قازاق حالقىنىڭ 16 - 17 عاسىرلارداعى شارۋاشىلىعى
قازاق حالقىنىڭ 16 - 17 عاسىرلارداعى شارۋاشىلىعى
كونسپەكت
قازاق حالقىنىڭ كوشىپ - قونۋىندا بەلگىلى ءبىر باعىت، ءاربىر رۋ - تايپانىڭ ءوز كوشى - قونى بولعان. ماۋسىمدى كوشى - قون دەگەنىمىز – جىل مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىگىنە قاراي مال باسىن امان ساقتاۋ ءۇشىن كوشىپ - قونۋ. ماۋسىمدى كوشى - قون 4 مەزگىلگە بولىنەدى: قىسقى كوش، كوكتەمگى كوش، جازعى كوش، كۇزگى كوش. قىستاۋدا 6 اي قوزعالماي ءبىر جەردە وتىرعان. كوكتەۋ، جايلاۋ، كۇزدەۋدە 2 ايدان تۇراقتاعان. قىستا مال باعاتىن قازاق اۋىلدارى ءۇشىن ەڭ ءقاۋىپتىسى جۇت بولدى. جۇت دەگەنىمىز – جەم - ءشوپتىڭ تاۋسىلىپ، قىستىڭ ۇزارىپ، قاتتى سۋىق بولۋدان، قار قالىڭ ءتۇسىپ جەر بەتىنىڭ مۇز باسىپ قاتۋىنان جانە ءتۇرلى جۇقپالى اۋرۋلاردان مالدىڭ قىرىلۋى. مالدىڭ جۇقپالى اۋرۋلارى: كەبەنەك – ەشكىدە، قاراسان – سيىردا، توپالاڭ – قويدا، ماڭقا، جاماندات – جىلقىدا، اقشەلەك – تۇيەدە بولعان. كوكتەۋگە كوشۋدەگى باستى ماقسات – مال تولدەتۋ، ءجۇن قىرقۋ. جايلاۋعا كوشۋدىڭ باستى مىندەتى – مالدى سەمىرتۋ. سەبەبى مالدىڭ قىستان امان شىعۋى جايلاۋداعى قوڭدانۋىنا بايلانىستى بولعان. كۇزدەۋدە قويدىڭ كۇزەم ءجۇنىن قىرقادى. ايەلدەر كۇزەم جۇننەن كيىز باسىپ، كيىز ۇيلەرىنىڭ قاجەتتى بۇيىمدارىن دايىنداعان. كۇزدىك كوش جۇگىن قىسقا دايىنداعان ازىق - تۇلىكتەرى، كيىز - توسەنىشتەرى، كيىمدەرى اۋىرلاتقان.
جەتىسۋ مەن وڭتۇستىك قازاقستان وتە ەرتەدەن ەگىنشىلىك مادەنيەتتىڭ وركەندەگەن جەرى بولىپ ەسەپتەلەدى. قازاقتار اڭشىلىقپەن، ءۇي كاسىپشىلىگىمەن، قولونەرمەن دە اينالىسقان. كوشپەلىلەر ءۇي كاسىبىندە مال شارۋاشىلىعى شيكىزاتتارىن وڭدەۋمەن اينالىستى. 17 عاسىرداعى دەرەكتەرگە قاراعاندا التىنداپ، قىمبات تاستارمەن اشەكەيلەپ جاساعان ساۋكەلەلەردىڭ قۇنى ءبىر ءۇيىر جىلقىمەن باعالانعان.
وڭتۇستىك قازاقستانداعى قالالار 15 عاسىردىڭ اياعىنان قازاق حاندىعىنىڭ قول استىنا قاراي باستادى. ال 16 - 17 عاسىرلاردا ول قالالار تولىق قازاقتاردىڭ قولىنا ءوتىپ، توڭىرەگىندە ەلدى مەكەندەر قالىپتاستى. قالالار شىعىستان باتىسقا قاراي ۇلى جىبەك جولىنىڭ بويىندا ورنالاسقان.
سىعاناق قالاسى قازاقتار ءۇشىن ساۋدا ورتالىعى، 13 عاسىردان قىپشاقتاردىڭ ورتالىعى، 15 - 16 عاسىرلاردان قازاق حاندىعىنىڭ استاناسى بولعان. تۇركىستان قالاسى 16 عاسىردىڭ سوڭىندا قازاق حاندىعىنىڭ استاناسىنا اينالدى. قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق نەگىزى تۇركىستاندا بەكىگەن. 18 عاسىردان باستاپ ورتاعاسىرلىق قالالار ەكونوميكالىق جاعىنان السىرەي باستاعان. بۇعان جوڭعار - قالماق شاپقىنشىلىعى، قازاق - وزبەك حاندىقتارى اراسىنداعى ءجۇز جىلعا جۋىق بولعان سوعىستار، ۇلى جىبەك جولىنىڭ ساۋدا جاساۋ قۋاتىنىڭ السىرەۋى باستى سەبەپ بولدى.
كونسپەكت سۇراقتار
1. ماۋسىمدى كوشى - قون مەزگىلى:
2. قىستا قازاق اۋىلدارى ءۇشىن ەڭ ءقاۋىپتى جاعداي:
3. كوكتەۋدە جاس تولگە ارناپ جاسالعان جىلى كۇركە:
4. قازاقتاردىڭ جايلاۋعا كوشۋدەگى باستى ماقساتى:
5. كۇزدەۋگە كوشۋ باستالاتىن مەزگىل:
6. ەرتە زاماننان ەگىنشىلىك كاسىبى دامىعان ايماق:
7. استىق ساقتايتىن ورىن:
8. مالىنان ايىرىلىپ، ەگىنشىلىكپەن اينالىسقان كەدەيلەر:
9. قۇنى ءبىر ءۇيىر جىلقىمەن باعالانعان قىمبات تاسپەن اشەكەيلەنگەن بۇيىم:
10. وڭتۇستىك قازاقستانداعى قالالاردىڭ قازاق حاندىعىنا تولىق وتكەن كەزى:
11. 15 - 16 عاسىرلارداعى قازاق حاندىعىنىڭ استاناسى:
12. قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق نەگىزى بەكىگەن قالا:
13. ورتاعاسىرلىق قالالار ەكونوميكالىق جاعىنان السىرەي باستادى:
تاقىرىپتىڭ تەستى
كونسپەكت
قازاق حالقىنىڭ كوشىپ - قونۋىندا بەلگىلى ءبىر باعىت، ءاربىر رۋ - تايپانىڭ ءوز كوشى - قونى بولعان. ماۋسىمدى كوشى - قون دەگەنىمىز – جىل مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىگىنە قاراي مال باسىن امان ساقتاۋ ءۇشىن كوشىپ - قونۋ. ماۋسىمدى كوشى - قون 4 مەزگىلگە بولىنەدى: قىسقى كوش، كوكتەمگى كوش، جازعى كوش، كۇزگى كوش. قىستاۋدا 6 اي قوزعالماي ءبىر جەردە وتىرعان. كوكتەۋ، جايلاۋ، كۇزدەۋدە 2 ايدان تۇراقتاعان. قىستا مال باعاتىن قازاق اۋىلدارى ءۇشىن ەڭ ءقاۋىپتىسى جۇت بولدى. جۇت دەگەنىمىز – جەم - ءشوپتىڭ تاۋسىلىپ، قىستىڭ ۇزارىپ، قاتتى سۋىق بولۋدان، قار قالىڭ ءتۇسىپ جەر بەتىنىڭ مۇز باسىپ قاتۋىنان جانە ءتۇرلى جۇقپالى اۋرۋلاردان مالدىڭ قىرىلۋى. مالدىڭ جۇقپالى اۋرۋلارى: كەبەنەك – ەشكىدە، قاراسان – سيىردا، توپالاڭ – قويدا، ماڭقا، جاماندات – جىلقىدا، اقشەلەك – تۇيەدە بولعان. كوكتەۋگە كوشۋدەگى باستى ماقسات – مال تولدەتۋ، ءجۇن قىرقۋ. جايلاۋعا كوشۋدىڭ باستى مىندەتى – مالدى سەمىرتۋ. سەبەبى مالدىڭ قىستان امان شىعۋى جايلاۋداعى قوڭدانۋىنا بايلانىستى بولعان. كۇزدەۋدە قويدىڭ كۇزەم ءجۇنىن قىرقادى. ايەلدەر كۇزەم جۇننەن كيىز باسىپ، كيىز ۇيلەرىنىڭ قاجەتتى بۇيىمدارىن دايىنداعان. كۇزدىك كوش جۇگىن قىسقا دايىنداعان ازىق - تۇلىكتەرى، كيىز - توسەنىشتەرى، كيىمدەرى اۋىرلاتقان.
جەتىسۋ مەن وڭتۇستىك قازاقستان وتە ەرتەدەن ەگىنشىلىك مادەنيەتتىڭ وركەندەگەن جەرى بولىپ ەسەپتەلەدى. قازاقتار اڭشىلىقپەن، ءۇي كاسىپشىلىگىمەن، قولونەرمەن دە اينالىسقان. كوشپەلىلەر ءۇي كاسىبىندە مال شارۋاشىلىعى شيكىزاتتارىن وڭدەۋمەن اينالىستى. 17 عاسىرداعى دەرەكتەرگە قاراعاندا التىنداپ، قىمبات تاستارمەن اشەكەيلەپ جاساعان ساۋكەلەلەردىڭ قۇنى ءبىر ءۇيىر جىلقىمەن باعالانعان.
وڭتۇستىك قازاقستانداعى قالالار 15 عاسىردىڭ اياعىنان قازاق حاندىعىنىڭ قول استىنا قاراي باستادى. ال 16 - 17 عاسىرلاردا ول قالالار تولىق قازاقتاردىڭ قولىنا ءوتىپ، توڭىرەگىندە ەلدى مەكەندەر قالىپتاستى. قالالار شىعىستان باتىسقا قاراي ۇلى جىبەك جولىنىڭ بويىندا ورنالاسقان.
سىعاناق قالاسى قازاقتار ءۇشىن ساۋدا ورتالىعى، 13 عاسىردان قىپشاقتاردىڭ ورتالىعى، 15 - 16 عاسىرلاردان قازاق حاندىعىنىڭ استاناسى بولعان. تۇركىستان قالاسى 16 عاسىردىڭ سوڭىندا قازاق حاندىعىنىڭ استاناسىنا اينالدى. قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق نەگىزى تۇركىستاندا بەكىگەن. 18 عاسىردان باستاپ ورتاعاسىرلىق قالالار ەكونوميكالىق جاعىنان السىرەي باستاعان. بۇعان جوڭعار - قالماق شاپقىنشىلىعى، قازاق - وزبەك حاندىقتارى اراسىنداعى ءجۇز جىلعا جۋىق بولعان سوعىستار، ۇلى جىبەك جولىنىڭ ساۋدا جاساۋ قۋاتىنىڭ السىرەۋى باستى سەبەپ بولدى.
كونسپەكت سۇراقتار
1. ماۋسىمدى كوشى - قون مەزگىلى:
2. قىستا قازاق اۋىلدارى ءۇشىن ەڭ ءقاۋىپتى جاعداي:
3. كوكتەۋدە جاس تولگە ارناپ جاسالعان جىلى كۇركە:
4. قازاقتاردىڭ جايلاۋعا كوشۋدەگى باستى ماقساتى:
5. كۇزدەۋگە كوشۋ باستالاتىن مەزگىل:
6. ەرتە زاماننان ەگىنشىلىك كاسىبى دامىعان ايماق:
7. استىق ساقتايتىن ورىن:
8. مالىنان ايىرىلىپ، ەگىنشىلىكپەن اينالىسقان كەدەيلەر:
9. قۇنى ءبىر ءۇيىر جىلقىمەن باعالانعان قىمبات تاسپەن اشەكەيلەنگەن بۇيىم:
10. وڭتۇستىك قازاقستانداعى قالالاردىڭ قازاق حاندىعىنا تولىق وتكەن كەزى:
11. 15 - 16 عاسىرلارداعى قازاق حاندىعىنىڭ استاناسى:
12. قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق نەگىزى بەكىگەن قالا:
13. ورتاعاسىرلىق قالالار ەكونوميكالىق جاعىنان السىرەي باستادى:
تاقىرىپتىڭ تەستى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
