قىر باسىنا شىققان تۇلەك
شاشقىزىپ شاكىرتىنە جۇرەك كەنىن،
وياتقان ىزگىلىككە جۇرەكتەرىن.
بۇل كۇندە ەل بىلەدى، قۇرمەتتەيدى
مەكتەپتىڭ ماقتانىشى – تۇلەكتەرىن.
(«قوجاباقى مەكتەبىنىڭ ءۆالسى» انىنەن)
مەكتەپتى بىتىرگەندەرىنە 20 جىل تولعان تۇلەكتەردىڭ 20 جىلدىق كەزدەسۋلەرىن ۇيىمداستىرماق ماقساتپەن الدىن الا ءوزارا داستارقان باسىندا ويلاستىقتارى ءوتىپ جاتىر ەدى. بۇلار – 1963 جىلى دۇنيەگە كەلگەن، مەكتەپتى 1980 جىلى ءبىتىرىپ كەتكەن 31-تۇلەكتەرى. داستارقان باسىندا جينالىپ وتىرعان ەندىگى ەسەيىپ كەتكەن كەشەگى سىنىپتاستاردىڭ اراسىنان توردە وتىرعان رۇستەمبەك قۇلجانوۆ سويلەدى.
– ءبىزدىڭ ورتا مەكتەپتى بىتىرگەنىمىزگە دە 20 جىل ۋاقىت بولىپتى. قىر باسىنا شىعىپ كەتتىك دەمەيمىز. ءبىراق حال-قادىرىمىزشە ەڭبەك ەتتىك. وتباسىن قۇردىق. بالا-شاعا وسىردىك. اكە، انا بولدىق. ەندى وسى توبەنىڭ باسىندا 20 جىلدىق كەزدەسۋ ۇيىمداستىرۋعا باستاماشى بولىپ وتىرعان جايىمىز بار. وسىعان ءبىر ولەڭ ارنالسا، – دەدى رۇستەمبەك قۇلجانوۆ.
رۇستەمبەك قۇلجانوۆتىڭ سىنىپتاستارى، شىنىندا دا، 20 جىلدىق كەزدەسۋدىڭ باستامىشىسى بولىپ وتىرعانى راس ەدى. سودان كەيىن-اق 20 جىلدىق كەزدەسۋ وتكىزۋ ۇردىسكە اينالىپ جۇرە بەردى. راس، مۇنداي 20 جىلدىق كەزدەسۋ وتكىزۋ كەڭەس زامانىندا ءدال سول كەزدەگى مەكتەپ باسشىسى امانگەلدى ەسەتوۆ اعايلاردىڭ سىنىپتاستارى اراسىندا ۇيىمداستىرىلعاندىعى، ونىڭ اۋىلدىق مادەنيەت ۇيىندە وتكەندىگى دە بەلگىلى. ءبىراق ناق وسىنداي كەزدەسۋلەر وتكىزۋ تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن عانا بارىپ ۇردىسكە اينالىپ جۇرە بەرگەندىگى راس.
ءدال وسى وتىرىستا رۇستەمبەك قۇلجانوۆ اعامىزدىڭ ءوز اۋزىنان شىققان “قىر باسىنا شىعۋ”، “قىر باسىنا شىققان تۇلەك” دەگەندەر كىمدەر؟
رەسپۋبليكادا قانشا مەكتەپ بولسا، مەيلى، ول قالالىق مەكتەپ بولا ما، مەيلى، ول ەلدى مەكەندەگى مەكتەپ بولا ما، وزدەرىنىڭ قىر باسىنا شىققان تۇلەكتەرى بولادى. ولار ءوز مەكتەپتەرىنىڭ وسىنشالىق جىلداردا ىستەلىنىپ جاتقان جۇمىستارىنداعى الەۋەتىن ايقىنداپ، ايشىقتاپ تۇراتىن جاندار سياقتى. “كىمىڭ بار؟” دەگەندە، ەڭ الدىمەن، سول تۇلەكتەر اۋىزعا ىلىگەدى. ولار – مەكتەپتىڭ مەداليستەرى، “التىن بەلگى” يەگەرلەرى، عالىم-پروفەسسورلار، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەلەرى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلەرى، عىلىم سالاسىندا جازىلعان كوپتەگەن ەڭبەكتەردىڭ اۆتورلارى، عىلىم دوكتورلارى، عىلىم كانديداتتارى، بيزنەستە، ساياساتتا، باسشىلىق قىزمەتتە ۇلكەن تابىسقا، جوعارى دارەجەگە جەتكەن ازاماتتار، ونەردە، سپورتتا جۇزدەن جۇيرىك، مىڭنان تۇلپار شىعىپ ۇلكەن ابىروي-اتاققا ىلىنگەن جاندار.
قىر باسىنا شىققان تۇلەكتەر، بىرىنشىدەن، مەكتەپتەردىڭ ماقتانىشتارى بولادى، ەكىنشىدەن، ۇيدە بالا تاربيەلەپ وتىرعان اتا-انالار مەن سىنىپتا سول بالانىڭ كەلەشەگىنە باعىت-باعدار بەرىپ تۇرعان ۇستازدىڭ شاكىرت جۇرەگىنە ۇلگى ەتىپ ۇستاناتىن تۇلعالارى دا سولار بولماق. بۇل ءبىر جاعىنان اباي اتا ولەڭىندەگى ويمەن دە ۇندەسىپ جاتاتىن سەكىلدى:
جاماندىق كورسەڭ ءنافراتلى،
سۋىتىپ كوڭىل تىيساڭىز.
جاقسىلىق كورسەڭ ءعيبراتلى،
ونى ويعا جيساڭىز.
عالىم بولماي نەمەنە،
بالالىقتى قيساڭىز.
بولماساڭ دا ۇقساپ ب ا ق،
ءبىر عالىمدى كورسەڭىز.
“ونداي بولماق قايدا؟” دەپ،
ايتپا عىلىم سۇيسەڭىز.
سىزگە عىلىم كىم بەرەر،
جانباي جاتىپ سونسەڭىز.
دەگەنمەن وسى رۇستەمبەك قۇلجانوۆ سياقتى ازاماتتاردىڭ وزدەرىنىڭ 20 جىلدىق كەزدەسۋلەرىنە باستاماشى بولىپ، ۇيىمداستىرىپ جاتۋىنىڭ ءوزى دە ءبىر تۇلەكتىڭ قىر باسىنا شىعۋى سەكىلدى ەدى. اكە، انا بولىپ وتىرعان سانانىڭ قىر باسىنا كوتەرىلۋى، ەسەيۋى، بايىپتى تارتۋى سەكىلدى بولماق.
جيىرما جىلدىق كەزدەسۋ وتكىزۋشى تۇلەكتەر مامىردىڭ 25ء-ى كۇنى سالتاناتتى سوڭعى قوڭىراۋ وتكەلى جاتقان اۋىلدىق مادەنيەت ۇيىنە باس سۇعىپ وسىناۋ كەشتىڭ قوناعى بولدى.
ساحنادا – جاس تۇلەكتەر. 20 جىلدىق كەزدەسۋ وتكىزۋشى تۇلەكتەر دە كەزىندە، ءدال وسىدان 20 جىل بۇرىن وسى ساحنادا وسى مەكتەپ بىتىرۋشىلەر سياقتى تۇرعان بولاتىن. بۇل ساحناداعى تالاي سوڭعى قوڭىراۋ سالتاناتتارى سول كەزەڭدە تالاي اق فارتۋك كيگەن قىزداردى تولقىنىسقا تۇسىرگەن، كوز جاستارىنا ەرىك بەرگىزگەن كەزدەرى دە بولعان.
ءسوز 20 جىلدىق كەزدەسۋ وتكىزۋشى تۇلەكتەردىڭ اراسىنان كورشى اۋىلدا ۇستاز بولىپ قىزمەت اتقاراتىن تابيعات جيەنالييەۆاعا بەرىلدى. تابيعات جيەنالييەۆا جاس تۇلەكتەردى قۇتتىقتادى، سونان سوڭ وزدەرىنىڭ 20 جىلدىق كەزدەسۋلەرىنە، 31-تۇلەكتەردىڭ قۇرمەتىنە ارنالعان ولەڭدى دە وقىپ شىقتى:
جيىرما جىلدىق كەزدەسۋ
جيىرما جىل، جيىرما جازىڭ، جيىرما كوكتەم،
جيىرما جىل وسى شاقتى جىرلاپ وتكەم.
جيىرما جىل، جاتىر سوندا بار تاعدىرىم،
قاس قاعىم بولعانداي-اق زىرلاپ وتكەن.
كۇن كەلدى تۇلەك ءانى شىرقالاتىن،
تاريحتان جيىرما جىلدىق نۇر تاماتىن.
كەلدى ولار ارتتا قالعان بالالىقتىڭ
ءان قىلىپ كوتەرسەم دەپ شىرقاپ اتىن.
تاعدىرىن تۋرا جازىپ وتكەنىنە،
كەلگەندەي بالا كەزدىڭ كوكتەمىنە.
ورالدى ولار، مىنە، ۇستازىنا،
ورالدى ولار، مىنە، مەكتەبىنە.
ساعىم جىل جانعا الاۋلى جاعار وتتى،
ولار دا كۇنى كەشە بالا بوپتى.
بۇگىندە جىگىتتەرى اكە اتانىپ،
قىزدارى سابيلەرگە انا بوپتى.
ەمەس پە ەدى كەشە ولاردى بالا كورەر،
وزگەرتىپ ۋاقىت تا سالا بەرەر.
ەسەيىپ، ەرجەتسە دە، ۇستازدارعا
ءالى سول تۇلەك بولىپ قالا بەرەر.
وسى عوي ءومىردىڭ دە ناندىرماعى،
جۇلدىزىن جارقىراتىپ جاندىرعانى.
جيىرما جىل – جيىرما كوكتەم، جيىرما جازدا
سان ءتۇرلى بولدى ولاردىڭ تاعدىرلارى.
سان ءتۇرلى ءوتتى ولار وتكەلدەردەن،
ىزعارلى، ءوتتى داعى كوكتەم كۇننەن.
جيىرما جىل عۇمىردان سوڭ ساعىنىشپەن
باس قوستى سىر ايتۋعا وتكەن كۇننەن.
تەرگەندەي بالا شاقتان دالا گۇلىن،
ولاردىڭ ۇقشى سىرىن دارا بۇگىن.
جيىرما جىل بۇرىن قالعان وسى جەردە
ىزدەپ تۇر ولار ءقازىر بالالىعىن...
You Might Also Like
-
28 ماۋسىم،ياعني بۇگىنگى مەرەكە جايلى اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي اڭگىمە، تىلەكتەر جازىلدى. ءالى دە جالعاسىن تاۋىپ، تولاستار ەمەس. قول تيگەنگە قاراي، اسىعىستىق بولسا دا، بىر-ەكى اۋىز ءسوز دات ...
