك.
مەن تەرەزەگە قاراپ جاتىر ەدىم، كەشكى كۇننىڭ قىزعىلت ساۋلەسى سىنىق كەلبەتىمە ءتۇسىپ وڭ بەرگەندەي. دارىگەر بولمەگە كىرىپ كەلىپ مەنىڭ جۇزىمە كوز سالعاندا، ويشا ءوزىمدى سونىڭ ورنىندا دەپ ساناپ، مەن دە وزىمە-وزىم كوز سالدىم. كەشكى كۇن ساۋلەسىمەن نۇرلانعان كەيپىم ءيىلىپ قالعان عاجاپ ءبىر گۇل سياقتى. شاشىم ماڭدايىما تۇسە بەرەدى، ال ءسال ۇيالا بۇگىلگەن كىرپىگىم بەت ۇشىما كولەڭكە تۇسىرەدى...
دارىگەر اعايىما مەنىڭ تامىرىمدى ۇستاۋ كەرەكتىگىن ايتتى. اقىرىن عانا ۇيالا ايتتى. مەن كورپەدەن جۇپ-جۇمىر، قولىمدى شىعاردىم. سول قولىما قاراپ "ەگەردە لاعىل تاستان بىلەزىك سالسام، قانداي جاراسار ەدى" دەپ ويلادىم. سىرقات ادامنىڭ قولىن ءدال وسىلاي ەبەتەيسىز ۇستاعان دارىگەردى تۋمىسىمدا كورگەن ەمەن. مەنىڭ تامىرىمدى باسقان ساۋساقتارى سول قالتىرايدى، ول ىستىعىمنىڭ بارىن سەزىندى. ال مەن بولسام ونىڭ جۇرەك سوعىسىن اڭعاردىم. سەنبەيسىڭ بە؟
— سەنبەۋىمە دالەل جوق، — دەپ جاۋاپ بەردىم مەن، — ونىڭ ۇستىنە قاشاندا بولسىن تامىر سوعىسى ءار قيلى بولادى عوي.
— قايتا-قايتا اۋىرىپ، قايتا-قايتا ايىعىپ تۇردىم. سودان كەيىن كەشكە تامان مەنى كۇتكەن بار دۇنيە بوزبالالارى تىم ازايىپ كەتتى دە، اقىرى سىرقاتتىڭ ءوزى مەن دارىگەر عانا قالدى! كەش تۇسىسىمەن بار ادەمى كيىمدى كيىنىپ، شاشىمدى شوقپارداي ەتىپ جەلكەمە ءتۇيىپ جاسمين گۇلىنەن القا سالىپ، قولىما اينا ۇستاعان قالپىم جۇرت كوزىنەن تاسالانىپ باقشاعا بارىپ وتىرۋشى ەدىم. نە ءۇشىن ىستەدىم مۇنى؟ وزىڭە-وزىڭ كوز سالىپ سىلانا بەرۋ جالىقتىرىپ جىبەرمەي مە ەكەن؟ جوق! ويتكەنى وزىمە ءوزىم قاراپ وتىرعانىم جوق قوي. مەن وڭاشامىن، ءبىراق ءبىز ەكەۋ بولاتىنبىز. ءبىر مەزگىل مەن وزىمە كوز سالىپ، قۋانعان، ايمالاپ قۇشقان، ەركەلەتكەن دارىگەرگە اينالىپ كەتەتىنمىن. سويتسە دە ءىڭىر شاعىنداعى شەرلى جەلدەي كوكىرەگىم قاق ايىرىلىپ كۇرسىنەتىن ەدىم.
سول كەزدەن باستاپ مەن جالعىزسىراپ كورگەن ەمەن. قىدىرىپ ءجۇرىپ كوزىمدى تومەن سالىپ ءباشپايلارىمنىڭ قالاي قوزعالاتىنىن بايقايتىنمىن. ءجۇرىسىم دارىگەرگە ۇنار ما ەكەن دەيمىن. كۇن قياعا شىعىپ سۇقتانا قادالعان تالما ءتۇستىڭ شاعىندا توڭىرەكتى تىنىشتىق باسادى. اسپان قياسىنان اندا-ساندا قاراقۇستىڭ ساڭقىلداعان دىبىسى كەلەدى. ويىنشىق ساتۋشىنىڭ، ءوز ويىنشىعىن ماقتاعان داۋسى شىعادى. ال مەن بولسام، كوك شوپكە جامىلتقى توسەيمىن دە جاتا باستايمىن. جالاڭاش بىلەگىم شالقالاي مامىق جاستىققا تۇسەدى. ماعان سوندا الدەكىم كوز الماي قاراعانداي، الاقانىما ىستىق دەمىن تيگىزىپ سۇيگەن سياقتانادى، سودان سوڭ دىبىسسىز الىستاي بەرگەندەي بولادى. وسىمەن اڭگىمەمدى ءتامام ەتسەم نە دەگەن بولار ەدىڭ؟
— تەرىس دەمەگەن بولار ەدىم. دەگەنمەن اياعى جوق قوي. سودان كەيىن نە بولعانىن ويمەن جورىپ كورەر تاڭدى كوزىممەن اتقىزۋعا تۋرا كەلەدى.
ەگەردە بۇلاي بولعان كۇندە اڭگىمە بىتپەي قالار ەدى. تارتىمدى دا بولماس. ءتىپتى وندا ءبۇل اڭگىمە ازۋ ءتىسى ىرسيعان قاڭقا سۇيەگى تۋرالى اڭگىمە بولىپ تا جارىتپاس-تى. تىڭداي بەر! ازداپ تاجىريبەگە يە بولعان دارىگەر ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ تومەنگى قاباتىندا وزىندىك ەمحانا اشتى. مەن ودان ازىل-كۇلكىسى ارالاس اڭگىمەلەسە ءجۇرىپ، قالت ەتكەندە قيلى-قيلى دارى-دارمەكتەردىڭ قيلى-قيلى قاسيەتىن سۇراي جۇرەتىنمىن. كۇشتى دەگەن ۋلاردى بىلگىم كەلەتىن. ءوزى جاقسى كورەتىن وسى ءبىر تاقىرىپقا كەلگەندە دارىگەر تىم ءسوزۋارلانىپ كەتۋشى ەدى. مۇنداي اڭگىمەلەر مەنى ولىمنەن سەسكەنبەيتىن ەتتى. اجال دەگەن ماعان الدەبىر باۋىرىم سياقتى بولىپ كەتتى. دۇنيەدە مەن ءۇشىن ماحاببات پەن ولىمنەن باسقا ەشتەڭە دە جوق سەكىلدى. مەن اڭگىمەمدى ءتامام ەتۋگە اينالدىم. سول سابىر ەت.
— تاڭ دا جاقىنداپ قالدى، — دەدىم مەن اقىرىن عانا.
— ءبىراز ۋاقىت ءوتتى. مەن دارىگەر بابۋدىڭ الدەنەگە تىنىشى كەتىپ جۇرگەنىن، سونىسىن مەنەن جاسىرعىسى كەلەتىنىن اڭعاردىم. ءبىر كۇنى ول بارىنشا كيىنىپ، اعامنان كولىك سۇراپ الدى دا تۇندەلەتىپ ءبىر جاققا ءجۇرىپ كەتتى.
ەندى توزۋگە مەنىڭ دارمەنىم بولمادى، اعاما باردىم. اناۋ-مىناۋ ءسوز بولدى. اقىر سوڭىندا مەن ودان: "دادا، ايتپاقشى، دارىگەر بابۋ قايدا اتتانىپ كەتتى وسى؟"— دەپ سۇرادىم.
— ولمەككە، — دەپ قىسقا جاۋاپ بەردى دادا.
— وتىرىك ءسوزدى ايتپا، — دەپ تالاستىم مەن.
— ۇيلەنبەككە، — دەپ ءتۇسىندىردى اعام.
— بەكەر شىعار! — دەپ داۋىستادىم دا قاتتى كۇلە بەردىم. سول قالىڭدىعى ارقىلى دارىگەردىڭ ون ەكى مىڭ رۋپيا اقشاعا قولى جەتكەنىن كەيىن بارىپ ءبىلدىم. "ونىڭ نەسىن جاسىردى مەنەن، قورلاعانى عوي تەگى؟ — دەپ ويلادىم. مەن ونىڭ اشىنا-جايى بولعان جوق ەدىم عوي. ەگەردە مۇنداي بىردەمە بولا قالسا، ءوز كەۋدەمدى تىلگىلەيمىن، ولەمىن دەپ قاشان ايتىپ ەدىم؟" جوق، ەركەكتەرگە سەنۋگە بولمايدى. مەن عۇمىرىمدا ءبىر-اق ادامدى كوردىم. سونىڭ وزىندە دە ەركەكتىڭ وپاسىزدىعىن وڭاي ءتۇسىندىم.
كەشقۇرىم دارىگەر اۋرۋلاردى قابىلداپ ۇيگە ورالعاندا قاتتى داۋىستاپ كۇلدىم دە مەن ودان: "دارىگەر مىرزا! بۇگىن ءسىزدىڭ تويىڭىز دەيدى عوي؟"— دەپ سۇرادىم. مەنىڭ تىم كوڭىلدى ەكەنىمدى بايقاپ، دارىگەر ابىرجىپ قالدى. "ساۋىق بولعان جەردە نەعىپ ان-كۇي جوق؟"— دەپ سۇرادىم.
— ۇيلەنۋ دەگەن سونداي قۋانىشتى وقيعا ما ەدى؟ — شوشيشەكحور كۇرسىنىپ قويدى. مەنى تاعى دا كۇلكى بۋدى. وسى اۋەندەس ءسوزدى مەن ەش ۋاقىتتا ەستىپ كورگەن ەمەن.
— جوق، ولاي ەتۋگە بولمايدى. مەن ان-كۇي مەن جارىقتىڭ بولۋىن قالايمىن، — دەدىم. اعايىم بۇل تويدى ءوز عۇرپىمەن وتكىزۋ كەرەك دەگەن جارلىق بەرگەنشە، مەن ونىڭ سوڭىنان قالمادىم.
كۇن ۇزاق ۇيگە كەلىن كەلىپ تۇسكەندە نە ىستەيتىنىمدى ايتىپ سويلەي ەردىم.
— دارىگەر مىرزا، بۇدان بىلاي اۋرۋلاردىڭ تامىرىن ۇستايتىن بولاسىز با، جوق پا؟ حي-حي! مەن انت ەتەيىن ەركەكتىڭ ىشكى دۇنيەسىندە نە بولىپ جاتقانىن ەش ۋاقىتتا دا بىلە المايسىڭ. — سولاي بولسا دا، مەنىڭ ءسوزىم ءومىردىڭ وعىنداي دارىگەردىڭ كەۋدەسىن ءتىلىپ كەتسە كەرەك.
توي ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا وتۋگە ءتيىستى بولدى. كەش تۇسىسىمەن دارىگەر مەن اعايىم داعدىسىنشا توبەگە شىعىپ، شاراپ ءىشىپ وتىردى. كەشىكپەي اي تۋدى.
مەن سولاردىڭ قاسىنا بارىپ:
— دارىگەر مىرزا، ەسىڭىزدەن شىعىپ كەتتى مە؟ جۇرەتىن ۋاقىتىڭىز بولدى!
— بۇل جەردە ايتا كەتەتىن ءبىر جاي بار. مەن مۇندا كەلەردەن بۇرىن ءدارىحاناعا بارىپ، ءبىر كىشكەنە ءدارى ۇنتاعىن العانمىن، سونىڭ ءبىرازىن دارىگەردىڭ شارابىنا قوسىپ جىبەردىم. بۇل ۋدى ىشكەن ادام ولەدى دەگەن بولاتىن ول پيالاداعى شاراپتى بىردەن توڭكەرىپ دارىگەر تۇرەگەلدى. ماعان مۇڭدى ءبىر كوز سالدى دا باياۋ دا قالتىراعان داۋسىمەن:
— مەن كەتتىم، — دەدى.
كەرنەي تارتىلدى. مەن بەنارەستىك ءساريىمدى كيدىم. ابدىرەدەگى بار الەمىش-اشەكەيلەرىمدى الىپ ۇستىمە تاقتىم. شاشىمدى قاق ايىرىپ اراسىن بوياپ قويدىم. سودان كەيىن ب ا ق ىشىندەگى ءبىر بايتەرەكتىڭ تۇبىنەن وزىمە جاتار ورىن سايلادىم.
ماۋجىراعان عاجاپ ءتۇن. اي دا بوزعىل ساۋلەسىن توگەدى. وڭتۇستىكتەن سوققان قوڭىر سامال ۇيقىعا شومعان مىنا ەنجار دۇنيەنى جەلپي سەرگىتەدى. ب ا ق ءىشىن جاسمين گ ۇلىنىڭ حوش ءيىسى العان. ءبىر كەزدە كەرنەي داۋسى الىستاپ بارىپ تىندى. اي ساۋلەسى قاراۋىتا بەردى. اعاشتار مەن اسپان دا، مەن تۋىپ-وسكەن مىنا قارا ورمان مەن بۇكىل دۇنيە بەينە ءبىر ساعىمداي تەربەلىپ ءىرىپ كەتتى. مەن كوزىمدى جۇمدىم دا، ەزۋ تارتتىم. جۇرت كەلىپ ماستىققا بوككەن وسى ءبىر كۇلكىنى كورسە دەپ ويلايمىن. بۇل كۇلكىنى وزىممەن بىرگە ماڭگى-باقي قاراڭعىلىق باسقان نەكە قيار بولمەمە الا كەتسەم دەپ ارماندايمىن. ايتپاقشى قايدا سول نەكە قيار بولمە؟ تويعا كيەر كيىمىم قايدا؟ سودان كەيىن مەن ءبىر تارسىلدان ويانسام، ءۇش بالا مەنى كورنەكى قۇرال ەتىپ وستەولوگيا ءپانىن ۇيرەنىپ جاتىر ەكەن. ءبىر كەزدە قايعى مەن قۋانىش ۇيالاعان، جاستىقتىڭ نازىك گۇلدەرى شەشەك جارعان جەرلەرىمدى ۇيرەتۋشى شىبىقپەن كورسەتىپ، سۇيەكتەردىڭ اتىن اتايدى.
سول ءبىر سوڭعى ساتتە جۇزىمدە ويناعان كۇلكىنىڭ ءوزىن بايقاعانىڭ بار ما؟ ال قالاي، اڭگىمەم ۇنادى ما؟
— تىم قىزىق ەكەن،— دەپ جاۋاپ بەردىم. سول مەزەتتە العاشقى رەت قارعا قارقىلدادى.
— سەن ءالى وسىندامىسىڭ؟— دەپ سۇرادىم. جاۋاپ بولمادى. تاڭ ساز بەرىپ، بولمەگە الا ساۋلە ءتۇسىپ كەلە جاتتى.
اۋدارعان س.شايمەردەنوۆ
You Might Also Like
