InfoHub Logo

ءبىر بايدىڭ سانسىز كوپ مالى بولعان ەكەن. مالىنىڭ كوبى جىلقى ەكەن. ءبىر جىلى قىستا قار قالىڭ ءتۇسىپ جۇت بولىپ، باي جىلقىسىن الىس وتارعا شىعارادى. قىس ءوتىپ، جاز جاقىنداسا دا، جىلقىسى كەلمەيدى، جىلقىشىلاردان حابار-وشار بولمايدى. باي جالعىز بالاسىن جولداس-جوراسىمەن جىلقىسىن ىزدەتىپ جولعا اتتاندىرادى.

كۇندەردەن كۇن ءوتىپ، ارىپ-اشىپ، جىلقىنى تابا الماي جۇرگەندە، ىزدەۋشىلەر ءبىر ەسكى قوسقا كەلەدى. قوستىڭ ىشىندە شىرىگەن ەت، ىدىس-اياق، تاعى باسقا زاتتار جاتىر ەكەن. مۇنى كورگەن سوڭ، ىزدەۋشىلەر ءوز جىلقىشىلارىنىڭ بۇرىن قونىپ اتتانعان جەرى ەكەنىن توپشىلايدى. سول جوبامەن ماڭايداعى شاتتاردان، ساي-سالادان ىزدەپ ءجۇرىپ، ايعىر ءۇيىر شولاق جىلقىعا كەزدەسەدى. سول كەزدە ءبىر جاقتان اعىپ كەلىپ، ءبىر كوك شولاق قاسقىر ءبىر قارا تۋ بيەنى يىعىنا سالىپ الا جونەلەدى. مۇنى كورىپ ىزدەۋشىلەر تۇرا قۋادى. بارىنەن بايدىڭ بالاسى قاسقىرعا بۇرىن جەتىپ، ۇرماقشى بولىپ ءتونىپ كەلە جاتقاندا، قاسقىر ارتىنا قايرىلىپ:

— تارت قولىڭدى! — دەيدى.

بالا ەسى شىعىپ قالادى. ارتىندا قالعان قۋعىنشىلار جەتىپ كەلىپ، بالاعا:

— نەگە ۇرمادىڭ! — دەپ سۇرايدى.

سوندا بالا:

— قاسقىر، «ۇرما!» — دەدى، — دەيدى.

— ويباي، قۋايىق، ۇرماسى نەسى؟ قاسقىر سويلەي مە ەكەن؟ ەگەردە ۇرا الماساڭ، اتتى بىزگە بەر! — دەپ انالار كەۋ-كەۋلەپ ەدى، بالاعا جەل ءبىتىپ سەرىكتەرىنىڭ سوزىنە ەرىپ، قاسقىرعا تاعى بۇرىن كەلىپ جەتەدى. ۇرايىن دەپ ۇمتىلىپ ەدى، قاسقىر تاعى دا:

— ۇرما، مەن ساعان جالعىز قارىنداسىمدى بەرەمىن، — دەيدى.

بالا تاعى دا سىلەيىپ تۇرىپ قالادى. ارتىنان قۋعىنشىلار كەلىپ:

— نەگە ۇرمادىڭ؟ — دەپ سۇراسادى.

— ماعان قارىنداسىن بەرمەك بولدى، — دەپ جاۋاپ قايىرادى بالا.

— مىناۋ نە ايتىپ تۇر ءوزى؟! قاسقىردىڭ قارىنداسى بولا ما ەكەن؟ ءتۇس، استىڭداعى اتتى بىزگە بەر! — دەپ، جولداستارى تۇس-تۇستان بالانى ورتاعا الادى.

بالا:

— جارايدى، ەندى ۇرايىن، — دەپ ۋادەسىن بەرىپ، تاعى قۋىپ جونەلەدى.

قاسقىرعا جەتىپ كەلىپ ۇرا بەرگەندە، قاسقىر تاعى دا:

— تارت قولىڭدى! جىگىت بولساڭ، ماعان ەرىپ، ۇيگە ءجۇر، جالعىز قارىنداسىمدى الىپ قايت، — دەيدى.

بالا تاعى تايسالىپ قالادى. ارتىنان كەلگەن جولداستارىنا:

— سەندەر ەندى قايتىندار! مەن وسى قاسقىردىڭ ۇيىنە بارىپ، قارىنداسىن الىپ قايتام، — دەيدى.

— قوي، بارما، قاراعىم، — دەپ جابىسقاندارىنا قارامايدى.

— ەندى قاسىڭا جولداس ەرتىپ ال، — دەستى جولداستارى. بالا وعان دا كونبەدى.

— ءوي، قاراعىم-اۋ، سەنىڭ دەنىڭ ساۋ ەمەس شىعار. قاسقىردىڭ قىزىن العاندى قاي اتاڭدا كورىپ ەدىڭ؟ — دەپ ەدى، بالا بۇعان دا توقتامادى.

— مەندە جۇمىستارىڭ بولماسىن، بايعا سالەم ايتارسىڭدار، مەن سول قاسقىردىڭ قارىنداسىن الىپ قايتام، — دەپ ءجۇرىپ كەتتى.

— جارايدى. بۇعان شارا بولماس! — دەپ، جولداستارى كەيىن قايتتى.

بالا قاسقىردىڭ سوڭىنان ەرىپ كەتەدى. قاسقىر ءبىر يىننەن كەلىپ ءتۇسىپ، بيەنى كوتەرگەن بويىنشا ءبىر ۇڭگىرگە كەلىپ كىرەدى. ۇيدەن ءبىر قانشىق قاسقىر شىعىپ، بالانىڭ شىلبىرىنا جابىسىپ، اتىن بايلايدى. اتىن بايلاپ ۇڭگىرگە الىپ كىرەدى. ءىننىڭ اۋزىندا جاتقان وڭكەي بولتىرىكتەر ىڭىرسىپ، انتالاپ تۇرا جۇگىرىپ ەدى، بالانىڭ قاسىنداعى قانشىق قاسقىر «قىڭق» ەتە تۇسكەندە، بولتىرىكتەر تەگىس جاتىپ قالدى. ونان ەكىنشى بولمەگە كىردى. وندا كىرسە، ءبىر كوكجال قاسقىر مەن كارى ولەكشىن ىرىلداپ، تۇرا ۇمتىلدى. ءوزىن ەرتىپ كەلگەن قاسقىر تورگى ۇيدەن شىعا كەلىپ:

— قويىڭىزدار! جالعىز بالالارىڭنىڭ كۇيەۋى وسى بولادى. قىستايعى جەگەن جىلقى ەتى وسى جىگىتتىڭ جىلقىسى بولاتىن، — دەيدى.

ەكى ۇلكەن قاسقىر شەگىنىپ بارىپ جاتتى. قاسىنداعى قانشىق قاسقىر بالانى ەرتىپ الىپ كەلىپ، ارسالاقتاپ ءبىر وڭاشا بولمەگە اكەپ كىرگىزدى. ءتۇرلى تاماق دايىن بولدى. جىگىتتى سىرتتان ەرتىپ كەلگەن قانشىق قاسقىر ءبارىن جايلاپ بەرىپ، تاماق ىشكەندە جىگىتتىڭ جانىنا كەلىپ وتىردى.

كەش بولدى. كۇن باتىسىمەن الگى قانشىق قاسقىر توسەك سالىپ، جىگىتكە شىمىلدىق قۇرىپ، وڭاشا تاستايدى. ءوزى الدىڭعى بولمەگە شىعىپ كەتىپ، ءبىر بۇراڭ قاققان اق قانشىق قاسقىردى الىپ كەلەدى. ەكەۋىن تانىستىرادى.

— مىناۋ قالىڭدىعىڭ... مىناۋ كۇيەۋ، — دەيدى.

سونان سوڭ بۇرىنعى قانشىق قاسقىر شىعىپ كەتتى. كۇيەۋى توسەككە جاتىسىمەن-اق، اق قانشىق قاسقىر كەبىن شەشىپ تاستاپ، ءبىر سۇلۋ قىز بولدى دا، كۇيەۋىنىڭ قاسىنا كەلىپ جاتتى. نە بولدىعا جولىعىپ وتىرعان كۇيەۋ مۇنى كورىپ، قۋانىپ كەتەدى.

سونىمەن بىرنەشە كۇندەي قىزىققا باتتى، كۇندىز تىلەگەن تاماعى دايىن تۇرادى، تۇندە قالىڭدىقپەن قاۋىشادى. قاراڭعى تۇسە ات باعۋعا جاس ولەكشىندەردىڭ بىرەۋى شىعادى. جىگىت ماز-مەيرام بوپ تىنىعىپ بىرنەشە كۇن جاتتى. قالىڭدىق تۇندە قىز بولىپ كەلىپ، قاسىنا جاتادى. كۇندىز قاسقىر كيىمىن كيىپ، قاسقىردىڭ ىشىنە كەتىپ قالادى. بالا تاڭ-تاماشا: «بۇل نە نارسە؟ وسى ءتۇسىم ەمەس پە؟» — دەپ، وزىنە ءوزى سۇراق قويىپ جۇرەدى.

كۇندەردەن كۇن ءوتىپ، ءبىر كۇنى قىز ءبورى مەن كۇيەۋدى اتتاندىرماق بولادى. ۇلكەن كارى قانشىق كۇيەۋدىڭ الدىنا كەلىپ، شوقيىپ وتىرىپ:

— يا، بالام، سەن كەلگەلى ءبىر اي بولدى. سەنىڭ دە ەل-جۇرتىڭ بار شىعار. ەندى وسىنداي اۋىرماي، سىرقاماي تۇرعاندا ەلىڭە قايت! — دەيدى.

مۇنى بالا دا ماقۇل كورەدى.

ەنەسى بالانىڭ قولىنا ءبىر قايراق بەرەدى.

— قىسىلعان كۇندە كەرەك بولار، قاراعىم! جانىڭا قىسىم كەلسە، جەرگە سالىپ قويىپ، ءبىر تەپ. نە بول دەسەڭ دە ايتقانىڭ بولادى، — دەيدى.

بالا قايراقتى قوينىنا سالىپ الادى. اتىنا ءمىنىپ، قايىن جۇرتىمەن قوشتاسىپ، بۇلاڭداعان اق قاسقىردى شىلبىرىنا بايلايدى.

ەنەسى:

— قاراعىم، قىرىق كۇنگە تولماي قالىڭدىعىڭنىڭ قاسقىر كەبىن الۋشى بولما، — دەپ تاپسىرادى.

اق قانشىق قاسقىردى جەتەلەپ، بالا ءجۇرىپ كەتتى.

جولدا قاي جەرگە قونسا، سول جەردە وتاۋ تىگىلەدى. ءتۇرلى تاماقتار دايىن بولادى. تاماقتى ءىشىپ الىپ، تاڭ اتقان سوڭ ءجۇرىپ كەتەدى. سويتە-سويتە، بىرنەشە كۇننەن سوڭ جىگىت ءوزىنىڭ اۋىلىنا كەلەدى. اۋىلعا جاقىنداپ كەلىپ، قاسقىر قالىندىعىن بۇتاعا بايلاپ قويىپ، ءوزى اۋىلعا كەلەدى.

— مەن ايەل اكەلدىم، — دەيدى.

— ايەلىڭ قايدا؟ — دەپ سۇرايدى اۋىلداعىلار.

— سوناۋ بۇتانىڭ تۇبىندە وتىر، — دەيدى جىگىت.

اۋىلدىڭ قىز-كەلىنشەگى جاس كەلىنشەكتىڭ الدىنان شىعۋعا جونەلەدى. شاشۋ شاشۋعا شەشەسى دايىندالىپ ءجۇر. ايتقان جەرىنە كەلسە، ءبىر اق قاسقىر بايلاۋلى تۇر.

— وي، قاسقىرى نەسى، — دەسىپ، كەلگەندەر كەلىنشەكتى الىستان قاراسىپ ءجۇر.

بىرەۋى تۇرىپ:

— وسى قاسقىردىڭ قىزىن الامىن دەپ ەرىپ كەتتى دەپ ەدى. مۇنىڭ كەلىنشەگى وسى قاسقىر بولىپ جۇرمەسىن؟ — دەسىپ تاڭىرقاسىپ، شۋلاسىپ تۇرعاندا، كۇيەۋدىڭ ءوزى جەتىپ كەلىپ:

— الدىنان شىققاندارىڭ قالاي، اۋىلعا اپارماي تۇرعاندارىڭ قالاي؟ — دەپ ۇرسىپ، اق قانشىق قاسقىردى الىپ بارىپ، بولەك وتاۋ تىككىزىپ، سول وتاۋدا قاسقىر كەلىنشەگىمەن جاتا بەرەدى.

كۇندىز — قاسقىر، تۇندە — قاسقىر كيىمىن شەشىپ تاستاپ، قاراڭعى ءۇيدى جارىق قىلاتىن سۇلۋ كەلىنشەك بولىپ قوينىنا جاتادى. سونىمەن باي بالاسى جاتا بەرەدى. قۇربى-قۇرداستارى، اۋىل ايماعى: «بۇل جىندانىپ قاسقىردان قاتىن الىپ جاتىر، بايدىڭ بالاسى اڭ بولۋعا اينالدى»، — دەسەدى. قۇربى-قۇرداستارى اندا ساندا كۇلىپ: «قاسقىردىڭ بايى»، — دەپ شاقىرادى. سوندىقتان بايدىڭ بالاسى ۇيىنەن شىقپايتىن بولادى.

بۇعان قايتسە دە قىرىق كۇن وتكىزۋ كەرەك. قىرىق كۇندى وتكىزگەنشە، شىداپ كەلەدى. ءبىراق بايدىڭ بالاسى سارعايىپ، ابدەن جۇدەپ كەتەدى. وزىنەن ءوزى قاپالانىپ جۇرگەن ول قىرىق كۇنگە جەتكىزبەي، وتىز جەتى كۇندە ايەلىنىڭ قاسقىر كويلەگىن تۇندە شەشىنىپ جاتقان جەردە الىپ، جىرتىپ-جىرتىپ، وتقا تاستاپ جىبەرەدى. ايەلى رەنجيدى:

— ساعان جاقسى بولمايدى، سەن ەنەڭنىڭ ايتقان شارتىن ورىندامادىڭ، — دەيدى.

جىگىت:

— نەسىنە بولسا دا شىدادىم، ويتكەنى، ابدەن قاپا بولىپ، ولۋگە اينالدىم. سوندىقتان مۇنان دا سول كورەتىن كەسەلدىڭ ءوزىن كورىپ العانىم جاقسى! — دەيدى.

تاڭ اتتى. كۇندەگى مازاقتاپ جۇرەتىن بايدىڭ بالاسىنا ەلدىڭ ءبارى تاڭىرقاپ، ايەلىن كورگەندەر تالىپ جىعىلىپ جاتىر.

باي جۇرتتى جيىپ، توي قىلا باستايدى. جۇرتتىڭ بارلىعى تاڭ-تاماشا. ءسويتىپ، بىرنەشە كۇننەن سوڭ توي وتەدى.

«وسىندا پالەنشە بايدىڭ بالاسى ايەل الىپتى، ايەلى جاننان اسقان سۇلۋ ەكەن!» — دەسىپ، ەلدىڭ ءبارى شۋلايدى. كەيبىرەۋلەرى: «قاراعا لايىق ەمەس، حانعا لايىق كىسى ەكەن!» — دەپ جەلپىندىرەدى. بۇل حاباردى وسى ەلدىڭ حانى ەستيدى. حان كورمەك بولىپ، قولىنا قارشىعا الىپ، سول بايدىڭ اۋىلىنا قاراي قارشىعا سالعان بولىپ شىعادى. اۋىلعا جاقىنداعاندا كارشىعاسىن قويا بەرەدى. قارشىعا بايدىڭ بالاسىنىڭ وتاۋىنىڭ توبەسىنە كەلىپ قونادى. حان ءۇيدىڭ سىرتىندا تۇرىپ ايعاي سالادى.

— اۋ، ۇيدە كىم بار؟ مىنا قۇسىمدى اپەرىپ جىبەر، — دەيدى. سول داۋىستى ەستىپ، بايدىڭ كەلىنى ۇيدەن شىعا كەلگەندە، حان اتتان قۇلاپ، تالىپ تۇسەدى.

بايدىڭ كەلىنى حاندى قولتىعىنان الىپ، اتتاندىرىپ:

— حان باسىڭىزبەن قارادان شوشىعانىڭىز نە؟ — دەپ، قۇستى قولىنا الىپ بەرىپ، قويا بەرەدى.

حان الگى ايەلگە عاشىق بولادى. «اتتەڭ، سول ايەلگە قالاي قوسىلام؟! وسىنىڭ ءجونىن تاۋىپ، ماعان سول ايەلدى الىپ بەرەتىن كىسى بار ما؟» — دەپ ەلىنە جار سالادى.

سوندا ءبىر مىستان كەمپىر:

— مۇنىڭ ءجونىن تاۋىپ، مەن الىپ بەرەم، — دەيدى.

حان بۇل كەمپىردىڭ قالاعانىن بەرمەك بولادى. كەمپىر ايتادى:

— ءسىز بايدىڭ بالاسىن شاقىرىڭىز دا، وعان مىناداي ءامىر بەرىڭىز: «باياعىدا پالەندەي جەردەگى كولگە اكەمنىڭ ات باسىنداي التىنى جوعالعان، سونى تاۋىپ اكەپ بەر. ەگەر تابا الماساڭ، قايتىپ كەلمە!» — دەڭىز. سونى ىزدەپ تابا الماي، ءوزى دە جوعالادى، — دەيدى.

حان بايدىڭ بالاسىن شاقىرىپ الىپ، ءامىر ەتەدى. باي بالاسى جىلاپ-ەڭىرەپ ايەلىنە كەلەدى. ايەلى:

— مۇنىڭ جاراسى جەڭىل، ءۇش-تورت كۇنگە رۇقسات سۇراپ الىپ كەل، — دەيدى.

باي بالاسى حاننان ءۇش كۇن سۇرايدى. حان ءۇش كۇن رۇقسات بەرەدى. قايتىپ ايەلىنە كەلەدى.

ايەلى:

— جارايدى. ازىرشە دەمىڭدى الىپ جاتا بەر، — دەيدى. جىگىت جاتا بەرەدى. ايەل كۇندىز-تۇنى ۇيىقتاماي، اشەكەيلەپ، التىنداپ، جىبەكتەن نەشە ءتۇرلى گۇل جاسايدى. گۇل قاراڭعى ءۇيدى جارىق قىلاتىن وتە تاماشا بولادى. ءبىر كۇنى تۇندە ايەل كۇيەۋىن وياتىپ:

— وسىنى الىپ بار دا، سول حاننىڭ ايتقان كولىنە قارماققا بايلاپ سال دا وتىر. ونى سول كولدەگى بالىقتىڭ پاتشاسىنان باسقا بالىق تىستەمەيدى. بالىقتىڭ پاتشاسى كەلىپ تىستەي قالسا، سول بويىندا سۋىرىپ، سۋدىڭ شەتىنە شىعارىپ الىپ، حان ايتقان التىندى تاۋىپ بەرۋگە اۋزىنان ۋادە ال، ونىڭ ۋادەسىنە دە سەنبە، قاناتىن جۇلىپ الىپ قال، — دەيدى.

ايتقانداي سۋعا بارىپ، جىبەك التىن گۇلىن سالىپ وتىرىپ ەدى، بىرنەشە بالىق كەلسە دە تىستەمەدى، الدەنە ۋاقىتتا جارقىلداپ كەلىپ، ۇلكەن اق بالىق قارماقپەن قوسىپ، گۇلدى ءبىر-اق اسادى. سۋىرىپ شەتكە شىعارىپ الدى. الگى بالىق: «قويا بەر!» — دەپ قاتتى جالىندى. جىگىت جىبەرمەدى. التىندى تاۋىپ بەرۋگە اۋزىنان ۋادە الىپ، قاناتىن جۇلىپ الىپ قالدى. زار يلەپ، بالىقتىڭ پاتشاسى كەتتى.

بالىقتىڭ پاتشاسى بارىسىمەنەن وزىنە قاراعان بارلىق بالىقتى جيناپ الىپ:

— وسىندا حاننىڭ اكەسىنىڭ ات باسىنداي التىنى جوعالىپتى. سول التىندى قايسىڭ بىلەسىڭدەر؟ — دەپ سۇرايدى بالىق حانى.

سوندا جينالىپ كەلگەن كوپ بالىق:

— بالەن جەردە ءبىر ءجۇز قىرىق جاسقا كەلگەن ءبىر كارى بالىق بار، سول بىلمەسە، ءبىز بىلمەيمىز. ول «بارا المايمىن» دەپ جاتىپ الدى! — دەيدى.

حان ءوزىنىڭ جەندەتتەرىنە:

— بار دا الىپ كەل. تەز كەلسىن! — دەپ ءامىر بەردى.

جەندەتتەر كەلىپ:

— ءسىزدى حان شاقىرادى! — دەپ ەدى، الگى كارى بالىق تۇرمادى.

— حان مەنى نە قىلادى؟ تۇرۋعا ءحالىم جوق، — دەپ جاتا بەردى.

جەندەتتەر بولماي، كارى بالىقتى ورنىنان سۇيرەپ تۇرعىزسا، ات باسىنداي التىن سول كارى بالىقتىڭ استىندا جاتىر ەكەن. بالىقتى تاستاپ، جەندەتتەر پاتشاعا التىندى الىپ كەلەدى. بالىقتىڭ پاتشاسى التىندى سۋدان لاقتىرىپ، جىگىتتەن ءوزىنىڭ قاناتىن الادى. ءسويتىپ، كارى بالىق ءجۇز قىرىق جاساعاندا، سول التىننىڭ بۋىمەن جاساعان ەكەن. التىندى الىپ كەتكەن سوڭ، كارى بالىق ءولىپ قالادى.

جىگىت التىندى حانعا اكەلىپ بەرەدى. حان دەرەۋ كەمپىردى شاقىرىپ الىپ

— ال، سەنىڭ كەلمەيدى دەگەنىڭ قايدا؟ مىناۋ التىندى الىپ كەلىپ قالدى. مەن سەنىڭ باسىڭدى الام، — دەيدى.

كەمپىر:

— دات، تاقسىر! ەر كەزەگى ۇشكە دەيىن. مۇنى تاعى ءبىر جەرگە جىبەرىڭىز، ومىرىندە كەلمەيدى، — دەيدى.

— ال، تەز ايتا عوي! — دەيدى حان.

— ايتسام، ءسىزدىڭ اكەڭىزدىڭ ءبىر قىسىراعىنىڭ ءۇيىرى جوعالعان. سول قىسىراقتىڭ ءۇيىرى وسى كۇندە تاعى بولىپ كەتتى، سونى تاۋىپ، ايداپ كەلسىن، — دەدى كەمپىر.

حان مۇنى ماقۇل كوردى. شاقىرىپ الىپ جىگىتكە تاعى ايتتى. جىگىت جىلاپ ايەلىنە كەلدى. ايەلى:

— التى كۇنگە رۇقسات الىپ كەل، — دەيدى.

جىگىت حاننان التى كۇنگە رۇقسات سۇرايدى. حان التى كۇنگە التى كۇن قوسىپ، ون ەكى كۇنگە رۇقسات بەرەدى. ايەلى جىگىتتىڭ قولىنا جازۋى بار ءبىر تاياق بەرەدى.

— وسى تاياقتى ال دا كوزىڭدى جۇم، بەتىڭدى وسى سولتۇستىككە قارات، — دەيدى.

سونان سوڭ مىنا تاياقتاعى دۇعانى وقى، — دەپ ۇيرەتەدى. — وسى دۇعانى وقىپ وتىرساڭ، تاياعىڭ تۋرا سول قىسىراقتىڭ ايعىرىنا اپارادى. ايعىردىڭ ۇستىنە قارعىپ ءمىنىپ ال. باسقا، كوزگە توپەپ، ۇستىنەن تۇسپە. ارى-بەرىدەن كەيىن ايعىردى قالاي ايداساڭ، جىلقىنىڭ ءبارى جيىلىپ، سونىڭ ارتىنان ەرەدى. سونىمەن تۋرا حاننىڭ اۋىلىنا بار، — دەيدى.

تاياقتى الىپ، دۇعانى وقىپ، جىگىت ايتقانداي كوك ايعىرعا سارت ەتە ءتۇسىپ، ءمىنىپ الادى. ايعىر موڭكيدى، ارى-بەرىدەن سوڭ جونگە جۇرەدى. جىگىت حاننىڭ الدىنا كەلىپ:

— مىنا جىلقىلارىڭدى ۇستاپ الىڭدار، — دەپ ايقاي سالادى.

وڭكەي تاعى جىلقى اۋىلدى ويران-توپىر قىلىپ قىرىپ كەتە جازدايدى.

حان:

— ويباي، كەرەگى جوق، ەلدى قىرادى، تارت اۋلاق، — دەپ ازار دا بەزەر بولادى.

— كەرەگى جوق بولسا، جارايدى، — دەپ، جىگىت جىلقىنى قويا بەرىپ قايتىپ كەلەدى.

حان كەمپىردى شاقىرىپ الىپ، ونىڭ باسىن تاعى الماق بولادى.

كەمپىر:

— ويباي، تاقسىر، دات!

حان:

— ال، داتىڭدى ايت، — دەيدى.

— داتىمدى ايتسام، تاعى جۇمساڭىز. وسىنى تابا الماي ولەدى. ەگەر وسىدان قايتىپ كەلسە، مەنىڭ باسىمدى الىڭىز! — دەيدى كەمپىر،

— ال، ايت! — دەيدى حان.

— ايتسام، باياعىدا ءسىزدىڭ اكەڭىزدىڭ قىرقىنا بەرگەن كوك ايعىر بار، سول ايعىردى تاۋىپ الىپ كەلسىن، — دەيدى.

حان جىگىتتى شاقىرىپ الىپ:

— دەرەۋ كوك ايعىردى تاۋىپ الىپ كەل! — دەپ ءامىر ەتەدى.

جىگىت ايەلىنە كەلەدى.

ايەلى:

— مۇنىڭ جايىن بىلمەيمىن، ەندى ەنەڭە بار، سول ءبىر اقىل تابار، — دەيدى.

جىگىت ۋايىمدايدى.

ايەلى ايتادى:

— بۇعان ءۇش اي سۇرا، ءۇش ايدان كەمدە تابا المايسىڭ، — دەيدى.

جىگىت بارىپ حاننان ءۇش اي سۇرايدى. ءۇش ايدىڭ ۇستىنە ءۇش اي قوسىپ، حان التى اي بەرەدى. جىگىت ۇيگە كەلەدى.

ايەلى ايتادى:

— سەن كەلگەنشە حان مەنى قويمايدى. سەن قىرىق كۇنگە شىداساڭ مۇنداي بولماس ەدى، — دەيدى.

جىگىت قىسىلادى. ايلا ازايدى. سوندا تاعى دا ايەلى ايتادى:

— قوي، ساسپا! سەن ەنەڭ بەرگەن قايراقتى جەرگە قويىپ، ءبىر تەپسەڭ، ول نە بول دەسەڭ، سول بولادى. ءۇش قابات ءۇي سال دەپ تەپ تاعى، مەنى سول ءۇيدىڭ استىڭعى قاباتىنا سالىپ كەت، — دەيدى.

جىگىت قايراقتى جەرگە قويىپ: «ءۇش قابات ءۇي بول!» — دەپ تەۋىپ ەدى، ءۇش قابات ءۇي بولادى. سونىڭ ەڭ استىڭعى قاباتىنا ايەلىن سالىپ، جىگىت قاسقىر قاينىنا جونەلەدى. سونىمەن بىرنەشە كۇندە قاينىنا كەلىپ جەتەدى. كەلگەن جۇمىسىنىڭ بەتىن ايتادى.

— اي، بالام-اي، ءبارى وزىڭنەن! قىرىق كۇنگە شىداساڭ عوي، وندا مۇنداي پالەگە دۋشار بولماس ەدىڭ. جارايدى، قايىر. ەندى اقىل تابىلار، — دەپ قاسقىر ەنەسى كۇتىپ جاتقىزادى.

ەرتەڭىنە ەنەسى مىناداي اقىل بەرەدى:

— سەن جاتپا، بالام. وسىدان باراسىڭ، بارساڭ پالەن جەردە حاننىڭ اكەسىنىڭ مولاسى بار. سول مولاعا بارىپ، حاننىڭ اكەسىنىڭ قابىرىن قازىپ، سۇيەگىن جيىپ الىپ، بەسىككە سالىپ تەربەت. سونان سوڭ ول ويباي سالادى: «تىنىشىڭدى العىر، قايسىڭنىڭ مەندە اقىڭ بار؟» — دەيدى. سوندا سەن: «مەن ەمەس، مەنىڭ تىنىشىمدى سەنىڭ بالاڭ الدى، سەنىڭ تىنىشىڭدى مەن الىپ وتىرمىن!» — دە. سوندا اكەسى: «بالامنىڭ مەندە نەسى بار؟» — دەيدى. سەن: «بالاڭ قىرقىڭا ءبىر ايعىر سويعان ەكەن، سونى تاۋىپ بەر دەپ جاتىر»، — دە. سوندا ول ايعىردى تاۋىپ بەرەدى، — دەيدى.

ايتقانىنداي جىگىت قابىرعا كەلىپ، سۇيەكتى بەسىككە سالىپ الىپ تەربەتە باستايدى. ارى-بەرىدەن سوڭ ول ويبايلاپ:

— تىنىشىمدى الما! — دەيدى.

— مەن ەمەس، مەنىڭ تىنىشىمدى سەنىڭ بالاڭ الدى، مەن سەنىڭ تىنىشىڭدى الىپ جاتىرمىن! — دەيدى جىگىت.

— بالامنىڭ مەندە نەسى بار؟

— بالاڭ سەنىڭ قىرقىڭا ايعىر سويعان ەكەن، سونى مەنەن داۋلاپ جاتىر، مەن سەنەن سۇراپ وتىرمىن. سەن سول ايعىردى تاۋىپ بەر.

— وي، ارامنان تۋعان! ماعان بەرگەن ءبىر ايعىرى كوپ پە ەدى؟ سۇرايتىن بولسا، بەردىم. ارامنان تۋعان! — دەپ ايعىردى كوردەن الىپ، لاقتىرىپ جىبەرەدى.

جىگىت قاراسا، ايعىردىڭ ارتقى اياعى جوق.

— ويباي، ارتقى ءبىر اياعى قايدا؟

— ونى ماعان بەرگەن جوق. ارامنان تۋعانعا ايت، بار! ءبىر سانىن ايەلىمەن ەكەۋى جەگەن.

جىگىت ايعىردى جەتەلەپ، ەكى ايدا ەلگە كەلىپ، حانعا ايعىردى تاپسىرىپ، اكەسىنىڭ سالەمىن ايتادى. سول كەزدە حان قاراماعىنداعى بارلىق ۇستانى جيىپ، ءۇش قابات ءۇيدى بۇزدىرىپ، ەكى قاباتىن بۇزىپ، ءۇشىنشى قاباتىنا كىرىسىپ جاتىر ەكەن.

بارلىق تاپسىرمانى ورىنداعاننان كەيىن، حان ويلانىپ، قاتەسىن مويىنداپ، كەمپىردىڭ باسىن الىپ، جىگىتكە ءوزىنىڭ قىزىن قوسىپ، ورنىنان ءتۇسىپ، تاعىن بەرەدى.

جىگىتتىڭ اۋەلگى العانى قاسقىردىڭ قىزى ەمەس، پەرىنىڭ قىز ەكەن. ءسويتىپ، ول مۇراتىنا جەتىپتى.

---