قارا جىگىت
قادىم زامانىندا، جايقىن تەڭىزدىڭ قاباعىندا، ءبىر كۇشتى حاننىڭ ۋالاياتى تۇرادى ەكەن. بۇل ۋالاياتتى تەمىر مىرزا دەگەن ۇلى حان بيلەپ تۇرادى ەكەن. بۇل باي جاقسى، راقىمدى ادام بولماپتى. كۇندەي كۇركىرەپ، حالىققا اتاعى جايىلىپ تۇرىپتى. حاننىڭ قازىناسىندا نەشە ءتۇرلى اسىل تاستار، نەشە ءتۇرلى ويۋ-ورنەك سالعان ىدىستار بار ەكەن. دۇنيەدە مۇنان باي ادام بولماپتى. بارشا حالىق مۇنىڭ بايلىعىنا تاڭ قالىپ، سالەمگە كەلىپ جۇرەدى ەكەن.
بۇل حاننىڭ ءبىر قىمباتتى دۇنيەسى بولىپتى، وعان بۇل دۇنيەنىڭ قازىناسى تەڭ كەلمەيتىن. ول قىمبات دۇنيە – ونىڭ زايرا دەگەن قىزى ەدى. مۇنىڭ سۇلۋلىعى ەشبىر ادامدا جوق سۇلۋلىق. ونىڭ شاشىنا جەلدىڭ سامالى تيمەگەن، ال قارا كوزدەرىنە كۇننىڭ ساۋلەسى تۇسپەگەن ەكەن.
زايرا كەشكە جاقىن باعىنىڭ ىشىنە بارىپ، گۇلدىڭ جاقسى يىسىمەن دەم الۋ ءۇشىن سەرۋەنگە شىققاندا، گۇلدەر ءيىلىپ سالەمدەسكەندەي بۇگىلەتىن. نەشەمە بەكزات جىگىتتەر قانشاما عاشىق بولىپ، قارا ناركەس كوزدەرىنە كوزى تۇسكەندە ءداتى كەتىپ، جانىن پيدا قىلار ەدى. ءبىراق حانشا بىردە-بىرىن حوش كورىپ، قالاماپتى. ەشكىم باتىپ حانشانىڭ ماڭايىنا بارىپ «سەنى سۇيەمىن» دەپ، ايتا المايتىن. بارشا حالىقتار، مۇنىڭ قول استىنا قاراعان بۇقاراسى ەدى. ونىڭ بەر جاعىندا، حانشانىڭ ءوزى دە كۇيەۋگە تيەمىن دەپ ويلاعان جوق. اتا-اناسىنىڭ قولىندا تۇرعانىن قۋانىش ەتەتىن. بۇل تۋرالى مىرزا تەمىر حاننىڭ ويىنا دا كەلگەن ەمەس ەدى. مۇنىمەن ءبىراز زامان ءوتتى.
جىل سايىن حانشانىڭ تۋعان كۇنىن قۇتتىقتاپ، قۋانىش ەتىپ حالىق جيناپ، تاماشا توي قىلادى ەكەن. توي بولادى دەگەن كۇنى حالىق قۋانىپ ءجۇردى. حان مەن ونىڭ قىزىنىڭ قايىرلى داۋرەن سۇرۋىنە تىلەكتى بولدى. حان ءوزى تۇرعان شاھاردا توي كۇنى حالىقتى شاقىرىپ، ويىن ويناتتى. ات شاپتىرىپ بايگە بولدى. بالۋان كۇرەستىرىپ، جىگىتتەر ءوزىنىڭ ونەرىن كورسەتىپ، تاماشا قىلدى. بۇل تاماشاعا حان مەن حانشا قىز وزدەرى كەلىپ قاراپ تۇردى. كىمدە-كىم باتىرلىعىن كورسەتسە، ول ادامعا: «باتىرعا» دەپ جازىلعان جازۋى بار توستاعان حانشانىڭ ءوزى بەرىپ تۇردى. ونەر كورسەتىپ جۇرگەندەردىڭ اراسىندا ءبىر جىگىتتىڭ ونەرى استى. بۇ جىگىتكە حانشانىڭ كوزى ءتۇستى. بۇل جىگىت ءوزى سۇلۋ، ءوزى سىمباتتى، قارا ارعىماك ءمىنىپ سەكىرتىپ، اسىلدان سوققان قارۋ-جاراعىن جارقىلداتىپ اسىنعان ەدى. اتىن بايگەگە قوسقاندا الدىمەن كەلدى. مىلتىق اتقاندا، نايزالاسقاندا – بارىنەن ونەرىن اسىردى. نەشەمە توسقاۋىلدان اتىن مۇدىرتپەستەن سەكىرتىپ كەتكەن ەدى. ەشبىر جىگىت مۇنى قۋىپ جەتە المادى.
پەريزات قىز بۇل جىگىتتەن كوزىن ايىرماي قاراپ تۇرىپتى. عاشىق وتى جۇرەگىندە تۇتانىپتى.
بۇل باتىر جىگىت حانشانىڭ قولىنان بايگەگە تىككەن سىيلىقتى العالى جاقىنداپ كەلگەندە، زايرا وعان التىن توستاعاندى بەرگەلى ۇسىنعاندا، بۋىنى قۇرىپ، ءتۇسىرىپ الا جازداپتى.
تاماشا بىتكەن سوڭ حالىق سۇراپتى: «بۇل باتىر جىگىت كىم؟» – دەپ. ونىڭ كىم ەكەنىن ەشكىم بىلە المايدى. جانە ونىڭ قايدا كەتكەنىن ەشكىم ايتا المايدى. مۇنان سوڭ حالىق ونىڭ اتىن قارا جىگىت دەپ اتاپتى. ول جىگىت جىم-جىرت بولىپ كەتىپتى. سوندا دا جىگىت حان كىزىنىڭ كوڭىلىنەن كەتپەي، جۇرەگى وتتاي كۇيىپ-جانىپ، كۇن-تۇن ويلاي بەرىپتى. بۇل جىگىت حان قىزىنىڭ تۇندە تۇسىنەن شىقپاي، كۇندىز كوزىنە ەلەستەپ تۇراتىن بولىپتى. كۇننەن-كۇنگە عاشىقتىعى ارتىپ، ءتۇس كورگەن سايىن شەرلى بولا بەرىپتى.
كۇندەردە ءبىر كۇن حاننان جاۋشى كەلەدى. زايرانى حاننىڭ بالاسىنا ايتتىرادى. حان قىزىنا دايار بول، كۇيەۋگە بەرەتىن بولدىم، دەيدى.
قىز قارا جىگىتتى ۇمىتپاعان ەدى. سوندىكتان كۇيەۋگە بارۋعا كوڭىلى جوق، ءالى دە بولسا جۇرەگىمنىڭ قۋانىشى، عاشىعىم مەنى كەلىپ الار دەپ، كۇدەرىن ۇزبەگەن ەدى. بۇدان سوڭ زايرا امال ويلايدى.
نەكە قياتىن كۇنىن ۇزاققا سوزباقشى بولادى. سول سەبەپتى حانشا حاننىڭ بالاسىنا – ەگەر مەنى الام دەسە، تەڭىزدىڭ جاعاسىنا ءبىر بيىك مۇنارا تۇرعىزسىن، دەپ ءسوز سالدىردى.
حاننىڭ بالاسى بۇل ايتقانىنا ىقتيار بولىپ، مۇنارانى نەشە جىلداي تۇرعىزىپ يجديھات ەتىپتى.
حاننىڭ بالاسى مۇنارانى تۇرعىزىپ بولعان سوڭ، تەمىر مىرزا حانعا كەلىپ: «قىزىڭدى بەر»، – دەپ قادالىپ سۇراي باستاپتى.
حاننىڭ ەلى جيىلىپ كەلىپ توي جاساپ، حاننىڭ قىزى حاننىڭ بالاسىنا تيمەك بولىپتى. سودان كەيىن جاستار ساۋىق قۇرىپ تەڭىز جاعاسىنا بارادى. زايرا مۇنارانىڭ باسىنا شىعادى دا: «مەنىڭ سۇيگەن عاشىعىم قارا جىگىت. قوش-امان بول!» – دەپ، كۇلىمسىرەپ تۇرىپ مۇنارانىڭ باسىنان تەڭىزگە كۇمپ ەتىپ ءتۇسىپ كەتكەن ەكەن دەيدى.
You Might Also Like
-
ءبىر حاننىڭ باس ءۋازىرى حانىنا وتە سەنىمدى بولىپتى. نە جۇمىسى بولسا دا سول ءۋازىر بىتىرەدى ەكەن. حان بۇيرىعىنىڭ قالاي ورىندالعانىن دا سول تەكسەرەدى ەكەن.
-
ەرتە زاماندا، ەشكى قۇيرىعى كەلتە زاماندا ءبىر بايدا جۇرگەن قويشى بايدان كوپ جىلدار بويى اقى الا الماعان سوڭ جانە بايدىڭ قورلىعىنا شىداي الماي ءبىر تۇندە ەلىنە قاشىپ كەتەدى. باي ىزدەيدى، ءبىراق تابا ال...
